Instytucjonalne podstawy działania organizacji pozarządowych

Uniwersytet Powszechny im. Jana Józefa Lipskiego w Teremiskach
2009
Instytucjonalne podstawy działania organizacji pozarządowych
Dlaczego mówimy o III Sektorze?
Katarzyna Górniak
Mapa instytucji i działań społecznych (inspiracja Antonio Gramsci):
• I Sektor – państwo (stosunki polityczne) wraz z przynależnymi mu podmiotami
administracji publicznej i służb publicznych.
Cel: wytwarzanie i redystrybucja określonych dóbr w odniesieniu do przyjętych
kryteriów i reguł przyjętych w procesie politycznym; tworzenie systemu zabezpieczeń
zazwyczaj na poziomie uważanym w danym kraju za podstawowy; redystrybucja zgodna
z zasadami sprawiedliwości i egalitaryzmu.
• II Sektor – rynek/biznes (stosunki gospodarcze) wraz z działającymi w jego obrębie
przedsiębiorstwami i firmami.
Cel: pomnażanie dóbr materialnych i zaspakajanie potrzeb materialnych; działa
zgodnie z zasadą indywidualnego zysku.
• III Sektor – aktywność/społeczeństwo obywatelskie (stosunki obywatelskie) wraz z
przedsięwzięciami sformalizowanymi (organizacje pozarządowe: stowarzyszenie oraz
fundacje) i niesformalizowanymi.
Cel: dążenie do zaspokajania rzeczywistych potrzeb i interesów obywateli w oparciu o
zakorzenione w świadomości społecznej zasady i wartości; działa zgodnie z zasadą
dobra wspólnego i solidaryzmu (inspiracja z I Sektora) i samostanowienia o swoich
potrzebach (inspiracja z II Sektora).
Ponieważ państwo nie zaspokaja wszystkich potrzeb obywateli, a również rynek nie
wytwarza dóbr społecznych, które nie będą przynosić zysku (nierentownych), to
obywatele muszą podejmować przedsięwzięcia na rzecz swoich własnych interesów
(samoorganizacja społeczna).
III
•
•
•
•
•
•
•
Sektor jest ważny, bo:
jest wyrazem wolności i swobód obywatelskich
jest podstawą budowy społeczeństwa demokratycznego
określa jakość owego społeczeństwa
przeciwdziała samowoli władz
umożliwia zaspokajanie osobistych potrzeb
ma charakter równościowy i respektuje prawa jednostek
czyni obywateli świadomymi i odpowiedzialnymi
Atrybuty podmiotów III Sektora
• niezależność – brak strukturalnych powiązań z pozostałymi sektorami, szczególnie z
państwem; autonomia i suwerenność w podejmowaniu decyzji co do obszarów
społecznych, w których poruszają się poszczególne organizacje społeczne, co do
wyznaczanych celów i co do podejmowanych form działania;
• dobrowolność – organizacje pozarządowe powstają w oparciu o wolną wolę, chęci i
potrzeby osób je zakładających, a nie przymus prawny czy przymus władzy; działania
organizacji pozarządowych odnoszą się w dużej mierze do działań wolontarystycznych i
pracy społecznej;
Uniwersytet Powszechny im. Jana Józefa Lipskiego w Teremiskach
2009
•
•
niedochodowość – organizacje pozarządowe nie mogą wypracowywać zysków
indywidualnych (nie kierują się chęcią zysku indywidualnego), a wszystkie dochody
muszą być przeznaczone na cele społeczne (statutowe); zyski (dochody) są jedynie
narzędziem do osiągania celów;
działanie na rzecz dobra wspólnego – organizacje społeczne działają w sferze
publicznej (pożytku publicznego) poszerzając zakres dobra wspólnego; działają na
rzecz rozwiązywania czy niwelowania problemów społecznych.