D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

Sygn. akt : II Ca 2449/13
POSTANOWIENIE
Dnia 19 sierpnia 2015 roku
Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział II Cywilny-Odwoławczy w składzie następującym:
Przewodniczący : SSO Grzegorz Buła (sprawozdawca)
Sędziowie: SSO Krzysztof Wąsik
SSO Renata Stępińska
Protokolant : protokolant sądowy Ewelina Hazior
po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2015 roku w Krakowie
na rozprawie
sprawy z wniosku R. T.
przy uczestnictwie M. T. (1)i Gminy T.
o podział majątku wspólnego
na skutek apelacji uczestnika M. T. (1) od postanowienia Sądu Rejonowego w Chrzanowie z dnia 26 czerwca 2013
roku, sygnatura akt I Ns 8/11
postanawia:
1. zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:
a) ustalić dodatkowo, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni R. T. i uczestnika M. T. (1) wchodzi (...), (...)
jednostek rozrachunkowych w (...) Otwartym Funduszu Emerytalnym (...) w W. o wartości 13 254,32zł (trzynaście
tysięcy dwieście pięćdziesiąt cztery złote trzydzieści dwa grosze) oraz przyznać ten składnik majątkowy na wyłączną
własność wnioskodawczyni R. T.;
b) zasądzić od wnioskodawczyni R. T. na rzecz uczestnika M. T. (1) kwotę 2650,86 zł (dwa tysiące sześćset pięćdziesiąt
złotych osiemdziesiąt sześć groszy) tytułem spłaty składnika majątkowego opisanego szczegółowo w punkcie 1 a)
niniejszego postanowienia, płatną w terminie 7 dni od dnia prawomocności tego postanowienia;
2. oddalić apelację uczestnika;
3. przyznać od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata M. P.kwotę 2214 zł (dwa tysiące
dwieście czternaście złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnikowi z urzędu w
postępowaniu odwoławczym;
4. nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Krakowie od wnioskodawczyni kwotę 334,28zł
(trzysta trzydzieści cztery złote dwadzieścia osiem groszy), a od uczestnika M. T. (1) kwotę 334,27 zł (trzysta trzydzieści
cztery złote dwadzieścia siedem groszy) tytułem wydatków na opinię biegłego sądowego poniesionych tymczasowo ze
środków budżetowych;
5. stwierdzić, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim
udziałem w tym postępowaniu.
UZASADNIENIE
postanowienia z dnia 19.08.2015 roku
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 26 czerwca 2013 roku, Sąd Rejonowy w Chrzanowie w punkcie I ustalił, że
w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni R. T. i uczestnika M. T. (1) wchodzą: (1) własność nieruchomości
składającej się z działek nr (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym przy ul. (...) o wartości 108 280 zł; (2) prawo
najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w T. przy ul. (...) o wartości 15 000zł; (3) wierzytelność o zwrot
kwoty 2 199zł z tytułu nadpłaty wnioskodawczyni R. T. z tytułu podatku dochodowego za 2008 rok; (4) kwota
pieniężna w wysokości 900zł tytułem sprzedaży samochodu marki D. (...); (5) ruchomości stanowiące wyposażenie
lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w T. przy ul. (...), to jest: meble kuchenne, meble pokojowe, dwa łóżka,
piec elektryczny kuchenny, lodówka, pralka, telewizor, dekoder Cyfra plus, komputer PC, dwa dywany, ogrzewacz
przepływowy, wyposażenie kuchni - o łącznej wartości 5 000 zł; w punkcie II ustalił, że udział wnioskodawczyni
R. T. w majątku wspólnym wynosi 4/5 części, zaś udział uczestnika M. T. (1) wynosi 1/5 części; w punkcie III w
pozostałym zakresie wniosek oddalił; w punkcie IV przyznał w drodze podziału majątku wspólnego: prawo własności
nieruchomości opisanej w punkcie I.1; prawo najmu lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...) opisanej w punkcie I.2;
kwotę pieniężną 2 199zł z tytułu nadpłaty wnioskodawczyni R. T. z tytułu podatku dochodowego za 2008 rok opisanej
w punkcie I.3 oraz kwotę pieniężną w wysokości 900 zł tytułem sprzedaży samochodu marki D. (...) opisanej w punkcie
I.4 w całości na rzecz wnioskodawczyni R. T.; przedmioty opisane w punkcie I.5 w całości na rzecz uczestnika M.
