Tytuł: Badania penetracyjne

Tytuł: Badania wizualne odlewów
Opracował: Janusz Czuchryj, Łukasz Rawicki
Rok wydania: 2015
Wydawca: Instytut Spawalnictwa
Liczba stron: 73
Format: B5
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE..................................................................................................................................5
2. CHARAKTERYSTYKA ODLEWÓW.....................................................................................................6
3. PODZIAŁ I TERMINOLOGIA WAD (NIEZGODNOŚCI) ODLEWÓW WYKRYWANYCH METODĄ
WIZUALNĄ.........................................................................................................................................12
4. BADANIE STANU POWIERZCHNI ODLEWÓW.................................................................................24
4.1. Określenia, parametry i klasyfikacja chropowatości powierzchni....................................................24
4.2. Wzorce wzrokowo - dotykowe.....................................................................................................27
4.2.1.Wzorce BNIF Nr 359............................................................................................................27
4.2.2.Wzorce SCRATA ASTMA 802 Shorter set...........................................................................33
4.3. Badanie stanu powierzchni odlewów według wymagań normy PN-EN 1370..............................35
4.3.1.Badanie chropowatości powierzchni odlewów za pomocą wzorców
wzrokowo – dotykowych……………………..………………………………………………….36
4.3.2.Badanie chropowatości powierzchni odlewów za pomocą przyrządów dotykowych
i bezdotykowych..................................................................................................................38
4.3.3.Badania wizualne nieciągłości powierzchniowych..............................................................38
4.3.4.Dokumentowanie wyników badań.......................................................................................41
5. PRZYKŁADY ĆWICZENIOWE Z BADAŃ WIZUALNYCH ODLEWÓW.............................................41
6. LITERATURA.....................................................................................................................................73
7. WYKAZ NORM WYKORZYSTANYCH..............................................................................................73
Instytut Spawalnictwa
materiały szkoleniowe
WPROWADZENIE
W normie PN-EN ISO 9001 zdefiniowano pojęcie specjalnych procesów produkcyjnych. Zalicza się do nich
takie sposoby wytwarzania, których wynik nie może być w pełni sprawdzony przez kontrolę lub badania
wyrobu oraz gdzie niedostatki przebiegu procesu wytwarzania mogą się ujawnić dopiero podczas jego
eksploatacji. Wynika stąd, że procesy specjalne powinny być zawsze realizowane przez wykwalifikowany
personel, natomiast parametry procesów permanentnie nadzorowane i monitorowane. Do specjalnych
procesów wytwórczych zaliczono, między innymi, odlewanie (rys.1) [1].
PROCESY SPECJALNE
SPAWANIE
ODLEWANIE
KUCIE
Rys.1 Przykłady specjalnych procesów spawalniczych
Odstępstwa od prawidłowej technologii odlewania mogą być przyczyną powstawania w wykonywanych
wyrobach niezgodności (wad) odlewniczych. Obecność niezgodności w wyrobach powoduje z reguły
obniżenie ich trwałości eksploatacyjnej. W wielu przypadkach niezgodności mogą być przyczyną poważnych
awarii i dużych strat materialnych. Z tego powodu zarówno ilość jak i wielkość niezgodności w wykonywanych
konstrukcjach powinna być możliwie najmniejsza.
Do wykrywania oraz określania niezgodności odlewniczych stosuje się różne metody badań nieniszczących.
Jednak metodę podstawową, stosowaną obowiązkowo, stanowią badania wizualne. Z tego powodu
opracowano niniejszy podręcznik (poradnik), którego zawartość powinna ułatwić czytelnikowi przyswojenie
informacji koniecznych do realizacji tych badań. Podręcznik stanowi uzupełnienie opracowania [2] w zakresie
oceny jakości odlewów na podstawie badan wizualnych i jest przeznaczony dla operatorów badań wizualnych
oraz inspektorów spawalniczych. Jako literatura uzupełniająca może być również wykorzystany podczas
szkoleń międzynarodowych lub europejskich inżynierów i technologów spawalników.
W opracowaniu podano charakterystykę odlewów i niezgodności w nich występujących, opisano stosowane
do określania chropowatości powierzchni odlewów wzorce wzrokowo – dotykowe oraz dotykowe
i bezdotykowe przyrządy, określono zasady badania chropowatości za pomocą tych środków. Opisano
i podano zasady klasyfikacji niezgodności powierzchniowych odlewów za pomocą wymiarowania i wzorców do
odlewów żeliwnych oraz staliwnych. W odrębnych rozdziałach określono sposób dokumentowania uzyskanych
wyników badań oraz przykłady ćwiczeniowe z badań wizualnych odlewów. Dostęp do materiałów źródłowych
opracowania zapewnia wykaz literatury i wykaz wykorzystanych norm.
Strona 2 z 2