Przywrócenie odwołanego członka zarządu tylko wyjątkowo

Przywrócenie
odwołanego
członka zarządu
tylko wyjątkowo
l WOKANDA
W przypadku rozwiązania umowy o pracę z odwołanym
członkiem zarządu nie jest wykluczone jego roszczenie
l o przywrócenie do pracy.
Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z 16 maja
2012 r. (III PZP 3/12).
Stan faktyczny
Do Sądu Najwyższego zostało skierowane pytanie
o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego - czy odwołanemu
członkowi zarządu, zatrudnionemu w charakterze pracownika na podstawie umowy o pracę, którą rozwiązano niezgodnie z prawem, służy roszczenie o przywrócenie do
pracy.
Rozstrzygnięcie sądów
SN orzekł, że odwołanemu członkowi zarządu teoretycznie może przysługiwać roszczenie o przywrócenie do
pracy, ponieważ żaden przepis tego nie wyłącza. Może to
dnak zostać uznane za niecelowe, biorąc pod uwagę brak
możliwości
faktycznego wykonywania obowiązków pram
et
cowniczych,
polegających na zarządzaniu (w związku
z odwołaniem z zarządu). ©
£
ZDANIEM
tobert Stępień
prawnik w kancelariiRaczkowski Paruch
Ponieważ odwołanie z zarządu pozbawia pracownika możliwości
wykonywania obowiązków pracowniczych (polegających na
zarządzaniu), w orzecznictwie SN dominuje pogląd, że takiemu
pracownikowi nie przysługuje roszczenie o przywrócenie do
pracy (np. wyroki SN z 17 sierpnia 2006 r., III PK 53/06 oraz
z 6 maja 2009 r, II PK 285/08). Z drugiej jednak strony
odwołanie członka zarządu nie pozbawia go roszczeń ze
stosunku pracy (art. 203 § l k.s.h. oraz art. 370 § l k.s.h.)
- na tej podstawie formułowany jesl pogląd przeciwny,
że roszczenie o przywrócenie do pracy nie jest wyłączone
(np. postanowienie z 12 sierpnia 2009 r., II PZP 8/09,
oraz wyrok z 2 grudnia 2010 r., II PK 131/10).
W komentowanej uchwale SN orzekł, że odwołanemu członkowi
zarządu przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy,
onieważ żaden przepis tego nie wyłącza. Podkreślił jednak,
że z racjonalnego punktu widzenia niepożądane jest kreowanie
ku pracy, w którym obowiązki pracownicze nie mogą być
wykonywane. Dlatego w takich przypadkach uzasadnione jest
zasądzenie odszkodowania w miejsce roszczenia
o przywrócenie do pracy (na podstawie art. 45 § 2 k.p.).
SN zwrócił wprawdzie uwagę, że przepis ten nie dotyczy
pracowników szczególnie chronionych. Niemniej jednak
vniez w takich przypadkach możliwe jest zasądzenie
odszkodowania, jeżeli sąd uzna, że przywrócenie do pracy jest
nieuzasadnione, z powołaniem się, na art. A771 k.p.c.
(w związku z art. 8 k.p.).
W praktyce, aby uniknąć powyższych wątpliwości,
rekomendowanym rozwiązaniem jest unikanie w przypadku
pracowników powoływanych do zarządu umów na czas
nieokreślony i zawieranie umów terminowych (przed 22 lutego
2016 r. najbardziej popularne były umowy na czas wykonania
określonej pracy, które jednak zostały usunięte z katalogu umów
o pracę), z powołaniem się na okoliczności wyłączające
zastosowanie ograniczeń dotyczących zawierania umów na czas
określony. W świetle znowelizowanych przepisów ograniczeniom
tym nie podlega w szczególności umowa na czas określony
zawierana „na czas kadencji". Korzystanie z tego wyłączenia jest
jednak o tyle problematyczne, że kadencja nie zawsze pokrywal
się z realnym czasem pełnienia funkcji (co ma miejsce
w szczególności właśnie w przypadku wcześniejszego
odwołania członka zarządu).
W mojej ocenie, biorąc pod uwagę cel umowy (zawieranej „na
czas kadencji"), nie ma przeszkód, aby jej termin końcowy
określić jako koniec kadencji albo zakończenie pełnienia funkcji
(w zależności od tego, co nastąpi wcześniej). Literalne brzmienie
przepisu może jednak budzić wątpliwości, skoro mowa jest
w nim o umowie „na czas kadencji", a nie „na czas pełnienia
funkcji". Aby tych wątpliwości uniknąć, można rozważyć
powołanie się w takim przypadku na inny wyjątek - „obiektywne
przyczyny leżące po stronie pracodawcy" - i na tej podstawie
zawrzeć umowę na czas pełnienia funkcji, która nie będzie
podlegać ograniczeniom dotyczącym umów terminowych. ®
I