T. (1); w punkcie V zasądził od wnioskodawczyni R. T. na rzecz uczestnika M. T. (1): kwotę 21 656 zł tytułem spłaty
prawa własności nieruchomości opisanej punkcie I.1 postanowienia, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się
postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty;
kwotę 3 000zł, tytułem spłaty prawa najmu lokalu opisanego w punkcie I.2. postanowienia, płatną w terminie 7
dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia
wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 180 zł, tytułem spłaty kwoty pieniężnej opisanej w punkcie I.3., płatną w
terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności
od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 4 160zł, tytułem spłaty nakładów poczynionych przez uczestnika na
majątek wspólny, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na
wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; w punkcie VI zasądził od uczestnika M.
T. (1) na rzecz wnioskodawczyni R. T.: kwotę 1 759,20 zł, tytułem spłaty wierzytelności opisanej szczegółowo w
punkcie I.3 postanowienia, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami
na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 19 688zł, tytułem nakładu w
postaci zakupu nieruchomości, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi
odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 4 000zł, tytułem spłaty
ruchomości szczegółowo opisanych w punkcie I.5 postanowienia, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się
postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty;
kwotę 2 458,71 zł, tytułem zwrotu kosztów utrzymania lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...), płatną w terminie
7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od
dnia wymagalności do dnia zapłaty; w punkcie VII zobowiązał uczestnika M. T. (1) do wydania wnioskodawczyni
nieruchomości szczegółowo opisanej w pkt. I.1 postanowienia w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się
postanowienia; w punkcie VIII zobowiązał wnioskodawczynię do wydania uczestnikowi ruchomości szczegółowo
opisane w pkt. I.5 postanowienia w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia; w punkcie IX
stwierdził, iż uczestnikowi M. T. (1) nie przysługuje prawo do otrzymania lokalu socjalnego; w punkcie X nakazał
pobrać od wnioskodawczyni R. T. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Chrzanowie kwotę 785,16 zł, tytułem
pokrytych tymczasowo kosztów postępowania; w punkcie XI nakazał pobrać od uczestnika M. T. (1) na rzecz Skarbu
Państwa – Sądu Rejonowego w Chrzanowie kwotę 1 785,15 zł, tytułem pokrytych tymczasowo kosztów postępowania.
Powyższe postanowienie zostało wydane w następującym stanie faktycznym:
Wnioskodawczyni R. T. i uczestnik M. T. (1) zawarli związek małżeński w dniu (...)r. Małżeństwo to zostało rozwiązane
przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z winy uczestnika M. T. (1). W wyroku tym Sąd nie orzekał o
sposobie korzystania z mieszkania stron. R. T. pracowała jako położna w Szpitalu (...) w K. przy ul. (...) a następnie w
Szpitalu (...) w K.. W czasie trwania małżeństwa wnioskodawczyni ukończyła studia magisterskie opłacając czesne z
własnych dochodów posiłkując się także pożyczkami zaciąganymi u znajomych. Wnioskodawczyni prowadziła także
działalność gospodarczą świadcząc usługi między innymi na rzecz C. M. U.. W tym czasie wnioskodawczyni dbała w
pełnym zakresie o dom i wychowanie dzieci. W czasie trwania związku małżeńskiego wnioskodawczyni sukcesywnie
podnosiła swoje kwalifikacje zawodowe uczestnicząc w kursach i szkoleniach. W pewnym okresie, na początku
lat dwutysięcznych wnioskodawczyni pracowała na kilku etatach – w szpitalu na U. w K., w tym samym szpitalu
w zakładzie opiekuńczym dla osób starszych (...) oraz świadczyła usługi jako pielęgniarka epidemiologiczna. W
późniejszym okresie zaczęła prowadzić wykłady w szkole rodzenia. Od 2009 r. wnioskodawczyni wykłada przedmioty
związane z położnictwem na Uniwersytecie J..
Uczestnik M. T. (1) pracował w kopalni (...) pod ziemią do 1994 r., kiedy to uległ wypadkowi i po okresie przebywania
na zwolnieniu lekarskim została mu przyznana renta. W trakcie trwania małżeństwa do chwili wypadku dochody
uczestnika były większe od dochodów wnioskodawczyni, jednak po wypadku dochody stały się wyraźnie mniejsze.
