02 Rodzajnik i rzeczownik
Transkrypt
02 Rodzajnik i rzeczownik
II RODZAJNIK I RZECZOWNIK 1. Rodzajnik Rzeczowniki niemieckie wyst´pujà najcz´Êciej z rodzajnikiem, który okreÊla ich rodzaj, liczb´ i przypadek. W niektórych sytuacjach (np. przed produktami spo˝ywczymi, rodzajnik pomija si´. Istniejà cztery przypadki deklinacyjne: Nominativ (mianownik) wer? was? (kto? co?) Genitiv (dope∏niacz) wessen? (czyj?) Dativ (celownik) wem? (komu?) Akkusativ (biernik) wen? was? (kogo? co?) trzy rodzaje gramatyczne: m´ski (m), ˝eƒski (f) i nijaki (n), oraz dwie liczby: pojedyncza (Singular – Sing.) i mnoga (Plural - Pl). 1.1. Rodzajnik nieokreÊlony Mówiàc po raz pierwszy o danej osobie, rzeczy lub zjawisku, stosujemy rodzajnik nieokreÊlony. Wyst´puje on wy∏àcznie w liczbie pojedynczej. W liczbie mnogiej rzeczowniki nieokreÊlone wyst´pujà bez rodzajnika. m f n Pl N. ein eine ein - G. eines einer eines - D. einem einer einem - A. einen eine ein - 1.2. Rodzajnik okreÊlony Mówiàc po raz drugi i kolejny o danej osobie, rzeczy lub zjawisku, stosujemy rodzajnik okreÊlony. Wyst´puje on w liczbie pojedynczej i mnogiej gdzie jest wspólny dla wszystkich rodzajów. 02 Rodzajnik i rzeczownik 1 21.04.2006, 12:53:52 m f n Pl N. der die das die G. des der des der D. dem der dem den A. den die das die Wszystkie rodzajniki majà trzy litery, zaczynajà si´ na liter´ d -, druga litera to najcz´Êciej - e -. Zapami´taç nale˝y wi´c g∏ównie ostatnie litery. ¸atwo jest tego dokonaç zapami´tujàc cztery proste zdania, które te˝ mo˝na sobie narysowaç lub wyobraziç: m N. f deRower diEla n Pl daS∏oniàtko diElfy G. deStoi deRysuje deStoi deRysujà D. deMi´dzy deRower deMi´dzy deNarty A. deNartami diEgona daS∏oniami diEgona 2. Koƒcówki liczby mnogiej Rzeczowniki tworzà liczb´ mnogà przez dodanie jednej z oÊmiu koƒcówek. 1. - das Fenster die Fenster 2. Ł- der Garten die Gärten 3. -e der Tisch die Tische 4. Ł- e die Bank die Bänke 5. - er das Kind die Kinder 6. Ł- er das Buch die Bücher 7. -s das Auto die Autos 8. -n die Schwester die Schwestern -(en) die Frau die Frauen Uwaga: istniejà koƒcówki szczególne, np. - in, tworzàca rodzaj ˝eƒski. 3. Deklinacje rzeczownikowe Ka˝dy rzeczownik nale˝y do jednej z trzech deklinacji i odmienia si´ wed∏ug jej zasad. O tym, do jakiej deklinacji nale˝y dany rzeczownik, mówi zapis s∏ownikowy, który znajdziwmy w wi´kszoÊci s∏owników. Przyk∏adowy zapis s∏ownikowy: Tisch m - es - e Litera m to rodzaj gramatyczny, - es to koƒcówka G. Sing., - e to koƒcówka Pl. 02 Rodzajnik i rzeczownik 2 21.04.2006, 12:53:57 3.1. Deklinacja mocna Do tej deklinacji nale˝y wi´kszoÊç rzeczowników rodzaju m´skiego i nijakiego, a tak˝e pewna grupa rzeczowników rodzaju ˝eƒskiego. W tej deklinacji wyst´puje pierwsze siedem koƒcówek liczby mnogiej (porównaj p. 2.) Stuhl m - es -̈ e N. der Stuhl die Stühle G. des Stuhles der Stühle D. dem Stuhl den Stühlen A. den Stuhl die Stühle Koƒcówki - n w D. Pl. nie dodaje si´, je˝eli rzeczownik koƒczy si´ na - n oraz dla tworzàcej liczb´ mnogà koƒcówki - s (czyli w wyrazach pochodzenia obcego). (W nawiasie nr koƒcówki): Apfel m (2), Bahnhof m (4), Beispiel s (3), Ball m (4), Bild n (5), Bleistift m (3), Brot n (3), Bruder m (2), Computer m (1), Disko f (7), Ei n (5), Fahrrad n (6), Fisch m (3), Freund