1. Informacja o stanie miasta Siemiatycze.

50
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
1. Informacja o stanie miasta Siemiatycze.
Z uwagi na specyfikę położenia gminy Siemiatycze – wokół obcego centrum, jakie
stanowi miasto Siemiatycze będące jednocześnie siedzibą władz powiatowych, autorzy
opracowania uznali za niezbędne przedstawienie w niniejszym opracowaniu krótkiej
informacji o stanie Siemiatycz. Relacje gmina – miasto są dwustronne. Mieszkańcy gminy
korzystają w dużym stopniu z usług świadczonych na terenie miasta, w tym przede
wszystkim z całej infrastruktury społecznej (ochrona zdrowia, oświata, kultura),
a częściowo także technicznej (centrala telefoniczna, oczyszczalnia ścieków). Natomiast
mieszkańcy miasta coraz częściej poszukują na terenie gminy lokalizacji pod budownictwo
jednorodzinne. Poza tym korzystają z usług w zakresie turystyki i rekreacji. Gmina jest
także ważnym czynnikiem warunkującym rozwój miasta. Dzięki mieszkańcom gminy,
którzy zaopatrują się w mieście, prężnie rozwija się tam sieć placówek handlowych.
Te dwie jednostki administracyjne są nierozerwalnie ze sobą związane. Stąd też dla
prężnego rozwoju zarówno gminy, jak i miasta pożądana jest ścisła współpraca między
władzami obu samorządów.
Tabela nr 16 Podstawowe dane statystyczne dot. Miasta Siemiatycze
wg stanu na koniec 1999r.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Wyszczególnienie
Powierzchnia w ha
Dochody budżetu ogółem w tys. zł
Wydatki bużetu ogółem w tys. zł
Liczba mieszkańców
Średni dochód
Pracujący ogółem
w tym kobiety
Bezrobotni ogółem
w tym: zwolnieni z przyczyn zakładu pracy
bez prawa do zasiłku
Stałe miejsce zameldowania ogółem
w tym : mężczyźni
kobiety
Faktyczne miejsce zamieszkania ogółem
w tym : mężczyźni
kobiety
Dane liczbowe
3.625
14912,9
14661,8
15.632
654
4.262
2.177
758
73
326
15.471
7.391
8.080
15.449
7.369
8.080
51
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
W mieście funkcjonuje kilkadziesiąt dużych i średnich firm. Ogółem prowadzi
działalność gospodarczą blisko 1000 podmiotów. Główne gałęzie gospodarki miasta to:
-
przetwórstwo rolno-spożywcze,
-
przemysł lekki,
-
przemysł drzewny,
-
produkcja materiałów budowlanych,
-
handel,
-
usługi.
Miasto posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową, kanalizacyjną i
gazową. Współczynnik telefonizacji wynosi 160 telefonów / 1000 mieszkańców.
Na terenie Siemiatycz działają takie instytucje i organizacje jak: Towarzystwo
Gospodarcze, Cech Rzemiosł Różnych, PKO BP, Bank Depozytowo-Kredytowy S.A.,
Bank Spółdzielczy oraz 10 firm ubezpieczeniowych.
W zakresie kultury, rozrywki i rekreacji miasto posiada:
-
Siemiatycki Ośrodek Kultury,
-
Szkołę Muzyczną,
-
Kino „Chrobry”,
-
kompleks sportowy nad zalewem
-
dwa zalewy rekreacyjne z wypożyczalnią sprzętu wodnego i strzeżonymi kąpieliskami,
-
pole namiotowe.
Bogatsza niż w gminie jest oferta miasta w zakresie bazy socjalnej w postaci hoteli i
restauracji. Funkcjonują tu: hotel i restauracja „Zajazd u Kmicica”, Hotel PPKS,
Restauracja „Oleńka” oraz kilkanaście barów.
52
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
II.
ANALIZA UWARUNKOWAŃ ZEWNĘTRZNYCH
I WEWNĘTRZNYCH
53
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
1. Uwarunkowania rozwoju w oczach społeczności lokalnej.
W trakcie prac nad strategią zespół autorski uczestniczył w spotkaniach z liderami
lokalnych środowisk gminy Siemiatycze. Przedstawiony niżej materiał stanowi
syntetyczną ocenę gminy dokonaną przez jej mieszkańców. Poszczególne czynniki
pogrupowane zostały według przypisanej im siły oddziaływania.
Autorzy opracowania posłużyli się tu metodą analizy SWOT polegającą na
identyfikacji mocnych i słabych stron gminy oraz szans i zagrożeń jej rozwoju.
