D - Sąd Okręgowy w Łomży

Sygn. akt I Ca 36/15
POSTANOWIENIE
Dnia 26 lutego 2015 r.
Sąd Okręgowy w Łomży I Wydział Cywilny
w składzie:
Przewodniczący:
Włodzimierz Wójcicki (spr.)
Sędziowie:
Anna Kacprzyk
Krzysztof Adamiak
Protokolant:
Ewa Miciura
po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2015 r. w Łomży
na rozprawie
sprawy z wniosku Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
o ustanowienie kuratora spadku po zmarłym T. R.
na skutek apelacji wnioskodawcy Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
na postanowienie Sądu Rejonowego w Zambrowie VI zamiejscowego Wydziału Cywilnego z W. Mazowieckiem
z dnia 31 grudnia 2014 r. sygn. akt VI Ns 545/14
postanawia:
apelację oddalić.
Sygnatura akt I Ca 36/15
UZASADNIENIE
Wnioskodawca Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wniósł o ustanowienie kuratora spadku po zmarłym w dniu 28
lutego 2014 r. T. R..
Postanowieniem z 31 grudnia 2014 r. wydanym w sprawie sygn. akt VI Ns 545/14 Sąd Rejonowy w Zambrowie VI
Zamiejscowy Wydział Cywilny w W. Mazowieckiem oddalił wniosek, przejmując na rachunek Skarbu Państwa koszty
sądowe.
Sąd ten wskazał, że zgodnie z art. 666 § 1 kpc do czasu objęcia spadku przez spadkobiercę sąd czuwa nad całością
spadku, a w razie potrzeby ustanawia kuratora spadku. Przepis ten ma na względzie stan tymczasowy, bowiem
znajduje zastosowanie do czasu objęcia spadku przez spadkobiercę lub spadkobierców, którzy nie są określeni co do
tożsamości. Z powołaniem się na orzeczenie Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 1956 r. (III CR 506/56, OSN 1956, nr
9, poz. 115) Sąd Rejonowy wskazał, że spadek uważa się za nieobjęty, jeżeli spadkobierca lub spadkobiercy nie objęli
spadku faktycznie w przechowanie, zarząd lub użytkowanie. Wnioskodawca zaś nie wykazał, aby spadek po zmarłym
T. R. nie został objęty przez jego spadkobierców. Objęcie spadku nie jest tożsame z uzyskaniem postanowienia sądu
o stwierdzeniu nabycia spadku, czy też aktu poświadczenia dziedziczenia. Dodatkowo Sąd wskazał, że w sprawie o
sygn. akt VI Ns 308/13 o ustanowienie kuratora spadku po zmarłej Z. R., będącej żoną zmarłego T. R., syn zmarłych
- S. R. wyjaśnił, że od czasu śmierci Z. R. pozostali spadkobiercy zajmują się pozostawionym po niej spadkiem, w tym
działką budowlaną położoną w C.. W ocenie więc Sądu Rejonowego skoro spadek po zmarłym T. R. został objęty przez
spadkobierców, to wniosek o ustanowienie kuratora spadku jest niezasadny.
Apelację od powyższego orzeczenia złożył wnioskodawca Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Na podstawie art. 518
kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc w zw. z art. 367 kpc zaskarżył je w całości, zarzucając:
1) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 1025 kc poprzez błędne wskazanie, że został określony krąg
spadkobierców w sytuacji, gdy postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po T. R. nie zostało przeprowadzone;
2) naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 666 § 1 kpc poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji spełnienia
ustawowych przesłanek do jego zastosowania.
W związku z powyższym na podstawie art. 386 § 4 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc wnioskodawca wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Wysokiem Mazowieckiem do ponownego
rozpoznania.
Sąd Okręgowy w Łomży zważył co następuje:
Apelacja jest nieuzasadniona.
Sąd Okręgowy podziela ocenę prawną przedstawioną przez Sąd Rejonowy. Podniesione w apelacji argumenty nie
podważyły trafności zaskarżonego orzeczenia.
