Kolory diety w ochronie narządu wzroku Nie ulega wątpliwości, iż

Kolory diety w ochronie narządu wzroku
Nie ulega wątpliwości, iż zarówno w minionych wiekach jak i szczególnie
w dzisiejszych czasach, odpowiedni sposób żywienia odgrywają fundamentalną rolę w
zachowaniu zdrowia i utrzymaniu sprawności funkcjonowania wszystkich narządów
organizmu przez długie lata życia. Zgodnie z podejściem teoretycznym stworzonym
jeszcze w starożytności przez Hipokratesa, dieta jest to styl życia obejmujący zarówno
prawidłowe żywienie, jak i aktywność fizyczną oraz spokój psychiczny. Żywienie zatem
prowadzone w sposób prawidłowy ma na celu zachować dobrostan psychiczny i fizyczny,
a zatem uzdrawiać, a dopiero w przypadku nie stosowania się do zasad prawidłowego
żywienia naprawiać stany patologiczne, z tego braku stosowania wynikłe. Czyni to
zatem prawidłowe żywienie ważniejszym i priorytetowym wobec leczenia
ambulatoryjnego.
Silne obciążenie czynnikami środowiskowymi narządu wzroku, nie jest wyjątkiem
wśród innych narządów w organizmie człowieka. Codzienna ekspozycja na
promieniowanie monitorów, telewizorów, projektorów, oświetlenia miejskiego
oraz szczególnie słońca w czasach coraz większego zagrożenia perforacją warstwy
ozonowej ziemi, nadwątlają naturalne mechanizmy ochrony oczu przed tymi czynnikami.
Zaburzenia w profilu lipidowym układu krążenia negatywnie wpływają na przepływ krwi i
odżywienie gałki ocznej, a także przyczynia się do wylewów podsiatkówkowych, co
wynika z osłabienia naczyń krwionośnych. Zarówno to jak i szerzące się wśród populacji
nadciśnienie tętnicze często przyczynia się do rozwoju nadciśnienia gałki ocznej
prowadząc do rozwoju wielu chorób. Coraz częściej występująca cukrzyca w swoich
długofalowych powikłaniach nie omija aparatu wzroku. Rosnącym problemem jest także
coraz mniejsze spożywanie warzyw przyczyniające się do malejącej podaży składników
antyoksydacyjnych i wzrostu stężenia wolnych rodników w organizmie.
Aby lepiej poznać wpływ żywienia na poprawę jakości widzenia i pracy aparatu wzroku
warto prześledzić najpopularniejsze choroby dotykające ten niezwykle wyspecjalizowany
narząd. Dysfunkcje widzenia są zawsze konsekwencją wystąpienia zaburzeń
jakiegokolwiek elementu w mechanizmie pracy tego układu optycznego. Światło
wpadając poprzez rogówkę i soczewkę zostaje załamane i przechodząc przez ciało
szkliste
oka dociera
do
skupiska
fotoreceptorów
nazywanego plamką
żółtą zlokalizowaną na dnie oka. Następnie zawarty w siatkówce barwnik
rodopsyna ulega przemianom z pobudzeniem jej składnika transducyny, w czym
asystuje pochodna witaminy A. Pobudzone fotoreceptory przekazują na drodze
przemian biochemicznych sygnał do mózgu, gdzie jest on odwracany i interpretowany.
Do najpopularniejszych zaburzeń pracy oka możemy zaliczyć AMD (zwyrodnienie plamki
żółtej związane z wiekiem), RP (zwyrodnienie barwnikowe siatkówki), jaskra oraz
katarakta (zaćma).
Wśród składników pokarmowych o udokumentowanym badaniami wpływie na
poprawę działania wybranych elementów narządu wzroku można wymienić przede
wszystkim karotenoidy, antyoksydanty innego pochodzenia oraz kwasy omega-3,
uwzględnione w zbilansowanej diecie. W najprostszym ujęciu podaż niezbędnych
składników można zapewnić dostarczając organizmowi codziennie minimum 5 porcji
warzy i owoców składających się na odpowiednio 500 g warzyw i 200-300 g owoców
dziennie. Ponieważ karotenoidy i większość antyoksydantów cechuje się znaczną
bioaktywnością, będąc jednocześnie barwnikami, nasuwa się wniosek, iż im większa
intensywność barwy danego produktu, tym większa w nim zawartość omawianych
składników i korzystniejszy wpływ na aparat wzroku. Z uwagi na znaczne zróżnicowanie
ilości i występowania karotenoidów i antyoksydantów tylko dieta obfitująca w różne
produkty może uchronić przed ich niedoborami. Codzienny talerz powinien zatem
przypominać tęczę pod kątem ilości i intensywności barw produktów na nim
serwowanych.
