Krzysztof Zanussi Pazury natury

Zadanie 5.
Poniższe zadanie pozwala sprawdzić rozumienie czytanego tekstu i ułamek wiedzy z nauki o języku.
Za każde dobrze wykonane polecenie można otrzymać 2 punkty, a więc w sumie 10.
Krzysztof Zanussi Pazury natury
1. Moja uliczka na warszawskim Żoliborzu powoli traci drzewa. Co roku coś ubywa; to brzoza nadto na
chyliła się w stronę domu i musiała oddać pień pod piłę, to dwa głogi rosnące od przed wojny padły na
chodnik, chyba pod wpływem mrozów, i nie ma siły, która mogłaby usunąć pnie i na to miejsce zasadzić
coś innego. Najbardziej bolesny proces zachodzi w paru ogródkach, gdzie nowi gospodarze postanowili
zlikwidować malutki trawniczek i radośnie położyli cementową kostkę, żeby coś tam znowu nie wyrosło.
2. Zmagania człowieka z przyrodą są pewnie stare jak ludzkość i przez wieki przyroda była nam wrogiem,
stąd zapewne pochodzi atawizm, który każe walczyć ze wszystkim, co rośnie, ma korzenie podejrzane
o to. że mogą naruszyć mury, rzuca cień i powoduje wilgoć. Zabetonowana polana jest głębokim marzeniem człowieka, który od pokoleń karczował las i zmagał się, żeby być panem na Ziemi przed wszyst kimi
mieszkańcami.
3. Dzisiaj przyszła świadomość zagrożenia planety i przyroda w oczach mieszczuchów stała się czymś dobrym, pożądanym. Żywy kwiatek w doniczce, w ubożuchnym mieszkaniu M-2 jest znakiem życia i harmonii naruszonej przez siłę betonu. Istnieje wszakże silna jeszcze pamięć o tym, że z przyrodą trzeba było
się zmagać, ze nie była wdzięczną częścią krajobrazu, oswojonym pieskiem czy kotkiem, ale stanowi ła
habitat1 drapieżnika, który zagrażał ludzkiej egzystencji. Obie wizje: ta historyczna, zakorzeniona w pamięci. i ta ekologiczna współistnieją dziś na równych prawach. Jedni polują, twierdząc, że wspomagają
przyrodę, inni zaludniają świat ogołocony z życia, odtwarzając zakłóconą równowagę. Kiedy latem w Toskanii chciałem nocą wrócić pieszo asfaltową szosą dwa kilometry do domu, ostrzeżono mnie, że ekolo dzy zasiedlili w dolinie żmije i chodzenie pieszo nocą jest niebezpieczne - żmije grzeją się na asfalcie
i bardzo łatwo je nadepnąć, a potem może się zdarzyć, że nikt nie będzie jechał szosą i w ten sposób można zejść śmiertelnie, dając świadectwo odzyskanej przez przyrodę równowagi.
4. Czułostkowa tkliwość wobec przyrody jest najczęściej domeną mieszczuchów. Ludzie ze wsi nie mo gą
pozwalać sobie na czułostki, bo tak jak świniaka czy cielaka się zabija, tak samo drzewo się ścina, bo
potrzebne albo cień rzuca. Dla tych, którzy świeżo doszli do pieniędzy, wyrocznią są kolorowe magazy ny, z których lektury wynika, że przyroda jest dobra, ale musi być zależna od człowieka. Stąd (przypusz czam) rodzą się decyzje, które widzę na wielu działkach zabudowywanych domami: wycinać to, co wcześniej rosło, i sadzić wszystko od nowa, zazwyczaj na przekór temu, co zastane, a więc górskie świerki na
równinie, alpinaria tam, gdzie nie ma głazów, jak najwięcej roślin wyszukanych, które normalnie u nas nie
chcą rosnąć i jak najmniej roślin wstydliwych, czyli przaśnych, rodzimych i niedrogich. [...]
5. Poza opisem przemiany obyczajów nie mam żadnych wniosków, które mógłbym złożyć pod rozwagę.
Powraca mi natomiast w pamięci przerażający epizod pokazany na ohydnym dokumentalnym włoskim filmie będącym przedłużeniem Pieskiego świata^. Na tym filmie Alberto Moravia 3 komentował autentyczne
zdjęcia nakręcone w trakcie safari, gdzie ktoś z autobusu sfilmował inną osobę fotografującą małe
lwiątka. Nagle pojawiła się lwica i na oczach przyjaciół siedzących w busie rozerwała turystę fotografa.
Wyrwała mu z brzucha wątrobę, po czym na trzech łapach, niosąc krwawy ochłap w czwartej, pognała
w głąb do buszu. Komentarz Moravii słusznie zwracał uwagę, że turysta, widząc małe lewki, miał w pa
mięci kreskówki Disney a (i może zabawy w domu z kotkiem). Nie miał natomiast żadnej wiedzy o tym,
ze w przyrodzie dzieci nigdy nie są same, że lwica nawet w rezerwacie nie traci swoich instynktów i nie
ma nic wspólnego ze zwierzątkiem z filmów rysunkowych. Tę niewiedzę ktoś przypłacił życiem, z czego
chyba wynika morał, że przyrodę należy traktować poważnie, bez czułostkowości i na dystans. A swoją
drogą w mieście trzeba sadzić drzewa, bo w samym betonie żyć się nie da.
1 habitat - część środowiska, w której osobniki danego gatunku znajdują najdogodniejsze warunki życia
- Pieski świat - film dokumentalny Gualtiero Jacopettiego z 1963., przedstawiający w drastyczny, szokujący sposób brutalność świata.
3
Alberto Moravia (1907-1990) - pisarz włoski, eseista i publicysta. Kilka jego utworów literackich zostało zekranizowanych (m.in. Konformista, Pogarda).
1. Słowo ,,radośnie” w ostatnim zdaniu akapitu1. zostało użyte w znaczeniu:
zadowoleniem
b/ z entuzjazmem
c/ energicznie, sprawnie
uśmieszkiem
a/ z bezmyślnym
z
niemądrym
2. Fragmenty dotyczące pobytu w Toskanii i dokumentalnego filmu włoskiego (akapity3. ,5.) to:
a/ dygresje
b/ przykłady c/ wnioski
d/ aluzje
3. Jaką zmianę w toku myślenia zapowiada zadanie ,,A swoją drogą...”, rozpoczynające ostatnie zdanie akapitu 5.?
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
4. Wynotuj z pierwszego akapitu zdrobnienia i określ ich funkcje w tekście.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
5. Wyjaśnij znaczenie tytułu felietonu: Pazury natury.
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................