Zgodnie z art. 30 § 5 kpa w sprawach dotyczących spadków nieobjętych jako strony działają osoby sprawujące
zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku - kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji
publicznej. Z powyższego wynika, że ustanowienie przez Sąd kuratora możliwe jest w sprawach dotyczących spadków
nieobjętych. Sposób sprawowania zarządu spadkiem nieobjętym regulują przepisy art. 666-668 kpc. Niezależnie od
tego, czy spadkobiercy są znani oraz czy złożyli oświadczenie o przyjęciu spadku, spadek uważa się za nieobjęty, jeżeli
spadkobiercy, a przynajmniej jeden z nich, nie objęli faktycznie spadku w przechowanie, zarząd lub użytkowanie, jeżeli
żaden ze spadkobierców nie sprawuje nad nim faktycznej pieczy - por. orzeczenia Sądu Najwyższego z 16 marca 1952
r., C 1006/52, OSN 1953, nr 3, poz. 75 oraz z 5 kwietnia 1956 r., III CR 566/56, OSN 1956, nr 4, poz. 115. Dlatego
też zarząd spadku, w szczególności zaś ustanowienie kuratora spadku, nie może mieć miejsca, jeżeli chociaż jeden ze
spadkobierców objął spadek.
W błędzie pozostaje apelujący twierdząc, że doszło do naruszenia art. 1025 kc poprzez uznanie, że określony został krąg
spadkobierców, w sytuacji gdy nie przeprowadzono postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po T. R.. Podkreślić
bowiem należy, że nabycie spadku następuje ex lege w chwili jego otwarcia (art. 925 kc). Nabycie spadku ma charakter
sukcesji uniwersalnej (J. Piątowski, H. Witczak, J. Kawałko (w:) System prawa prywatnego, t. 10, s. 131-133), przy
czym jest niezależne od woli i wiedzy uprawnionego oraz jakichkolwiek innych zdarzeń. Z konstrukcji dziedziczenia
wynika jednak, że nabycie spadku w chwili jego otwarcia ma charakter tymczasowy, spadkobierca ma prawo wyjawić
swoją wolę odnośnie do nabycia spadku, ustawa przyznaje mu bowiem prawo do odrzucenia spadku w terminie sześciu
miesięcy (art. 1012 kc). Od chwili nabycia spadku spadkobierca może objąć spadek we władanie, zarządzać nim i
pobierać pożytki. Jego prawo podlega ochronie, może więc żądać wydania spadku lub poszczególnych przedmiotów
wchodzących w skład spadku od osoby, która włada spadkiem, ale spadkobiercą nie jest (art. 1029 kc). Nie ulega
też wątpliwości, że wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie ma żadnego wpływu na datę nabycia
spadku przez spadkobiercę (wyrok WSA w Warszawie z 26 września 2008 r., (...) SA/Wa (...), Lex nr 491484).
Kuratora ustanawia się w odniesieniu do takiego spadku, który nie został objęty i którego faktycznie nie przejął we
władanie i zarząd choćby jeden ze spadkobierców, co słusznie miał na uwadze Sąd meriti.
Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że brak jest podstaw by uznać, że spadek po T. R. nie został objęty. Przed
Sądem Rejonowym w Zambrowie VI Zamiejscowym Wydziałem Cywilnym w W. Mazowieckiem toczyło się bowiem
postępowanie o ustanowienie kuratora spadku po zmarłej Z. R. – żonie T. R.. Udział w tamtejszej sprawie brał syn
zmarłych - S. R.. Wskazał on, że nie przeprowadzono postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, ale znany jest mu
krąg spadkobierców po zmarłej Z. R.. Co istotne – dodał, że wszystkie dzieci zajmują się spadkiem po matce.
Mając powyższe na uwadze brak było podstaw do przyjęcia, że spadek po T. R. nie został objęty, a tym samym do
zainicjowania procedury przewidzianej przez art. 30 § 5 kpa. Nie doszło więc, wbrew twierdzeniu apelującego, do
naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 666 § 1 kpc.
Wobec powyższego Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc.