docMonitoring postępów zrównoważonego rozwoju E
download 
Reklamacja Transkrypt
Monitoring postępów zrównoważonego rozwoju E
INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT W interesie przyszłych pokoleń / In the interest of the future generations Tel./Phone: Tel./Phone: Tel./Phone: Fax.: E-mail: PROGRAM AKTYWNEJ EDUKACJI NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU EKO-HERKULES ul. Nabielaka 15 lok. 1 00-743 Warszawa/Warsaw POLAND www.ine-isd.org.pl (48-22) 851-04-02 (48-22) 851-04-03 (48-22) 851-04-04 (48-22) 851-04-00 [email protected] Monitoring postępów zrównoważonego rozwoju Doniesienia uczestnika Sieci Informacyjno-Rozpowszechniającej województwo śląskie – II kwartał 2008 r. Aleksandra J. Cieślińska Aspekty społeczno-polityczne zrównoważonego rozwoju na Górnym Śląsku. Siły polityczne Sytuacja polityczna na Górnym Śląsku nie zmieniła się znacząco od czasu pierwszego raportu. Widoczne zmiany to usunięcie bronionego przez PIS marszałka Janusza Moszyńskiego (dawniej PO) i zastąpienie go przez Bogusława Śmigielskiego (działacza PO z Zagłębia), wspieranego przez lidera PO na Śląsku – posła TomaszaTomczykiewicza. Konflikt w samorządzie w rzeczywistości nie był sporem politycznym a jedynie wynikał z rozbieżności interesów nieformalnych grup biznesowych. Władzę w województwie formalnie sprawuje PO która obsadziła zdecydowaną większość istotnych stanowisk rządowych i samorządowych stopnia wojewódzkiego i powiatowego oraz stanowisk kierowniczych w spółkach Skarbu Państwa (w tym w spółkach węglowych i energetycznych). Koalicyjna PSL otrzymała pomniejsze stanowiska na szczeblu powiatowym. Na szczeblu gminnym, w większości miast władzę sprawują nieformalne koalicje POLewica lub PO-lokalne grupy samorządowe powstałe z b. działaczy SLD lub liberałów którzy nie weszli do PO. Władza a rozwój zrównoważony Na szczeblu samorządowym nie ma zainteresowania rozwojem zrównoważonym. Wprawdzie w niektórych gminach tworzy się dokumenty zawierające to słowo jednak praktycznie nigdy nie ma to znaczenia praktycznego. pozytywnym wyjątkiem jest miasto Tychy oraz mniejsze gminy, zwłaszcza skupione w Lokalnej Grupie Działania „Spichlerz Górnego Śląska”. Tworzenie planów rozwoju zrównoważonego traktuje się – podobnie jak tworzenie planów zagospodarowania przestrzennego – jedynie w celu formalnego posiadania SPONSORZY: PATRONAT MEDIALNY: dokumentu pozwalającego ubiegać się o dotacje na inwestycje: tutaj należy zauważyć, ze większość gmin nie ma ważnych planów zagospodarowania przestrzennego dla całej gminy, a gdy już z jakiejkolwiek przyczyny przystępują do stworzenia planu starają się o umieszczenie w nim zapisów nic nie znaczących/wieloznacznych (np. :usługi „centrogenne” – Katowice) lub wręcz wyłączenie pewnych obszarów z planu (białe plamy - de facto przygotowane pod supermarkety – Gliwice). Zdaniem samorządowców obowiązujący plan utrudnia negocjacje z potencjalnymi inwestorami; przy braku planu można obiecać/uzgodnić wszystko – przy istniejącym najczęściej wymagana jest długotrwała procedura zmiany planu gdy inwestorzy są zainteresowani obszarami o innym przeznaczeniu – oraz ujawnienie planów przed obywatelami co może wywołać protesty; a postępowanie lokalizacyjne zwykle łatwiej ukryć. W niektórych miastach nie udostępnia się informacji obywatelom ani stronom postępowania administracyjnego i nie dopuszcza się ich do udziału w posiedzeniach organów wybieralnych (np. Gliwice) – co oczywiście jest niezgodne z prawem (i pomimo interwencji wojewody). Większość uzgodnień z inwestorami ma „charakter komercyjny”, poufny i prowadzona jest wyłącznie pomiędzy zarządem miasta i inwestorem a ustalenia nie są znane nawet radnym (poza wybranymi). Tak np. nigdy nie zostały udostępnione radnym ani obywatelom warunki na jakich powstała fabryka Opla w Gliwicach. Jednym z przykładów komercyjnego traktowania gminy jest oficjalne używanie do porównań wskaźnika „produkcja sprzedana przemysłu w przeliczeniu na mieszkańca” - co wyraźnie pokazuje, że gmina traktowana jest jako zakład przemysłowy, a obywatele nie