OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU
Transkrypt
OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU
OCENA STANU SANITARNEGO POWIATU RADOMSZCZAŃSKIEGO za rok 2009 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Spis treści: Wstęp .........................................................................................................................................3 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych ................................................4 II. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej ...................................................................16 III. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. ...........................................................................25 IV. Jakość wody przeznaczonej do spożycia oraz wody do kąpieli ..................................34 V. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej i kąpielisk .......................................41 VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo - wychowawczych ..................45 VII. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy......................................................50 VIII. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia...............................59 IX. Zapobiegawczy nadzór sanitarny ...................................................................................64 2 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 WSTĘP Głównym celem działalności Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Radomsku w roku 2009 było promowanie zdrowego stylu życia, czuwanie nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz zdrowotnym wody, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku przy pomocy Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej na mocy ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.) realizuje zadania na terenie powiatu radomszczańskiego z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: higieny środowiska; higieny pracy w zakładach pracy; higieny procesów nauczania i wychowania; higieny wypoczynku i rekreacji; zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku; higieniczno – sanitarnymi, jakie powinny spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Podstawowym zadaniem Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Radomsku jest działalność nadzorowa, polegająca na kontroli i czuwaniu, czy spełnione są wymagania obowiązujących przepisów w zakresie utrzymania pożądanych norm zdrowotnych. Utrzymanie ich na oczekiwanym poziomie jest możliwe dzięki profesjonalnej, stale kształcącej się kadrze pracowników, a także wdrożeniu systemu zarządzenia jakością. Statutowe zadania wynikające z działalności kontrolnej Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Radomsku, wykonywane są przez następujące komórki organizacyjne i samodzielne stanowiska pracy: Sekcja Nadzoru Epidemiologii; Sekcja Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku; Sekcja Nadzoru Higieny Środowiska; Samodzielne Stanowisko Pracy ds. Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego; Samodzielne Stanowisko Pracy ds. Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia; Samodzielne Stanowisko Pracy ds. Granicznego Punktu Kontroli Sanitarnej. Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Radomsku obejmuje swoim działaniem powiat radomszczański tj. 3 miasta i 14 gmin (378 miejscowości). Realizacja zadań statutowych odbywała się zgodnie z „Planem zasadniczych przedsięwzięć na rok 2009” obejmującym główne kierunki działania, zasadnicze zamierzenia oraz harmonogram nadzoru nad obiektami. W 2009 roku nadzorem objęto 2281 obiektów. Przeprowadzono ogółem 2814 kontroli, wydano 709 decyzji administracyjnych merytorycznych oraz 391 decyzji płatniczych, pobrano 2451 próbek do badań, nałożono 59 mandatów karnych na kwotę 14.100 zł. 3 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH 1. Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakaźnych W powiecie radomszczańskim ogółem w roku 2009 r. zarejestrowano 1054 zachorowania na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia. Sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych w powiecie radomszczańskim w 2009 r. należy uznać za dobrą. Nie obserwowano epidemicznego występowania chorób zakaźnych, natomiast wzrost zachorowań miał podobny jak w latach ubiegłych charakter sezonowy. Sytuację epidemiologiczną powiatu radomszczańskiego w 2009 r. w porównaniu do lat ubiegłych przedstawia tabela 1. Tabela 1. Sytuacja epidemiologiczna powiatu radomszczańskiego w latach 2007-2009 Jednostka chorobowa Zatrucia pokarmowe pał. Salmonella Biegunki u dzieci do lat 2 WZW ogółem WZW typu A WZW typu B WZW typu C Inne i nieokreślone Nowo wykryte zakażenia HCV Ospa wietrzna Krztusiec Różyczka Płonica (szkarlatyna) Nagminne zapalenie przyusznicy - świnka Borelioza Tasiemczyca/bąblowica Pokąsania przez zwierzęta 2009 2008 2007 Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności 64 54,4 47 40.06 32 26,8 90 75,5 97 8,18 48 40,33 18 0 9 9 9 15,3 0 7,65 7,65 0 7,65 17 14,3 0 8 9 0 15 6,75 7,59 23 14 9 0 20 19,32 11,76 7,56 0 14,96 424 20 10 21 12 360,4 17,0 8,50 17,85 10,20 824 27 198 11 18 22,7 167,08 9,28 15,18 650 23 6 13 10 546,21 19,32 5,04 10,94 8,83 18 15,3 11 1 163 9,28 0,84 137,5 3 1 128 2,49 0,83 105,5 0 0 141 119,86 0 12,65 695,3 1.1. Choroby szerzące się drogą pokarmową Zatrucia i zakażenia pokarmowe Zatrucia i zakażenia pokarmowe spowodowane zanieczyszczeniami biologicznymi żywności i wody, a w szczególności bakteriami chorobotwórczymi, stanowią ważny problem z punktu widzenia zdrowia publicznego. 4 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W 2009 r. obserwowano niewielki wzrost liczby bakteryjnych zatruć i zakażeń pokarmowych /tabela 2/. Najczęstszą przyczyną zatruć pokarmowych są pałeczki jelitowe Salmonella. Podobnie jak w latach poprzednich dominujące znaczenie miała pał. Salmonella Enteritidis ( 52 przypadki - 82,3%). Choroby są wynikiem zarówno częstszego występowania salmonellozy wśród zwierząt jak i nie przestrzegania podstawowych zasad higieny podczas produkcji i obróbki żywności oraz nieznajomości zasad zdrowego i bezpiecznego żywienia. Nie stwierdzono ognisk zachorowań, których nośnikiem mogła być woda przeznaczona do spożycia przez ludzi. Tabela 2. Zatrucia pokarmowe i zakażenia (liczba przypadków) w latach 2007-2009 2009 Jednostka chorobowa Zatrucia pokarmowe (Salmonellozy) 2008 2007 Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności 63 54,40 47 40,06 30 26,80 *Współczynnik zapadalności (zachorowalności) – liczba nowych zachorowań na określoną chorobę na danym terenie w określonym czasie w stosunku do liczby ludności wg stanu 30.06 *współczynnik (1000, 10000 czy 100000). W roku 2009 zarejestrowano 1 zbiorowe zatrucie pokarmowe . W ognisku chorowało łącznie 13 osób, w tym 5 dzieci w wieku do 14 lat. Hospitalizacji wymagały 3 osoby. Czynnikiem etiologicznym zbiorowego zatrucia pokarmowego była pał. Salmonella Enteritidis Zatrucie pokarmowe, wystąpiło w domu prywatnym w miejscowości Wojnowice gm. Gidle. W związku z tym, że u osoby pomagającej przy przygotowaniu przyjęcia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego występowały już kilka dni przed uroczystością, należy przypuszczać, że przyczyną wystąpienia zatrucia było nieprzestrzeganie przez nią podstawowych zasad higieny oraz zbagatelizowanie własnych dolegliwości. W 2009 r. zarejestrowano mniej przypadków niż w 2008 r. zakażeń z objawami żołądkowo-jelitowymi wywołanych przez czynniki bakteryjne wykazane w tabeli 3 oraz inne określone i nieokreślone bakterie. Spośród zarejestrowanych zachorowań największą liczbę stanowiły przypadki wywołane przez biegunkotwórczą Escherichia coli. Spośród 164 przypadków bakteryjnych zakażeń jelitowych 90 przypadków to zakażenia u dzieci do lat 2. 5 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Tabela 3. Inne bakteryjne zakażenia jelitowe w powiecie radomszczańskim w latach 2007- 2009 2009 2008 2007 Inne bakteryjne współczynnik współczynnik współczynnik Liczba Liczba Liczba zakażenia jelitowe zapadalności zapadalności zapadalności zachorowań wywołane przez E.coli biegunkotwórczą wywołane przez Yersinia enterocolitica, wywołane przez i inne czynniki określone i nieokreślone RAZEM zachorowań zachorowań 7 5,9 3 2,5 7 5,9 2 1,7 0 - 3 2,49 16 13,6 80 67,5 6 5,04 25 20,40 83 70,38 16 13,51 Z 62 przypadków wirusowych zakażeń jelitowych 52 przypadki to nieżyty jelitowe wywołane przez rotawirusy. Najliczniejszą grupę chorych, bo aż 59,6 % z ogółu zarejestrowanych przypadków wirusowych zakażeń stanowiły dzieci do lat 2 (37 przypadków). W 2009 r. nie stwierdzono zachorowań na dur brzuszny i dury rzekome, czerwonkę. Obecnie na terenie powiatu radomszczańskiego zamieszkuje 3 stałych nosicieli pałeczek duru brzusznego tj. osób bez objawów klinicznych z dodatnim wynikiem badania bakteriologicznego. Ryzyko zakażenia ze strony nosicieli wzrasta na terenach wiejskich, w okresie powodzi oraz po obfitych opadach deszczu. W roku 2009 zarejestrowano 1 przypadek Salmonellozy pozajelitowej pod postacią posocznicy. 1.2. Zakażenia krwiopochodne Wirusowe zapalenia wątroby Wirusowe zapalenia wątroby są chorobami wywołanymi przez hepatotropowe wirusy, które powodują stan zapalny wątroby. Choroby te wywoływane są przez kilka wirusów tj. w szczególności przez wirus HAV, HBV, HCV, HDV, HEV, HGV. Liczbę zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby w powiecie radomszczańskim przedstawia Tabela 4 i Rysunek I.1. W PSSE Radomsko od kilku lat nie rejestruje się zachorowań na wzw typ A. W 2009 r. w PSSE Radomsko rejestrowano 2 ostre przypadki wirusowego zapalenia wątroby typu B (współczynnik zapadalności 1,70). W wyniku dochodzeń epidemiologicznych ustalono, że : jedna osoba z ostrym wirusowym zapaleniem wątroby typu B była poddana zabiegom medycznym naruszającym ciągłość skóry, leczeniu stomatologicznemu, 6 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 druga osoba nie była powiązana z leczeniem – wykonywane miała tatuaże przez osobę prywatną. W PSSE Radomsko w 2009 r. zarejestrowano 24 nosicieli Ag HBs co stanowi około 0.02% ludności powiatu, natomiast w 2008 r. rejestrowano 19 nosicieli Ag HBs. Istotne znaczenie w profilaktyce Wirusowego Zapalenia Wątroby ma: wprowadzenie w 1993 r. obowiązkowych szczepień ochronnych przeciw WZW typu B u wszystkich dzieci nowo narodzonych, co spowodowało brak zachorowań u dzieci do lat 5, stosowanie sprzętu jednorazowego użytku, wycofanie mało skutecznych sterylizatorów na suche gorące powietrze a zastępowanie ich autoklawami, które zapewniają wysokie standardy sterylizacji, 100% sterylność, co przyczynia się do przerwania dróg szerzenia się zakażeń, kontrolowanie procesów dezynfekcji i monitorowanie procesów sterylizacji wskaźnikami fizycznymi, chemicznymi, biologicznymi w zakładach świadczących usługi medyczne, prowadzenie edukacji w zakresie problemów związanych z bezpiecznym seksem. W PSSE Radomsko w 2009 r. zarejestrowano 9 przypadków nowo wykrytych zakażeń HCV (nosicieli)- współczynnik zapadalności wynosił 7,65, w 2008 r. - 15 przypadków współczynnik zapadalności wynosił 12,65. Nosiciel to osobnik zarażony chorobą zakaźną lub posiadający nieprawidłową wersję genu recesywnie dziedziczonej choroby genetycznej, lecz nie wykazujący objawów chorobowych. Nosiciel, choć sam nie doświadcza objawów choroby, może ją przekazywać innym organizmom (niekoniecznie własnego gatunku) bądź potomstwu. Tabela 4. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby w latach 2005-2009 2009 2008 2007 2006 2005 Liczba zachorowań Liczba zachorowań Liczba zachorowań Liczba zachorowań Liczba zachorowań Wirusowe zapalenie wątroby typu A Wirusowe zapalenie wątroby -ostre Wirusowe zapalenie wątroby typu Bprzewlekłe Wirusowe zapalenie wątroby typu C Inne i nieokreślone 0 0 0 0 1 2 0 1 0 0 6 8 13 9 4 9 9 9 9 7 0 0 0 0 0 RAZEM 17 17 23 18 12 Jednostka chorobowa 7 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Liczba zachorowań 25 Inne i nieokreślone 20 WZW typ A 15 WZW typ C 10 WZW typ B 5 0 2005 2006 2007 2008 2009 Rysunek I.1. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby w latach 2005-2009 Sekcja Nadzoru Epidemiologii prowadzi nadzór nad osobami chorymi i osobami z kontaktu z chorym czy nosicielem. Ogółem przeprowadzono nadzór nad 114 osobami z kontaktu z nosicielami p/anty HCV, Ag HBs. 1.3. Choroby wieku dziecięcego Utrzymujący się spadek liczby zachorowań na krztusiec, świnkę i różyczkę może być spowodowany wprowadzeniem do kalendarza szczepień ochronnych szczepień, ale może być również wynikiem cyklicznej zmienności liczby zachorowań na te choroby. Od 2003 roku prowadzone są szczepienia przypominające przeciw krztuścowi u dzieci w 6 roku życia – szczepionką DTPa (błoniczo-tężcową z bezkomórkowym składnikiem krztuścowym) oraz obowiązkowe szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce z użyciem szczepionki trójwalentnej (MMR). Dokładna analiza będzie możliwa dopiero po zaszczepieniu szczepionkami MMR oraz DTPa kolejnych roczników dzieci podlegających obowiązkowym szczepieniom. Zjawisko cyklicznej zmienności liczby zachorowań dotyczy również takich chorób jak ospa wietrzna. Ilość zachorowań na ospę wietrzną utrzymuje się corocznie na wysokim poziomie, bowiem sytuacja epidemiologiczna tej choroby nie jest kształtowana przez masowe szczepienia ochronne. Zapadalność na ospę wietrzną podlega cyklicznym wzrostom w odstępach kilkuletnich,wówczas gdy wzrasta populacja dzieci nieuodpornionych w sposób naturalny przez przechorowanie. W 2008 r. wprowadzono szczepienia p/ospie wietrznej u dzieci z grup ryzyka. W porównaniu z rokiem 2008 zdecydowanie zmalała liczba zachorowań na różyczkę tj. 10 przypadków współczynnik zapadalności 8,50. Liczbę zachorowań na choroby wieku dziecięcego przedstawia tabela 5. 8 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Tabela 5. Liczba zachorowań na choroby wieku dziecięcego w latach 2007-2009 2009 Jednostka chorobowa 2008 2007 Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Ospa wietrzna 424 360,40 824 695,30 650 546,23 Krztusiec 20 17,00 27 22,70 23 19,32 nagminne zapalenie przyusznic 12 10,20 18 15,18 10 8,83 Różyczka 10 8,50 198 167,08 8 7,42 Płonica 21 17,85 11 9,28 13 10,94 Świnka 1.4.Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to choroba gorączkowa o różnej etiologii z objawami w postaci bólów głowy, sztywności karku, objawów oponowych, nudności. Najczęstszymi patogenami wywołującymi zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych są bakterie, wirusy, krętki, grzyby. Wśród zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych w 2009 r. dominowały zakażenia o etiologii wirusowej (3 przypadki – współczynnik zapadalności 2,55), 1 przypadek zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołany przez Streptococcus pneumoniae (współczynnik zapadalności 0,85 ) oraz 1 przypadek zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych o etiologii nieokreślonej. Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego są ważnymi przyczynami trwałych powikłań i zgonów. W powiecie radomszczańskim z powodu neuroinfekcji zmarła 1 osoba. 1.5. Inwazyjna choroba meningokokowa Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego od 2004 r. organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadzą nadzór nad przypadkami inwazyjnych chorób rejestrowanych jako posocznice, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu wywołanych przez Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae typ B. Szczególnym nadzorem objęte są zakażenia meningokokowe z uwagi na wzrost liczby przypadków izolowania od chorych Neisseria meningitidis typ C wywołującej zachorowania o ciężkim przebiegu klinicznym z bezpośrednim zagrożeniem życia. W PSSE Radomsko w 2009 r. zarejestrowano 1 przypadek zapalenia opon mózgowordzeniowych wraz z posocznicą wywołanego przez Neisseria meningitidis. 9 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Podjęto działania przeciwepidemiczne w środowisku chorego. Osoby z najbliższego otoczenia objęto nadzorem epidemiologicznym, lekarskim polegającym na zastosowaniu odpowiedniej chemioprofilaktyki. 1.6. Inne choroby zakaźne Grypa sezonowa i grypa wywołana nowym wirusem A/H1N1/v W powiecie radomszczańskim liczbę zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne w latach 2006-2009 przedstawiono w tabeli 6. Tabela 6. Liczba zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne w latach 2007-2009 2009 Jednostka chorobowa Grypa i infekcje grypopodobne 2008 2007 Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności Liczba zachorowań współczynnik zapadalności 7685 6533,08 2235 1893,65 5707 4819,12 w tym 16 AH1N1 W 2009 r. grypa i infekcje grypopodobne były najczęściej występującymi chorobami zakaźnymi w powiecie radomszczańskim. Do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Radomsku zgłoszono 7685 zachorowań. Wśród zgłoszonych zachorowań 2306 wystąpiło u dzieci do lat 14. Zachorowania na grypę i infekcje grypopodobne stanowiły największy problem epidemiologiczny w I kwartale i IV kwartale 2009 r. Najwięcej zachorowań zgłoszono na przełomie stycznia i lutego 2009 r. oraz listopada i grudnia 2009 r. – dane przedstawiono poniżej na rysunkach . Najwyższą tygodniową zapadalność zanotowano w okresie od : 01.02.2009 r. do 07.02.2009 r. oraz 01.12.2009 r. do 07.12.2009 r. 10 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Rysunek I.2. Porównanie zachorowalności na grypę i infekcje grypopodobne na przełomie stycznia i lutego oraz listopada i grudnia 2009 11 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Kontynuowano nadzór epidemiologiczno-wirusologiczny nad grypą oparty na systemie Sentinel. W nadzorze Sentinel uczestniczył lekarz z Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej- MPR Nr 1 ul. Przedborska 39/41 w Radomsku. Pobrano 12 wymazów z nosa i gardła – nie wyizolowano wirusa grypy z żadnej próby. Skutecznym sposobem ochrony przed grypą jest unikanie dużych skupisk ludzkich w okresie epidemii, utrzymanie właściwego poziomu higieny osobistej i środowiska oraz poddanie się szczepieniom ochronnym. Rozpowszechnianie szczepień p/ grypie nadal jest niewielkie i nie ma wpływu na sytuacje epidemiologiczną choroby (tabela nr 7). W roku 2009 na świecie doszło do rozprzestrzeniania się grypy typu A/H1N1 (nazywanej również "grypą meksykańską"), powodowaną przez nowy szczep wirusa grypy A/H1N1, będącą zmutowaną wersją wirusa świńskiej grypy, które rozpoczęło się na przełomie marca i kwietnia 2009 roku w Meksyku. Potwierdzono przypadki zarażenia wirusem w ok. 160 krajach. Większość zachorowań odnotowano w Ameryce Północnej, Azji oraz w Europie. Nowy rodzaj grypy jest wynikiem reasortacji genowej kilku odmian wirusa H1N1, w tym grypy ludzkiej, dwóch rodzajów świńskiej grypy oraz ptasiej grypy. W dniu 11 czerwca 2009 r., uwzględniając m.in. aktualną sytuację epidemiologiczną grypy typu A/H1N1, Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła 6 fazę pandemii grypy. Do końca 2009 r. w Polsce potwierdzono 2561 przypadków zakażenia wirusem grypy typu A/H1N1. W Polsce 135 osoby u których wykryto wirus A/H1N1/v zmarły. W 2009 r. w powiecie radomszczańskim u 16 osób wykryto grypę wywołaną nowym wirusem A/H1N1/v, w tym 1 przypadek u dziecka do lat 14 (przypadki potwierdzone laboratoryjnie metodą Real-time PCR). Jedna osoba u której wykryto wirus grypy A/H1N1/v zmarła (inna przyczyna zgonu). Gruźlica W PSSE w Radomsku zarejestrowano 59 przypadków rozpoznanej gruźlicy (współczynnik zapadalności 49,99). W województwie łódzkim zarejestrowano 628 przypadków. Powiat radomszczański pod względem liczby zachorowań na gruźlicę zajmuje II miejsce w województwie łódzkim. W 2009 r. w powiecie radomszczańskim 3 osoby z rozpoznaną gruźlicą zmarły. Borelioza z Lyme Od wprowadzenia badań diagnostycznych w kierunku Boreliozy z Lyme rejestrowana jest większa liczba przypadków. Na terenie działania PSSE Radomsko w 2009 roku zarejestrowano 18 przypadków ( wsp . zapadalności 15,3), w roku 2008 było 11 przypadków ( wsp. zapadalności 9,28) . Z wywiadów wynika, że pacjent został ukąszony przez kleszcza będąc w lesie lub nie przypomina sobie momentu ukłucia przez kleszcza. Pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę Liczbę pokąsań przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę przedstawia Rysunek I.3. Na 132 osoby, które miały kontakt ze zwierzętami 15 osób zakwalifikowano do szczepień. Sekcja Nadzoru Epidemiologii PSSE w Radomsku ściśle współpracuje z Inspekcją Weterynaryjną w zakresie chorób odzwierzęcych. W czasie przeprowadzania wywiadu epidemiologicznego pacjent informowany jest o potrzebie ewentualnych szczepień np. w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym Poradnia Chorób Zakaźnych Piotrków Trybunalski ul. Rakowska 15, tel. 044 648-04-34. 12 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 180 160 140 120 100 80 163 128 128 132 60 2006 2007 2008 2009 40 20 0 2006 2007 2008 2009 Rysunek I.3. Liczba pokąsań przez zwierzęta w latach 2006-2009 2. Szczepienia ochronne – analiza wykonawstwa szczepień ochronnych Najważniejszym celem zdrowotnym szczepień ochronnych jest zapobieganie określonemu zakażeniu lub chorobie zakaźnej u zaszczepionej osoby lub populacji. Uodpornienie czynne dzieci w Polsce wykonywane jest głównie w drodze realizacji Programu Szczepień Ochronnych. Wysokie odsetki szczepionych osób w Polsce w ramach bezpłatnych szczepień obowiązkowych pozwalają sądzić, że istnieje społeczna akceptacja szczepień. Konieczne jest dołożenie starań, aby jej nie utracić. Inaczej niestety wygląda sytuacja w zakresie szczepień zalecanych. Niskie na ogół odsetki zaszczepionych w ramach szczepień zalecanych, przy wysokim odsetku osób zaszczepionych w ramach szczepień obowiązkowych, mogą świadczyć o braku finansowych możliwości poddania się tego typu szczepieniom. Pomimo tego w powiecie radomszczańskim nadal obserwuje się zainteresowanie szczepieniami dzieci, młodzieży i osób dorosłych preparatami szczepionkowymi zalecanymi. Podejmowane są działania promocyjne, organizowane wykłady, pogadanki. W roku 2009 nie wprowadzono zmian w kalendarzu szczepień. Szczepienia ochronne w powiecie radomszczańskim prowadzone są w 25 placówkach zakładów opieki zdrowotnej oraz na oddziale noworodkowym szpitala. Szczepienia wykonywane są przez pielęgniarki, które ukończyły w ramach doskonalenia zawodowego specjalistyczny kurs w zakresie szczepień ochronnych. Stan uodpornienia szczepionkami zalecanymi osób w powiecie radomszczańskim w latach 2006-2009 przedstawia tabela 7. W 2009 r. wśród mieszkańców powiatu radomszczańskiego cieszyły się większym zainteresowaniem niż w 2008r szczepienia p/ grypie sezonowej, rotawirusom czy ospie wietrznej. Być może, że zachorowania na tzw. świńską grypę A/H1N1/v miały wpływ na większe zainteresowanie szczepieniem przeciwko grypie sezonowej, podobnie jak w roku 2006 , kiedy pojawiła się ptasia grypa. 13 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Tabela 7. Stan uodpornienia szczepionkami zalecanymi osób w powiecie radomszczańskim w latach 2006-2009 Uodpornienie przeciw chorobie 2009 2008 2007 2006 125 116 39 0 p/wirusowi brodawczaka ludzkiego 39 88 24 0 Streptococcus pneumoniae 231 248 175 38 Neisseria meningitidis 59 137 101 6 Wzw typ A 57 38 39 15 Kleszczowe zapalenie mózgu 59 47 19 9 Dur brzuszny 37 28 0 2 Ospa wietrzna 42 8 20 9 Grypa 2704 2115 2067 2881 Rotawirusy Analizę wykonawstwa obowiązkowych szczepień ochronnych w powiecie radomszczańskim w 2009 roku w porównaniu do 2008 roku przedstawiają tabele 8 i 9. 14 Tabela 8. Procentowy stan zaszczepienia dzieci do 2 roku życia i opóźnione do 3 roku życia Gruźlica noworodkowa Szczepienia do 2 roku życia i opóźnione do 3 roku życia Błonica Odra Tężec Świnka Krztusiec Poliomyelitis Różyczka WZW B Haemophilus influenzae typu B I dawka 2 rż 3 rż 4 rż 1 rż 2 rż 3 rż 1 rż 2 rż 3 rż 2 rż 3 rż 2008 99,4 99,9 99,9 100 63,7 99,5 99,8 63,9 99,8 99,8 92,1 99,4 63,7 99,5 99,6 2009 99,6 99,8 100 100 59,9 99,5 99,7 59,9 99,5 99,7 99,5 59,9 99,5 99,7 93,4 1rż 2rż 3rż Tabela 9. Procentowy stan zaszczepienia dzieci starszych Szczepienia dzieci starszych Błonica, Tężec 6 rok życia 14 rok życia Poliomyelitis 19 rok życia 6 rok życia Odra, Świnka, Różyczka 10 rok życia WZW B 11 rok życia 12 rok życia 14 rok życia 2008 96,0 98,4 91,4 96,1 97,2 99,3 99,6 99,3 2009 90,2 98,0 87,1 90,2 96,9 99,3 99,6 100,0 15 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 II. STAN SANITARNY ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ Wprowadzenie Sekcja Nadzoru Epidemiologii w 2009 r. podobnie jak w latach poprzednich realizowała zadania z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno - sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Pod stałym nadzorem Sekcji Nadzoru Epidemiologii PSSE w Radomsku znajdują się 3 obiekty lecznictwa zamkniętego: tj. Szpital Szpital Powiatowy w Radomsku ul. P. Wyszyńskiego 14 z następującymi oddziałami: Oddział Położniczo- Ginekologiczno- Noworodkowy, Oddział Dziecięcy, Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Oddział Kardiologii, Oddział Laryngologii, Oddział Chirurgii, Oddział Wewnętrzny, Oddział Reumatologii, Blok Operacyjny, Odział Pomocy Doraźnej – Izba Przyjęć, Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy, Oddział Obserwacyjno-Zakaźny, Oddział Gruźlicy i Chorób Płuc w Pławnie, ul. Radomszczańska oraz Punkt Sterylizacji, Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej, Zespoły Wyjazdowe Pogotowie Ratunkowe Radomsko, Prosektorium. Zakłady Pielęgnacyjno-Opiekuńcze Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy Przedbórz ul. Częstochowska 25, Niepubliczny Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy „FAMILY” Taras 46 prowadzony przez spółkę komandytową Bożena i Grzegorz Wasilewscy. oraz 56 zakładów lecznictwa otwartego tj. 20 Przychodni/Ośrodków Zdrowia, 36 NZOZ- y w tym 4 laboratoria. oraz 150 gabinetów indywidualnej, indywidualnej specjalistycznej i grupowej praktyki lekarskiej w tym : 57 gabinetów stomatologicznych, 10 ginekologicznych, 23 internistycznych, 58 specjalistycznych, 2 gabinety grupowej praktyki lekarskiej. Ogółem w placówkach medycznych przeprowadzono 277 kontroli sanitarnych, w tym 46 w punktach szczepień Wydano 43 decyzje administracyjne tj. 23 decyzje merytoryczne dotyczące usterek sanitarno – technicznych, 2 decyzje odsuwające od pracy oraz 18 decyzji opłatowych, 2 upomnienia. Zastosowano 4 karania mandatowe na kwotę 850 zł. 16 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W 2009 r. dwie placówki oceniono pod względem sanitarnym jako złe tj. Szpital Powiatowy w Radomsku i SPZOZ Żytno- OZ Maluszyn. 1% 9% 17% 73% Lecznictwo zamknięte Lecznictwo otwarte- SPZOZ Lecznictwo otwarte -NZOZ Prywatne indywidualne praktyki lekarskie Rysunek II.1. Procentowa ilość placówek będących pod nadzorem Sekcji Nadzoru Epidemiologii PSSE w Radomsku 1. Szpital Szpital należał do obiektów, które były objęte przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej wzmożonym nadzorem sanitarnym. W 2009 r. przeprowadzono 32 kontrole stanu sanitarnego szpitala. W 2009 r. stan sanitarno-techniczny Szpitala Powiatowego w Radomsku oceniono jako zły. Zastrzeżenia dotyczące stanu sanitarno-technicznego były liczne i stanowiły przedmiot negatywnej oceny sanitarnej. Stan ten ulega z roku na rok pogorszeniu. Do najczęściej odnotowanych uchybień w tym zakresie należały: niewłaściwy stan techniczny ścian, sufitów i podłóg w salach chorych, korytarzach, bloku operacyjnym, laboratorium, pomieszczeniach zaplecza, niedostosowanie pomieszczeń do potrzeb osób niepełnosprawnych, zniszczona armatura sanitarna, niewłaściwie zamontowane grzejniki utrudniające ich prawidłowe czyszczenie, brak wózków z zamykaną przestrzenią załadunkową do przewożenia brudnej bielizny i odpadów medycznych, zły stan miejsca/pomieszczenia do przechowywania odpadów medycznych. Sytuacja w zakresie zaopatrzenia szpitala w wodę w 2009 r. nie uległa istotnej zmianie w porównaniu z rokiem ubiegłym. Podobnie jak w latach poprzednich, podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę w szpitalu był wodociąg publiczny. Szpital posiada awaryjne źródła zaopatrzenia w wodę. Jakość wody w podstawowym źródle zaopatrzenia poddawana była systematycznej kontroli przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Na podstawie uzyskanych wyników badań pobranych próbek wody PPIS w Radomsku stwierdził, że jakość wody odpowiada wymaganiom rozporządzenia. 17 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Badanie próbek wody ze źródła awaryjnego Szpitala w Radomsku wykazało, że woda pod względem parametrów fizykochemicznych nie odpowiada wymaganiom. PPIS w Radomsku wydał decyzję stwierdzająca warunkową przydatność wody do spożycia. Przekroczone parametry: mętność -1,3 NTU, żelazo - 0,344 mg Fe/l. Jakość wody do spożycia w wodociągu awaryjnym Szpitala w Radomsku- Oddziały w Pławnie została zakwestionowana ze względu na przekroczenie dopuszczalnej wartości wskaźników mikrobiologicznych. PPIS w Radomsku wydał decyzję stwierdzającą warunkową przydatność wody do spożycia. Przekroczony parametr: ogólna liczba mikroorganizmów w 1ml w 220C po 72h - 163. Termin wydanych nakazów dotyczących jakości wody nie upłynął. Ponadto, wodociągi awaryjne zostały wyłączone z eksploatacji. W szpitalu w 2009 r. pobrano również próbki wody na obecność pał. Legionella sp. Badanie nie wykazało skażenia instalacji ciepłej wody w w/w zakresie. Utrzymanie należytego stanu czystości bieżącej w zamkniętych zakładach opieki zdrowotnej należało do obowiązków pracowników obiektów. Placówki posiadały opracowane i wdrożone procedury sprzątania i zachowania czystości. Zaopatrzenie w sprzęt myjący i środki myjąco-czyszczące było prawidłowe, a ich oznakowanie i przechowywanie nie budziło zastrzeżeń. Drobne uchybienia z tego zakresu były korygowane doraźnie w trakcie kontroli. W skontrolowanych placówkach utrzymany był należyty stan czystości. Gospodarka bielizną szpitalną i pralnictwo Zasady postępowania z bielizną szpitalną określały opracowane procedury, stosowane w poszczególnych oddziałach. W 2009 r. usługi prania dla Szpitala Powiatowego w Radomsku zgodnie z technologią Firmy Hencel-Ecolab świadczyła Firma „Vector” Sp.z o.o Luboń ul. Długa 3– pralnia w Będzinie /pralnia z barierą higieniczną - pozytywna opinia PIS . Gospodarka odpadami stałymi, w tym medycznymi Szpital Powiatowy w Radomsku posiada Decyzję Starosty na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych (WO.III.7647-w-1/2008 z dnia 16.06.2008 r.) aktualną do 30.06.2018 roku. Umowę na odbiór odpadów niebezpiecznych i usługi unieszkodliwiania podpisano z Firmą ECO ABC Bełchatów ul. Przemysłowa 4 (zezwolenie Nr 54/Bp/2008 wydane przez Wojewodę Łódzkiego ważne do 23.05.2017 r.). Odpady komunalne gromadzone były w workach foliowych o odrębnym kodzie kolorystycznym i odbierane przez pracowników przedsiębiorstwa komunalnego. Na odbiór odpadów komunalnych podpisana jest umowa z Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej Radomsko ul. Stara Droga 85. W toku kontroli sanitarnej stwierdzono nieprawidłowości. Niebezpieczne odpady medyczne na terenie szpitala w Radomsku i oddziałów w Pławnie są magazynowane w pomieszczeniach nie przystosowanych do tych celów. Stwierdzono: brak łatwozmywalnych ścian i podłóg, co uniemożliwia prawidłową dezynfekcję i mycie powierzchni; pomieszczenia nie posiadają odpowiedniego zabezpieczenia przed dostępem owadów i gryzoni; brak swobodnego wjazdu i wyjazdu dla środków transportu wewnętrznego do w/w pomieszczeń, brak wydzielonych boksów przeznaczonych do magazynowania poszczególnych rodzajów odpadów medycznych; brak w pomieszczeniach odpowiedniej wentylacji; 18 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 brak przedsionka lub innego w sąsiedztwie miejsca wyposażonego w umywalkę z ciepłą i zimną wodą oraz środki i przybory do mycia i dezynfekcji rąk ; w oddziałach w Pławnie transport wewnętrzny odpadów medycznych odbywa się ręcznie, natomiast w szpitalu w Radomsku wózki służące do transportowania odpadów zakaźnych nie są zamykane; w oddziałach w Pławnie brak wydzielonego miejsca przeznaczonego do dezynfekcji, mycia i przechowywania wewnątrzzakładowych środków transportu wewnętrznego odpadów i pojemników wielokrotnego użycia. Powyższe nieprawidłowości naruszają wymagania zawarte w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. nr 162, poz. 1153) – wydano decyzję administracyjną. Kontrola jakości procesów dezynfekcji, dezynsekcji, deratyzacji i sterylizacji Dezynfekcja We wszystkich podległych placówkach służby zdrowia stosowane są środki dezynfekcyjne zgodnie z ustawą o wyrobach medycznych i produktach biobójczych. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne odbywa się na drodze przetargów. Nie stwierdzono braków w zaopatrzeniu w te preparaty. Placówki posiadają karty charakterystyki stosowanych środków dezynfekcyjnych. Osoby przeprowadzające dezynfekcję ściśle przestrzegają ustalonych procedur (np. dezynfekcji rąk, dezynfekcji narzędzi), które w formie pisemnej znajdują się w każdej placówce. Stosuje się rotację środków dezynfekcyjnych, zwracając uwagę na skuteczność ich działania oraz bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego (preferowane są preparaty o szerokim spektrum). Sterylizacja Sterylizacja narzędzi, bielizny i materiałów opatrunkowych w placówkach służby zdrowia odbywa się w autoklawach (para wodna pod zwiększonym ciśnieniem). Sterylizacja odbywa się na miejscu w placówce lub podpisane są umowy na świadczenia usług sterylizacyjnych z innymi podmiotami. Ogółem zarejestrowanych jest 76 urządzeń: 6 w lecznictwie zamkniętym, 70 urządzeń w lecznictwie otwartym, w tym: 9 w placówkach państwowych, 47 w placówkach prywatnych, 14 w NZOZ-ach. Skuteczność procesów sterylizacji kontrolowana jest co najmniej 1 raz w miesiącu testami biologicznymi, a na bieżąco testami chemicznymi zintegrowanymi. Wyników skuteczności kontroli procesów sterylizacji nie kwestionowano. Poza tym w Szpitalu Powiatowym w Radomsku znajdują się 2 sterylizatory do sterylizacji tlenkiem etylenu. W urządzeniach sterylizowany jest materiał, który nie może być sterylizowany w autoklawach parowych. Każdy proces sterylizacji kontrolowany jest testem chemicznym – test paskowy i testem biologicznym Attest 1264. Ogółem do badań zużyto 782 testy – prób nie kwestionowano. Na koniec 2009 r. rejestrowano 1 sterylizator na suche gorące powietrze w lecznictwie zamkniętym, który służy do sterylizacji szła laboratoryjnego w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej- Dział Mikrobiologii przebadany testem Sporal S- prób nie kwestionowano. Z punktu widzenia epidemiologicznego największą bolączka szpitala jest brak centralnej sterylizatorni podzielonej na trzy strefy : brudną ,czystą, sterylną (obecnie jedno małe pomieszczenie w którym odbywa się wyłącznie pakowanie i sterylizacja sprzętu). Dezynsekcja, deratyzacja W grudniu 2009 r. w Szpitalu Powiatowym w Radomsku ul. Prymasa Wyszyńskiego 14 Zakład Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji w Łodzi ul. Rabatowa 51 przeprowadził dezynsekcję kompleksowo w całym obiekcie łóżkowym wraz z zapleczem. 19 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Ocena działalności zespołów do spraw zakażeń szpitalnych Zakażenia wewnątrzszpitalne to istotny problem medyczny i ekonomiczny w każdym kraju, także w Polsce. We wszystkich zakładach opieki zdrowotnej, w których udzielane są całodobowe świadczenia zdrowotne powołane są Zespoły ds. Zakażeń Zakładowych zgodnie z Ustawą z dnia 5 grudnia 2008r o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008r Nr 234 poz 1570 ost. zm. Dz.U.09.76.641). Do zadań w/w zespołów należy stałe nadzorowanie sytuacji epidemiologicznej w szpitalach, opracowywanie i przestrzeganie procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami zakładowymi, analizowanie występujących zakażeń zakładowych, opracowywanie raportów o występowaniu zakażeń zakładowych oraz szkolenia personelu w zakresie zasad, praktyki i metod kontroli zakażeń zakładowych. Wszystkie placówki, w których udzielane są całodobowe świadczenia zdrowotne, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie rejestrów zakażeń zakładowych oraz raportów występowania tych zakażeń (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 484) prowadzą rejestry zakażeń zakładowych. W Szpitalu Powiatowym w Radomsku w 2009 roku nie rejestrowano ogniska epidemicznego. Bardzo poważnym problemem jest niska liczba badań mikrobiologicznych, średnio około 5-10 krotnie niższa od średnich wskaźników w Unii Europejskiej. W Polsce wykorzystanie diagnostyki mikrobiologicznej jest małe zarówno z powodu niechęci lekarzy do pobierania materiału do badań, jak również źle pojętych oszczędności. Podobna sytuacja jest w Szpitalu Powiatowym w Radomsku np. na oddziale wewnętrznym na 3478 hospitalizacji wykonano tylko 129 badań bakteriologicznych, na oddziale chirurgii na 2748 hospitalizacji wykonano 221 badań bakteriologicznych. Drobnoustroje chorobotwórcze najczęściej hodowane z dostarczonych materiałów w Szpitalu Powiatowym w Radomsku to: MRSA, gronkowce koagulazo-ujemne, Staphylococcus aureus, Acinetobacter sp, Serratia marcescens, pałeczki gram-ujemne w tym wytwarzające ESBL (K.pneumoniae, K.oxytoca, E.coli, Enterobacter cloacae), Pseudominas aeuginosa. W roku 2009 w Szpitalu Powiatowym w Radomsku zespół kontroli zakażeń szpitalnych zarejestrował 34 zakażenia szpitalne i dotyczyły one oddziałów: Oddział Dziecięcy - 2, Oddział Neonatologii - 1, Oddział Reumatologii - 5, OIOM - 5, Oddział Ginekologiczno-Położniczy - 2, Oddział Chirurgii - 7, Oddział Wewnętrzny - 12. Tylko 17 kart zakażenia szpitalnego przesłano do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Radomsku zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Z pozostałych dwóch placówek lecznictwa otwartego w 2009 r. nie zgłaszano zakażeń szpitalnych. Blok żywieniowy Przeprowadzono 4 kontrole sanitarne (w tym 1 kontrola sprawdzająca) kuchenek oddziałowych i pomieszczenia do przechowywania termosów po posiłkach oraz pomieszczenia z urządzeniami chłodniczymi do przechowywania gotowych posiłków. 20 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Podczas kontroli w bloku żywienia zwracano uwagę na warunki transportu i przechowywania surowców i posiłków, pochodzenie i znakowanie żywności, prawidłowość prowadzonych procesów technologicznych, prawidłowość mycia i dezynfekcji sprzętu produkcyjnego oraz naczyń stołowych, przechowywanie próbek kontrolnych posiłków, sposób gromadzenia i usuwania odpadów poprodukcyjnych i pokonsumpcyjnych, oceniano stopień wdrożenia zasad GHP/GMP oraz dokumentację w ww. zakresie. Dokonywano weryfikacji temperatury w urządzeniach chłodniczych przy użyciu wzorcowanych termometrów. Posiłki do kuchenek oddziałowych Szpitala Powiatowego w Radomsku, ul. Prymasa Wyszyńskiego 14, Zakładu Pielęgnacyjno – Opiekuńczego w Radomsku, ul. Komuny Paryskiej 5, Oddziału Obserwacyjno – Zakaźnego i Oddziału Chorób Płuc w Pławnie, ul. Radomszczańska 19 dostarczane były przez Firmę „GREK RTC” S.A. 95-100 Zgierz, ul.3 Maja 10 transportem firmy – Fiatem Ducato o numerze rejestracyjnym WJ 67507. Posiłki przygotowywane były w kuchni Szkoły Podstawowej, ul. Dąbrówki 1, Widzew - Olechów. Potrawy przygotowywane w kuchni po obróbce termicznej pakowane były do specjalnych pojemników (GN) ze stali nierdzewnej, przykrywanych pokrywkami z uszczelką silikonową, umieszczane były w termosach. Transport odbywał się 2 razy dziennie: śniadanie przywożone było wraz z II śniadaniem oraz obiad, podwieczorek i kolacja razem. Posiłki przeznaczone do spożycia na podwieczorek i kolację przechowywane były w pomieszczeniu z urządzeniami chłodniczymi do przechowywania gotowych posiłków. Transport odbywał się w termoizolacyjnych termosach. Puste termosy i pojemniki (GN) przechowywane są w pomieszczeniu do przechowywania termosów po posiłkach następnie zabierane są do zmywalni znajdującej się przy stołówce Firmy „GREK - RTC” S.A. Łódź, ul. Dąbrówki 1. Od dnia 01.08.2009 r. posiłki przygotowywane były w kuchni Powiatowego w Radomsku, ul. Jagiellońska 36 prowadzonej przez DGP DOZORBUD GRUPA POLSKA Sp z o.o. ul. Najświętszej Marii Panny 5E, 59-220 Legnica. Decyzja zatwierdzająca w/w zakład nr NHŻ/390/09 z 20.11.2009r. Posiłki dostarczane były w pojemnikach GN ze stali nierdzewnej, przykrywanych pokrywkami z uszczelką silikonową i w termosach transportem firmowym-Fiat Doblo o numerze rejestracyjnym DL 38627. Odpady pokonsumpcyjne, które zostają przywiezione z placówek zabierane są przez Zakład Przetwórstwa Rolnego „Danielów” Sp z o.o. – umowa o współpracy z 26.06.2009 r. Dokonano oceny jadłospisu dekadowego, jadłospis średnio urozmaicony. 2. Zakłady Pielęgnacyjno-Opiekuńcze W 2009 r. skontrolowano 2 zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze, co stanowiło 100 % wszystkich zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych ujętych w ewidencji. Zasady kontroli stanu sanitarnego były w przypadku zakładów tej grupy zbliżone do stosowanych w odniesieniu do szpitali i obejmowały sprawdzenie stanu sanitarnotechnicznego obiektu, zaopatrzenia w wodę, zaopatrzenia w środki dezynfekcyjne i ich stosowania, postępowania z odpadami medycznymi i komunalnymi, postępowania z bielizną czystą i brudną, utrzymania stanu bieżącej czystości i porządku w obiekcie i terenie wokół niego oraz zaplecza żywieniowego. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Zakład Pielęgnacyjno - Opiekuńczy w Przedborzu ul. Częstochowska 25 W Zakładzie Pielęgnacyjno – Opiekuńczym udzielane są świadczenia zdrowotne całodobowo dla 20 osób. 21 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W czasie kontroli sanitarnej przeprowadzonej w 2009 r. stwierdzono nieprawidłowości, na które istnieje okres dostosowawczy do 31.12.2012 r., oraz wydano 1 decyzję administracyjną dot. wydzielenia specjalnie przeznaczonego pomieszczenia lub innego chłodnego miejsca do przechowywania zwłok w okresie pomiędzy stwierdzeniem zgonu, a przewiezieniem do chłodni. Poza tym stan sanitarny obiektu nie budził zastrzeżeń. Niepubliczny Zakład Pielęgnacyjno –Opiekuńczy „FAMILY” Taras 46 gm. Przedbórz W Niepublicznym Zakładzie Pielęgnacyjno – Opiekuńczym „FAMILY” w Tarasie udzielane są świadczenia zdrowotne całodobowo dla 23 osób. Obiekt wpisano do ewidencji PSSE w Radomsku w lipcu 2009r W czasie kontroli stwierdzono nieprawidłowości. Wydano decyzję administracyjną z terminem wykonania 30.05.2010r dotyczącą dostosowania powierzchni gabinetu zabiegowo- pielęgniarskiego do powierzchni co najmniej 15 m 2 , dostosowania wysokości gabinetu zabiegowo- pielęgniarskiego oraz pokojów łóżkowych cztero i pięcioosobowych do wymagań pomieszczeń służby zdrowia, doprowadzenia do odpowiedniego stanu sanitarno – technicznego drzwi we wszystkich pomieszczeniach pokojów łóżkowych, zapewnienia pomieszczenia do składowania brudnej bielizny, zainstalowania uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń higieniczno-sanitarnych osobom niepełnosprawnym Poza tym stan sanitarny obiektu nie budził zastrzeżeń. 3. Przychodnie, ośrodki zdrowia i poradnie W 2009 r. skontrolowano 53 przychodnie/ ośrodki zdrowia/ poradnie, świadczących usługi medyczne w trybie ambulatoryjnym. Zły stan sanitarny stwierdzono w 1 placówce tj. SPZOZ Żytno – Ośrodek Zdrowia w Maluszynie. Zastrzeżenia dotyczące stanu sanitarno-technicznego stanowiły przedmiot negatywnej oceny sanitarnej. Wszystkie skontrolowane placówki miały zawarte umowy ze specjalistycznymi firmami, uprawnionymi do odbioru i unieszkodliwiania odpadów medycznych tj. firma ”REMONDIS” z Dąbrowy Górniczej, ECO-ABC z Bełchatowa, EMKA Żyrardów lub Neo-Futura Sp.zo.o Bytom ul. Siemianowicka 98 (Spalarnia- Zakład Utylizacji Odpadów Szpitalnych Katowice ul. Hutnicza 8 Postępowanie z odpadami medycznymi w zakładach otwartej opieki zdrowotnej odbywa się analogicznie jak w szpitalu, odpady są gromadzone w sposób bezpieczny dla personelu i środowiska, w typowych pojemnikach plastikowych lub kartonowych. Odpady przed wywiezieniem przechowywane są w zamkniętych pomieszczeniach, niedostępnych dla osób postronnych najczęściej w pomieszczeniu brudownika w wydzielonej, oznakowanej lodówce. W jednej placówce stwierdzono niewłaściwie prowadzoną segregację tj. NZOZ Przychodnia Stomatologiczna „Happy- Dent” w Radomsku. W dwóch obiektach stwierdzono zły stan sanitarny -zastosowano karanie mandatowe na kwotę 400 zł. Po kontroli sprawdzającej stan sanitarny uległ poprawie. 22 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 4. Medyczne laboratoria diagnostyczne Skontrolowano 4 medyczne laboratoria diagnostyczne. Poza wykonywaniem badań analitycznych, w laboratoriach tych pobierany był również potencjalnie zakaźny materiał biologiczny, wyłącznie przy użyciu sprzętu jednorazowego użytku. Placówki posiadały opracowane procedury pobierania materiału do badań, transportu itp. Wszystkie skontrolowane placówki miały zawarte umowy ze specjalistycznymi firmami uprawnionymi do odbioru i unieszkodliwiania odpadów medycznych. 5. Indywidualne, indywidualne specjalistyczne i grupowe praktyki lekarskie, lekarzy dentystów Praktyki lekarskie stanowią odrębną grupę placówek, w których udzielane są różnorodne świadczenia medyczne w trybie ambulatoryjnym. W 2009r ogółem skontrolowano 92 obiekty, co stanowiło 58,97 % w/w placówek. Najliczniejszą kategorią objętych kontrolą sanitarną placówek w omawianej grupie były indywidualne praktyki lekarzy dentystów ( skontrolowano 58 obiektów) oraz indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie (34 obiekty). W ocenie stanu sanitarnego powyższych obiektów brano pod uwagę zaopatrzenie w wodę, odprowadzenie nieczystości płynnych, warunki sanitarno-techniczne pomieszczeń i ich funkcjonalność, w tym wykończenie ścian i podłóg, sprawność wentylacji i oświetlenie, wyposażenie w umywalki, dozowniki mydła, ręczniki jednorazowe, postępowanie z bielizną czystą i brudną oraz segregację odpadów i postępowanie z odpadami komunalnymi i medycznymi. Kontrola obejmowała także opracowane procedury, dotyczące powyższych zagadnień oraz ocena procesów dezynfekcji i sterylizacji. W gabinetach o charakterze zabiegowym wytwarzano odpady medyczne. Placówki miały podpisane umowy na ich odbiór z wyspecjalizowanymi i uprawnionymi firmami. Duża ilość placówek korzystała z bielizny jednorazowego użytku. W nadzorowanych gabinetach w 2009 r. wydano 5 decyzji administracyjnych dotyczących: zamontowania w gabinecie lekarskim umywalki do mycia rąk z wodą bieżącą ciepłą i zimną wyposażoną w zasobnik na ręczniki jednorazowego użytku, mydło w płynie oraz pojemnik na zużyte ręczniki; zapewnienia bieżącej ciepłej wody w ustępie wspólnym dla pacjentów i personelu; dostosowania pomieszczenia gabinetu do powierzchni co najmniej 12 m2. WNIOSKI 1. Sytuacja epidemiologiczna chorób szerzących się drogą przewodu pokarmowego, których występowanie wiąże się ze stanem sanitarnym, kształtowała się nieco gorzej niż w roku 2008. 2. W roku 2009 zachorowania na biegunki u dzieci do lat 2 były na podobnym poziomie co w roku 2008. Zmniejszyła się liczba zbiorowych zatruć pokarmowych. Narażono osoby przebywające na przyjęciu rodzinnym na wystąpienie objawów ze strony przewodu pokarmowego spowodowanych błędami w przestrzeganiu podstawowych zasad higieny przez osoby przygotowujące. 23 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 3. W porównaniu do roku 2008 zwiększyła się zapadalność na grypę sezonową. Wśród mieszkańców powiatu radomszczańskiego zarejestrowano zachorowania na grypę A/H1N1/v 4. Zmalała zapadalność na różyczkę, ospę wietrzną, świnkę 5. Zmniejszyła się liczba osób pokąsanych przez zwierzęta, być może nie wszystkie przypadki pokąsań są zgłaszane przez lekarzy . Nadal problemem są bezpańskie psy. 6. Niepokojąco duża zapadalność na gruźlicę ( II miejsce pod względem zapadalności w woj. łódzkim) 7. Zarejestrowano przypadki zakażeń HIV, kiły 8. Ważną rolę w profilaktyce chorób zakaźnych spełnia rzetelne upowszechnianie wiedzy o chorobach zakaźnych i zakażeniach. 9. Program Szczepień Ochronnych realizowany jest zadawalająco. 10. Analiza stanu sanitarnego obiektów służby zdrowia wskazuje, że w 2009r. dwa obiekty oceniono negatywnie pod względem sanitarnym. Należy podkreślić, że realizacja dostosowywania obiektów do wymogów jakie zawarte są w rozporządzeniu celem zapewnienia warunków sanitarno-technicznych w obiektach służby zdrowia, wymaga pokonania wielu trudności, zarówno od strony technicznej, jak i finansowej, mimo to w niektórych placówkach trwają prace remontowe. 24 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 III. STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA ORAZ MATERIAŁÓW I WYROBÓW PRZEZNACZONYCH DO KONTAKTU Z ŻYWNOŚCIĄ. Głównym celem działania Sekcji Nadzoru Higieny Żywności Żywienia i Przedmiotów Użytku było zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego żywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu na terenie powiatu radomszczańskiego. W 2009 roku Sekcja Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku nadzorowała następujące zakłady produkcji i obrotu żywnością, materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością oraz kosmetykami: 1. Sklepy i kioski spożywcze..............................................................635 2. Żywienie zbiorowe otwarte ............................................................155 3. Obiekty ruchome i tymczasowe .......................................................82 4. Żywienie zbiorowe zamknięte..........................................................77 5. Środki transportu żywności ..............................................................74 6. Hurtownie spożywcze.......................................................................38 7. Piekarnie ...........................................................................................31 8. Ciastkarnie ........................................................................................10 9. Młyny .................................................................................................6 10. Wytwórnie lodów ...............................................................................4 11. Automaty do lodów ............................................................................4 12. Inne zakłady produkcyjne...................................................................6 w tym: wytwórnie makaronu ..........................................................................3 rozlewnia wina....................................................................................1 produkcja przypraw ............................................................................1 wypiek pizzy.......................................................................................1 13. Pozostałe zakłady .............................................................................68 w tym: apteki ................................................................................................48 zakłady zielarskie ...............................................................................2 zakłady obrotu kosmetykami..............................................................8 zakłady obrotu materiałami do kontaktu z żywnością........................6 zakłady produkcji materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością.....................................................................4 Na terenie powiatu radomszczańskiego nadzorem objęto 1190 zakładów żywności, żywienia, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, oraz kosmetyków. Kontrole przeprowadzano zgodnie z przyjętym na rok 2009 harmonogramem kontroli. Wykonywano także kontrole poza harmonogramem, w każdym przypadku podejrzenia lub uzyskania informacji o uchybieniach sanitarnych zagrażających zdrowiu lub życiu ludzi w związku z realizacją zadań w ramach systemu informowania o produktach niebezpiecznych RASFF i RAPEX a także na wniosek przedsiębiorców. 25 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W 2009 r. skontrolowano 650 zakładów co stanowiło 54,6% wszystkich zakładów będących pod nadzorem. Przeprowadzono 993 kontrole i rekontrole. Wydano: 278 decyzji merytorycznych, 191 decyzji opłatowych, skierowano 4 wnioski do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi o nałożenie kary pieniężnej na podstawie art. 103 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Kary te zostały nałożone w łącznej kwocie 4400 zł. Nałożono także 48 mandatów karnych na sumę 12550 zł. Średnia wysokość mandatu karnego wynosiła 261 zł. Struktura zakładów nadzorowanych 10-Ciastkarnie 0,8% 6-M łyny 0,5% 4-Wytwórnie lodów 0,3% 4-Automaty do lodów 0,3% 6-Inne produkcyjne 0,5% 31-Piekarnie 2,6% 38-Hurtownie 3,2% 68-Pozostałe zakłady 5,7% 74-Środki transportu 6,2% 82-Obiekty ruchome i tymczasowe 6,9% 77-Żywienie zbiorowe zamknięte 6,5% 635-Sklepy 53,4% 155-Żywienie zbiorowe otwarte 13,0% Rysunek III.1. Zakłady żywnościowo-żywieniowe oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością nadzorowane przez PPIS w Radomsku w roku 2009. Oprócz działalności kontrolno represyjnej prowadzono także działalność edukacyjną wśród podmiotów działających w branży spożywczej, związaną z udzielaniem informacji przedsiębiorcom o ich podstawowych obowiązkach wynikających z nowego prawa żywnościowego krajowego i unijnego po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym obszarze w całej Unii Europejskiej to przedsiębiorcy są zobowiązani do zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności, poprzez wdrożenie i stosowanie zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz systemu analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli (HACCP). Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w ramach wdrożonego systemu jakości w działalności kontrolnej Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa łódzkiego. 26 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Do badań laboratoryjnych pobrano w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu 221 prób żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Zakwestionowano 3 próby. Zakwestionowane próby żywności były wyprodukowane poza terenem powiatu radomszczańskiego. Harmonogram poboru prób został zrealizowany w 100% we wszystkich kierunkach badań. 1. Zakłady produkcji żywności. W 2009 r. nadzorem objętych było 60 zakładów: 4 wytwórnie lodów, 4 automaty do lodów, 31 piekarni, 10 ciastkarni, 1 rozlewnia napojów winopochodnych, 6 młynów, 3 wytwórnie makaronów, 1 zakład produkcji przypraw spożywczych. Łącznie przeprowadzono 104 kontrole i rekontrole, wydano 13 decyzji administracyjnych. Za stwierdzone usterki sanitarne nałożono 2 mandaty karne na sumę 700 zł. Do badań laboratoryjnych pobrano łącznie 61 prób żywności. Próby nie były kwestionowane. Podczas kontroli zwracano uwagę na prawidłowość procesów technologicznych, jakość surowców, substancji dodatkowych i wyrobów gotowych, ich prawidłowe przechowywanie (temperatura, wilgotność), prawidłowość zabiegów mycia i dezynfekcji jaj, urządzeń i sprzętu produkcyjnego, sposobu przyjęcia surowców i substancji dodatkowych, wymaganą dokumentację na środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego, znakowanie i transport wyrobów gotowych, wdrażanie i przestrzeganie zasad GHP/GMP, procedury zabezpieczenia i wycofania z obrotu partii żywności nie odpowiadającej wymaganiom jakości zdrowotnej, a także funkcjonowanie systemu traceability (pochodzenie surowców i wyrobów gotowych). Dokonywano weryfikacji temperatury w urządzeniach chłodniczych przy użyciu wzorcowanych termometrów. W zakładach oceniono również zaawansowanie we wdrażaniu zasad systemu HACCP. Podczas kontroli sanitarnych przeprowadzonych w w/w zakładach szczególną uwagę zwracano na prawidłowość stosowania substancji dodatkowych. Sprawdzano sposób znakowania opakowań substancji dodatkowych, daty minimalnej trwałości, dane identyfikujące producentów, zawartość GMO, zgodność sposobu stosowania danej substancji dodatkowej z przepisem podanym na etykiecie. Nieprawidłowości w tym zakresie nie stwierdzono. Polepszacze do pieczywa stwierdzone podczas kontroli w zakładach to powszechnie stosowane w piekarnictwie i cukiernictwie substancje o różnych nazwach handlowych m.in: DYNAMIL brązowy, DYNAMIL czerwony, Dynamil różowy, Dynamil Femin, Extra bake, Jack Bionet, STABI PLUS Biomalz, Optan milenium, KONTRA – Baza Mark Polska, AKO-E- preparat enzymatyczny, Optam, Optimal, Lider, Extra Grün, Cetus, Ustal, Format, Progress, Uniform Exgnisit, Mellegold Plus , ekstrakt słodu ciemnego i jasnego, stabilizator chlebowy „Stabi Plus”. Ciastkarnie wykorzystują też stabilizatory śmietany. Producenci mają udokumentowane pochodzenie wszystkich surowców a stosowanym substancjom dodatkowym towarzyszą stosowne świadectwa jakości zdrowotnej, wyniki badań laboratoryjnych itp. W wytwórniach makaronu stosowany jest aromat spożywczy naturalny T-PS8-WS. W ciastkarniach stosowane są barwniki m.in: karmel E-150, azorubina E–122, kurkumina E–100. W wytwórniach win stosowane są: aspartam, acesulfam K, sorbinian potasu E-202, sacharynian sodu, kwas cytrynowy E-330, karmel E-150, azorubina E-122, aromaty identyczne z naturalnymi, pirosiarczyn sodu E–223. 27 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Ponadto w roku 2009 pobrano do badań w kierunku zawartości substancji dodatkowych 8 prób środków spożywczych (2 w kierunku substancji konserwujących azotanów, 4 w kierunku zawartości polifosforanów, 2 w kierunku barwników Sudan I-IV, Para-Red). Próby nie były zakwestionowane. Wydane decyzje administracyjne dotyczyły: doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno – technicznego ścian i sufitów w pomieszczeniach zakładu; doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno – technicznego sprzętu produkcyjnego; doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno – technicznego urządzeń wentylacyjnych w pomieszczeniach zakładu. Zalecenia zostały wykonane w całości stan zakładów uległ poprawie. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: brak czystości bieżącej w pomieszczeniach zakładu; brudne maszyny, urządzenia i sprzęt produkcyjny; brak segregacji w urządzeniach chłodniczych na wyroby gotowe i surowce; brudne umywalki i sanitariaty, brak środków dezynfekcyjnych oraz ręczników 1 razowego użytku; artykuły wymagające chłodzenia przechowywane poza urządzeniem chłodniczym. Po nałożonych mandatach karnych stan sanitarny zakładów uległ poprawie. Wszyscy producenci żywności działający w powiecie wprowadzają do obrotu swoje wyroby na terenie powiatu oraz powiatów ościennych. Nieliczni producenci sprzedają swoje wyroby na terenie innych województw. 2. Zakłady obrotu żywnością. Jest to najliczniejsza grupa zakładów, najbardziej zróżnicowana pod względem wyposażenia, wielkości, warunków sanitarno-technicznych, asortymentu wprowadzanych do obrotu artykułów. Należą do niej sklepy różnej wielkości, markety, hurtownie, kioski, obiekty handlu obwoźnego. Łącznie przeprowadzono 575 kontroli, wydano 76 decyzji administracyjnych, nałożono 37 mandatów karnych na sumę 9300zł. Do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Łodzi skierowano 4 wnioski o nałożenie kary pieniężnej. Do badań laboratoryjnych pobrano 155 prób środków spożywczych i materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Zakwestionowano 3 próby żywności (2 z powodu zanieczyszczeń mikrobiologicznych i 1 z powodu nieprawidłowych cech organoleptycznych). W trakcie kontroli zwracano uwagę na przechowywanie żywności łatwo ulegającej zepsuciu, terminy przydatności do spożycia, cechy organoleptyczne, w przypadku środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego - posiadanie handlowych dokumentów identyfikacyjnych, znakowanie żywności, w tym szczególnie suplementów diety i środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego, sposób postępowania z odpadami, oceniano stopień wdrażania zasad GHP/ GMP oraz systemu HACCP. Sprawdzano również, czy monitorowane są warunki dostaw artykułów spożywczych ze szczególnym uwzględnieniem stanu technicznego samochodów oraz właściwej temperatury transportu. Podczas kontroli dokonywano weryfikacji temperatury w urządzeniach chłodniczych przy użyciu wzorcowanych termometrów. Kontrole w sklepach prowadzono również w związku z otrzymywanymi powiadomieniami w ramach systemu RASFF. W obiektach, w których prowadzona jest na wydzielonych stanowiskach sprzedaż kosmetyków sprawdzano zgodność ich oznakowania z obowiązującymi przepisami prawnymi. 28 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Wydane decyzje administracyjne dotyczyły: doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno – technicznego ścian i podłóg w pomieszczeniach zakładu; wyposażenia zakładu w wystarczającą ilość urządzeń chłodniczych; zainstalowania umywalek do mycia rąk i urządzeń do mycia sprzętu zaopatrzonych w wodę bieżącą ciepłą i zimną; zapewnienia ubikacji skanalizowanych dla personelu; wdrożenia i przestrzegania zasad dobrej praktyki higienicznej; opracowania procedur zabezpieczania i wycofywania z obrotu żywności nie spełniającej wymagań jakości zdrowotnej. W wyniku podjętych działań PIS usterki sanitarne zostały usunięte. Karanie mandatowe stosowano między innymi z uwagi na: brak czystości bieżącej w pomieszczeniach sklepu; stoisko owocowo – warzywne, piekarnicze utrzymane brudno; brudne urządzenia chłodnicze, regały, szafki odzieżowe, kosze na odpadki; pieczywo niezabezpieczone przed bezpośrednim kontaktem z klientem, narażone na zanieczyszczenie; w sprzedaży lody o miękkiej konsystencji, artykuły spożywcze po upływie terminu przydatności do spożycia; artykuły spożywcze łatwopsujące, wędliny poza urządzeniem chłodniczym; personel podczas pracy w nieprawidłowej odzieży ochronnej; brak aktualnych pracowniczych książeczek zdrowia pracowników pracujących w kontakcie z żywnością. Stan sanitarny po nałożonych mandatach uległ poprawie. 3. Zakłady żywienia zbiorowego otwartego (w tym małej gastronomii). Tę grupę obiektów cechuje duża różnorodność pod względem zakresu prowadzonej działalności, wielkości pomieszczeń, poziomu wyposażenia, jakości świadczonych usług. Od zakładów produkujących szeroki asortyment posiłków w pełnym zakresie (od surowców do gotowych dań), do obwoźnych punktów gastronomicznych oferujących dania typu fast food z gotowych półproduktów. Można wyodrębnić w tej grupie zakładów obiekty nowe, zbudowane od podstaw z przeznaczeniem do takiej działalności oraz obiekty zlokalizowane w istniejących budynkach często starych, które zostały adaptowane. Łącznie przeprowadzono 154 kontrole i rekontrole, wydano 9 decyzji administracyjnych, nałożono 8 mandatów karnych na sumę 2350zł. Podczas przeprowadzanych kontroli szczególną uwagę zwracano na jakość zdrowotną oraz pochodzenie surowców, warunki przechowywania surowców, półfabrykatów i posiłków gotowych, prawidłowość procesów technologicznych z uwzględnieniem poszczególnych etapów procesu produkcyjnego, prawidłowość prowadzenia procesów dezynfekcji termicznej naczyń, funkcjonalność pomieszczeń z uwzględnieniem stref krzyżowania się dróg „czystych” i „brudnych”, sposób gromadzenia i usuwania odpadów pokonsumpcyjnych i poprodukcyjnych, prawidłowość dokumentowania czynności związanych z realizacją zasad GHP/GMP, stopień wdrożenia systemu HACCP, procedury zabezpieczenia i wycofania z obrotu partii żywności nie odpowiadającej wymaganiom jakości zdrowotnej, a także funkcjonowanie systemu traceability. Podczas kontroli dokonywano weryfikacji temperatury w urządzeniach chłodniczych przy użyciu wzorcowanych termometrów. 29 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Wydane decyzje administracyjne dotyczyły: wydzielenia ubikacji skanalizowanej dla personelu; opracowania, wdrożenia i przestrzegania zasad dobrej praktyki higienicznej i dobrej praktyki produkcyjnej; opracowania procedury zabezpieczenia i wycofania z obrotu partii żywności nie odpowiadającej wymaganiom jakości zdrowotnej; zaopatrzenia umywalek do mycia rąk w ciepłą bieżącą wodę; doprowadzenia do odpowiedniego stanu sanitarno – technicznego ścian, sufitów i podłóg w pomieszczeniach zakładu; doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno – technicznego elementów wyposażenia zakładu i sprzętu produkcyjnego. Wszystkie zalecenia zostały wykonane. Karanie mandatowe stosowano między innymi z uwagi na: artykuły łatwopsujące przechowywane poza urządzeniami chłodniczymi; brak odzieży ochronnej pracowników w czasie pracy; brudne i niedezynfekowane toalety, urządzenia chłodnicze, kosze na śmieci; brak środków dezynfekcyjnych; brak aktualnych książeczek zdrowia zatrudnionych pracowników. Stan sanitarny po nałożonych mandatach uległ poprawie. 4. Zakłady żywienia zbiorowego zamknięte W tej grupie zakładów znajdują się stołówki przedszkolne, szkolne, w internatach, zakładach opieki zdrowotnej, stołówki pracownicze. Łącznie przeprowadzono 91 kontroli i rekontroli. Wydano 13 decyzji administracyjnych, za stwierdzone usterki sanitarne nałożono 1 mandat karny na sumę 200 zł. Podczas przeprowadzanych kontroli szczególną uwagę zwracano na jakość zdrowotną oraz pochodzenie surowców, warunki przechowywania surowców, półfabrykatów i posiłków, prawidłowość procesów technologicznych z uwzględnieniem poszczególnych etapów procesu produkcyjnego, prawidłowość prowadzenia procesów dezynfekcji termicznej naczyń, prawidłowe przechowywanie prób pokarmowych, funkcjonalność z uwzględnieniem krzyżowania się dróg „czystych” i „brudnych”, sposób gromadzenia i usuwania odpadów pokonsumpcyjnych i poprodukcyjnych, prawidłowość dokumentowania czynności związanych z realizacją GHP/GMP, stopień wdrożenia systemu HACCP, procedury zabezpieczenia i wycofania z obrotu partii żywności nieodpowiadającej wymaganiom jakości zdrowotnej, a także funkcjonowanie systemu traceability. Podczas kontroli dokonywano weryfikacji temperatury w urządzeniach chłodniczych przy użyciu wzorcowanych termometrów. Z uwagi na to, że w wielu tych placówkach żywione są dzieci i młodzież szczególną uwagę zwracano na jakość posiłków z punktu widzenia zasad racjonalnego żywienia. Oceniano jadłospisy dekadowe, spożycie poszczególnych grup produktów spożywczych, oraz składników pokarmowych. Najczęściej stwierdzane błędy żywieniowe to brak w posiłkach pełnowartościowego białka zwierzęcego, warzyw i owoców ze wszystkich grup, powtarzające się w ciągu dekady dania, zbyt duża ilość tłuszczu w posiłkach, nadmierne spożycie soli kuchennej, brak potraw z udziałem mleka i przetworów mlecznych, pomijanie w jadłospisach ciemnego pieczywa oraz dań z drobiu i ryb. 30 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W roku 2009 wydano 13 decyzji administracyjnych, które dotyczyły: doprowadzenia do odpowiedniego stanu sanitarno – technicznego ścian, sufitów podłóg w pomieszczeniach zakładu; doprowadzenia do odpowiedniego stanu technicznego wentylacji w pomieszczeniu kuchni; wymiany zniszczonego sprzętu produkcyjnego oraz elementów wyposażenia; stosowania prawidłowej dezynfekcji naczyń stołowych; wydzielenia i odpowiedniego wyposażenia stanowiska do mycia i dezynfekcji jaj; wydzielenia i odpowiedniego wyposażenia stanowiska do obierania, mycia ziemniaków i warzyw; zapewnienie odpowiednich warunków do przebierania się przez personel. Termin realizacji zaleceń nie upłynął. Nałożono 1 mandat karny na sumę 200 zł. z uwagi na: brak czystości bieżącej w pomieszczeniu kuchni. Stan sanitarny po nałożonym mandacie uległ poprawie. 5. Wdrażanie zasad GHP/GMP i HACCP W efekcie działań w tym obszarze przeprowadzonych przez pracowników Sekcji Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku na koniec 2009 roku sytuacja przedstawia się następująco: Zasady GHP/GMP wdrożyło: 722 zakłady obrotu żywnością, 117 zakładów małej gastronomii, 75 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego, 38 zakładów żywienia zbiorowego otwartego, 61 zakładów produkcyjnych. System HACCP wdrożono w: 10 zakładach produkcyjnych, 67 zakładach obrotu żywnością, 15 zakładach małej gastronomii, 9 zakładach żywienia zbiorowego otwartego, 8 zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego. Rozpoczęto wdrażanie systemu HACCP w : 5 zakładach produkcyjnych, 2 zakładach żywienia zbiorowego otwartego, 16 zakładach obrotu żywnością. W 2010r. będą kontynuowane działania mające na celu wdrożenie przez przedsiębiorców sektora spożywczego zasad systemu HACCP. W stosunku do podmiotów gospodarczych, które jeszcze nie rozpoczęły tego procesu będą wydawane decyzje administracyjne z wyznaczonym terminem wykonania tego obowiązku. 31 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 6. Działania doraźne w ramach systemu RASFF i inne. 1) W związku z nadesłanymi w ramach funkcjonowania systemu RASFF powiadomieniami prowadzono kontrole obecności na rynku żywnościowym produktów z Chin skażonych melaminą (mleko, produkty mleczne, soja, przetwory sojowe, wodorowęglan amonu). Nie stwierdzono obecności tych produktów w handlu oraz ich stosowania przez producentów żywności na terenie powiatu radomszczańskiego. 2) W ramach funkcjonowania systemu RASFF sprawdzano obecność na rynku gruszek importowanych z Turcji, w których stwierdzono przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu pozostałości środka ochrony roślin amitrazu. Gruszek takich nie stwierdzono w sprzedaży w placówkach handlowych na terenie powiatu. 3) Na nadzorowanym terenie nie ma zakładów produkujących oraz stosujących żywność modyfikowaną genetycznie. Przeprowadzono 334 kontrole w tym zakresie tj. 59 kontroli w zakładach produkujących żywność mogących stosować środki spożywcze potencjalnie zawierające GMO (piekarnie, ciastkarnie, wytwórnie lodów, wytwórnie makaronów). Kontrole nie wykazały stosowania w produkcji żywności surowców modyfikowanych genetycznie. Nie stwierdzono żywności zawierającej, składającej się lub wyprodukowanej z GMO. 275 kontroli w zakładach obrotu żywnością. Podczas kontroli w zakładach obrotu żywnością szczególną uwagę zwracano na znakowanie środków spożywczych, żywności zawierającej GMO nie stwierdzono. Etykiety były przejrzyste, zawierające obiektywne informacje. Nie stwierdzono nieprawidłowości dotyczących znakowania środków spożywczych oferowanych konsumentowi końcowemu. Nie było przypadków znakowania kontrowersyjnego, budzącego wątpliwości, niejasnego. Do badań w kierunku obecności GMO pobrano 4 próbki żywności - próby nie były kwestionowane. Badanie przeprowadzono w Laboratorium GMO w Białymstoku. 4) Podczas kontroli sanitarnej przeprowadzonej w sklepie z tzw. dopalaczami stwierdzono, że wiele sprzedawanych tam artykułów jest niewłaściwie oznakowanych. Naruszenie przepisów prawa żywnościowego w tym zakresie polegało na tym, że oznakowanie w języku polskim było sprzeczne z informacjami w języku angielskim. Ponadto przedsiębiorca prowadzący tę działalność nie dopełnił obowiązku rejestracji i zatwierdzenia zakładu. W związku z tym PPIS w Radomsku wydał decyzję nakazującą wycofanie z obrotu oraz zakazującą wprowadzania do obrotu preparatów niespełniających wymagań prawa żywnościowego. Ponadto skierowano wniosek do PWIS w Łodzi o nałożenie kary pieniężnej z powodu rozpoczęcia działalności bez zatwierdzenia i nieprawidłowego znakowania sprzedawanych preparatów. PWIS w Łodzi nałożył karę pieniężną w wysokości 1200 zł. W wyniku podjętych przez PPIS w Radomsku działań artykuły stwarzające potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi zostały wycofane ze sprzedaży. 5) Podczas sprawdzania sposobu prezentacji i reklamy sprzedawanych suplementów diety, na stronie internetowej lokalnego przedsiębiorcy prowadzącego sprzedaż internetową stwierdzono, że suplementom diety przypisywane są właściwości zapobiegania lub leczenia chorób. Taki sposób prezentacji i reklamy stanowi bezsprzeczne naruszenie przepisów prawa żywnościowego. W związku z tym zobowiązano przedsiębiorcę do usunięcia ze strony internetowej treści wprowadzających konsumentów w błąd oraz złożono wniosek do PWIS w Łodzi o nałożenie kary pieniężnej z racji niewłaściwej prezentacji i reklamy. PWIS w Łodzi nałożył karę w wysokości 2000 zł. 32 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Informacje naruszające przepisy prawa żywnościowego w zakresie znakowania, prezentacji i reklamy zostały ze strony internetowej usunięte. Wnioski. 1. Wprowadzone regulacje prawne, zgodne z wymaganiami UE oraz wdrożenie systemu jakości w działalności kontrolnej Inspekcji Sanitarnej, przyczyniły się do usprawnienia systemu nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i w konsekwencji do zmniejszenia ryzyka zagrożenia zdrowia ludności wynikającego ze spożywania żywności o niewłaściwej jakości zdrowotnej. 2. Stan sanitarny zakładów branży spożywczej powoli ale systematycznie od kilku lat poprawia się. Jest to spowodowane poprawą stanu technicznego zakładów i wdrażaniem systemów zapewnienia bezpieczeństwa żywności GHP, GMP HACCP. Różny jest sposób rozumienia tych zagadnień przez przedsiębiorców. Łatwiej wdrażanie przebiega w większych zakładach, trudniej w małych 1 czy 2 osobowych. Postęp w tej dziedzinie w wielu wypadkach jest efektem kontroli przeprowadzanych przez pracowników PSSE w Radomsku. 3. Systematycznie poprawia się jakość środków spożywczych o czym świadczy mała ilość próbek kwestionowanych. Jest to wynikiem poprawy stanu sanitarnotechnicznego placówek, przestrzegania ogólnych zasad higieny w produkcji, obrocie, transporcie, wdrożenia i funkcjonowania w coraz większej ilości zakładów systemów kontroli wewnętrznej (GHP, GMP, HACCP), ale także kontroli zewnętrznej, sprawowanej przez PIS w ramach urzędowej kontroli żywności. 4. Najwięcej problemów występuje w zakładach obrotu żywnością. Wynika to z ich różnorodności (od dużych marketów po punkty handlu obwoźnego) oraz kwalifikacji osób w nich zatrudnionych. Często pracownicy tych zakładów nie posiadają odpowiednich kwalifikacji, wiedzy nt. zapewnienia bezpieczeństwa żywności, podstawowych zasad higieny, przepisów prawa żywnościowego, potencjalnych zagrożeń. Zmiana mentalności tych osób przebiega powoli ale systematycznie. 33 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 IV. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOŻYCIA ORAZ WODY DO KĄPIELI Informacje wstępne Nadzorem w 2009 r. objęto ogółem 43 wodociągi, w tym: 31 urządzeń zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz 12 innych podmiotów dostarczających wodę do spożycia. Grupa 1: Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę: wodociągi o produkcji < 100 [m3/d] – 5 obiektów, wodociągi o produkcji 100 – 1000 [m3/d] –23 obiekty, wodociągi o produkcji 1000 – 10 000 [m3/d] –3 obiekty. Grupa 2: Inne podmioty zaopatrujące w wodę (indywidualne ujęcia wody): 12 obiektów. Dane dotyczące nadzorowanych w 2009r. urządzeń wodociągowych wg grup (w %) przedstawiono na Rysunku IV.1. Podmioty dostarczające wodę do spożycia 28% Grupa 1 Grupa 2 72% Rysunek IV.1. Urządzenia wodociągowe nadzorowane w 2009 roku według grup Ponadto w sezonie letnim 2009 bieżącym nadzorem sanitarnym objęto: 3 kąpieliska prowizoryczne, w tym: w m. Fryszerka – zalew na rzece Widawce, w m. Kodrąb – zalew na rzece Widawce, w m. Zakrzówek Szlachecki – zalew przy rzece Warcie, 1 miejsce zwyczajowo wykorzystywane do kąpieli na rzece Pilicy w m. Przedbórz. Ogółem przeprowadzono: 153 kontrole obiektów wodociągowych w zakresie oceny jakości wody do spożycia i 63 kontrole stanu sanitarnego urządzeń wodociągowych, 6 kontroli stanu sanitarnego kąpielisk prowizorycznych. Pobrano do badania: 267 próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, 52 próbki wody z kąpielisk, 26 próbek wody basenowej. 34 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 1. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w nadzorowanych wodociągach Na podstawie sprawozdań z badań próbek wody Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku stwierdził, iż jakość wody spełniała wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia w: 22 urządzeniach wodociągowych zbiorowego zaopatrzenia w wodę: Radomsko, Kamieńsk, Gidle, Pudzików, Huta Drewniana, Klizin, Józefów Stary, Rzejowice, Dmenin, Przerąb, Przedbórz ul. Korycińska 33, Przedbórz ul. Konecka 52, Góry Mokre, Kietlin, Dziepółć, Dąbrówka, Wielgomłyny, Sokola Góra, Zagórze, Silnica, Sekursko, Wiewiórów, 6 indywidualnych ujęciach wody: Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Radomsku ul. Jagiellońska 4, Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej „Radomsko” sp. z o.o. ul. Kraszewskiego 5, Zakładów Mięsnych „BRAT-POL” Wólka Włościańska 5, Berger International Spółka z o.o. Gidle ul. Reymonta 20, Firmy „TADOS” Zbigniew Firek Radomsko ul. Ks. Kościówa 22, PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo Przedbórz w m. Reczków Stary. Ponadto w ciągu roku występowało pogorszenie jakości wody w zakresie wskaźników mikrobiologicznych i fizykochemicznych w: 9 urządzeniach wodociągowych: Strzałków,Stęszów, „Janów Wolski”w m.Adamów, Słostowice, Przyłanki, Kobiele Wielkie, Wola Malowana, Biała Góra,„Włodzimierz” w m. Napoleonów, 6 indywidualnych ujęciach wody: MOSiR Radomko ul. Leszka Czernego 22, ZPR „Danielów” Spółka z o.o. Danielów 5, Gospodarstwo Rolne B. i A. Gaik Chełmo 104, ZPM „GAIK” Andrzej Gaik Niedośpielin 70, 2 awaryjne źródła zaopatrzenia w wodę Szpitala Powiatowego w Radomsku. Na podstawie wyników badania wody Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku stwierdził: Brak przydatności wody do spożycia z uwagi na zanieczyszczenie bakteriologiczne w: urządzeniu wodociągowym Wola Malowana ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość Enterokoków w 100 ml objętości próbki, indywidualnym ujęciu wody ZPM „GAIK” Andrzej Gaik Niedośpielin 70 ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±20C po 48 h w 1 ml objętości próbki, bakterii grupy coli w 100 ml objętości próbki, bakterii Escherichia coli w 100 ml objętości próbki oraz Enterokoków w 100 ml objętości próbki, indywidualnym ujęciu wody Gospodarstwa Rolnego B. i A. Gaik Chełmo 104 ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość bakterii grupy coli w 100 ml objętości próbki oraz bakterii Escherichia coli w 100 ml objętości próbki. Wobec powyższego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku zakazał korzystania do celów spożywczych z wody pochodzącej z w/w ujęć i zobowiązał producentów do doprowadzenia jakości wody pod względem mikrobiologicznym do wymagań określonych w cytowanym wyżej rozporządzeniu. W wyniku podjętych działań naprawczych jakość wody uległa poprawie. 35 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Warunkową przydatność wody do spożycia ze względu na zanieczyszczenie bakteriologiczne w: urządzeniu wodociągowym Strzałków ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 22±20C po 72 h w 1 ml objętości próbki; urządzeniu wodociągowym Stęszów ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 22±20C po 72 h w 1 ml objętości próbki; urządzeniu wodociągowym „Janów Wolski” w m. Adamów ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość bakterii grupy coli w 100 ml objętości próbki, oraz żelazo i mętność; urządzeniu wodociągowym Słostowice ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 22±20C po 72 h w 1 ml objętości próbki oraz żelazo; urządzeniu wodociągowym Przyłanki ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±20C po 48 h w 1 ml objętości próbki; urządzeniu wodociągowym Kobiele Wielkie ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 22±20C po 72 h w 1 ml objętości próbki oraz bakterii grupy coli w 100 ml objętości próbki, urządzeniu wodociągowym Biała Góra ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±20C po 48 h w 1 ml objętości próbki; urządzeniu wodociągowym „Włodzimierz” w m. Napoleonów ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 22±20C po 72 h w 1 ml objętości próbki; indywidualnym ujęciu wody MOSiR Radomko ul. Leszka Czernego 22 ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 22±20C po 72 h w 1 ml objętości próbki oraz ogólnej liczby mikroorganizmów w 36±20C po 48 h w 1 ml objętości próbki; indywidualnym ujęciu wody ZPR „Danielów” Spółka z o.o. Danielów 5 ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość bakterii grupy coli w 100 ml objętości próbki; awaryjnym ujęciu wody Szpitala Powiatowego w Radomsku Oddział w Pławnie ze względu na przekroczoną najwyższą dopuszczalną wartość ogólnej liczby mikroorganizmów w 22±20C po 72 h w 1 ml objętości próbki. ze względu na zanieczyszczenie fizykochemiczne w: urządzeniu wodociągowym „Janów Wolski” w m. Adamów ze względu na przekroczenie dopuszczalnego zakresu wartości dla parametrów: żelazo, mętność w 100 ml objętości próbki, urządzeniu wodociągowym Słostowice ze względu na przekroczenie dopuszczalnego zakresu wartości dla parametru: żelazo w 100 ml objętości próbki, indywidualnym ujęciu wody ZPR „Danielów” Spółka z o.o. Danielów 5, ze względu na przekroczenie dopuszczalnego zakresu wartości dla parametrów: żelazo, mętność w 100 ml objętości próbki, indywidualnym ujęciu wody Szpitala Powiatowego w Radomsku, ul. Wyszyńskiego 14 (awaryjne ujecie wody) ze względu na przekroczenie dopuszczalnego zakresu wartości dla parametrów: żelazo, mętność. 36 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku nakazał właścicielom wodociągów/producentom wody podjąć działania mające na celu doprowadzenie jakości wody pod względem mikrobiologicznym i fizykochemicznym do zgodnej z wymaganiami rozporządzenia. W wyniku podjętych działań naprawczych jakość wody w wyżej wymienionych wodociągach uległa poprawie z wyjątkiem: urządzenia wodociągowego ujęcie Słostowice, indywidualnego ujęcia wody ZPR „Danielów, 2 awaryjnych źródeł zaopatrzenia w wodę Szpitala Powiatowego w Radomsku. Ogółem wydano: 14 decyzji w zakresie wskaźników mikrobiologicznych, 4 decyzje w zakresie parametrów fizykochemicznych. Powyższe dane w sposób graficzny przedstawiono na Rysunku IV.2. Ilość wydanych decyzji w zakresie jakości wody do spożycia 21 35 30 25 4 20 2 15 10 5 14 7 14 0 09 20 08 20 07 20 postępowanie dotyczące parametrów fizykochemicznych postępowanie dotyczące parametrów mikrobiologicznych Rysunek IV.2. Postępowanie administracyjne prowadzone w latach 2007-2009 Dla porównania w 2008 r. wszczęto postępowanie administracyjne w odniesieniu do 9 producentów wody do spożycia (w tym 2 dotyczące parametrów fizykochemicznych i 7 wskaźników mikrobiologicznych). Natomiast w 2007 r. wydano 14 decyzji administracyjnych dotyczących wskaźników mikrobiologicznych oraz 21 decyzji dotyczących parametrów fizykochemicznych. 37 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Liczba ludności zaopatrywanej w wodę odpowiadającą wymaganiom wynosiła około 110,6 tys., natomiast liczba ludności korzystającej z wody o niewłaściwej jakości kształtowała się w granicach ok. 5,8 tys. Powyższe dane w sposób graficzny ( w % ) przedstawiono na Rysunku IV.3. Ogólna liczba ludności zaopatrywanej w wodę do spożycia w powiecie radomszczańskim (116,4 tyś.) 95% 5% Ludność zaopatrywana w wodę odpowiadajacą wymaganiom Ludność zaopatrywana w wodę nieodpowiadajacą wymaganiom Rysunek IV.3. Procentowy udział ludności powiatu korzystającej z wody odpowiadającej i nieodpowiadającej wymaganiom na koniec 2009 roku W 2008 r. ilość mieszkańców na terenie powiatu zaopatrywanych w wodę odpowiadającą wymaganiom wynosiła ok. 102,6 tys. Natomiast liczba ludności zaopatrywanej w wodę nie odpowiadającą wymaganiom to ok. 9,4 tys. osób. Natomiast w 2007 r. z wody przydatnej do spożycia korzystało ok. 102,8 tys. osób a około 13,2 tys. mieszkańców było zaopatrywanych w wodę, której skład nie spełniał wymagań. Reasumując można ocenić, iż na skutek prowadzonych w latach 2007-2009 działań naprawczych, jakość wody do spożycia na terenie powiatu ulega systematycznej poprawie. Powyższe dane w sposób graficzny przedstawiono w Rysunku IV.4. 38 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Liczba ludności zaopatrywanej w wodę do spożycia na terenie powiatu w latach 2007-2009 (dane w tys.) 120 102,8 102,6 110,6 100 80 60 40 13,2 20 9,4 5,8 0 rok 2007 rok 2008 rok 2009 Liczba ludności zaopatrywanej w wodę odpowiadającą wymaganiom Liczba ludności zaopatrywanej w wodę nieodpowiadającą wymaganiom Rysunek IV.4. Porównanie liczby ludności zaopatrywanej w wodę odpowiadającą i nieodpowiadającą wymaganiom w okresie 2007-2009 Stosowane technologie uzdatniania wody Na podstawie przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że woda do spożycia ujmowana z 32 ujęć na terenie powiatu radomszczańskiego nie jest poddawana procesom uzdatniania. Stałe uzdatnianie wody w zakresie parametrów fizykochemicznych prowadzone było w 10 wodociągach: Radomsko, Przerąb, gm. Masłowice, Kobiele Wielkie, gm. Kobiele Wielkie, Wiewiórów, gm. Lgota Wielka, Włodzimierz, gm. Kamieńsk, Biała Góra, gm.Dobryszyce, ujęcia ZPR Danielów, gm. Kamieńsk, Józefów Stary i Reczków Stary, gm. Przedbórz. Uzdatnianie wody w zakresie parametrów fizykochemicznych oraz wskaźników mikrobiologicznych stosowane było w indywidualnym ujęciu wody Zakładu Przetwórstwa Mięsnego „GAIK” w Niedośpielinie, gm. Wielgomłyny. 2. Ocena jakości wody w kąpieliskach i w basenie W trakcie sezonu letniego 2009 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku stwierdził, że jakość wody w kąpieliskach prowizorycznych oraz miejscu tradycyjnie wykorzystywanym do kąpieli okresowo ulegała wahaniom ze względu na przekroczenie 39 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 dopuszczalnej wartości liczby bakterii grupy coli, bakterii Escherichia coli, Enterokoków oraz obecność bakterii z rodzaju Salmonella. Woda w kąpieliskach okresowo nie nadawała się do kąpieli. Na podstawie wyników badań próbek wody pobranej z kąpielisk w trakcie całego sezonu Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku ocenił, iż jakość wody do kąpieli nie odpowiadała wymaganiom: w kąpielisku w Kodrębie, w miejscu zwyczajowo wykorzystywanym do kąpieli w Przedborzu. Woda pobierana do badania z niecki Pływalni Krytej w Radomsku w ciągu roku nadawała się do kąpieli. 3. Ocena jakości ciepłej wody w budynkach zamieszkania zbiorowego i zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej Próbki ciepłej wody do badania w kierunku oznaczania liczby pałeczek Legionella Sp., w celu oceny stopnia skolonizowania instalacji ciepłej wody, zostały pobrane w następujących obiektach: Szpital Powiatowy w Radomsku ul. Wyszyńskiego, Szpital Powiatowy w Radomsku – Oddziały w Pławnie, Dom Pomocy Społecznej W Radomsku ul. Krasickiego, Dom Pomocy Społecznej w Radziechowicach gm. Ładzice, Dom Opieki Rodzinnej „FAMILY” w Tarasie gm. Przedbórz. Badanie w/w próbek pobranych z instalacji ciepłej wody w Szpitalu Powiatowym w Radomsku (w tym oddziały w Pławnie) oraz w Domu Pomocy Społecznej w Radziechowicach i Domu Opieki Rodzinnej „FAMILY” w Tarasie, gm. Przedbórz wykazało brak skażenia lub skażenie znikome. Systemy nie wymagały podjęcia specjalnych działań. Na podstawie sprawozdań z badania ciepłej wody pobranej z 4 punktów na terenie Domu Pomocy Społecznej przy ul. Krasickiego w Radomsku stwierdzono występowanie pałeczek Legionella Sp. w 3 punktach pobrania. Badanie wody wykazało średnie skażenie sieci wodociągowej w 1 punkcie oraz wysokie skażenie sieci w 2 punktach. W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku wszczął postępowanie administracyjne i zakazał korzystania z ciepłej wody pod prysznicami do czasu uzyskania poprawy składu mikrobiologicznego wody potwierdzonego pozytywnymi wynikami badania oraz nakazał: doprowadzić jakość ciepłej wody pod względem mikrobiologicznym do zgodnej z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; podjąć skuteczne działania interwencyjne mające na celu wyeliminowanie stwierdzonych nieprawidłowości oraz redukcję liczby bakterii, w tym dokonać przeglądu technicznego instalacji, sprawdzić temperaturę wody, wykonać czyszczenie oraz dezynfekcję systemu; przedłożyć wyniki badania próbek ciepłej wody przeprowadzone przez właściwe laboratorium. Nakazy zawarte w decyzji wykonano w wyznaczonym terminie. 40 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 V. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK Informacje wstępne W 2009 roku bieżącym nadzorem sanitarnym objęto ogółem 320 obiektów, w tym: 235 obiektów użyteczności publicznej ( 4 ustępy publiczne stałe skanalizowane, 2 baseny kąpielowe, 5 domów pomocy społecznej, 5 noclegowni, 3 hotele, 1 motel, 9 innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie, 92 zakłady fryzjerskie, 30 zakładów kosmetycznych, 7 zakładów odnowy biologicznej, 13 innych zakładów, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej, tatuażu, 1 dworzec autobusowy, 2 dworce i stacje kolejowe, 10 terenów rekreacyjnych, 43 cmentarze, 8 zakładów pogrzebowych); 81 innych obiektów użyteczności publicznej (3 ustępy ogólnodostępne, 3 kina, 6 boisk, 2 hale sportowe, 1 stacja narciarska, 41 cmentarzy, 1 dom przedpogrzebowy, 1 chłodnia do przechowywania zwłok, 5 punktów sprzedaży odzieży używanej, 3 parkingi, 2 stacje paliw, 49 aptek i punktów aptecznych, 4 targowiska, perony na dworcu PKP w Radomsku); kąpieliska prowizoryczne i 1 miejsce tradycyjnie wykorzystywane do kąpieli. Ponadto: środki transportu komunikacji publicznej (w 10 firmach); środki transportu do przewozu zwłok (w 8 zakładach pogrzebowych). Ogółem w 2009 r. przeprowadzono 364 kontrole, w tym: 184 kontrole zgodnie z harmonogramem nadzoru nad obiektami na 2009 r.; 34 kontrole sprawdzające wykonanie nałożonych na stronę obowiązków; 98 kontroli poza harmonogramem (kontrole akcyjne miedzy innymi na polecenie PWIS); 28 kontroli interwencyjnych; 20 kontroli w ramach uczestnictwa w ekshumacji. W związku ze stwierdzonymi podczas czynności kontrolnych nieprawidłowościami w zakresie stanu sanitarno-technicznego w/w obiektów - wydano 15 decyzji nakładających na stronę obowiązek ich usunięcia, na 224 skontrolowane obiekty ogółem. Uchybienia dotyczyły: 4 zakładów fryzjerskich (w Dobryszycach, Radomsku i Kodrębie); 2 zakładów kosmetycznych w Radomsku; 2 zakładów fryzjersko-kosmetycznych w Radomsku; zakładu odnowy biologicznej w Radomsku; noclegowni w Grabach, gm. Gidle; dworca PKP w Radomsku; stadionu w Radomsku; cmentarza w Maluszynie; kina w Przedborzu; punktu aptecznego w Pławnie. W 11 przypadkach stwierdzone nieprawidłowości usunięto w terminie. 41 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Termin wykonania 4 decyzji, w tym dotyczących: 2 zakładów fryzjerskich w Kodrębie i w Radomsku, zakładu odnowy biologicznej w Radomsku oraz kina w Przedborzu nie upłynął. Ponadto w 20 przypadkach na wniosek strony został zmieniony termin wykonania nakazów wydanych w 2009 r. jak również w latach ubiegłych. Zły stan sanitarno-porządkowy stwierdzono w 3 obiektach: cmentarz w Maluszynie; cmentarz w Krępie; apteka w Lgocie Wielkiej. W stosunku do winnych zaniedbań zastosowano karanie mandatowe. Uchybienia usunięto. Ogółem wydano 241 decyzji administracyjnych, w tym: 15 merytorycznych podstawowych; 20 zmieniających termin wykonania nałożonych na stronę obowiązków; 23 dotyczące ekshumacji zwłok/szczątków ludzkich; 142 stwierdzające przydatność, warunkową przydatność lub brak przydatności wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi; 41 płatniczych. Dodatkowo przeprowadzone kontrole piaskownic wykazały, ze w 78 przypadkach piasek w w/w urządzeniach nie był zabezpieczony przed dostępem zwierząt oraz nie dokonano jego wymiany na wiosnę i co najmniej dwukrotnie w sezonie. Wobec powyższego w trakcie kontroli piaskownic - spółdzielniom/zarządzającym tymi obiektami wydawano stosowne zalecenia, mające na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. 1. Ocena stanu sanitarnego wybranych obiektów użyteczności publicznej Na koniec roku jako złe pod względem sanitarnym zostało ocenionych 7 obiektów, w tym: a) Dom Pomocy Społecznej w Radziechowicach W czasie kontroli podtrzymane zostały zalecenia wydawane podczas przeprowadzanych kontroli w latach ubiegłych dotyczące: dostosowania ilości osób zamieszkujących w pokojach w stosunku do powierzchni wymaganej przepisami; zapewnienia dostępności do łazienek i toalet w stosunku do liczby mieszkańców; zapewnienia wentylacji w pokojach mieszkalnych budynku głównego; zapewnienia kompletnego wyposażenia w pokojach mieszkalnych; zapewnienia w pomieszczeniach pralni rozdziału dróg obiegu bielizny czystej i brudnej; wyposażenia pomieszczeń palarni w odpowiednią wentylację mechaniczną; wyposażenia toalet z oknem i więcej niż jedną kabiną ustępową oraz toalet bez okien w wentylację mechaniczną o działaniu ciągłym lub włączaną automatycznie; wydzielenia przy każdym Dziale i odpowiedniego wyposażenia pomieszczeń lub miejsc, przeznaczonych do przechowywania i odpowiedniego utrzymywania sprzętu porządkowego oraz do mycia i dezynfekcji pojemników wielokrotnego użycia, przeznaczonych do gromadzenia odpadów; wydzielenia środków do transportu odpadów medycznych „zakaźnych” powstałych w gabinetach zabiegowych, przeznaczonych wyłącznie do tego celu. 42 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W związku ze stwierdzonym pogorszeniem stanu technicznego elewacji zewnętrznej budynku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku skierował pismo w powyższej sprawie do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Radomsku. b) Zakłady fryzjerskie, w tym 1 w Kodrębie i 1 w Radomsku Czynności kontrolne wykazały brak bieżącej, ciepłej i zimnej wody i odprowadzenia ścieków do instalacji kanalizacyjnej na stanowisku do mycia i farbowania włosów oraz brak odpowiednio wyposażonego pomieszczenia lub miejsca do przechowywania sprzętu do utrzymania czystości. c) Zakład odnowy biologicznej w Radomsku W wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono brak wydzielonego i odpowiedniego wyposażenia pomieszczenia lub miejsca do przechowywania sprzętu do utrzymania czystości. d) Kino w Przedborzu Przeprowadzona kontrola wykazała nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarnego obiektu, w tym zły stan sanitarno-techniczny sufitu w pomieszczeniu sali widowiskowej. W celu uzyskania poprawy w zakresie stanu sanitarno-technicznego w/w obiektów, na strony odpowiedzialne zostały nałożone obowiązki usunięcia stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości. Terminy wykonania nakazów nie upłynęły. e) Spółdzielnia Mieszkaniowa „Dwunastka” i Radomszczańska Spółdzielnia Mieszkaniowa w Radomsku Badanie próbek piasku pobranych z 2 piaskownic zlokalizowanych na terenie przedmiotowych spółdzielni mieszkaniowych wykazało zanieczyszczenie mikrobiologiczne – próbki zakwestionowano w zakresie miana bakterii grupy coli. Wobec powyższego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku skierował do właścicieli obiektów pisma wnioskujące o podjęcie działań mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Stan sanitarny pozostałych skontrolowanych obiektów użyteczności publicznej nie budził zastrzeżeń. 2. Ocena stanu sanitarnego kąpielisk Kąpieliska prowizoryczne zlokalizowane na terenie powiatu radomszczańskiego w m. Fryszerka, Kodrąb oraz Zakrzówek Szlachecki spełniają minimalne wymagania określone w przepisach. Stan sanitarno-porządkowy kąpielisk prowizorycznych w trakcie sezonu był dobry. Natomiast miejsce tradycyjnie wykorzystywane do kąpieli zlokalizowane nad rzeką Pilicą w Przedborzu nadal jest niezagospodarowane. Obiekt nie jest wyposażony w urządzenia sanitarne oraz urządzenia do gromadzenia odpadów. 43 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Wnioski : 1. W związku z licznymi powiadomieniami dotyczącymi nieprawidłowości w zakresie odprowadzania ścieków zarówno na terenie miasta Radomska jak i w pozostałych gminach, istnieje konieczność uregulowania gospodarki ściekami, w tym również wodami opadowymi. 2. Istotnym elementem w zapewnieniu bezpiecznej dla zdrowia wody przeznaczonej do spożycia przez ludność zamieszkującą na terenie powiatu radomszczańskiego jest kontynuowanie działań zmierzających do poprawy jej jakości. 3. Po przeanalizowaniu wyników badania wody w nadzorowanych wodociągach stwierdzono, że podwyższone stężenia azotanów i azotynów kształtujące się w górnych granicach obowiązujących norm oraz obecność bakterii chorobotwórczych w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi, może być związane z prowadzeniem nieprawidłowej gospodarki ściekami oraz nawożeniem terenów rolnych w poszczególnych gminach. W ocenie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Radomsku - ważnym czynnikiem mającym wpływ na jakość ujmowanej wody jest właściwa ochrona ujęć. 4. Podobnie jak w latach ubiegłych nadal brak na terenie powiatu miejsc do kąpieli i uprawiania sportów wodnych wyposażonych w odpowiednią infrastrukturę. Sytuacja ta istotnie wpływa na utrzymanie właściwego stanu sanitarnoporządkowego otoczenia kąpielisk niezorganizowanych i miejsc tradycyjnie wykorzystywanych do kąpieli. Jakość wody do kąpieli w kąpieliskach objętych nadzorem w trakcie sezonu okresowo nie nadawała się do kąpieli z uwagi na zanieczyszczenie mikrobiologiczne. 5. Kontrole sanitarne wykazały, że na terenie miast liczba toalet dostępnych publicznie w stosunku do liczby mieszkańców jest niewystarczająca. Odpowiednia liczba toalet dostępnych publicznie jest jednym z elementów, które mają wpływ na zapewnienie bezpieczeństwa sanitarnego. 6. W wyniku przeprowadzonych kontroli w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie miast i gmin stwierdzono zaleganie odpadów komunalnych w przypadkowych miejscach wzdłuż ciągów komunikacyjnych i pieszych, co negatywnie wpływa na stan sanitarny powiatu. Ponadto składowanie odpadów na tzw. ”dzikich” wysypiskach oraz w przypadkowych miejscach (między innymi w otoczeniu cmentarzy) również w znacznym stopniu powoduje zanieczyszczanie środowiska, a tym samym może być przyczyną szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. 44 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 VI. STAN SANITARNY SZKÓŁ I INNYCH PLACÓWEK OŚWIATOWO WYCHOWAWCZYCH Informacje wstępne W 2009 roku pod nadzorem w zakresie higieny dzieci i młodzieży znajdowały się 104 obiekty, w tym: 23 przedszkola, w tym 5 innych form wychowania przedszkolnego tzw. „małe przedszkola”; 27 szkół podstawowych, w tym 1 szkoła filialna; 9 gimnazjów; 3 licea; 20 zespołów szkół ogólnokształcących; 10 zespołów szkół ponadgimnazjalnych; 2 bursy; 1 ośrodek szkolno-wychowawczy; 1 szkoła muzyczna I°; 1 poradnia psychologiczno-pedagogiczna; 2 szkolne schroniska młodzieżowe; 5 świetlic środowiskowych. W w/w placówkach przeprowadzono ogółem 187 kontroli, w tym: 61 kontroli zgodnie z harmonogramem nadzoru nad obiektami na 2009r. 63 kontrole na polecenie PWIS w Łodzi (kontrole akcyjne) 21 kontroli gabinetów profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej 41 kontroli sprawdzających wykonanie nałożonych na stronę obowiązków 1 kontrolę interwencyjną w związku z powiadomieniem o nieprawidłowościach dotyczących nadmiernego zagęszczenia w świetlicy szkolnej. W związku ze stwierdzonymi podczas kontroli nieprawidłowościami wydano 26 decyzji nakładających na stronę obowiązek ich usunięcia, na 82 skontrolowane obiekty ogółem. Ponadto w 11 przypadkach na wniosek strony został zmieniony termin wykonania decyzji wydanych w 2009r. oraz w latach ubiegłych. Zły stan sanitarno-porządkowy stwierdzono w 2 obiektach - PSP Krzętów i Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Żytnie. W stosunku do winnych zaniedbań zastosowano karanie mandatowe. Nieprawidłowości zostały usunięte. Ogółem wydano 73 decyzje administracyjne, w tym: 26 merytorycznych podstawowych 11 zmieniających termin wykonania nałożonych na stronę obowiązków 36 płatniczych. 45 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 1. Stan techniczny placówek oświatowo-wychowawczych W wyniku przeprowadzonych kontroli w 26 obiektach stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarno-technicznego. W celu uzyskania poprawy nałożono na strony odpowiedzialne obowiązek ich usunięcia. W dwóch przypadkach obowiązki zrealizowano w terminie, w pozostałych termin wykonania nakazów zawartych w decyzjach nie upłynął. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości: zły stan techniczny ścian, sufitów i podłóg w salach lekcyjnych, w salach gimnastycznych, w korytarzach oraz w pomieszczeniach sanitarno-higienicznych; zły stan techniczny stolarki okiennej i drzwiowej; zły stan sanitarno-techniczny urządzeń i sprzętu sportowego; brak prawidłowej wymiany powietrza w pomieszczeniach; brak osłon i zabezpieczeń grzejników i poręczy schodów; brak lub zły stan techniczny ogrodzenia terenu szkoły; nawierzchnie dojść do budynków nierówne. Na skutek wykonania nałożonych obowiązków wynikających z decyzji administracyjnych wydanych w latach ubiegłych, w 22 obiektach stan sanitarno-techniczny uległ poprawie. We wszystkich placówkach bieżąca zimna i ciepła woda dla uczniów jest zapewniona w ciągu całego roku szkolnego z wyjątkiem 2 szkół, gdzie woda ciepła zapewniona jest okresowo (tylko w sezonie grzewczym). W związku z powyższym wydano decyzje administracyjne, których termin wykonania nie upłynął. Pomieszczenia sanitarno-higieniczne we wszystkich placówkach są skanalizowane, wyposażone w środki do utrzymania higieny osobistej. Standardy dostępności do urządzeń sanitarnych nie są zachowane w 13 obiektach. W 17 skontrolowanych placówkach w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego stwierdzono następujące nieprawidłowości: brak lub niewystarczające zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem odchodami zwierząt piaskownic, placów zabaw, terenów rekreacyjnych lub sportowych – wydano zalecenia; nie wymieniano piasku w piaskownicach przed sezonem i w jego trakcie – wydano zalecenia. Ponadto w 2 przedszkolach w ramach nadzoru pobrano do badania próbki piasku z piaskownic. Badania wykazały, że piasek nie był zanieczyszczony. 2. Żywienie W placówkach oświatowo-wychowawczych prowadzone były następujące formy żywienia: obiady jedno lub dwudaniowe przygotowywane w stołówkach szkolnych; obiady dostarczane przez firmy cateringowe; tzw. drugie śniadania (kanapki, pieczywo cukiernicze, napój). Tylko około 20 % uczniów uczęszczających do szkół korzysta z posiłków przygotowywanych w stołówkach szkolnych. Niewielki odsetek tj. 13 % ogólnej liczby uczniów stanowią osoby korzystające z dofinansowania do wyżywienia w formie obiadów lub tzw. drugich śniadań. Około 9 % skontrolowanych placówek nie prowadzi dożywiania. 46 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Młodzież zamieszkująca bursy korzysta z całodziennych posiłków przygotowywanych przez własne bloki żywieniowe. Natomiast w schroniskach młodzieżowych wydzielone są kuchnie samoobsługowe odpowiednio wyposażone. Posiłki przygotowywane są we własnym zakresie. 3. Dostosowanie mebli edukacyjnych do zasad ergonomii W oparciu o Polską Normę PN-EN 1729-1 przeprowadzono ocenę dostosowania mebli szkolnych do wzrostu uczniów w 3 szkołach. Stwierdzono, że nie wszyscy uczniowie mieli zapewnione właściwe stanowiska pracy, dostosowane do ich wzrostu. W powyższej sprawie skierowano pisma do dyrektorów placówek wnioskujące o podjęcie właściwych działań mających na celu usunięcie stwierdzonych uchybień. 4. Higieniczna ocena rozkładów zajęć lekcyjnych Oceny tygodniowych rozkładów zajęć dokonano w 6 szkołach. Rozkłady niezgodne z zasadami higieny stwierdzono w 2 placówkach. W związku z powyższym do dyrektorów szkół wystosowano pisma wnioskujące o podjęcie działań zmierzających do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowania programu nauczania do wymogów zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. 5. Ocena warunków sanitarno-higienicznych dla dzieci 6 letnich w placówkach oświatowo-wychowawczych W 21 skontrolowanych szkołach podstawowych i w 14 zespołach szkół ogólnokształcących, w których funkcjonują oddziały „zerowe” stwierdzono brak odpowiedniej infrastruktury do funkcjonowania tych oddziałów, w tym: zbyt mała powierzchnia sal; brak wydzielonej części rekreacyjnej; sprzęt i meble nie posiadają certyfikatów; meble niedostosowane do wysokości dzieci; pomieszczenia sanitarne nie dostosowane do wysokości dzieci; brak możliwości dożywiania; brak możliwości wydzielenia ciągów komunikacyjnych tak aby nie krzyżowały się z drogami komunikacyjnymi starszych uczniów; brak wydzielonego placu rekreacyjnego dla młodszych dzieci. 6. Ocena warunków do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego Przeprowadzone kontrole wykazały, że 6 placówek oświatowo-wychowawczych nie posiada żadnej sali do ćwiczeń. W wyżej wymienionych obiektach zajęcia wychowania fizycznego odbywają się w korytarzu, na placu rekreacyjnym, lub na boisku szkolnym. Większość skontrolowanych placówek realizuje w/w zajęcia w salach gimnastycznych lub salach zastępczych, najczęściej wspólnych dla kilku szkół w przypadku zespołów. Tylko część sal gimnastycznych wyposażonych jest w pełne zaplecze (tj. magazynki sprzętu sportowego, przebieralnie, natryski, umywalnie, toalety). 47 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 7. Profilaktyczna opieka zdrowotna Około 80% placówek zapewnia uczniom opiekę pielęgniarską. Pielęgniarki pracują w dużych szkołach miejskich 3-4 razy w tygodniu, w mniejszych 1 raz w tygodniu lub 2 razy w miesiącu. Natomiast w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Radomsku pielęgniarka jest zatrudniona codziennie przez 12 godz. Ok. 50% w/w placówek posiada opiniowane gabinety profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej. W Przedszkolu Specjalnym w Radomsku opieka pielęgniarska sprawowana jest codziennie przez 8 godz. W w/w placówce urządzony jest gabinet medyczny, logopedyczny i rehabilitacji ruchowej. 8. Wymagania dotyczące bezpieczeństwa (atesty, certyfikaty, znaki bezpieczeństwa) dla posiadanego wyposażenia Czynności kontrolne wykazały, że we wszystkich skontrolowanych placówkach oświatowo-wychowawczych zakupywane obecnie urządzenia, sprzęty sportowe, meble edukacyjne, zabawki stanowiące wyposażenie sal zajęć, pokoi mieszkalnych, placów zabaw oraz boisk - posiadają atesty lub certyfikaty i spełniają wymagania bezpieczeństwa. Dla posiadanego na stanie „starego” wyposażenia, wymaganych certyfikatów lub atestów oraz znaków bezpieczeństwa brak. 9. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków w placówkach oświatowowychowawczych Wszystkie placówki zaopatrywane są w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi z urządzeń wodociągowych miejskich i gminnych. Nadzór nad jakością wody pochodzącej z przedmiotowych wodociągów sprawują organy inspekcji sanitarnej. Ścieki pochodzące z w/w obiektów odprowadzane są do kanalizacji centralnej lub zbiorników bezodpływowych. Odpady stałe gromadzone były w urządzeniach do tego celu przeznaczonych. Wszystkie placówki posiadają zawarte umowy na odbiór odpadów komunalnych i ścieków z jednostkami posiadającymi odpowiednie zezwolenia. Nieprawidłowości w w/w zakresie nie stwierdzono. 10. Ocena wypoczynku dzieci i młodzieży W 2009 roku wypoczynek dzieci i młodzieży organizowany był w Zespole SzkolnoGimnazjalnym w Kodrębie, w Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Dobryszycach (formy wyjazdowe) oraz w świetlicach środowiskowych w Radomsku (formy w miejscu zamieszkania). Wyżej wymienione obiekty znajdują się pod stałym całorocznym nadzorem. W placówkach wyjazdowych kontrole przeprowadzane były wspólnie z Sekcją Nadzoru Higieny Żywienia Żywności i Przedmiotów Użytku. Ogółem skontrolowano 4 placówki w sezonie letnim (obozy sportowe) oraz 4 placówki w sezonie zimowym (wypoczynek w miejscu zamieszkania). Wszystkie obiekty za wyjątkiem Świetlicy Środowiskowej w Radomsku ul. Św. J. Królowej zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pobytu uczestnikom wypoczynku. W związku ze stwierdzonymi podczas kontroli nieprawidłowościami w zakresie stanu sanitarno-technicznego w/w świetlicy, nałożono obowiązek ich usunięcia. Stan sanitarny obiektu uległ poprawie. 48 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Wnioski 1. Na podstawie wizualnej oceny dokonywanej podczas czynności kontrolnych można stwierdzić, iż szczególnie w dużych szkołach miejskich w dalszym ciągu występuje problem nadmiernego zagęszczenia w klasach (klasy liczące 30 i powyżej uczniów). 2. Wszystkie placówki skontrolowane w zakresie oceny warunków sanitarnohigienicznych dla dzieci 6-letnich nie posiadają odpowiedniej infrastruktury do funkcjonowania oddziałów „zerowych”. 3. W czasie przeprowadzanych kontroli stwierdzono, że urządzenia, sprzęty, meble edukacyjne stanowiące wyposażenie sal zajęć, placów zabaw oraz boisk zakupywane obecnie posiadają atesty lub certyfikaty i spełniają wymagania bezpieczeństwa. Dla posiadanego na stanie „starego” wyposażenia, wymaganych certyfikatów lub atestów i znaków bezpieczeństwa brak. 4. Czynności kontrolne wykazały, iż w 17 placówkach stwierdzono niewystarczającą ochronę terenów sportowych, placów zabaw/rekreacyjnych, w tym piaskownic przed zanieczyszczeniem odchodami zwierzęcymi. Piasek w piaskownicach znajdujących się na terenie placów zabaw nie we wszystkich placówkach był wymieniany na wiosnę ani w ciągu sezonu letniego, co może mieć wpływ na zapewnienie korzystającym z w/w urządzeń bezpieczeństwa sanitarnego. 5. 17% skontrolowanych szkół nie posiada odpowiedniej infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego. Ponadto brak odpowiednio wyposażonych zespołów sportowych przy obiektach już istniejących. Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż nie w pełni wykorzystywane jest istniejące zaplecze, szczególnie dotyczy to możliwości korzystania przez uczniów z urządzeń natryskowych po odbytych zajęciach wychowania fizycznego. 6. Przeprowadzone w placówkach kontrole wykazały znaczną poprawę w zakresie zapewniania uczniom właściwych warunków do utrzymania higieny osobistej. W 99% skontrolowanych obiektów zapewniona jest w sanitariatach dla uczniów bieżąca ciepła woda. Jednocześnie w wyniku kontroli stwierdzono, że standardy dostępności do urządzeń sanitarnych nie były zachowane w 16% placówek. 7. Na skutek przeprowadzanych podczas kontroli rozmów z dyrektorami i opiekunami spółdzielni uczniowskich oraz realizację w niektórych placówkach programu „Trzymaj formę” sukcesywnie eliminuje się ze sprzedaży tzw. „niezdrową żywność”, tj. chipsy, żelki, napoje energetyzujące, itp., która to wpływa niekorzystnie na zdrowie i prawidłowy rozwój dziecka oraz pogłębia złe nawyki żywieniowe. Jednak w przeważającej części obiektów w sklepikach szkolnych lub punktach małej gastronomii w dalszym ciągu w ofercie sprzedaży znajduje się tzw. „niezdrowa żywność”. 8. Prowadzenie różnego rodzaju prac remontowych w ciągu roku szkolnego stanowi istotny problem i przeszkodę w zapewnieniu bezpiecznego pobytu dzieci w placówkach oświatowo-wychowawczych. 9. Podobnie jak w latach ubiegłych obowiązki nakładane na stronę - w związku ze stwierdzonymi podczas kontroli nieprawidłowościami – nie są realizowane w terminie a w skrajnych przypadkach nawet w ciągu kilku lat. Taka sytuacja wpływa negatywnie na stan sanitarny obiektów. 49 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 VII. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Informacje wstępne Na terenie nadzorowanym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Radomsku nadzorem w 2009 roku objęto 503 zakłady pracy, w tym skontrolowano 116 obiektów. Ogółem w 2009 r. przeprowadzono 256 kontroli, w tym: 84 kontrole zgodnie z harmonogramem nadzoru nad obiektami na 2009r. 41 kontroli poza harmonogramem między innymi na polecenie PWIS w Łodzi, 113 kontroli sprawdzających wykonanie nałożonych na stronę obowiązków, 10 kontroli interwencyjnych w związku z powiadomieniem o nieprawidłowościach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy z prośbą o interwencję, 8 dochodzeń epidemiologicznych - ocena narażenia zawodowego w związku ze zgłoszeniem podejrzenia choroby zawodowej. W związku ze stwierdzonymi podczas czynności kontrolnych nieprawidłowościami wydano 77 decyzji nakładających na stronę obowiązek ich usunięcia, na 116 skontrolowanych zakładów ogółem. Zły stan sanitarno-porządkowy stwierdzono w 1 obiekcie - zakład stolarski w Radomsku. W stosunku do winnych zaniedbań zastosowano karanie mandatowe. Nieprawidłowości zostały usunięte. Ponadto w 83 przypadkach na wniosek strony został zmieniony termin wykonania nakazów wydanych w 2009 r. jak również w latach ubiegłych. Ogółem wydano 266 decyzji administracyjnych, w tym: 77 merytorycznych podstawowych, 83 zmieniające termin wykonania nałożonych na stronę obowiązków, 4 dotyczące chorób zawodowych, 102 płatnicze. 1. Struktura zatrudnienia Ogółem w nadzorowanych zakładach zatrudnionych jest 13832 pracowników. Zgodnie z zestawieniem przedstawionym poniżej, spośród ogółu zatrudnionych najwięcej osób pracuje w przemyśle meblarskim, przy produkcji artykułów spożywczych, w opiece zdrowotnej (w tym Szpital Powiatowy), kamieniarstwie i obróbce surowców niemetalicznych, produkcji metalowych wyrobów gotowych, edukacji i handlu. W 116 skontrolowanych zakładach w 2009 r. zatrudnionych było 4965 pracowników. 50 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Liczba pracowników 3000 2500 2000 20% 1500 1000 12% 8% 500 6% 5,6% 4,6% 4,4% 0 Rodzaj działalności Produkcja mebli Produkcja artykułów spożywczych Opieka zdrowotna Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych Edukacja Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń Handel hurtowy Rysunek VII.1. Procentowy udział branż zatrudniających najwięcej pracowników w stosunku do ogólnej liczby zatrudnionych w zakładach objętych nadzorem 5% 12% 4% 1% 37% do 5 pracowników 6-20 21-50 51-100 101-250 ponad 250 41% Rysunek VII.2. Struktura zakładów w zależności od ilości zatrudnionych pracowników 51 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Zgodnie z powyższym schematem w zakładach nadzorowanych na terenie powiatu radomszczańskiego obserwuje się, że około 80% zakładów zatrudnia do 20 pracowników (393 zakłady), w tym 185 zakładów zatrudnia do 5 pracowników, w 208 zakładach pracuje od 6 do 20 osób. W związku z pojawianiem się nowych inwestorów na tzw. „działce inwestycyjnej” zlokalizowanej w zachodniej części miasta Radomska, w 2009 roku objęto nadzorem 5 nowych zakładów, w których zatrudnienie znalazło około 930 osób. 2.Stan techniczny obiektów Czynności kontrolne wykazały nieprawidłowości w zakresie stanu technicznego w 44 na 116 skontrolowanych obiektów. W celu uzyskania poprawy w powyższym zakresie wydano decyzje administracyjne nakładające na stronę odpowiedzialną obowiązek ich usunięcia. Na skutek wykonania nakazów również z lat ubiegłych w 32 zakładach stan sanitarno-techniczny uległ poprawie. W pozostałych przypadkach termin wykonania nie upłynął. 2.1. Zakres prowadzonych kontroli Zgodnie z planem pracy sporządzonym na 2009 r.: sprawowano wzmożony nadzór nad prekursorami narkotyków, w ramach realizacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006-2010; prowadzono działania w ramach współuczestnictwa w europejskiej kampanii na rzecz oceny ryzyka zawodowego pt: „Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy. Dobre dla ciebie – dobre dla firmy”; prowadzono i rozpowszechniano promowanie zdrowego stylu życia w miejscu pracy - „Miejsce pracy środowiskiem bez papierosa”; kontrolowano przygotowanie pracodawców pod kątem przestrzegania przepisów i zasad bhp podczas prac usuwania bądź zabezpieczania wyrobów zawierających azbest, w ramach realizacji rządowego Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, stosowanych na terytorium Polski; dokonywano czynności kontrolnych w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych pod kątem przestrzegania zakazu stosowania substancji czynnych, które nie mogą wchodzić w skład produktów biobójczych po dniu 20 sierpnia 2009 r.; kontrolowano wprowadzanie do obrotu detergentów i środków powierzchniowo – czynnych przez producentów zgodnie z wymaganiami zawartymi w aktualnie obowiązujących przepisach prawnych; prowadzono nadzór nad: warunkami pracy i wypełnianiem przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny ryzyka zawodowego pracowników zatrudnionych przy produkcji materiałów budowlanych, warunkami pracy spawaczy i wypełnianiem przez pracodawców obowiązków wynikających ze sporządzonej oceny ryzyka zawodowego pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, egzekwowaniem przepisów rozporządzenia WE nr 1907/2006 REACH. 52 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 2.2. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w nadzorowanych zakładach pracy: brak aktualnych pomiarów czynników szkodliwych (stwierdzono w 58 zakładach); brak lub nieprawidłowo dokonana ocena ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą w zakładzie (stwierdzono w 33 zakładach); uchybienia w zakresie dystrybucji i stosowania substancji i preparatów chemicznych m.in. brak spisu stosowanych w zakładzie substancji i preparatów chemicznych, nie oznakowane miejsca stosowania powyższych substancji preparatów, nieprawidłowe lub brak kart charakterystyk (stwierdzono w 19 zakładach); uchybienia w zakresie ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu pracy m.in. brak odpowiednich szkoleń, brak odpowiednich środków ochrony indywidualnej i oznakowania miejsc ich przechowywania, brak odpowiednich rejestrów, brak lub nieprawidłowo dokonana ocena ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą w zakładzie (stwierdzono w 15 zakładach); uchybienia w zakresie występowania w środowisku pracy czynników oraz procesów produkcyjnych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym (stwierdzono w 4 zakładach). Spośród skontrolowanych 116 zakładów, przeprowadzono kontrole w 16 obiektach zajmujących się obrotem substancjami i preparatami chemicznymi oraz w 36 obiektach stosujących substancje i preparaty chemiczne. W powyższym zakresie przeprowadzono 84 kontrole. Najczęściej występującymi uchybieniami w tym zakresie były: brak odpowiedniego oznakowania miejsc stosowania i przechowywania substancji i preparatów chemicznych; brak aktualnego spisu stosowanych niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych; pracownicy stosujący niebezpieczne substancje i przeparty chemiczne nie zostali zapoznani z treścią kart charakterystyk; brak stanowiskowych instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy uwzględniających informacje zawarte w kartach charakterystyk; ocena ryzyka zawodowego nie uwzględnia zagrożeń wynikających z narażenia na niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne. Natomiast w zakresie czynników biologicznych występujących w środowisku pracy skontrolowano ogółem 18 zakładów pracy, przeprowadzono 37 kontroli. Powtarzającymi się uchybieniami były: w ocenie ryzyka zawodowego nie uwzględniono zagrożeń biologicznych dla pracowników; brak odpowiednich szkoleń pracowników mających kontakt ze szkodliwym czynnikiem biologicznym. Wśród nieprawidłowości stwierdzonych w zakładach pracy, gdzie występują substancje, preparaty, czynniki rakotwórcze lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym stwierdzano: brak rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami, preparatami, czynnikami rakotwórczymi; brak rejestru pracowników narażonych na działanie czynników rakotwórczych; 53 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 pracodawca nie przekazał Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu w Łodzi „Informacji o substancjach, preparatach, czynnikach rakotwórczych lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym”. W ramach realizacji zamierzenia dotyczącego kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego w zakładach zajmujących się produkcją materiałów budowlanych skontrolowano 8 zakładów pracy. W związku ze stwierdzonymi podczas czynności kontrolnych nieprawidłowościami w powyższym zakresie, w celu poprawy warunków zdrowotnych środowiska pracy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku podjął następujące działania: W przypadku stwierdzenia przekroczeń NDN hałasu zobowiązano pracodawców do: obniżenia poziomu ekspozycji na hałas, skierowania pracowników na badania lekarskie po stwierdzonych przekroczeniach celem uzyskania orzeczeń lekarskich o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy, wprowadzenia w życie programu działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia pracowników na hałas, uzupełnienia oceny ryzyka zawodowego o narażenie pracowników na hałas wynikający z cech miejsca pracy oraz ze stosowanych w konkretnych warunkach środków lub procesów pracy. W/w obowiązki zostały wykonane w 3 przypadkach, z wyjątkiem 1 (obniżenia poziomu hałasu), którego termin wykonania nie upłynął. w przypadku stwierdzonych uchybień w zakresie stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń pracy oraz pomieszczeń socjalno-sanitarnych zobowiązano pracodawców do: zapewnienia prawidłowej wymiany powietrza, zapewnienia bieżącej ciepłej wody przy umywalkach i w kabinie prysznicowej, zapewnienia ustępów z miskami ustępowymi spłukiwanymi bieżącą wodą podłączonych do kanalizacji, odnowienia ścian i sufitu w pomieszczeniach sanitarnych, wykonania podłóg w pomieszczeniu socjalnym, tak aby możliwe było łatwe utrzymanie ich w czystości. W/w obowiązki w 5 przypadkach wykonano, w 3 przypadkach termin wykonania nie upłynął. w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w zakresie nadzoru nad warunkami pracy przy stosowaniu substancji i preparatów chemicznych, na pracodawcę zostały nałożone obowiązki: oznakowania znakami ostrzegawczymi miejsca stosowania i przechowywania niebezpiecznych preparatów chemicznych, zapoznania pracowników stosujących niebezpieczne preparaty chemiczne z treścią kart charakterystyk, opracowania i udostępnienia pracownikom do stałego korzystania instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy, uwzględniających informacje zawarte w kartach charakterystyk tych preparatów. W/w obowiązki w 1 przypadku wykonano. 54 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 w zakresie sprawnego funkcjonowania w zakładzie systemu pierwszej pomocy w razie wypadku nałożono na pracodawcę obowiązki dotyczące: przeszkolenia odpowiedniej ilości osób w udzielaniu pierwszej pomocy przedlekarskiej i umieszczenia wykazu osób przeszkolonych w widocznym miejscu przy apteczce, umieszczenia przy apteczce p/pomocy instrukcji dotyczącej udzielania p/pomocy. W/w obowiązki w 6 przypadkach wykonano. w zakresie realizacji przez nadzór bieżący Higieny Pracy zadania związanego z rozpowszechnianiem w kontrolowanych zakładach pracy informacji nt. „ograniczenia zjawiska palenia tytoniu w zakładach pracy” – Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku prowadził następujące działania w zakładach pracy w powiecie: przeprowadzono dystrybucję materiałów oświatowo-zdrowotnych dotyczących profilaktyki antytytoniowej (plakaty, ulotki informacyjne, broszury), podczas kontroli przeprowadzano rozmowy z pracodawcami na temat potencjalnych skutków palenia tytoniu w zakładzie pracy. Motywowano pracodawców do podejmowania działań służących uwalnianiu zakładów od dymu tytoniowego oraz udzielano wskazówek nt: praktycznych sposobów realizacji takich przedsięwzięć. Przekazywano pracodawcom materiały informacyjne na nośnikach CD dotyczące tematyki: „Jak wspierać pracodawców w rozwiązywaniu problemu palenia tytoniu w zakładzie pracy?”. Wymienione wyżej działania zrealizowano w 91 zakładach pracy na terenie powiatu radomszczańskiego. W myśl art.5 ust. 1 i ust.1a ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych w wyniku przeprowadzonych kontroli, w 15 przypadkach wydano zalecenie dotyczące wprowadzenia zakazu palenia tytoniu w pomieszczeniach zakładów pracy między innymi poprzez odpowiednie oznakowanie tych pomieszczeń. 3. Zagrożenia dla zdrowia ludzkiego wynikające ze specyfiki produkcji zakładów zlokalizowanych na terenie powiatu radomszczańskiego Istotnym zagrożeniem dla zdrowia zatrudnionych pracowników w zakładach produkcyjnych jest narażenie dużej grupy ludzi na szkodliwe działanie hałasu. Hałas jest najpowszechniejszym zagrożeniem występującym w środowisku życia i pracy. Hałas to wszelkie niepożądane lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego, działające za pośrednictwem powietrza na organ słuchu i pośrednio na wybrane części organizmu człowieka. Pomiary hałasu w środowisku pracy wykonywane są w celu ustalenia narażenia ludzi na jego działanie na stanowiskach pracy oraz w innych miejscach, w których mogą przebywać ludzie. Uzyskane wyniki pomiarów porównuje się z wartościami określonymi w przepisach i normach w celu określenia ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas. W 2009 roku przekroczenie najwyższych dopuszczalnych natężeń poziomu hałasu stwierdzono w 19 zakładach pracy. W 11 obiektach pracodawcom udało się uzyskać poprawę warunków pracy poprzez obniżenie poziomu ekspozycji na hałas co najmniej do obowiązującej wartości dopuszczalnej ze względu na ochronę słuchu. Z kolei w 8 przypadkach termin wykonania nałożonych na pracodawców obowiązków dotyczących obniżenia poziomu hałasu nie upłynął. 55 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Niezmiennie w trzech zakładach pracy od wielu lat utrzymują się przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia poziomu hałasu na stanowiskach pracy i w tych najwięcej osób pracuje w przekroczeniach normatywów higienicznych. Podobnie jak w latach ubiegłych są to: „Fameg” Sp. z o.o. Radomsko, ul.11 Listopada 2 – 631 osób; „Metalurgia” S.A. Radomsko, ul. Św. Rozalii 10/12 – 78 osób; Ball Packaging Europe Radomsko Sp. z o.o. z/s w Warszawie, Radomsko, ul. Krasickiego 150/152 – 89 osób. Zgodnie z przepisami prawa, zarówno stopień narażenia na hałas jak i narażenie na inne czynniki szkodliwe dla zdrowia zatrudnionych pracowników powinno być przez pracodawców monitorowane. Realizowanie tego obowiązku jest przedmiotem kontroli w ramach sprawowanego nadzoru przez organy inspekcji sanitarnej. Na podstawie przeprowadzonych badań i pomiarów środowiska pracy w 2009 roku przekroczenia normatywów higienicznych czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowiskach pracy stwierdzono w 24 zakładach, w tym: przekroczenia NDN hałasu – 19 zakładów; przekroczenia NDS pyłu – 7 zakładów; przekroczenia wartości dopuszczalnej drgań mechanicznych – 6 zakładów. W przekroczeniu normatywów higienicznych pracuje ogółem - 1039 osób w 24 zakładach pracy, co stanowi 7,5 % zatrudnionych w zakładach objętych ewidencją, z czego: w przekroczeniach NDN hałasu – 907 osób; w przekroczeniach NDS pyłu – 102 osoby; w przekroczeniach wartości dopuszczalnej drgań mechanicznych – 106 osób (w 2007 i 2008 przekroczeń drgań mechanicznych nie odnotowano). 7000 6342 6000 5425 5000 4965 4000 3000 2000 934 1000 858 311 907 102 106 31 0 2007 2008 2009 liczba zatrudnionych w skontrolowanych zakładach liczba zatrudnionych pracujących w przekroczeniu hałasu liczba zatrudnionych pracujących w przekroczeniu pyłu liczba zatrudnionych pracujących w przekroczeniu drgań mechanicznych Rysunek VII.3. Porównanie na przestrzeni trzech ostatnich lat liczby pracowników pracujących w przekroczeniach normatywów higienicznych 56 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W roku 2009 w porównaniu z rokiem ubiegłym odnotowano wzrost liczby pracowników pracujących w przekroczeniach normatywów higienicznych o ok. 14,6%. Największy odsetek pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, gdzie stwierdzono przekroczenia hałasu stanowi branża produkcji mebli, gdzie pracuje w przekroczeniu 639 osób tj. 70% ogółu zatrudnionych w warunkach przekroczenia NDN hałasu. Znaczący odsetek stanowi tu również sektor produkcji wyrobów materiałów budowlanych, gdzie w przekroczeniu normatywów higienicznych pracuje 165 osób ( w tym – w przekroczeniu NDS pyłu – 83 osoby, w przekroczeniu NDN hałasu – 74 oraz w przekroczeniu wartości dopuszczalnej drgań mechanicznych – 74 osoby). W 2009 roku w 11 zakładach uzyskano poprawę warunków pracy poprzez obniżenie stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia do obowiązujących normatywów higienicznych poprzez podejmowanie działań: technicznych (np. remonty, modernizacja maszyn i urządzeń); organizacyjnych (np. skrócenie czasu narażenia - rotacja pracowników na stanowisku pracy, profilaktyka medyczna). W ocenie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Radomsku – wzrost liczby przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wynika z faktu, iż nadzorem objęto nowe zakłady pracy w związku z realizacją zamierzenia dotyczącego oceny warunków pracy i wypełnianiem przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny ryzyka zawodowego pracowników zatrudnionych przy produkcji materiałów budowlanych. W nowo objętych nadzorem zakładach, pracodawcy dotychczas nie przeprowadzali badań środowiskowych i z tego względu nie możliwe było dokonanie oceny narażenia zawodowego pracowników. 4. Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków w zakładach pracy Prawie wszystkie zakłady pracy (95%) zaopatrywane są w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi z urządzeń wodociągowych miejskich i gminnych. Wyjątek stanowią zakłady, w których pracodawcy zobowiązali się dostarczać pracownikom wodę w opakowaniach jednostkowych, a woda pochodząca z ich własnych ujęć jest przeznaczona wyłącznie do celów technologicznych (np. Zakłady Mebli Giętych „FAMEG” w Radomsku czy REMFOL w Wojciechowie). Ponadto niewielki odsetek stanowią również zakłady, które są zaopatrywane z indywidualnych ujęć wody (np. Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Radomsku, Zakład Przetwórstwa Mięsnego A. Gaik w Niedośpielinie, czy Zakłady Mięsne BRAT-POL – Wólka Włościańska) nadzorowanych przez PPIS w Radomsku. Nadzór nad jakością wody pochodzącej z wodociągów miejskich i gminnych sprawują również organy inspekcji sanitarnej. Ścieki pochodzące z w/w obiektów odprowadzane są do kanalizacji centralnej (miejskiej, gminnej) lub do zbiorników bezodpływowych. Odpady stałe gromadzone były w urządzeniach do tego celu przeznaczonych. Wszystkie placówki posiadają zawarte umowy na odbiór odpadów komunalnych i ścieków z jednostkami posiadającymi odpowiednie zezwolenia. 5. Postępowanie w sprawie chorób zawodowych Jednym z głównych priorytetów w działalności związanej z higieną pracy w 2009 r. była profilaktyka chorób zawodowych. Zadaniem organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w tym zakresie jest zobowiązanie pracodawców do podejmowania środków profilaktycznych w celu eliminacji zagrożeń, które mogą być przyczyną powstania chorób zawodowych wśród zatrudnionych pracowników. 57 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W 2009 roku do tut Stacji wpłynęło 8 zgłoszeń podejrzenia choroby zawodowej a analogicznie w roku 2008 - 2. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku w 2009 r. wydał 4 decyzje dotyczące chorób zawodowych, w tym: 3 decyzje stwierdzające chorobę zawodową; decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Natomiast w 2008 r. wydano: decyzję stwierdzającą chorobę zawodową; 1 decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Wnioski 1. W ostatnich latach w tzw. „strefie inwestycyjnej” powstały nowe zakłady pracy, w których zastosowano nowe technologie przy produkcji. Przeprowadzone kontrole wykazały, że nowoczesne zakłady pracy to nie tylko korzyści ekonomiczne, ale również bezpieczne warunki pracy, zminimalizowane ryzyko zawodowe zatrudnionych pracowników. Na podstawie czynności kontrolnych stwierdza się, że w zakładach tych pracodawcy zapewniają właściwe warunki socjalno-sanitarne zatrudnianym pracownikom. Stan techniczny przedmiotowych obiektów również nie budzi zastrzeżeń. Natomiast w przypadku wielko-powierzchniowych hal produkcyjnych „starych” zakładów pracy - w związku z ich długoletnią eksploatacją i nie wykonywaniem prac modernizacyjnych i remontowych budynków - nadal warunki pracy zatrudnionych tam pracowników ulegają pogorszeniu. 2. W dalszym ciągu podejmowane przez pracodawców, gdzie od wielu lat utrzymują się przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia poziomu dźwięku (Ball Packaging Europe Radomsko Sp. z o.o, „Metalurgia” S.A. Radomsko) działania mające na celu redukcję hałasu okazują się mało skuteczne z uwagi na charakter procesów technologicznych, których nie można zastąpić innymi nowoczesnymi technologiami. Z powyższych względów w bieżącym roku w obu przypadkach pracodawcy wdrożyli „Program działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas.” Efektywna walka z hałasem wymaga podejmowania działań w dłuższym okresie czasu przy wykorzystywaniu nowoczesnych systemowych rozwiązań, które mają istotne znaczenie w zwalczaniu zagrożenia hałasem w środowisku pracy. 3. Część zakładów pracy, w których podczas kontroli stwierdzono szereg nieprawidłowości, między innymi przekroczenia normatywów higienicznych, często zmienia swój status prawny, co uniemożliwia wyegzekwowanie nałożonych przez organy inspekcji sanitarnej obowiązków, mających na celu poprawę warunków pracy zatrudnionych w tych zakładach pracowników. Sytuacja ta dotyczy między innymi byłych Zakładów Mebli Giętych „FAMEG” w Radomsku oraz Zakładu Produkcyjnego BAFF Sp. z o.o. w Gidlach. 4. Podobnie jak w latach ubiegłych obowiązki nakładane na stronę - w związku ze stwierdzonymi podczas kontroli nieprawidłowościami – nie są realizowane w terminie, a w skrajnych przypadkach nawet w ciągu kilku lat. Taka sytuacja wpływa negatywnie na warunki pracy zatrudnionych pracowników. 5. W porównaniu z rokiem 2008 zaobserwowano wzrost stwierdzonych chorób zawodowych, a także wzrost zgłoszeń podejrzenia choroby zawodowej. Sytuacja ta może wynikać z faktu, iż pracownicy występują z wnioskiem o stwierdzenie choroby zawodowej dopiero po utracie zatrudnienia. 58 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 VIII. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE OŚWIATY ZDROWOTNEJ I PROMOCJI ZDROWIA Głównym zadaniem w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia jest nawiązywanie i prowadzenie współpracy wielosektorowej w edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia oraz podejmowanie działań w zakresie kształtowania środowiska życia, nauki, wypoczynku i pracy sprzyjających zdrowiu lokalnej społeczności w celu eliminowania czynników zagrażających ich zdrowiu. W ramach działalności zostały zainicjowane kierunki działań zmierzające do zaznajomienia społeczeństwa z czynnikami ryzyka społecznego i środowiskowego wpływającymi na zdrowie ludzi, a przede wszystkim propagowano tematykę z zakresu: promowania zdrowego stylu życia, w tym zbilansowanej diety i aktywności fizycznej, profilaktyki nowotworowej, profilaktyki uzależnień, w tym: palenia tytoniu, picia alkoholu i zażywania substancji psychoaktywnych, profilaktyki HIV/AIDS. Programy i akcje prozdrowotne kierowane były do: dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym oraz ich rodziców i opiekunów, młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, nauczycieli, wychowawców i pedagogów szkolnych, pracowników służby zdrowia. 1. W 2009 roku realizowano programy o zasięgu krajowym oraz wojewódzkim dotyczące rozwiązywania następujących problemów zdrowotnych: 1.1. Profilaktyka nadwagi i otyłości, program edukacyjny „Trzymaj Formę”. Główny Inspektorat Sanitarny i Stowarzyszenie „Polska Federacja Producentów Żywności”, (WHO) w zakresie diety, aktywności fizycznej i zdrowia, rozpoczęli w roku szkolnym 2007/08 wprowadzanie programu edukacyjnego „Trzymaj Formę”, dotyczącego promocji zasad zbilansowanej diety i aktywności fizycznej, głównie w szkołach gimnazjalnych. W powiecie radomszczańskim w roku szkolnym 2008/09 program realizowany był w 14 gimnazjach. Celem programu „Trzymaj Formę” jest edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety, w oparciu o odpowiedzialność indywidualną i wolny wybór jednostki. Realizacja programu oparta jest na metodzie projektu, dzięki której uczniowie wspólnie z nauczycielami, rodzicami i środowiskiem lokalnym, opracowują najlepsze i najciekawsze metody propagowania zasad zdrowego stylu życia zarówno w szkole, jak i w rodzinie. 1.2. „Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce”Podstawowym zadaniem realizacji Programu jest zmiana klimatu społecznego i zachowań w stosunku do palenia tytoniu poprzez wielopłaszczyznowe populacyjne działania edukacyjno-informacyjne oraz szkoleniowe. 59 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 W zakresie realizacji Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce w roku 2009 Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia PSSE w Radomsku prowadziła następujące akcje i programy: Światowy Dzień bez Tytoniu - 31 maja kampania społeczna skierowana do młodzieży, Światowy Dzień Rzucania Palenia – trzeci czwartek listopada - kampania społeczna adresowana do osób palących, Krajowy Program Edukacyjny „Czyste powietrze wokół nas” skierowany do dzieci 5-cio i 6-letnich oraz ich rodziców i opiekunów. 1.3. „Zapobieganie HIV/AIDS” Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Radomsku po raz kolejny włączyła się w realizację multimedialnej kampanii przebiegającej pod hasłem „Wróć bez HIV”. W ramach kampanii powstały trzy kreacje – jedna z myślą o osobach podróżujących w celach turystycznych, druga dla osób wyjeżdżających do pracy, trzecia dla klientów osób sprzedających usługi seksualne przy drogach. Celem kampanii, podobnie jak w latach poprzednich, było zachęcenie do wykonania testu w kierunku HIV. W ramach obchodów Światowego Dnia Walki z AIDS obchodzonego 1 grudnia każdego roku, samodzielne stanowisko pracy ds. Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w Radomsku przeprowadziło etap powiatowy konkursu plastycznego „ Młodzi kontra HIV”, adresowanego do uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa łódzkiego. Celem konkursu było: podwyższenie poziomu wiedzy młodzieży nt. HIV/AIDS oraz świadomości, że postawa niepodejmowania zachowań ryzykownych to najlepsza ochroną przed zakażeniem; promowanie zdrowego stylu życia (bez narkotyków, alkoholu oraz wczesnych niedojrzałych, nieodpowiedzialnych zachowań seksualnych); kształtowanie postaw tolerancji i pomocy dla osób żyjących z HIV. W konkursie wzięło udział 8 szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu radomszczańskiego. Uroczyste nagrodzenie laureatów konkursu odbyło się podczas powiatowych obchodów Światowego Dnia AIDS 1 grudnia 2009 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Radomsku. 1.4. Szkolny Program edukacji antytytoniowej „Zadbaj o swoje płuca” skierowany do uczniów klas I-III szkół podstawowych. Głównym celem Programu była wczesna edukacja zdrowotna jako czynnik mający znaczący wpływ na umacnianie i kształtowanie postaw prozdrowotnych oraz zwiększenie świadomości i odpowiedzialności uczniów za zdrowie własne i innych. Pilotażową edycję programu edukacyjnego wdrożono w 4 szkołach podstawowych (w zespołach szkolno-gimnazjalnych) w powiecie radomszczańskim (tj. ok. 9% wszystkich placówek). Oprócz przewidzianych w programie działań, przeprowadzono w szkołach konkursy plastyczne, konkursy wiedzy, widowiska artystyczne itp. W roku szkolnym 2008/2009 udział w programie wzięło ogółem 419 uczniów z 4 szkół podstawowych w powiecie radomszczańskim. 60 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 1.5. Program przedszkolnej edukacji antytytoniowej „Czyste powietrze wokół nas”. Cele główne programu: wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy; zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub, gdy dorośli palą przy nich tytoń. Adresatami Programu były dzieci w wieku 5-6 lat, uczęszczające do przedszkoli oraz ich rodzice i opiekunowie. Pierwszą edycję programu przedszkolnej edukacji antytytoniowej wdrożono w 2 przedszkolach w powiecie radomszczańskim (tj. 10% wszystkich placówek przedszkolnych). Oprócz przewidzianych w programie działań, przeprowadzono w szkołach konkursy plastyczne, konkursy wśród rodziców na hasło lub wiersz, widowiska artystyczne, wystawę prac plastycznych, wycieczki itp. W roku szkolnym 2008/2009 udział w programie wzięło ogółem 69 pięcio i sześciolatków uczęszczających do 2 przedszkoli w powiecie radomszczańskim. 2. Realizacja interwencji nieprogramowych w roku 2009 2.1. Bezpieczeństwo zdrowotne dzieci, młodzieży i dorosłych w okresie letnim. Celem było propagowanie prozdrowotnych zachowań wśród dzieci, młodzieży i dorosłych w okresie letnim. Adresatami były dzieci oraz młodzież przebywająca w placówkach organizujących wakacyjny wypoczynek a także opiekunowie i rodzice dzieci z placówek nauczania i wychowania, pacjenci i pracownicy zakładów opieki zdrowotnej. W trakcie wszystkich spotkań pracownik Samodzielnego Stanowiska Pracy ds. Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w Radomsku zwrócił szczególną uwagę na następujące zagadnienia: dbałość o własne zdrowie a szczególnie na kwestię palenia tytoniu w tym tzw. bierne palenie; zwiększenie aktywności fizycznej; umiejętność radzenia sobie ze stresem; zatrucia pokarmowe w okresie letnim; narażenie na kleszcze w środowisku leśnym; narażenie na promieniowanie słoneczne; kampania „Uwaga meningokoki”; unikanie ryzykownych zachowań: kampania „Wróć bez HIV”, bezpieczeństwo na drodze, bezpieczny wypoczynek. 2.2. Profilaktyczna kampania społeczna „Uwaga meningokoki”. W ramach kampanii przeprowadzono dystrybucję materiałów edukacyjno-informacyjnych do ośrodków zdrowia, przedszkoli, szkół, internatów, świetlic środowiskowych. Ponadto PSSE Radomsku dostarczyła materiały do Wydziału Edukacji Starostwa Powiatowego oraz Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Radomska z prośbą o rozprowadzenie materiałów w podległych placówkach oświatowo-wychowawczych. Ponadto wystosowano pisma do dyrektorów placówek oświatowo - wychowawczych z prośbą o systematyczne przeprowadzanie pogadanek wśród uczniów n/t zagrożeń ze strony meningokoków. 61 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 2.3. Profilaktyka zachorowań na grypę. Motywem przewodnim działań z zakresu profilaktyki zachorowań na grypę było zaangażowanie się w prowadzenie edukacji zdrowotnej dzieci i młodzieży w podległych placówkach oświatowych oraz nawiązanie współpracy z władzami samorządowymi. W związku z zapobieganiem zakażeniom przenoszonym drogą kropelkową (w tym grypy wywołanej nowym wirusem typu A(H1N1) PSSE w Radomsku podjęła następujące działania: na stronach internetowych PSSE Radomsko zamieszczono informację o wirusie grypy typu A(H1N1) i materiały dotyczące zapobiegania zakażeniom przenoszonym drogą kropelkową; w siedzibie Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Radomsku można było uzyskać bezpośrednio lub telefonicznie informacje w przedmiotowym zakresie; rozesłano pisma z materiałami dot. zapobiegania zakażeniom przenoszonym drogą kropelkową do wykorzystania przez władze samorządowe; podczas kontroli prowadzonych w związku z „akcją letnią” w zakresie oceny stanu sanitarnego placówek wypoczynku dzieci i młodzieży, przedstawiciele Higieny Dzieci i Młodzieży oraz Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia przeprowadzili działania informacyjno – edukacyjne dotyczące zapobiegania zakażeniom przenoszonym drogą kropelkową (w tym grypy wywołanej nowym wirusem typu A/H1N1). 2.4.Kampania propagująca zdrowy styl życia „Grunt to zdrowie”. Organizatorem i koordynatorem w/w interwencji był: Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku oraz Urząd Gminy Gomunice. Partnerzy kampanii to: Gminny Ośrodek Zdrowia w Gomunicach, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Gomunicach, Koło Gospodyń Wiejskich w Słostowicach oraz Publiczne Gimnazjum w Gomunicach. W ramach kampanii na terenie gminy Gomunice (dnia 15.04.2009r.) dla przybyłych mieszkańców organizatorzy przygotowali cykl wykładów i warsztatów dydaktycznych z emisją filmów edukacyjnych na temat samobadania piersi. Istniała również możliwość skorzystania z bezpłatnych badań między innymi: mammografia dla kobiet w przedziale wiekowym 50 – 69 lat; pomiar ciśnienia krwi; pomiar poziomu cukru we krwi; pomiar poziomu wskaźnika BMI; pomiar zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu dla osób uzależnionych od nikotyny. Miał również miejsce wykład lekarza onkologa na temat profilaktyki raka (specjalista chirurg z Oddziału Chirurgii Onkologicznej WSS im. M. Kopernika w Łodzi) Ponadto uczniowie Zespołu Szkolno – Gimnazjalnego w Gomunicach przedstawili swoje prezentacje n/t „Zdrowej żywności” oraz żywności genetycznie zmodyfikowanej. Liczba osób korzystających z bezpłatnego badania mammograficznego – około 30. Liczba osób korzystających z badania na zawartość CO – około 120. Liczba osób biorących udział w pozostałych badaniach – około 200. Liczba osób biorących udział w obchodach – około 200. 62 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 2.5. Inna działalność 1) Z inicjatywy PSSE w Radomsku w marcu 2009 r. w sali konferencyjnej Urzędu Miasta Radomska odbyło się szkolenie skierowane do pracowników zakładów opieki zdrowotnej oraz dyrekcji i grona pedagogicznego placówek nauczania i wychowania z terenu miasta Radomsko i powiatu radomszczańskiego. Celem szkolenia było pogłębienie wiedzy nt. zakażeń meningokokowych i kleszczowego zapalenia mózgu. 2) W maju 2009 r. zaproszono na wykład dr Pawła Grzesiowskiego - kierownika Zakładu Profilaktyki Zakażeń i Zakażeń Szpitalnych, Narodowy Instytutu Leków w Warszawie nt: Inwazyjna choroba pneumokokowa. Najnowsze metody profilaktyki. Ospa wietrzna i jej powikłania - jak można im skutecznie zapobiegać? Nasze zaproszenie skierowano zwłaszcza do specjalistów pediatrów, ale także do lekarzy wszystkich specjalności, pielęgniarek, diagnostów laboratoryjnych zainteresowanych w/w tematyką. 3) W związku z wystąpieniem zachorowań na grypę A/H1N1/v przeprowadzano akcje informacyjne w biurach podróży, prowadzono pogadanki dla rodziców w przedszkolach na terenie miasta. 4) W lokalnych mediach w 2009 roku zostały poruszane tematy z zakresu profilaktyki chorób zakaźnych i sytuacji epidemiologicznej, które dotyczyły między innymi grypy, wzw, meningokoków, pneumokoków. 5) Włączono się w Europejski Tydzień Szczepień – przygotowano ulotki, zorganizowano punkt informacyjny dla społeczeństwa w PSSE Radomsko nt. szczepień. Podsumowanie W 2009 roku podobnie jak w latach ubiegłych tematyka podejmowanych działań wynikała ze wskazań Komisji Europejskiej, Światowej Organizacji Zdrowia WHO, oraz sytuacji epidemiologicznej w Polsce. Największy zasięg miały ogólnopolskie programy edukacyjne, inicjowane przez Główny Inspektorat Sanitarny, które na poziomie powiatu były wdrażane, nadzorowane i koordynowane przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Radomsku. Programy te wyposażone były w pomoce dydaktyczne i materiały oświatowo-zdrowotne przeznaczone zarówno dla adresatów programów, jak i osób przeprowadzających działania edukacyjne. Pomoce dydaktyczne i materiały wydawnicze dostarczane były do placówek oświatowo-wychowawczych, zakładów opieki zdrowotnej i innych jednostek organizacyjnych Działania prozdrowotne podejmowane w ramach realizowanych programów kierowane są do społeczności lokalnych dlatego w ich realizacji powinny uczestniczyć również samorządy. Włączanie się Miasta czy Gminy w realizację programów, chociażby jako fundatora nagród dla uczestników, uatrakcyjnia program i niewątpliwie procentuje w zdrowsze i bogatsze w wiedzę społeczeństwo. 63 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 IX. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY PSSE W RADOMSKU Działalność zapobiegawczego nadzoru sanitarnego ma na celu zapewnienie właściwego stanu sanitarno – zdrowotnego w realizowanych obiektach, takich jak placówki ochrony zdrowia, obiekty żywieniowo - żywnościowe, zakłady pracy, oraz zapewnienie aby obiekty po ich zrealizowaniu nie powodowały zagrożenia i uciążliwości dla ludzi zamieszkałych i przebywających w ich sąsiedztwie. Do podstawowych zadań należy zajmowanie stanowisk w zakresie sanitarnohigienicznym w sprawach: zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko; projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; wniosków co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby – co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko; wniosków o uzgadnianie warunków realizacji przedsięwzięć przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach; dokumentacji projektowej inwestycji; dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych. W roku 2009 zapobiegawczy nadzór sanitarny rozpatrywał wnioski inwestorów w sprawie potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. W przypadku stwierdzenia konieczności przeprowadzenia oceny i sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko określał jego zakres oraz uzgadniał warunki realizacji przedsięwzięcia przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Największą liczbę przedsięwzięć realizowanych przez inwestorów prywatnych stanowiły zakłady montażu mebli oraz lokalne elektrownie wiatrowe. Do przedsięwzięć realizowanych przez samorządy należą: sieci wodociągowe, kanalizacyjne, oczyszczalnie ścieków, przebudowy ciągów komunikacyjnych (drogi gminne i powiatowe). Zapobiegawczy nadzór sanitarny brał również czynny udział w procesie budowlanym realizowanych inwestycji. W trakcie opiniowania dokumentacji projektowej zwracano uwagę na takie zagadnienia, jak zapewnienie właściwych warunków sanitarno – zdrowotnych w miejscach pobytu ludzi, a także odpowiednich warunków pracy osobom zatrudnionym w zakładach pracy. W głównej mierze była to adaptacja istniejących lokali usługowych oraz budowa i rozbudowa obiektów z przeznaczeniem pod handel, usługi, warsztaty, zakłady produkcyjne, biura, magazyny, obiekty sportowe. Biorąc pod uwagę wymagania techniczno – sanitarne, stan obiektów budowlanych oddawanych do użytkowania nie odbiegał od wymogów zawartych w przepisach. W nielicznych przypadkach zgłoszono zastrzeżenia do stanu faktycznego, natomiast w jednym przypadku zgłoszono sprzeciw wobec odbioru i dopuszczenia do użytkowania. Liczba spraw rozpatrywanych w 2009 roku z podziałem na: uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko (21 pism uzgadniających); projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (4 uzgodnienia w formie postanowienia); 64 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 opinie co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby – co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (90 pism o braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, 45 pism o konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko); opinie przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (29 uzgodnień warunków realizacji przedsięwzięć przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach); uzgodnienie dokumentacji projektowej (51 opinii pozytywnych, 1 opinia negatywna); dopuszczenie do użytkowania obiektów budowlanych (33 stanowiska, 3 decyzje pozytywne, 1 decyzja negatywna). Charakterystyczne największe obiekty oddane do użytku w powiecie w 2009 r.: Fabryka AQUILA Radomsko Sp. z o.o., przy ul. Przedsiębiorców 1, dz. nr ewid. 5/57, 5/59, 97-500 Radomsko, Centrum Logistyczno – Magazynowego Firmy Frigo Logistics Sp. z o.o., przy ul. Przedsiębiorców 3, dz. nr ewid. 5/56, 5/61, obr. 36, 97-500 Radomsko, Zakład usługowy obróbki skrawania i przecinania materiałów przy ul. Portowej, dz. nr ewid. 508, 509, 510, obr. 38, 97-500 Radomsko, Hala sortowni na składowisku odpadów komunalnych w miejscowości Jadwinówka, dz. nr ewid. 398, 399, 400, 20/1, 11/2, 12/2, 13/2, 15/2, 16/2, 17/2, 18/2, 19/2, 20/2, 21/4, 22/3, Stacja paliw płynnych przy ul. Krakowskiej 139-141, dz. nr ewid. 297/6, 298, 307/4, obr. 26, 97-500 Radomsko, Hala magazynowa Firmy INDESIT przy ul. Merloniego, dz. nr ewid. 5/10, 5/13, 5/32, 5/38, 5/43, 5/44, 5/62, 5/64, 5/65, 5/77, 300/2, obr. 36, 97-500 Radomsko, Sala gimnastyczna, przedszkole i stołówka przy Publicznej Szkole Podstawowej w Stobiecku Szlacheckim, dz. nr ewid. 489/5, Przedszkole z zapleczem socjalnym przy Publicznej Szkole Podstawowej w Lgocie Wielkiej, ul. Szkolna 3, dz. nr ewid. 161/2, 161/5, Dom weselny przy ul. Młodzowskiej 31, dz. nr ewid. 107, obr. 9, 97-500 Radomsko, Budynki noclegowe (12 sztuk) etap I Ośrodka Szkoleniowego DOJO w miejscowości Stara Wieś, gm. Przedbórz, Zakład stolarski Kol. Krępa 22, dz. nr ewid. 244, obr. Kol. Krępa, gm. Lgota Wielka, Warsztat stolarski Malutkie, dz. nr ewid. 710/8, 710/10, gm. Dobryszyce. 65 Ocena stanu sanitarnego powiatu radomszczańskiego za rok 2009 Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Radomsku zajmuje się problematyką zdrowia publicznego. Zdrowie publiczne zgodnie z definicją przyjętą przez Światową Organizację Zdrowia można określić jako „naukę i sztukę zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia poprzez zorganizowany wysiłek społeczeństwa”. Tak więc, zdrowie publiczne obejmuje szeroki obszar działań wiążących się ze wszystkimi aspektami zdrowia ludzi, jego ochroną, umacnianiem i poprawą, oceną potrzeb zdrowotnych oraz sposobami ich zaspokajania. Przesłanki ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej mają na celu rozwiązywanie problemów zdrowia publicznego w sposób kompleksowy polegający nie tylko na przeprowadzaniu w ramach nadzoru bieżącego i zapobiegawczego kontroli i badań laboratoryjnych stanowiących podstawę wydawania decyzji ale również na powszechnej edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia realizowanej we współpracy z innymi jednostkami organizacyjnymi Państwa, organizacjami pozarządowymi oraz społecznością lokalną. Znaczenie wielosektorowej współpracy jest ogromne, bo tylko tą drogą można dążyć do osiągania powyższych celów. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radomsku ocenia współpracę z jednostkami samorządowymi miast i gmin, Powiatowym Inspektorem Weterynaryjnym bez zastrzeżeń. Powyższe opracowanie zawiera wybrane zagadnienia przedstawiające stan sanitarny powiatu radomszczańskiego na dzień 31.12.2009 r. 66