Czy mo¿na przewidzieć przetrwanie mlecznych trzonowców u osób z

F
Przegl¹dy, streszczenia
Reviews and abstracts
Volume 4 No 4 2008
Tom 4 Nr 4 2008
Czy mo¿na przewidzieæ przetrwanie mlecznych trzonowców
u osób z mnog¹ agenezj¹ zêbów?
Can persistence of primary molars be predicted in subjects with
multiple tooth agenesis?
Kjaer I, Nielsen MH, Skovgaard LT.
European Journal of Orthodontics 2008; 30:249-53
W prawid³owo rozwijaj¹cym siê uzêbieniu korzenie mlecznych zêbów trzonowych ulegaj¹ resorpcji postêpuj¹cej wraz
z wyrzynaniem siê zêbów przedtrzonowych. Procesy te zosta³y dobrze poznane, jednak sposób ich inicjacji i kontroli
pozostaje niewyjaœniony. Resorpcja korzeni zêbów mlecznych mo¿e byæ zapocz¹tkowana przez erupcjê zêbów sta³ych, ale
nie wiadomo, co inicjuje ten proces w przypadku braku zawi¹zka sta³ego nastêpcy.
Celem badania by³o stworzenie metody, która pozwoli przewidzieæ okres przetrwania mlecznych trzonowców u osób
z mnog¹ agenezj¹. Badanie przeprowadzono na zdjêciach pantomograficznych pochodz¹cych od 105 osób (51 p³ci mêskiej,
54 p³ci ¿eñskiej). Wiek ch³opców w momencie wykonywania zdjêæ waha³ siê od 7,10 do 16,7 lat, dziewcz¹t od 6,9 do 14,7
lat. U ch³opców stwierdzono agenezjê 5–17 zêbów, a u dziewcz¹t 5–21 zêbów.
Kwalifikuj¹c zdjêcia do badania uwzglêdniano trzy kryteria: brak jednego lub dwóch zawi¹zków drugich przedtrzonowców w ¿uchwie, obecnoœæ mnogiej agenezji nieleczonej ortodontycznie, wy³¹czenie z badania osób ze zdiagnozowan¹ dysplazj¹ ektodermaln¹ lub nieprawid³owoœciami twarzowo-czaszkowymi. W zale¿noœci od morfologii zêbów i iloœci braku
zawi¹zków, zdjêcia pantomograficzne podzielono na dwie grupy. Do grupy I zaliczono zdjêcia 71 osób (32 ch³opców, 39
dziewcz¹t), na których obecne by³y co najmniej dwa z ni¿ej wymienionych zaburzeñ rozwojowych ektodermy: siekacze
szczêki o kszta³cie œrubokrêta, zêby sieczne wg³obione lub zwê¿one, taurodontyczne korzenie sta³ych trzonowców i agenezja o nietypowej lokalizacji np. pierwsze sta³e trzonowce, sta³e k³y oraz siekacze centralne w szczêce. Do grupy II w³¹czono 34 pantomogramy (19 ch³opców, 15 dziewcz¹t), na których nie stwierdzono ¿adnego z powy¿szych objawów lub stwierdzono jedno zaburzenie rozwojowe ektodermy. W celu oceny wystêpowania agenezji, ka¿d¹ z grup podzielono na cztery
podgrupy w zale¿noœci od iloœci brakuj¹cych zawi¹zków: 1) 5 zêbów, 2) 6 – 7 zêbów 3) 8 – 9 zêbów i 4) wiêcej ni¿ 10 zêbów. Na wszystkich pantomogramach dokonano oceny resorpcji zewnêtrznej korzeni dolnego drugiego trzonowca mlecznego. Dla potrzeb statystyki stopieñ resorpcji zamieniono na wartoœci liczbowe wed³ug nastêpuj¹cego schematu: 1 – z¹b
niedotkniêty resorpcj¹, 2 – jedna czwarta korzenia zresorbowana, 3 – po³owa korzenia zresorbowana, 4 – trzy czwarte korzenia zresorbowane, 5 – korzeñ ca³kowicie zresorbowany, ale z¹b nadal obecny, 6 – brak zêba. Stopnieñ resorpcji mlecznych drugich zêbów trzonowych oceniano w trzech kategoriach wiekowych: pierwsza < 10 lat, druga 10 – 12 lat, trzecia >
12 lat. Oceny radiogramów dokonywa³o dwóch niezale¿nych badaczy. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej.
Badanie wykaza³o, ¿e osoby z wrodzonym brakiem wiêcej ni¿ siedmiu zawi¹zków czêœciej nale¿a³y do grupy I. Stopieñ
resorpcji w grupie I by³ wiêkszy ni¿ w grupie II. W grupie I wzrasta³ w kolejnych kategoriach wiekowych i ogólnie by³
wiêkszy u ch³opców ni¿ u dziewcz¹t. W grupie II, w pierwszej kategorii wiekowej by³ wiêkszy ni¿ w drugiej, ale ni¿szy ni¿
w trzeciej.
Podzia³ przypadków z mnog¹ agenezj¹ zêbów na grupy, wed³ug charakterystycznych cech morfologicznych i wzorca
agenezji wydaje siê byæ u¿yteczny dla przewidywania stopnia resorpcji mlecznych trzonowców ¿uchwy. Nale¿y jednak
pamiêtaæ, ¿e prezentowane badanie mia³o charakter przekrojowy. Okres przetrwania zêbów mlecznych, które nie maj¹
swoich sta³ych nastêpców, mo¿na szacowaæ na podstawie morfologii uzêbienia sta³ego i liczby brakuj¹cych zêbów. U pacjentów, których uzêbienie sta³e wykazuje objawy nieprawid³owoœci pochodzenia ektodermalnego, takie jak siekacze o kszta³cie œrubokrêta, siekacze wg³obione lub zwê¿one, zêby taurodontyczne oraz agenezjê o nietypowej lokalizacji, nie nale¿y siê
spodziewaæ d³ugiego okresu przetrwania mlecznych zêbów trzonowych. Ma to ogromne znaczenie w przypadku planowania leczenia osób w okresie wzrostu, u których przeciwwskazane jest osadzanie implantów zêbowych.
opracowa³
lek. dent. Wojciech Robel
FORUM
ORTODONTYCZNE
113
ORTHODONTIC
FORUM