mają znaczenia. W ostatnim okresie (kwiecień) szerokim echem w prasie odbiła się wyprawa wójtów z Żywiecczyzny by zaprotestować przeciwko objęciu części Beskidów systemem NATURA 2000.Wójtowie uważają, że program Natura 2000, który chroni przyrodę, blokuje rozwój ich gmin, .ale ich protest kierowany był przede wszystkim przeciw arogancji władzy centralnej, która nie uznała za słuszne nie tylko uzgadniania spraw dotyczących gmin z ich władzami, ale nawet nie udostępniła informacji. NGO W województwie działa duża ilość organizacji społecznych zajmujących się ekologią i jeszcze większa ilość organizacji, które zajmują się innymi sprawami ale w statucie posiadają zapis o zainteresowaniu ekologią. Istnieje tez wiele nieformalnych lub zarejestrowanych grup obywatelskich zrzeszających się w celu walki o respektowanie interesu mieszkańców. W niektórych gminach próbuje się skanalizować możliwość protestów lub nagłaśniania niewygodnych opinii przez: −tworzenie uzależnianych od zarządu gminy organizacji parasolowych −tworzenie „własnych” organizacji młodzieżowych tylko po to by stanowiły przeciwwagę dla innych NGO reagujących na nieprawidłowości w gminie −uzależnienie NGO za pomocą dotacji, których dostępność i wysokość uzależniana jest od spolegliwości Ogólnie organizacje społeczne można podzielić na: −ruchy obywatelskie mające status stowarzyszeń lub grupy nieformalne, mające wielu członków -wolontariuszy, najczęściej powstające jako reakcja na łamanie prawa lub arogancję władzy. Organizacje te często mają za cel załatwienie spraw dotyczących ich bezpośrednio – zwykle cierpią na brak pieniędzy i pomocy prawnej. 2 −organizacje wyspecjalizowane- mające mała grupę liderów zawodowo zajmujące się „polowaniem” na granty; ich rzeczywistym celem jest sprostanie oczekiwaniom sponsorów. −organizacje o charakterze pośrednim. Spośród znanych organizacji ekologicznych działających na Śląsku wymienić należy: −Polski Klub Ekologiczny – Okręg Górnośląski mający 14 kół miejskich (część z nich ma osobowość prawną) i 8 kół szkolnych . OG PKE wydaje miesięcznik „Biuletyn Ekologiczny. Koła PKE zajmują się różnymi zagadnieniami np.: Koło Gliwickie zajmuje się rolnictwem ekologicznym i żywnością certyfikowana oraz agroturystyką, a także szkoleniami dot. pozyskiwania środków UE. Okręg Górnośląski – technologiami spalania węgla i programami edukacyjnymi i czystszej produkcji, koło Ustrońskie edukacją ekologiczną i przyrodą, Koło Tyskie – zrównoważonym rozwojem. Przy Klubie działa PIES (Punkt Informacji Ekologicznej dla Społeczeństwa) zajmujący się informacją, interwencjami i pomocą obywatelom w problemach ekologicznych. −Najstarsza organizacja Liga Ochrony Przyrody powstała w 1928 (właśnie obchodzi 80-cio lecie) a następnie na nowo stworzona w okresie powojennym i mającą niegdyś najwięcej członków - w województwie śląskim ma swoje okręgi w Bielsku Białej, Częstochowie i Katowicach. Prowadzi głównie działalność wydawniczą i edukacyjną. −Stowarzyszenie Ekologiczno Kulturalne - Klub Gaja z Bielska Białej – powstała z dużym poparciem bielskiego UW/PO z posłem, a później senatorem Januszem Okrzesikiem na czele, ma doskonałe związki z prasą, a szczególnie z GW. W działaniach preferuje happeningi. Dzięki skutecznemu pozyskiwaniu funduszy i dużemu nagłośnieniu prowadzonych akcji uzyskała znaczenie regionalne i jest rozpoznawalna też na forum międzynarodowym. Założyciel Klubu Gaja, Jacek Bożek w roku 2004 roku pełnił funkcję przewodniczącego partii Zieloni 2004 i nadal jest w jej władzach. Akcje performerskie Jacka Bożka powodują że jest on często przywoływany przez prasę w charakterze autorytetu ekologicznego. −Pracownia na Rzecz Wszystkich Istot – promująca tzw. ekologię głęboką i inne eko-filozofie wydaje miesięcznik „Dzikie życie” – terytorialnie związana z Bielskiem-Białą i okolicą (Oddział pszczyński przestał istnieć w 2001 roku). Organizacja prowadzi konferencje i warsztaty a jedną z regularnych akcji jest organizowanie w Beskidach „Spotkań Wszystkich Istot”. W swych początkach na Śląsku liderami byli Janusz Korbel i Piotr Tyrlik. −Partia Zieloni 2004 - niewielka partia polityczna lokująca się na lewo od Lewicy, aktywizuje się zwykle przed wyborami ale na ogół nie jest traktowana jako poważny koalicjant przez żadne większe ugrupowanie polityczne. Najbardziej znana jest z kampanii „Równe szanse” oraz udziału w organizacji marszów równości. Formalnie prowadzi również działalność proekologiczna jednak kojarzona jest głównie z działaniami na rzecz gejów i lesbijek. Niektóre akcje zainicjowane lub przejęte przez niektóre NGO uzyskują szersze poparcie – również ludzi których nie dotyczy problem bezpośrednio: tak było np. z obroną rezerwatu liczydła górskiego w Katowicach-Ochojcu przed władzami Katowic i obrona szczytu Pilska przed wyciągiem narciarskim. Monitoring zrównoważonego rozwoju 3 Transport. Zagadnieniom infrastruktury kolejowej i drogowej w województwie śląskim, a także problematyce transportu komunikacji poświęcone było posiedzenie Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego, które miało miejsce w końcu kwietnia br. W zebraniu uczestniczyli: Wojewoda i Wicewojewoda Śląski, Marszałek Województwa Śląskiego oraz wiceprzewodniczący sejmowej komisji infrastruktury – poseł Janusz Piechociński. Według przedstawionej diagnozy stanu infrastruktury i taboru - zagrażają one gospodarce regionu. Omówiono m.in. trudności z rozrządem na stacjach w Jaworznie Szczakowej i Dąbrowie Górniczej (brak górki rozrządowej). Z uwagi na zły stan praca rozrządowa przerzucana bywa na stacje Łazy i Zabrzeg Czarnolesie co zwiększa koszty i wydłuża czas. Omawiano także plany rozbudowy Euroterminalu w Sławkowie oraz budowy jego połączeń drogowych z DK94 oraz DK1 Autostrada A1 Trwa budowa autostrady A1 na odcinku: Gorzyczki - Świerklany (k. Rybnika) - Bełk – Sośnica. Największy postęp widać na odcinku północnym: Sośnica-Bełk. Gotowe są już mosty i wiadukt, widoczne są już nawet dwa pasy autostrady. Zgodnie z przyjętym harmonogramem prac, ten odcinek ma być gotowy już za rok. W styczniu tego roku ruszyły prace na odcinku południowym autostrady Swierklany-Gorzyczki: zgodnie z planem roboty potrwają do końca roku 2010; konsorcjum Alpine, jest głównym wykonawcą tego etapu inwestycji Odcinek Bełk Świerklany o długości ok 14 km i ma kosztować 1 mld zł. Procedura przetargowa bardzo się przeciągnęła, w końcu sąd odrzucił protesty przetargowe. Rozpoczęcie inwestycji nastąpi najwcześniej we wrześniu; istnieje zagrożenie, że termin zakończenia nastąpi po roku 2012. Węzeł autostradowy w Sośnicy, w miejscu gdzie krzyżują się autostrady A1 i A4 ma być największy w Europie. Kontrakt na jego budowę, wart 800 min zł, podpisała grecka firma J&P Awax . Tego samego dnia zostały również otwarte koperty ofert na budowę 180 km autostrady A1 z Łodzi do Pyrzowic, realizowanych w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Biorąc pod uwagę, że średnia cena budowy 1 km autostrady wynosi ok. 10 mln Euro, jego wartość może wynieść ok. 1,8 mld euro, czyli ponad 6 mld zł. Drogowa Trasa Średnicowa 28 mają oddano do użytku kolejny niewielki odcinek (3,2 km) Drogowej Trasy Średnicowej na odcinku Ruda Chebzie – granica miasta Zabrze. DTŚ przestała być inwestycja centralną; Rada Ministrów zdecydowała w końcu kwietnia, że nie będzie finansować DTŚ na odcinku między Zabrzem a Gliwicami w związku z czym odcinek zabrzański, który ma kosztować 600 mln zł (7,6 km) nie będzie finansowany z funduszy centralnych. Wywołało to oburzenie samorządowców miast przez które przebiega DTŚ; mówiono o “zrzutce” gmin śląskich na ten cel. Radni wojewódzcy przeznaczyli 5 mln zł na DTŚ. Władze Rudy Śląskiej planują połączenie przebiegających przez to miasto autostrady A1 i DTŚ – drogą o długości 5,5 km. Nowa droga ma kosztować 49 mln Euro, ale nie znalazła się na liście priorytetów województwa. W tym roku budżet miasta wyasygnował 14 mln zł na przygotowanie dokumentacji i wykup terenów pod budowę. Z gotowym projektem urząd miasta będzie starał się o dotacje unijne lub inne źródła finansowania. Inne drogi 4 Trwa budowa ostatniego odcinka drogi ekspresowej Żywiec- Zwardoń