W latach 1989 – 1991 zarobki uczestnika wynosiły 4406359 zł, 19241692 zł i 31667119 zł. W roku 1990 zarobki
uczestnika były o 40% wyższe od zarobków wnioskodawczyni. W czerwcu 2008 r. wysokość renty uczestnika wynosiła
676,28 zł. Po ustaniu renty M. T. (1) został zarejestrowany w PUP jako bezrobotny i z tego tytułu pobierał zasiłek.
Z uwagi na niewywiązywanie się z obowiązków stawiennictwa w Urzędzie Pracy uczestnik został skreślony z listy
bezrobotnych, pozbawiony ubezpieczenia, co w późniejszym okresie, kiedy przebywał na leczeniu w P., zmusiło
wnioskodawczynię do uzupełnienia zaległych składek ZUS by ubezpieczyć uczestnika i dzieci stron. Uczestnik dorabiał
sobie pracą na czarno jednakże zarobionych pieniędzy nie przeznaczał na utrzymanie rodziny, ale wykorzystywał na
swoje potrzeby. Wnioskodawczyni w tym czasie nie dawała pieniędzy uczestnikowi, więc na alkohol przeznaczał on
pieniądze zarobione pracą dorywczą jako fliziarz. Po rozwiązaniu związku małżeńskiego uczestnik w dalszym ciągu nie
wywiązywał się z obowiązków rodzinnych, nie płacił alimentów na dzieci a jego zaległości alimentacyjne na dzień (...)r.
wynosiły 14 506,03 zł. Uczestnik nie partycypował w kosztach utrzymania lokalu przy ul. (...) od kilku lat, cały ciężar
utrzymania lokalu spoczywał na wnioskodawczyni. Od dnia ustania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej
wnioskodawczyni poniosła koszty utrzymania lokalu w kwocie 11 865,09 zł.
W trakcie małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnik w 2002 r. nabyli na wspólność małżeńską nieruchomość
składającą się z działki nr (...) o pow. 0,0628 ha oraz parceli budowlanej nr (...) o pow. 0,0100 ha zbudowanej
budynkiem mieszkalnym przy ul. (...) w T.. Nieruchomość ta została nabyta w całości za środki zgromadzone
przez wnioskodawczynię na książeczce mieszkaniowej. Ze środków tych sfinansowano także opłaty związane z
kupnem nieruchomości oraz częściowo remont – wycinkę starych drzew, drenaż i doprowadzenie wody. Na
zakup nieruchomości wnioskodawczyni pożyczyła od M. Ś. ponad 21 tys. zł, które zwróciła po otrzymaniu premii
gwarancyjnej. Cała nieruchomość kosztowała 23 tys. zł. Podatek od nieruchomości oraz media opłacane zostały także
przez wnioskodawczynię. Po ustaniu wspólności majątkowej uczestnik dokonał nakładów na nieruchomość poprzez
budowę komina, wymianę 5 okien, rozebranie drewnianej podłogi, wywiezienie ziemi, skucie tynków, zakup łat,
wykonanie przyłącza kanalizacyjnego oraz zakup materiałów budowlanych na łączną kwotę 4 784,91 zł. Od dnia (...)r.
uczestnik jest zameldowany na pobyt stały na tej nieruchomości jednakże nie uiszczał opłat za media, co skutkowało
wezwaniami do zapłaty.
R. T. była członkiem (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w C. i w 1987 r. miała już zgromadzony wkład mieszkaniowy
na mieszkanie typu M-3. W związku z posiadaną książeczką mieszkaniową w czasie trwania małżeństwa
wnioskodawczyni uzyskała decyzję o przydziale pomieszczenia zastępczego na czas oczekiwania na mieszkanie
spółdzielcze. Był to lokal w T. przy ul. (...), gdzie wnioskodawczyni zamieszkała z mężem i dziećmi. Następnie umową
najmu z dnia (...)r. wnioskodawczyni nabyła prawo najmu tego samego lokalu.