Do najważniejszych substancji bioaktywnych odpowiedzialnych za ochronę narządu
wzroku możemy zaliczyć następujące związki: luteina, zeaksantyna, astaksantyna,
likopen, kwasy omega-3 oraz liczne antyoksydanty (witamina A, E, C), a także ważne
składniki mineralne (cynk, selen i inne).
Luteina i zeaksantyna są to żółto-czerwone barwniki roślinne o silnym działaniu
zmiatającym wolne rodniki, zwiększającym przepływ krwi przez dno oka i stanowiących
najsilniejszy w grupie karotenoidów filtr przeciw destrukcyjnemu światłu słonecznemu.
Występują w dużych ilościach w zielonych warzywach, szczególnie obficie w jarmużu,
szpinaku i kapuście włoskiej, w żółtych i pomarańczowych warzywach jak dynia,
kukurydza i papryka oraz w owocach takich jak nektarynki, jeżyny i jagody. Luteina
wykazuje szczególne powinowactwo do pręcików (widzenie czarno-białe oraz widzenia w
ciemnościach), zeaksantyna zaś do czopków (widzenie barwne).
Astaksantyna w odróżnieniu od pozostałych karotenoidów obficie występuje w świecie
zwierzęcym. Bogate w astaksantynę są mięśnie ryb (łosoś, pstrąg, krewetki i inne owoce
morza), drób i niejadalne części różnych gatunków zwierząt (np. nogi bocianów). Jest
ponadto skutecznym środkiem przeciwzapalnym poprawiającym istotnie ostrość widzenia.
Przenika barierę krew-mózg i chroni centralny układ nerwowy oraz siatkówkę oka przed
wolnymi rodnikami (zaopatruje oko w przeciwutleniacze).
Likopen to czerwono-pomarańczowy barwnik obficie występujących w pomidorach o
udowodnionym i silnym działaniu przeciwnowotworowym (spożywanie minimum 5 potraw
z przetworzonych pomidorów tygodniowo zmniejsza o 50% ryzyko nowotworu prostaty i
piersi), poprawia ponadto pracę układu krążenia. Obróbka termiczna tego typu
produktów zwiększa wchłanialność i koncentrację składników aktywnych (np. koncentrat
pomidorowy).
Witamina A i C są to witaminy odpowiednio tłuszczo i wodo-rozpuszczalne o silnym
działaniu przeciwutleniającym. Witamina A ponadto stanowi składnik rodopsyny
uczestnicząc w procesie widzenia, witamina C zaś uczestniczy w poprawie stanu naczyń
krwionośnych i zmniejszaniu ryzyka wylewów. Zarówno witamina A jak i witamina C
występują w obfitości w odpowiednio urozmaiconej diecie Polaków.
Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 wykazuję bardzo istotny wpływ na liczne
układy w organizmie człowieka w tym na narząd wzroku. Obniżają ciśnienie krwi chroniąc
przed rozwojem nadciśnienia w gałce ocznej (jaskra) i ryzyka wylewów
podsiatkówkowych, a także łagodzą stany zapalne. Głównym źródłem kwasów z tej
rodziny są tłuste ryby morskie (łosoś, makrela, śledź, halibut, tuńczyk) oraz jako wyjątek
ryba słodkowodna (pstrąg).
Patrząc na wyżej wymienione składniki i ich źródła zasadnym staje się jedzenie 2 porcji
ryb tygodniowo, 500 g warzyw dziennie dbając o ich bogatą kolorystykę i natężenie
barwy, a także dostarczanie owoców w ilości od 200-300 g na dobę. Dobrze zbilansowana
dieta w zupełności wystarcza w dostarczeniu wymienionych składników bez konieczności
ich suplementacji.