S69– budowany jest kilkusetmetrowy tunel. Droga ta będzie najkrótszym o połączenia ze Ślaska na Słowację. Ludzie z Lalik przy poparciu ludzi ze Zwardonia protestują przeciwko sposobowi prowadzenia inwestycji gdyż przy budowie niszczone są drogi lokalne. Trwają niekończące się remonty dróg DK 86 - na odcinku Katowice Sosnowiec przewidywane są kolejne 2 lata korków. Trasą przejeżdża dziennie 65 tys pojazdów. Remontowana jest DK 11 Tworóg - Tarnowskie Góry . W lipcu rozpocząć się miała budowa północnej obwodnicy Żywca w kierunku na Suchą Beskidzką i Kraków. Już teraz wiadomo, że prace nie ruszą; trwa postępowanie - brak decyzji lokalizacyjnej. Budowa obwodnicy może się nie rozpocząć nawet do końca roku. Została odłożona budowa obwodnicy powiatu zawierciańskiego. Obwodnica ma odciążyć zatłoczone DK78 i miejscowości Porębę, Zawiercie ,Kroczyce Pradła i Szczekociny -prace budowlane mają szanse się rozpocząć dopiero po 2013 roku. Powoduje to olbrzymie korki na trasie do ze Ślaska do Zawiercia i drodze krajowej do Kielc. Planowana jest obwodnica północna Chorzowa – przebiegająca przez fragment Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku, tuż obok skansenu, Nowa trasa rozpocznie się przy ul. Chorzowskiej na wysokości Stadionu Śląskiego, ominie szerokim łukiem północną krawędź centrum miasta, a zakończy się przy al. Jana Pawła II w Bytomiu. Droga pobiegnie w ciągu ul. Kościuszki, zajmie tereny poprzemysłowe w Chorzowie Starym, przetnie planowane połączenie kolejowe Katowice – Pyrzowice. Projekt nowego przebiegu DK 79 będzie gotowy pod koniec tego roku. W sumie powstanie prawie osiem kilometrów wielopasmowej drogi z dziewięcioma dwupoziomowymi węzłami drogowymi. Na trasie będzie 12 wiaduktów, dwa tunele i trzy estakady. Jedna z nich powstanie na węźle przy Stadionie Śląskim. Zagrożona jest budowa trasy ekspresowej S-1; miała się rozpoczynać w Bielsku-Białej -w Suchym Potoku, w dzielnicy Hałcnów - a kończyć w Mysłowicach Kosztowach.. Ostatnio oświęcimscy ekolodzy poinformowali, że Unia Europejska wycofała swoje zapewnienie o dofinansowaniu budowy tej drogi. Opracowano pięć wariantów jej , a za najkorzystniejszy drogowcy, samorządowcy i lokalni parlamentarzyści uznali wariant numer IV przebiegający od Bielska-Białej przez Janowice, Starą Wieś, Dankowice, Jawiszowice, Brzeszcze, Harmęże, Pławy, Brzezinkę i Babice. Z kolei ekolodzy z oświęcimskiego Towarzystwa na Rzecz Ziemi uważają, że w okolicach Brzeszcz droga biegłaby przez cenne przyrodniczo obszary, jakimi są stawy, gdzie występuje chroniony ptak -ślepowron. Ekolodzy wnieśli kilkadziesiąt krytycznych uwag do raportu oddziaływania na środowisko. Zapowiadają, że jeżeli ich postulaty nie zostaną uwzględnione, to złożą skargi i odwołania do ministra środowiska, a jak będzie trzeba to i do Komisji Europejskiej. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że decyzja środowiskowa może zostać skutecznie zaskarżona gdyż polskie prawo jest niezgodne z unijnym. Zastrzeżenia do przebiegu S1i miało Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, które twierdziło, że na terenach, przez które miałaby przebiegać ekspresówka, znajdują się prochy byłych więźniów obozu; Muzeum Auschwitz w końcu wydało pozytywną opinię na temat przebiegu trasy jednak zastrzeżenia ma UNESCO. Natomiast w Gliwicach trwa spór o wyprowadzenie transportu ciężkiego z centrum miasta. Prezydent Frankiewicz wycofał się z realizacji przygotowywanego od półtora roku projektu zmiany organizacji ruchu. Mimo możliwości objazdu autostradą A4 i wyremontowaną DK88 i zgody GDDKIA prezydent nie zgadza się na wyprowadzenie tirów z 5 miasta, gdyż jak twierdzi wydłużyło by to ich drogę o 15 km i straty ponieśli by biznesmeni z centrów logistycznych. Interes mieszkańców nie jest tu w ogóle brany pod rozwagę. Z tego jak i licznych innych powodów w Gliwicach wszczęto oficjalną procedurę mająca na celu odwołanie prezydenta Frankiewicza z funkcji. Transport zbiorowy Infrastruktura transportu publicznego znajduje się w bardzo złym stanie na terenie całego Śląska. Szczególnie dotyczy