Prowadzeniem i utrzymaniem domu zajmowała się wyłącznie wnioskodawczyni. Uczestnik po wypadku zaczął
nadużywać alkohol a pod jego wpływem urządzał awantury. Po jednej z takich awantur syn stron, M. T. (2) uciekł
z domu i zamieszkał u dziadków. Zdarzało się, że uczestnik zabierał pieniądze, które wnioskodawczyni zostawiła
synom na zakupy spożywcze i przeznaczał je na alkohol. Paradoksalnie sytuacja finansowa rodziny poprawiła się
po tym jak uczestnik wyprowadził się z domu na około 3 lata przed rozwodem stron. Przez cały okres małżeństwa
wnioskodawczyni podnosiła swoje kwalifikacje zawodowe co przyczyniało się do sukcesywnego wzrostu jej zarobków.
W miarę nadarzających się okazji podejmowała także dodatkowe zatrudnienie. Uczestnik nie tylko nie przyczyniał
się finansowo do opłat związanych ze studiami wnioskodawczyni ale wręcz zniechęcał ją próbując ośmieszyć chęć
zdobycia wyższego wykształcenia. W pewnym okresie sytuacja finansowa wnioskodawczyni była tak trudna, że podjęła
decyzję o przerwaniu studiów. Jedynie dzięki pomocy finansowej koleżanek oraz dodatkowym dyżurom w szpitalu
wnioskodawczyni studia te ukończyła. W wychowaniu dzieci uczestnik w zasadzie nie brał udziału. Nie miał z dziećmi
dobrego kontaktu, synowie czekali nawet z przyjściem do domu na powrót wnioskodawczyni z pracy, żeby nie być bez
niej w domu razem z ojcem.
Po ustaniu związku małżeńskiego uczestnik wypłacił z rachunku bankowego, który wcześniej był wspólnym
rachunkiem stron, kwotę 2 199 zł tytułem nadpłaty podatku dochodowego wnioskodawczyni za 2008 r. wpłaconego na
ten rachunek przez Urząd Skarbowy w C. pomimo, iż wnioskodawczyni wskazała inny numer rachunku bankowego.
W skład majątku wspólnego stron wchodzi także kwota 900 zł tytułem sprzedaży samochodu D. (...) nr rej. (...).
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy wskazał, że ustalenie nierównych udziałów w majątku
wspólnym jest odstępstwem od zasady i powinno być wyjątkowo stosowane. W ocenie Sądu pierwszej instancji
przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że samo powstanie majątku nastąpiło z większym udziałem
wnioskodawczyni, dlatego też w oparciu o art. 43 § 1 k.r.io., można było dokonać ustalenia nierównych udziałów w
majątku wspólnym stron. Za takim stanowiskiem w ocenie Sądu przemawiał, po pierwsze, fakt że uczestnik tylko w
pierwszych pięciu latach małżeństwa zarabiał więcej niż wnioskodawczyni natomiast w ciągu pozostałych piętnastu lat
dochody wnioskodawczyni były wielokrotnie wyższe od dochodów uczestnika. Uczestnik przestał pracować zawodowo
na skutek wypadku, jednakże po okresie rekonwalescencji nie dochowywał należytej staranności w uzyskaniu
czy pomnażaniu majątku stron. Co prawda uczestnik podejmował pracę nielegalnie, jednakże osiągane dochody
przeznaczał wyłącznie na własne potrzeby, w niemałym stopniu na alkohol. W ocenie Sądu pierwszej instancji,
istotnym było, że uczestnik w czasie trwania postępowania w dalszym ciągu nie przyczyniał się do wychowania synów,
nie płacił zasądzonych alimentów (i z tego tytułu uczestnik ma prowadzone postępowanie egzekucyjne) a zaległości
sięgały kilkunastu tysięcy złotych. Dlatego też, biorąc powyższe okoliczności pod uwagę Sąd Rejonowy ustalił udział
R. T. w majątku wspólnym na 4/5. Mając na względzie, że uczestnik nie posiada żadnych oszczędności, prowadzone
jest przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, Sąd pierwszej instancji przyznał prawo własności nieruchomości
położonej przy ulicy (...) na rzecz wnioskodawczyni zasądzając od niej na rzecz uczestnika stosowną spłatę, a w związku
z tym, że uczestnik mieszka obecnie w T. przy ul. (...) nakazał mu wydanie tej nieruchomości.
Odnośnie braku prawa uczestnika do otrzymania lokalu socjalnego koniecznym, zdaniem Sądu Rejonowego było
ustalenie, czy w stosunku do uczestnika zastosowanie miały przepisy ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie
praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego. Sąd pierwszej instancji dokonując
oceny powyższego stwierdził, że już z samego tytułu ustawy wynika, że jej zapisy dotyczą tylko „lokatorów”, przez
których to ustawa rozumie: najemcę lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo
własności. Dlatego też posiłkując się zgromadzonym materiałem dowodowym Sąd Rejonowy uznał, że uczestnikowi
nie przysługuje prawo do otrzymania lokalu socjalnego.
Odnośnie spłat orzeczonych w postanowieniu, Sąd pierwszej instancji wskazał, że są one konsekwencją ustalenia
nierównych udziałów, a w ustaleniu wartości nieruchomości oparł się na opinii biegłego sądowego, która wyceniła
wartość nieruchomości na dzień zakupu oraz wartość nakładów na nieruchomość.
Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik M. T. (1) zaskarżając go w części, to jest w punktach: II, III,
IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI., i zarzucając:
1. Błąd w ustaleniach stanu faktycznego polegający na:
a) bezpodstawnym przyjęciu, iż powstanie majątku nastąpiło z większym udziałem wnioskodawczyni,
b) ustalenie, że wnioskodawczyni zakupiła nieruchomość przy ul. (...) w całości z majątku osobistego,
c) ustaleniu, że uczestnik nie przyczyniał się do utrzymania domu.
2. Naruszenie przepisów prawa materialnego polegające na błędnej ich wykładni, względnie niewłaściwemu
zastosowaniu, to jest:
a) art. 6 k.c., poprzez błędne przyjęcie, iż wnioskodawczyni wykazała, iż przyczyniła się w większym stopniu do
powstania majątku wspólnego,
b) art. 43 § 1,2 i 3 k.r.o., poprzez przyjęcie, iż zachodzą ważne powody do ustalenia nierównych udziałów małżonków
w majątku wspólnym oraz pominięcie osobistego nakładu pracy uczestnika w gospodarstwie domowym,
c) art. 5 k.c., poprzez pominięcie, iż pozbawienie uczestnika jakiegokolwiek miejsca zamieszkania jest sprzeczne z
zasadami współżycia społecznego,
3. Naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, to jest art. 233 § 1 k.p.c.
poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego.
W związku z podniesionymi zarzutami uczestnik wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez ustalenie równych
udziałów stron w majątku wspólnym; podział majątku wspólnego zgodnie ze stanowiskiem uczestnika w pierwszej
instancji, ewentualnie przyznanie uczestnikowi co najmniej prawa najmu lokalu mieszkalnego; zasądzenie kosztów
postępowania, również za drugą instancję. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania
odwoławczego.
W odpowiedzi na apelację, wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów
postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.
Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy przyjął za własne ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji,
uznając je za prawidłowe i oparte na właściwej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego.
Ponadto Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
Określona w procesie wyceny, podejściem porównawczym, wartość rynkowa nieruchomości stanowiącej działki
ewidencyjne nr (...) położone w T. przy ulicy (...) według stanu nieruchomości na dzień (...)roku i na dzień (...)roku
oraz wartość nakładów na nieruchomość według cen z dnia (...)roku jest aktualna w czasie toczącego się postępowania
apelacyjnego.
Dowód: opinia aktualizacyjna opracowana przez biegłego z zakresu wyceny nieruchomości mgr inż. M. W. – k. 684
- 692
W toku postępowania odwoławczego ujawniony został kolejny składnik majątku wspólnego w postaci środków
ulokowanych w funduszu emerytalnym OFE (...) założonym na nazwisko wnioskodawczyni w postaci (...), (...)
jednostek rozrachunkowych o wartości wynoszącej na dzień ustania wspólności ustawowej 13254,32 zł.
Dowód: pismo (...) OFE z dnia (...)r.
Wnioskodawczyni w dalszym ciągu pracuje w dotychczasowym miejscu pracy, ma stabilne dochody. Mieszka sama
przy ul. (...) w T..
Dowód: uzupełniające przesłuchanie wnioskodawczyni – k. 719-723
Uczestnik wyprowadził się z mieszkania przy ul. (...) i wypowiedział umowę najmu tego lokalu w dniu (...)roku.
Dowód: pisma UM T. z dnia (...). –k. 711 i z dnia (...). –k. 706;
Powyższe ustalenia Sądu Okręgowego w zakresie zarówno nowo ujawnionego składnika majątkowego, jak i
aktualnego stanu bytowego wnioskodawczyni, zostały oparte na nie budzących wątpliwości dokumentach i zeznaniach
wnioskodawczyni. Ustalenia te nie były w żaden sposób podważane. Nadto brak zmiany wartości nieruchomości
objętych niniejszym postępowaniem potwierdził biegły sądowy dokonując aktualizacji sporządzonej przez siebie
opinii.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie była uzasadniona.