m (3), Geschenk n (3), Haus n (6), Heft n (3), Hobby n (7), Hund m (3), Jahr n (3), Kino n (7), Kugelschreiber m (1), Land n (6), Lehrer m (1), Lied n (5), Lineal n (3), Mädchen n (1), Monat m (3), Mutter f (2), Nacht f (4), Pferd n (3), Platz m (4), Radio n (7), Satz m (4), Schüler m (1), Sohn m (4), Spiel n (3), Stadt f (4), Tag m (3), Telefon n (3), Theater n (1), Traum m (4), Vater m (2), Vogel m (2), Weg m (3), Wort n (3,6), Zahn m (4), Zug m (4) 3.2. Deklinacja s∏aba Do tej deklinacji nale˝y wi´kszoÊç rzeczowników rodzaju ˝eƒskiego g∏ównie zakoƒczone na - e oraz nieliczne rodzaju m´skiego. Jedynà koƒcówkà liczby mnogiej jest - n (- en). Pe∏nego zapisu s∏ownikowego dla rodzaju ˝eƒskiego nie podaje si´. Frau f; Herr m - n - en N. die Frau die Frauen N. der Herr die Herren G. der Frau der Frauen G. des Herrn der Herren D. der Frau den Frauen D. dem Herrn den Herren A. die Frau die Frauen A. den Herrn die Herren f: Adresse, Antwort, Aufgabe, Bahn, Brille, Familie, Gitarre, Halle, Hilfe, Jacke, Jahreszeit, Karte, Katze, Kirche, Küche, Landkarte, Note, Pause, Schere, Schwester, Schokolade, Seite, Schule, Sonne, Sprache, Stunde, Tafel, Tasche, Torte, Treppe, Uhr, Welt, Woche, Wohnung, Zahl, Zeit m: Affe, Elefant, Junge (potocznie u˝ywana forma Pl.: „Jungs”), Löwe, Mensch, Student 3.3. Deklinacja mieszana Do tej deklinacji nale˝à nieliczne rzeczowniki rodzaju m´skiego i nijakiego. Nazwa bierze si´ stàd, ˝e w Sing. odmieniamy wed∏ug deklinacji mocnej, a w Pl. wed∏ug s∏abej. Auge n -s - n N. das Auge die Augen G, des Auges der Augen D. dem Auge den Augen A. das Auge die Augen Bett n, Ohr n, Vetter m 12 02 Rodzajnik i rzeczownik 3 21.04.2006, 12:53:58 åwiczenia 1. Wstaw w∏aÊciwy rodzajnik. W puste miejsca wstaw „ - ”. 1. Das ist … Katze. … Katze ist schwarz. 2. Das sind … Elefanten. … Elefanten sind groß. 3. Das ist … Bild. … Bild ist schön. 4. Das ist … Tisch. … Tisch ist hoch. 2. Wstaw w∏aÊciwy rodzajnik lub jego koƒcówk´ i ewentualnie koƒcówk´ rzeczownika. W puste miejsca wstaw „ - ”. 1. Petra hilft gerne allen Lehrer… . 2. Meine Oma hat zwei … Hund… und drei … Pferd… . 3. Er lernt Deutsch schon drei … Tag… lang. 4. Siehst du … Mädchen? Sie heißt Andrea. 5. Wer kann … Junge… … Bücher… geben? 6. Ich möchte zu Hause ein… Löwe… oder ein… Affe… haben. 7. Beide … Schüler…. arbeiten heute sehr gut. 8. Gibt es hier ein… Kino oder ein… Disko in der Stadt? 9. Kauf bitte zehn … Ei… und ein… Brot … ! 10. Könnt ihr bitte … Mädchen… helfen? Sie haben große Probleme! 3. Wpisz podane rzeczowniki do odpowiednich grup. …………………………………………………………………………………… -̈ …………………………………………………………………………………… -e …………………………………………………………………………………… -̈ e …………………………………………………………………………………… - er …………………………………………………………………………………… -̈ er …………………………………………………………………………………… -s …………………………………………………………………………………… -n …………………………………………………………………………………… - en …………………………………………………………………………………… Adresse, Affe, Antwort, Apfel, Auto, Bahn, Bahnhof, Bett, Bild, Bleistift, Bruder, Computer, Disko, Ei, Elefant, Fahrrad, Geschenk, Haus, Heft, Hobby, Jahreszeit, Küche, Land, Landkarte, Lehrer, Lied, Löwe, Mädchen, Mensch, Mutter, Nacht, Ohr, Platz, Satz, Sohn, Schwester, Stadt, Student, Vater, Weg, Wort, Zahn, Zahl, Zeit 13 02 Rodzajnik i rzeczownik 4 21.04.2006, 12:54:00