to tramwajów: przestarzały tabor i pękające szyny odpowiedzialne są za coraz większą liczbę wypadków i wykolejeń. Firma Tramwaje Śląskie zapowiedziały remont jedynego dworca tramwajowego przy placu Sikorskiego w Bytomiu. Remont ma kosztować 6 mln zł. Tramwaje Śląskie S.A. liczą na uzyskanie funduszy na naprawę torów z Ministerstwa Infrastruktury z funduszy przeznaczonych na organizację EURO 2012. Pilnej wymiany wymaga 35 km torowisk, a koszt prac modernizacyjnych i zakupu nowego taboru szacuje się na 250 mln zł. W Jaworznickim PKM wprowadzane są bilety elektroniczne: opłata za przejazd na niektórych trasach - np. Jaworzno - Katowice - jest tańsza o 60 groszy (cała opłata 3 zł). Do tej pory PKM w Jaworznie wydał 30 000 kart. Podobnie w Rybniku – wydano już 50 000 kart I wprowadza się nowe funkcje e-karty m.in. opłaty w parkomatach. Na realizacje tego projektu Rybnik otrzymał wsparcie z UE w wysokości 5 mln zł. KZK GOP – największy komunalny zawiązek komunikacyjny na Śląsku także przygotowuje się do wprowadzenia e-biletu. Planuje zrobić to w ciągu 2 lat. Logistyka Operator logistyczny PCC Containers wchodzący w skład grupy PCC SE uruchomił 2 kwietnia kolejne regularne połączenie intermodalne z polskimi portami dla przewozu kontenerów. Pozwoli ono połączyć terminale kontenerowe Trójmiasta z terminalem lądowym zlokalizowanym na obszarze Śląskiego Centrum Logistycznego w porcie w Gliwicach. W oczekiwaniu na EURO 2012 Gliwice, Zabrze i Katowice planują zbudowanie międzynarodowych dworców autobusowych zaopatrzonych w myjnie, stacje paliw, stacje diagnostyczne oraz laboratoria badające sprawność tachografów. Dla pasażerów ma być budynek z poczekalnią, punktami gastronomicznymi, węzłem sanitarnym z łazienkami. będzie również można wykupić ubezpieczenie oraz zapoznać się z ofertami biur podróży; w ten sposób ma być osiągnięty standard europejski. W Gliwicach dworzec taki PKS, z własnych funduszy chce wybudować przy ul Toszeckiej. Jeszcze do niedawna sytuacja kolei w aglomeracji górnośląskiej była i jeszcze w dużym stopniu jest zła - diametralnie odmienna od tej wyznaczanej przez liczne wizje i plany rozwoju. Kasowane rokrocznie połączenia i zamykane linie kolejowe, postępująca dekapitalizacja infrastruktury oraz taboru nie stanowiły o wysokiej konkurencyjności oferty przewozowej kolei. Co więcej, brak szeroko rozumianej integracji z innymi środkami transportu, w tym zwłaszcza z komunikacją miejską, determinujący w dużej mierze brak spójnej siatki połączeń komunikacji zbiorowej w aglomeracji i w konsekwencji powszechne dublowanie połączeń kolejowych przez autobusowe, w znacznym stopniu ciągle przyczynia się do obniżania pozycji konkurencyjnej kolei. W ostatnim czasie można odnieść wrażenie, że po latach pogarszania się sytuacji śląskiej kolei trend ten wreszcie został odwrócony. Nowy 6 rozkład jazdy po raz pierwszy od dość dawna nie przyniósł redukcji liczby połączeń, ale ich nieznaczny wzrost na głównych liniach. W bieżącym roku wznowione zostaną dwa wewnątrz-aglomeracyjne połączenia (Bytom - Gliwice oraz Katowice - Tychy Miasto) w liczbie 134 pociągów na dobę, a nie są to jedyne plany reaktywacji linii kolejowych w aglomeracji. W najbliższej przyszłości ma zostać uruchomiana tzw. Lekka Kolej Miejska Tychy – Sosnowiec, oraz planuje się budowę połączenia kolejowego do Pyrzowic. Także w tym roku na śląskich torach pojawi się nowoczesny tabor, a kolejne nowe pociągi mają przybywać w następnych latach. Poprawiać ma się stan infrastruktury i planuje się modernizację głównych ciągów za pieniądze państwowe i UE. Czynnikiem motywującym do terminowego przeprowadzenia tych inwestycji ma być Euro 2012. W lokalnej prasie w ostatnim czasie zaczęły pojawiać się także wzmianki o planach modernizacji dworców i stacji kolejowych oraz o budowie węzłów przesiadkowych. Mówi się o rychłym wprowadzeniu specjalnej taryfy strefowej w ruchu kolejowym na Śląsku. Tereny wiejskie i ochrona przyrody Na stronie Urzędu Wojewódzkiego jest wymieniony jedynie Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków NATURA 2000 „Dolina Górnej Wisły” PLB240001 („ptasi”), który został wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313). Tymczasem o pozostałych 19 obszarach zgłoszonych w 2006, na liście „rozszerzenie 126”, „rozszerzenie 98” czy nieuzgodnionych propozycji z shadow list – brak po prostu informacji. Poniżej zamieszczono tabelę z istniejącymi i planowanymi obszarami NATURA 2000 wraz z informacja o stanie ich zgłaszania do Unii Europejskiej. W gminach wiejskich NATURA 2000 postrzegana jest jako zbiór rygorów uniemożliwiający skuteczny rozwój gminy. W dużej części wynika to z arogancji władzy, która nie tylko nie uznała za stosowne uzgadnianie granic obszarów ale nawet nie udostępnia informacji. Społeczności lokalne czują się pokrzywdzone „decyzjami z góry”, a w wielu miejscowościach dochodzi do protestów. Radni gminy Miedźna protestują przeciw planom Ministerstwa Środowiska by powiększyć obszar należący do Natury 2000 o stawy rybne leżące na terenie Woli i Góry. Zdaniem rady włączanie kolejnych terenów do sieci obszarów chronionych unijnymi przepisami „to spore utrudnienie dla rolników”. Wprawdzie włączenie obszaru do Natury 2000 oznacza większe dopłaty, ale zarazem wyższe koszty gospodarowania, co w sumie daje mniejsze dochody”. Chodzi o zakaz nawożenia środkami chemicznymi oraz używania ciężkiego sprzętu na obszarze objętym ochroną. Mieszkańcy Zawoi nie zgadzają się z decyzją Ministerstwa Środowiska o włączeniu do obszarów chronionych unijną siecią Natura 2000 aż 45 procent terenu gminy, czyli 1,1 tys. hektara, „To cios dla rozwoju gospodarczego miejscowości”, twierdzą mieszkańcy regionu. Pod protestem w sprawie poszerzania obszaru Natura 2000 podpisało się ponad 600 mieszkańców. Powiększenie NATURY 2000 zablokuje budowę kolei linowej oraz ośrodka narciarskiego na Policy”. Wójt Zawoi Marek Listwan. podkreśla że, „kolejny raz podejmuje się decyzje ponad naszymi głowami. Przy tym nie powiedziano nam, jak duży ma być ostatecznie obszar ochronny. Chcemy mieć wpływ na decyzje, dotyczące naszego losu i losów następnych pokoleń”. 7 Tabela: Istniejące i planowane obszary NATURA 2000 w woj. śląskim Kod pltmp252 PLH240001 PLH240013 PLH240005 PLH240006 pltmp021 PLH240016 pltmp233 PLH240015 PLH240010 pltmp237 PLH240008 PLH240004 PLH240009 pltmp057 pltmp040 PLH240003 PLH240007 pltmp051 Nazwa obszaru Uroczyska Beskidu Małego Cieszyńskie Źródła Tufowe Graniczny Meander Odry Beskid Śląski Beskid Żywiecki Górna Soła z Koszarawą Suchy Młyn Las koło Tworkowa Ostoja Olsztyńsko-Mirowska Stawy Łężczok Młyn w Pierścu Kościół w Górkach Wielkich Szachownica Ostoja Środkowojurajska Ostoja Złotopotocka Lipienniki w Dąbrowie Górniczej Podziemia Tarnogórsko-Bytomskie Kościół w Radziechowach Ostoja Kroczycka Powierzch nia (ha) Status 3671,31 z Shadow List 2006 268,93 z listy rządowej 2004 159,66 z Shadow List 2004 26206,15 z listy rządowej 2006 34705,96 z listy rządowej 2006 171,64 z Shadow List 2006 1078,83 z Shadow List 2004 125,90 z Shadow List 2004 2268,81 z Shadow List 2004 583,06 z Shadow List 2004 0,78 z Shadow List 2004 0,42 z listy rządowej 2006 22,69 z listy rządowej 2004 5663,25 z Shadow List 2004 2528,00 z Shadow List 2004 2,95 z Shadow List 2006 3401,16 z listy rządowej 2004 0,39 z listy rządowej 2006 5905,72 z Shadow List 2006 Czy oficjalnie zgłoszony (22.03.2006)? Nie Tak Nie Tak Tak Nie Nie Nie Nie Nie Nie Tak Tak Nie Nie Nie Tak Tak Nie Czy był na liście Czy jest na liście "rozszerzenie 126" "Rozszerzenie 98" Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Wójtowie beskidzkich miejscowości: Jeleśnia, Milówka, Rajcza, Ujsoły pojechali do Brukseli by na miejscu dowiedzieć się jak można i trzeba działać, aby obok obszarów chronionych przyrodniczo mogła powstawać infrastruktura turystyczna. Teraz są przekonani, że trzeba tylko spełnić określone wymogi i wykonać dodatkowe opracowania oddziaływania na środowisko. Przy tym wszystkim okazało się, że polskie Ministerstwo Środowiska działało w pośpiechu i już na wstępie popełniono szereg błędów. Przede wszystkim obszar planowanej Natury 2000 ma być konsultowany z samorządami. Tak było na Słowacji, gdzie dyskusje toczyły się nawet na zebraniach wiejskich. i pozwalały na oficjalne opracowania zasięgu i granic planowanych obszarów Natury 2000. Przez to na Słowacji mogą powstawać nowe inwestycje w turystyce, Wójtowie uważają że są szansę, aby urzeczywistnić planowane od dawna inwestycje turystyczne, które napotykały na opór urzędników i ekologów ze względu na planowaną sieć Natura 2000. Na przykład władze gminy Jeleśnia chcą, aby budowano nowe wyciągi na Pilsko, a także baseny termalne, a w gminie Ujsoły wyciąg krzesełkowy na Halę Lipowską. W światowym Dniu Ochrony Środowiska Związek Zawodowy Rolników „Ojczyzna”, będący członkiem koalicji „Polska wolna od GMO” pikietował przed Urzędem Wojewódzkim i przekazał petycję sprzeciwiającą się próbom dopuszczenia w Polsce do upraw i przetwórstwa roślin modyfikowanych genetycznie. Żądano 10 letniego moratorium na uprawę GMO oraz import i sprzedaż żywności GMS. 8 W Jurze, na terenie Zespołu Parków Krajobrazowych lokowane są odpady z produkcji chemicznej, które miały być utylizowane na terenie Śląska. Śląscy policjanci ujawnili nielegalne składowisko odpadów poprodukcyjnych w starym kamieniołomie. Proceder trwał kilka miesięcy - w tym czasie z terenu budowy centrum handlowego w Krakowie wywieziono około 120 tys. ton fluorku wapnia. Inwestycja ta została rozpoczęta na terenie byłych zakładów chemicznych. Aby budowa mogła być realizowana inwestor zlecił utylizację odpadów. Podjęło się tego konsorcjum złożone z kilku firm z wiodącą spółką EKO-Harpun należącą do Mariana Oleksego – brata b. premiera. Ilustracja 1: Jurajski Park Krajobrazowy: utylizacja odpadów (źródło - Internet) Na początku kwietnia Wojewoda Śląski wystosował do mieszkańców Apel w sprawie przestrzegania zakazu wypalania traw. Wskazywał na zagrożenia, szkody dla środowiska oraz konsekwencje prawne (do 5 tys. zł grzywny, kara aresztu, a nawet pozbawienia wolności do 8 lat, pokrycie kosztów akcji ratowniczej) tego niebezpiecznego procederu. Bardzo dobrze, że Wojewoda wydał taki Apel – niestety nie był on wystarczająco rozpropagowany. Na Śląsku Dzień Ziemi przebiegał pod hasłem „Ekologiczna Polska” - była to akcja rozdawania drzewek w zamian za makulatur; za 5 kg makulatury można było dostać sadzonkę sosny, jodły lub świerka. Akcja przeprowadzana była przez Polska Dziennik Zachodni na parkingu Silesia City Center w Katowicach. Rozdano 1500 sadzonek o wys. ok 30 cm. Dla porównania w samych tylko Gliwicach w 2007 roku wydano decyzje zezwalające wyciąć blisko 5000 dużych drzew. Uroczystym rozpoczęciem redyku zainicjowano główne działanie Programu „Owca Plus”, który ma na celu aktywizację gospodarczą oraz zachowanie dziedzictwa kulturowego i 9 przyrodniczego Beskidów i Jury Krakowsko-Częstochowskiej. W Programie uczestniczą gminy powiatów: bielskiego, żywieckiego, myszkowskiego, cieszyńskiego, częstochowskiego i zawierciańskiego. Lata regresu w hodowli owiec i zaniechania wypasu pasterskiego przyczyniły się do zarastania hal oraz zanikania cennych gatunków roślin i zwierząt oraz specyficznych dla tych terenów biocenoz (muraw kserotermicznych). Na promocję, zachętę przywrócenia wypasu na halach powyżej 500 m n.p.m. oraz budowę lub remont niezbędnej infrastruktury przeznaczono w 2009 r. z budżetu Województwa Śląskiego kwotę 700 tys. zł. Tereny Zurbanizowane W Chorzowie 45 ha terenów po byłej hucie Kościuszko chce zakupić węgierski developer Tri-Granit. Miało by tam powstać wielofunkcyjne centrum komercyjne, na które składało by się centrum handlowe wielkości Silesia City center, hotele, centrum kongresowe, biura i park rozrywki. Również w Chorzowie nie ustają zakusy na „komercjalizację” Parku Kultury i Wypoczynku. Ostatnio postanowiono zlikwidować ogródki działkowe znajdujące się na zachodnim obrzeżu parku. Powstały one na wysypisku śmieci: ludzie wytyczyli działki i nawieźli ziemię i użytkowali ogródki „bez-umownie” przez wiele lat. Aby nie dopuścić do zaużytkowania, Zarząd Parku zawarł z działkowcami umowy dzierżawy. Teraz chce ogródki odebrać