W ocenie Sądu Okręgowego analizę podniesionych zarzutów wypada rozpocząć od ustosunkowania się do
wskazywanego w apelacji naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c., gdyż uwzględnienie tego zarzutu miałoby wpływ
na ustalenia faktyczne, a także na ocenę prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego. Zarzut ten
w ocenie Sądu Okręgowego nie mógł zostać uznany z trafny. Wskazać należy, że skuteczne postawienie zarzutu
naruszenia przez sąd zasady swobodnej oceny dowodów wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego
rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do
dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął
to sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Sąd ocenia wiarygodność i
moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka
ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto
winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób
bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych
środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok
SN z dnia 10.06.1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655). Jeżeli z określonego materiału dowodowego
sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł
swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego,
dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi
dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia
życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona
przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Sąd pierwszej instancji ma obowiązek wyprowadzenia z
zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice
swobodnej oceny dowodów, nie będzie zachowana wtedy, gdy wnioski wyprowadzone przez Sąd przy ocenie dowodów
nie układają się w logiczną całość zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także,
gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Same, nawet poważne
wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice
zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego
stanowiska (wyrok SN z dnia 12.04. 2012 r., I UK 347/11).
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy zgromadzony
materiał dowody ocenił w sposób rzeczowy, kierując się zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Apelujący
uczestnik ograniczył się jedynie do postawienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie kwestionując oceny
poszczególnych dowodów ani nie wskazując na czym ta wadliwa ocena miałby polegać, a tak skonstruowany zarzut, ze
względu na brak jego rozwinięcia, należało uznać za niezasadny. Zawarte w apelacji zarzuty w istocie stanowią jedynie
polemikę uczestnika z ustaleniami dokonanymi przez Sąd pierwszej instancji, z jednoczesnym przedstawieniem
własnej wersji stanu faktycznego. Nie sposób pominąć w niniejszych rozważaniach stwierdzenia, że uczestnik w
apelacji w sposób wybiórczy i fragmentaryczny przedstawia treść poszczególnych zeznań, nie dostrzegając w ogóle
pozostałej części zeznań osób, które powołuje, z których wynika odmienny stan faktyczny, niż prezentowany przez
skarżącego. Tak sformułowany i uzasadniony zarzut nie może odnieść zamierzonego skutku.
Zdaniem Sądu drugiej instancji, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił wysokość udziałów we wspólnym majątku,
będącym przedmiotem podziału w niniejszym postępowaniu. W tym zakresie nie doszło do naruszenia art. 43
§1 k.r.o. Sąd Okręgowy nie stwierdził również naruszenia przepisów art. 43 § 2 k.r.o. Sąd Rejonowy uznał, że w
sprawie niniejszej zachodzą warunki określone w art. 43 § 2 k.r.o. uzasadniające żądanie stwierdzenia nierównych
udziałów małżonków w majątku wspólnym. Trafnie Sąd Rejonowy uznał, że za zasadnością żądania wnioskodawczyni
w tym zakresie przemawia sposób postępowania uczestnika, szczegółowo opisany przez Sąd pierwszej instancji w
uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, a także fakt, iż wnioskodawczyni przez cały okres trwania małżeństwa
w sposób adekwatny do własnych możliwości przyczyniała się do powstania i utrzymania wspólnego majątku, a
także wykonywała obowiązki związane z opieką i wychowaniem wspólnych dzieci oraz prowadzeniem wspólnego
gospodarstwa domowego. Uczestnik tylko w pierwszych latach małżeństwa zarabiał więcej niż wnioskodawczyni,
później zaś dochody R. T., jak ustalił Sąd Rejonowy, były wielokrotnie wyższe od dochodów uczestnika. Oczywiście nie
może ujść uwadze Sądu, że uczestnik przestał pracować zawodowo na skutek wypadku, jednakże, co najistotniejsze
po okresie rekonwalescencji nie dochowywał należytej staranności w uzyskaniu czy pomnażaniu majątku stron.