Lp.
MOCNE STRONY
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Walory przyrodnicze
Atrakcyjne położenie (skrzyżowanie głównych szlaków komunikacyjnych)
Bardzo dobre warunki dla rozwoju rolnictwa
Imprezy o zasięgu ogólnopolskim
Funkcjonowanie nowoczesnego gimnazjum
Łatwość pozyskania uzbrojonych terenów pod inwestycje
Niska cena ziemi rolniczej
Dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna (wodociągi, telefonizacja,
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
drogi)
Wielokulturowość regionu (tradycje prawosławia)
Sąsiedztwo dużego ośrodka administracyjnego (miasto Siemiatycze)
Dobre wykształcenie młodych rolników
Mądra Rada Gminy
Istnienie obiektów turystycznych (OW Wólka nad Bugiem)
Możliwość gazyfikacji gminy
Możliwość korzystania z zalewu w mieście Siemiatycze
Rozwój działalności gospodarczej (sieć sklepów)
Eksport serów za granicę (certyfikat UE)
Istniejące zakłady stolarskie (miejsca pracy)
Możliwość produkcji zdrowej żywności
Możliwość handlu w strefie przygranicznej
Budynki po szkołach do wykorzystania w turystyce
Czyste środowisko
Rozwój hodowli bydła
Tradycje w zakresie warzywnictwa
Możliwość rozwoju budownictwa rekreacyjnego
Ciekawe zawody (wyplatanie koszyków, produkcja filców)
Dobra komunikacja autobusowa z miastami Europy Zachodniej
Dostęp do kolei
54
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
SŁABE STRONY
Niska opłacalność produkcji rolnej
Brak miejsc pracy – duże bezrobocie na wsi
Brak perspektyw dla młodych ludzi szukających pracy poza rolnictwem
Starzenie się wsi
Złe profile kształcenia w szkołach średnich
Niskie dochody gminy (brak dużych podatników)
Niska wydajność produkcji rolnej
Marazm społeczeństwa wiejskiego
Niski przyrost naturalny
Brak możliwości zbytu produktów rolnych
Wysokie koszty produkcji rolniczej
Zużyte maszyny rolnicze
Brak wysypiska śmieci
Niska świadomość ekologiczna
Brak kanalizacji
Migracja młodych ludzi do miast
Brak zaangażowania ludności w rozwój agroturystyki
Brak rynku pracy
Rozdrobnienie gospodarstw rolnych
Brak zakładów przemysłowych na terenie gminy
Słabe gleby
Brak sądu w powiecie
Brak dostępu do niskooprocentowanych kredytów na rozpoczęcie
działalności gospodarczej
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
SZANSE
Ekologiczne rolnictwo
Rozwój bazy surowcowej (warzyw, owoców dla Hortexu)
Rozwój agroturystyki
Wykorzystanie walorów przyrodniczych
Zalesienie gleb nie nadających się do uprawy
Modernizacja drogi krajowej
Budowa obwodnicy
Sąsiedztwo gminy z powiatem
Gazyfikacja wsi i budowa kanalizacji
Rozwój bazy turystycznej
Promocja walorów środowiska gminy wśród mieszkańców dużych miast
Dobra komunikacja międzymiastowa i międzynarodowa
Uruchomienie linii przetwórstwa ziemniaków w zakładzie Hortexu
55
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
Racjonalne wykorzystanie użytków zielonych i lasów
Rozwój hodowli bydła mlecznego
Zwiększenie asortymentu wyrobów z mleka
Rozwój hodowli bydła rzeźnego
Rozwój małej przedsiębiorczości
Rozwój wysokotowarowego rolnictwa
Stworzenie bazy rekreacyjnej wzdłuż pasa nadbużańskiego
Rozwój przemysłu nie uciążliwego dla środowiska
Rozwój budownictwa mieszkaniowego
Budowa wysypiska śmieci – segregacja odpadów
Budowa sal gimnastycznych przy szkołach podstawowych
Rozbudowa zaplecza szkoły podstawowej w Czartajewie
Utworzenie szlaku turystycznego
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
ZAGROŻENIA
Likwidacja Zakładu Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Hortex
Pominięcie gminy w strategii rozwoju województwa podlaskiego, jako
obszaru intensywnego rozwoju
Nieopłacalność produkcji rolnej
Polityka państwa wobec rolnictwa
Postępująca degradacja infrastruktury gospodarstw rolnych
Wystąpienie patologii społecznych np. alkoholizmu wśród mieszkańców
wsi
Brak partnerek życiowych dla młodych rolników
Wzrost bezrobocia
Brak rynków zbytu produktów rolnych
Brak kanalizacji
Zmniejszenie dotacji na modernizację dróg
Brak zakładu utylizacji odpadów
Bliskość elektrowni zagranicznych atomowych (Litwa, Ukraina)
Zagrożenie środowiska przez nawożenie i chemiczną ochronę roślin
Znaczny odpływ ludzi młodych
Nasilenie ruchu kołowego – ciężkiego sprzętu
Likwidacja powiatu
Kapitał miejscowy i szansa jego akumulacji jest zazwyczaj motorem napędowym
rozwoju gminy, stąd postrzeganie braku opłacalności produkcji rolnej jako podstawowego
zagrożenia dla jej rozwoju.