bez odszkodowania. W Gliwicach, na 6 ha działce po hucie 1 mają, naprzeciw niedawno wybudowanego centrum handlowo rozrywkowego „Forum” ma powstać kolejne centrum handloworozrywkowe o pow. Użytkowej 136 000 m2 (największe dotychczas na Śląsku; Silesia City Center ma 111000m2) , 4 piętrowy parking na 1600 samochodów oraz dworzec autobusowy. Inwestorem ma być brytyjski Parkridge Retail, który jest już właścicielem terenu. Według rzecznika prezydenta Marka Jarzębowskiego :”praktyka pokazuje, że budowanie hipermarketów na obrzeżach miast to błąd, który ciężko potem naprawić. Całe życie przenosi się w ten sposób na peryferia. Dzięki Forum i Fokusowi Gliwicom to nie grozi”. Komentarz wydaje się zbyteczny. Nie doszło do konsensusu w sprawie ustawy metropolitalnej - rozmywa się wizja metropolii śląskiej; okazuje się, że jej promotorzy mają głównie cele polityczne i są rozczarowani projektami ustaw metropolitalnych które objęłyby 12 centrów w Polsce ale nie dawałyby Śląskowi drogi do autonomii. Po raz kolejny okazuje się również, że ambicje samorządowców i interesy największych miast górnośląskich są bardzo często sprzeczne. Ostatnio PSL blokuje przyjęcie ustawy. Rośnie obszar Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej; jej powierzchnia osiągnęła 1489 ha. Zmiany prawne idą w kierunku zwiększenia powierzchni wszystkich SSE z 12 000 ha do 20 000 ha. Tereny te wykupywane są głównie przez inwestorów zagranicznych. Energetyka W pierwszych dniach maja odbyła się w Katowicach konferencja pt: „Hutnictwa 2008”. Obok debaty na temat rozwoju i inwestycji w przemyśle hutniczym, podano ciekawą informację, że wielkość emisji CO2 w hutnictwie spadła w ciągu 15 lat o ponad 60%, a udział sektora stalowego w krajowej emisji CO2 to niespełna 6%. Niestety, nie wiadomo czy chodzi o wartości bezwzględne czy szacunki te uwzględniły moce produkcyjne (wtedy są one 10 porównywalne). Przedstawiciel koncernu Mittal Steel stwierdził, że firma ta będzie przenosić produkcję i inwestycje do innych krajów gdyż rynek stali jest rynkiem światowym i bardzo wrażliwym. Co ważniejsze, koszty produkcji są niższe nie tylko w krajach poza Unią Europejską ale również w Niemczech gdzie na jednostkę wyprodukowanej stali jest znacząco wyższy limit bezpłatnych uprawnień do emisji CO2 niż w Polsce. W Rafinerii Czechowice- Dziedzice (Grupa Lotos) rozpoczęto produkcje biopaliw zawierających biokomponenty FAME (Fatty Acid Methyl Ester) wytwarzane z rzepaku. Instalacja kosztowała 80 mln zł, a produkcja będzie wynosiła 100 000 t rocznie. Wicepremier i minister gospodarki Waldemar Pawlak wstrzymał sprzedaż kopalni Silesia w Czechowicach – Dziedzicach szkockiej spółce Gibson Group. Kopalni grozi likwidacja, a złożu zalanie gdy nie znajdzie się inwestor. Obecnie eksploatowane złoże jest na wykończeniu a udostępnienie nowych zasobów wymaga zainwestowania kilkuset milionów złotych. GG był jedynym chętnym na kupno Silesii i zaoferował za kopalnię 250 mln zł. Tymczasem nie milkną dyskusje na temat wiarygodności spółki Gibson Group, której kapitał założycielski wynosi 100 funtów brytyjskich. 12 czerwca szef Grupy RWE Juergen Grossmann i prezes KW SA Grzegorz Pawłaszek podpisali w obecności wicepremiera Waldemara Pawlaka porozumienie joint-venture i powołali spółkę celową dla budowy nowoczesnej elektrowni bazującej na węglu z kopalń Kompanii Węglowej. Elektrownia ma powstać na terenie kopalni Piast Ruch II, która znajduje się w strukturach Kompanii Węglowej, ma mieć moc 800 MW i wykorzystywać nowoczesną technologię, sprawność na poziomie 46% oraz ma być wyposażona w instalacje wychwytu CO2. Materiały źródłowe: Oparto się w głównej mierze o doniesienia prasy lokalnej i branżowej, a w szczególności: −Polska, Dziennik Zachodni (DZ) −Wirtualny Nowy Przemysł (WNP) −Rzeczpospolita (RP) −wycinki z serwisu, nadsyłane pocztą elektroniczną: − Gazeta Wyborcza (GW) −Kronika Beskidzka (KB) −Dziennik Zachodni (DZ) −informacje ze stron WWW Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego (UW). −serwisy internetowe miast i organizacji ekologicznych 11