Jeśli nawet podejmował jakieś prace dorywcze w okresie kiedy pozostawał na rencie, to uzyskanych dochodów nie
przeznaczał na potrzeby rodziny. Nie podejmował żadnych starań, które pozwoliłyby mu zwiększyć swoje możliwości.
Takie działania podejmowała niewątpliwie wnioskodawczyni. Kształciła się w celu zwiększenia swoich możliwości na
rynku pracy, co ostatecznie przełożyło się na jej większą aktywność zawodową a dzięki temu na większe dochody, z
których aktualnie się utrzymuje. Nie budzi także wątpliwości Sądu Okręgowego, że w zasadzie wszystkie składniki
majątkowe o istotnym znaczeniu powstały na skutek starań wnioskodawczyni. Pozyskanie mieszkania, z którego
strony niniejszego postępowania korzystały na zasadach najmu było efektem przynależności R. T. do spółdzielni
mieszkaniowej, zaś zakupienie nieruchomości posadowionej przy ulicy (...) było efektem jej osobistych starań i
posiadania przez nią określonych środków zgromadzonych na książeczce oszczędnościowej.
Sąd drugiej instancji w postępowaniu odwoławczym podjął czynności w zakresie postępowania dowodowego,
które miały na celu ustalenie dodatkowych okoliczności istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczących
aktualizacji majątku, który miał wchodzić w skład majątku wspólnego. Jednakże podjęte przez Sąd działania
potwierdziły jedynie stan wartościowy tego majątku. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z uzupełniającego przesłuchania
uczestników na okoliczność ustalenia aktualnego korzystania z konkretnych składników majątkowych, ich sytuacji
w zakresie możliwości dokonania ewentualnych spłat, a nadto przyczyniania się przez nich do powstania wspólnego
majątku. Wnioskodawczyni złożyła obszerne zeznania, które w większości potwierdzały treść wcześniejszych zeznań
i ustalenia Sądu rejonowego. Natomiast uczestnik mający możliwość przedstawienia własnej sytuacji życiowej,
przytoczenia okoliczności, które wskazywałyby, że przyczyniał się on w większym stopniu do powstania majątku
wspólnego, z szansy tej nie skorzystał i nie stawił się na wyznaczony termin rozprawy, na której miał zostać
przesłuchany, co skutkowało pominięciem dowodu z jego zeznań. W toku niniejszego postępowania uczestnik
zachowywał się biernie, nie korzystając nawet z możliwości kontaktu z ustanowionym dla niego pełnomocnikiem
z urzędu. Takie zachowanie uczestnika jedynie potwierdza ustalenia i wnioski Sądu pierwszej instancji, co do
jego postawy życiowej, podważając jednocześnie twierdzenia samego uczestnika o przejawianej jego aktywności w
zajmowaniu się sprawami domowymi, opieką nad dziećmi oraz aktywności zawodowej. Z powyższych względów za
całkowicie prawidłowe należy uznać odstąpienie przez Sąd Rejonowy od zasady równych udziałów małżonków w
majątku wspólnym i orzeczenie o nierównych udziałach, a także określenie wzajemnej
Kontynuując rozważania wskazać należy, iż w ocenie Sądu Okręgowego, nie można stwierdzić, aby brak przyznania
uczestnikowi składnika majątkowego w postaci prawa najmu lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...), naruszał
normę prawną wyrażoną w art. 5 k.c. Wskazać bowiem należy, że zasady współżycia społecznego w rozumieniu
art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w
takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach,
które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania art. 5 k.c. konieczna jest ocena całokształtu danego
zdarzenia prawnego w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym danej sprawy. Z
materiału dowodowego w niniejszej sprawie wynika, że gdyby nawet przyznać mu powyższy składnik majątku na
wyłączność, to jak to zostało wskazane powyżej i tak nie miał by on jakiekolwiek możliwości dokonywania spłat
na rzecz wnioskodawczyni. Co więcej, uczestnik zrzekł się wszelkich praw do powyższego lokalu, czym doprowadził
do wygaśnięcia przysługującego mu uprzednio stosunku najmu tego lokalu. Dlatego też aktualnie nie jest możliwe
orzeczenie w zakresie przyznania mu prawa najmu lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...), gdyż doprowadziłoby to
do sytuacji, w której lokal mieszkalny oddany by został osobie, której nie łączy obecnie jakikolwiek stosunek prawny
z właścicielem tego lokalu tj. Gminą. Podnieść też trzeba, że w doktrynie i orzecznictwie utrwalonej jest stanowisko,
że nie może się powoływać na naruszenie zasad współżycia społecznego osoba, która sama te zasady narusza. To,
iż uczestnik tak właśnie postępuje wynika z ustaleń Sądu dokonanych w tej sprawie, a w szczególności w zakresie
uchylania się od alimentowania własnych synów, niedokładania się do utrzymania wspólnego lokalu mieszkalnego,
braku zaangażowania w sprawy własnej rodziny.