Przedstawiciele społeczności widzą w gminie jej wiele atutów. Świadczy to o
wielkim patriotyzmie mieszkańców i ich żywym zaangażowaniu w sprawy gminy. Szans
rozwoju poszukują we własnym środowisku, nie licząc na pomoc z zewnątrz. Jest to
bardzo pozytywna postawa z punktu widzenia efektywnej realizacji strategii.
56
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
2. Uwarunkowania rozwoju w oczach autorów opracowania.
Zespół autorów opracowania dostrzega także wiele innych uwarunkowań rozwoju
gminy. Okresowa analiza tych uwarunkowań może wzbogacić strategię w cele dzisiaj
niedostrzegane, będące sukcesją realizacji obecnej wersji strategii. Dlatego też
wymieniamy je wszystkie, nawet te, których znaczenia dla rozwoju gminy mieszkańcy
dzisiaj nie zauważają.
2.1. Mocne strony :
• duże zasoby kruszyw budowlanych,
• duże zasoby przestrzeni umożliwiającej dobre warunki wypoczynku i rekreacji,
• atrakcyjny krajobraz terenów położonych nad Bugiem,
• możliwości rozbudowy niezbędnej infrastruktury turystycznej w zgodzie z zasadami
rozwoju zrównoważonego,
• rosnący popyt na siedliska i ziemię,
• dobre warunki dla rozwoju turystyki aktywnej i transgranicznej,
• świetne tereny dla tworzenia szlaków turystycznych,
• czyste środowisko sprzyjające rozwojowi gospodarstw ekologicznych i produkcji
żywności wysokiej jakości,
• zapoczątkowana, sukcesywna promocja terenu prowadzona przez Urząd Gminy,
• życzliwość
mieszkańców
jako
wartościowy
czynnik
sprzyjający
rozwojowi
agroturystyki,
• bogate dziedzictwo kulturowe obszaru gminy, mogące stanowić i stanowiące ważną
atrakcję turystyczną,
2.2. Słabe strony:
• mała liczba mocnych podmiotów gospodarczych mogących być partnerami dla gminy
w zakresie inwestycji infrastrukturalnych,
• brak lokalnych struktur mogących skutecznie promować lokalne produkty żywnościowe
ze znakiem jakości,
57
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
• brak przetwórstwa rolno - spożywczego, częściowo rekompensowany przez zakłady
zlokalizowane w mieście Siemiatycze,
• zmiany krajobrazu spowodowane eksploatacją kopalin,
• obniżanie poziomu wód gruntowych,
• brak wdrożonych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami,
• niska świadomość ekologiczna mieszkańców
i brak skutecznego systemu
informacyjnego w tym zakresie,
• powszechne stosowanie w okresie minionym materiałów budowlanych zawierających
substancje szkodliwe dla zdrowia /azbest, i tp./
• wzrost patologii na terenach wiejskich,
• wzrost bezrobocia, wysokie ukryte bezrobocie w rolnictwie,
• brak na miejscu specjalistycznej opieki zdrowotnej rekompensowany bliskością służby
medycznej miasta Siemiatycze,
• niedorozwój infrastruktury waloryzującej dziedzictwo kulturowe regionu,
• brak wykreowanego markowego produktu turystycznego wykorzystującego zasoby
lokalne,
• brak kapitału lokalnego rzutującego na tempo rozwoju przedsiębiorczości, zwłaszcza w
sferze usług turystycznych i innych, przetwórstwa itp.,
• brak na miejscu możliwości szkoleń niezbędnych do zmiany kwalifikacji
i
przystosowania się do zmieniającego się rynku pracy,
2.3. Szanse rozwoju:
• ogólne otwarcie kraju na zewnątrz,
• zainteresowanie mieszkańców rozwojem lokalnego przetwórstwa i współpracą
producentów na szczeblu lokalnym,
• zainteresowanie mieszkańców nowymi technologiami produkcji oraz wdrażaniem
uprawy nowych gatunków roślin uprawnych /np. zioła/,
• kształtowanie polityki proekologicznej na szczeblu krajowym i regionalnym / ZPP /,
tworzenie funduszy na ochronę środowiska,
• wzrastające zainteresowanie na rynku krajowym i zagranicznym turystyką łagodną i
walorami środowiska przyrodniczego,
58
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
• sprzyjające tendencje związane z rozwojem turystyki świątecznej, weekendowej i
specjalistycznej,
• poświęcanie coraz większej uwagi odnawialnym źródłom energii,
• wzrost roli agroturystyki w krajowym produkcie turystycznym,
• zmiana upodobań konsumenckich i wzrost zainteresowania produktami rolnictwa
ekologicznego,
• coraz większy popyt na produkty zielarskie związany z rozwojem ziołolecznictwa i
wykorzystywaniem ziół w racjonalnym żywieniu,
• zainteresowanie kultywowaniem tradycji, kultury ludowej i rozwojem tradycyjnego
rzemiosła,
• zainteresowanie współpracą przygraniczną na szczeblu regionalnym i lokalnym,
• rozwój współpracy międzynarodowej gminy,
• rozwój współpracy z innymi gminami w zakresie tworzenia infrastruktury turystycznej i
rozwiązywania problemów ekologicznych,
• rozwój
instytucji
wspierających
rozwój
gospodarczy,
rozwój
turystyki
i
ogólnokrajowym
i
upowszechniania kultury w regionie,
• bogate zasoby dziedzictwa kulturowego regionu,
• rozwój
imprez
kulturalnych
o
charakterze
regionalnym,
międzynarodowym,
• sprzyjające warunki i wsparcie akcji zalesiania na szczeblu województwa i powiatu,
• perspektywy pozyskania środków pomocowych i krajowych na restrukturyzację
rolnictwa i wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich /Phare 2000, SAPARD, ISPA/,
• perspektywy pozyskania środków pomocowych na programy transgraniczne /PhareCredo, Crossborder/,
• perspektywy integracji z Unią Europejską i dostępu do funduszy strukturalnych,
2.4. Zagrożenia rozwoju:
• brak stabilnych zasad w zakresie dochodów jednostek samorządu terytorialnego,
• niedoszacowanie kwot subwencji oświatowej i wyrównawczej ,
• niski poziom dofinansowania sfery infrastruktury społecznej,
• brak środków na rozwój infrastruktury technicznej,
• brak środków finansowych na wsparcie inwestycji infrastrukturalnych,
59
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
• brak środków regionalnych na wsparcie finansowania zadań infrastrukturalnych w
ramach tzw. udziału własnego,
• brak zintegrowanej polityki regionalnej państwa,
• ogólny kryzys w rolnictwie,
• niewystarczający system ochrony i brak skutecznych mechanizmów promocji
krajowych produktów żywnościowych,
• brak preferencji dla przemysłu rolno - spożywczego w kraju,
• zmniejszający się popyt na produkty rolne wytwarzane tradycyjnymi metodami i nie
konkurencyjne ceny w porównaniu z produktami zagranicznymi,
• brak tradycji i uregulowań systemu kontroli i nadawania znaku jakości lokalnym
żywnościowym produktom markowym,
• oddalenie się ośrodka władzy państwowej,
• utrudnienia administracyjne w przeznaczaniu gruntów rolnych na inwestycje,
• proces starzenia się wsi,
• przedłużający się proces integracji z UE i narastające problemy okresu przejściowego,
• brak przejrzystości polityki regionalnej,
• zmiana systemu administracji i zarządzania w turystyce na szczeblu regionalnym i
krajowym,
• dążenie w kraju do likwidacji systemu zachęt i preferencji dla rozwoju agroturystyki
/kredyty preferencyjne, ubezpieczenia/,
• wzrost przestępczości wskutek narastającego bezrobocia, kryzysu gospodarczego i
przygranicznego położenia,
• erozja gleb będąca następstwem eksploatacji kopalin,
60
Strategia Rozwoju Gminy Siemiatycze na lata 2000-2015
______________________________________________________________________
III.
IDENTYFIKACJA PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW
ROZWOJU