Z przedstawionych wyżej przyczyn Sąd Okręgowy nie mógł uznać apelacji uczestnika za zasadną w związku z czym na
podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c. ją oddalił.
Odnosząc się do reformatoryjnej części orzeczenia, wskazać należy, że nie jest ona wynikiem uwzględnienia
jakiegokolwiek zarzutu apelacji lub stwierdzenia nieprawidłowości orzeczenia Sądu Rejonowego, lecz ustalenia w
toku postępowania odwoławczego nowego składnika majątku wspólnego. W tym zakresie należy stwierdzić, że po
pierwsze Sąd odwoławczy jest również Sądem merytorycznym, po drugie natomiast zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c.,
do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w przedmiocie działu spadku, a zatem, między innymi, również art.
684 k.p.c. Oznacza to, że także skład i wartość majątku wspólnego byłych małżonków ustala z urzędu sąd, a zasadą
jest, iż podział majątku wspólnego winien objąć cały majątek (art. 1038 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o.). Tym samym w
zakresie zaskarżenia objętego apelacją Sąd Okręgowy mógł dokonywać nowych ustaleń w przedmiocie składników
majątku wspólnego stron postępowania w postaci składek w otwartym funduszu emerytalnym, tym bardziej, że w myśl
art. 31 k.r.o. do majątku wspólnego należą środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu
emerytalnego każdego z małżonków. Kwoty zgromadzone na OFE stanowią zatem jeden z przedmiotów podziału
majątku. Ponieważ powyższe środki są ściśle związane z osobą wnioskodawczyni i jej aktywnością zawodową, dlatego
też, zdaniem Sądu Okręgowego, składnik ten należało w całości przyznać na jej rzecz, z jednoczesnym obowiązkiem
spłaty 1/5 wysokości tego składnika na rzecz uczestnika. W związku z powyższym na podstawie art. 212 §2 k.c. w
związku z art. 1035 k.c. i art. 46 k.r.o. Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 a i b sentencji.
Ponieważ w toku postępowania odwoławczego uczestnikowi został przyznany adwokat z urzędu w punkcie 3 sentencji
postanowienia Sąd Okręgowy przyznał od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata M.
P.kwotę 2214 zł brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnikowi z urzędu. Wysokość
przyznanego wynagrodzenia została określona zgodnie z § 6 pkt 6 w zw. z z § 13 ust. 1 pkt 1 w związku z § 2 ust 2 i 3 i § 7
pkt 10 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie
oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.)
Ponieważ ze środków Skarbu Państwa zostały pokryte tymczasowo wydatki na opinię uzupełniającą w wysokości
668,55 zł, Sąd Okręgowy, na zasadzie art. 113 w zw. z art. 83 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa –Sądu Okręgowego w Krakowie od wnioskodawczyni kwotę 334,28zł , zaś
od uczestnika kwotę 334,27 zł, o czym orzekł jak w pkt 4 sentencji.
O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w punkcie 5. na zasadzie art. 520 §1 k.p.c., wynikiem sprawy o
podział majątku, jako należącej do kategorii spraw podziałowych, są bowiem zainteresowane obie strony w równym
stopniu, zaś ostatecznie o sposobie wyjścia ze współwłasności, przy uwzględnieniu wszelkich okoliczności sprawy
i interesów stron, decyduje sąd w końcowym orzeczeniu o podziale majątku. W tej sytuacji brak jest podstaw do
uznania, iż interesy stron takiego postępowania, nawet przy rozbieżnych stanowiskach w zakresie sposobu podziału, są
sprzeczne, wobec czego nie można przyjąć, że zachodzi potrzeba zasądzenia od jednej ze stron kosztów postępowania
poniesionych przed drugą stronę. Zasada ta znajduje również zastosowanie w postępowaniu odwoławczym.