Muzyka popularna a wartości estetyczne i pozaestetyczne
Transkrypt
Muzyka popularna a wartości estetyczne i pozaestetyczne
9 z badań... GRZEGORZ PIOTROWSKI MUZYKA POPULARNA A WARTOŚCI ESTETYCZNE I POZAESTETYCZNE Uniwersytet Gdański, Akademia Muzyczna w Gdańsku SUMMARY Keywords In contemporary music culture, the dominant position is inpopular music dubitably held by popular music, with its mass production and distribution and, above all, its ability to draw the interest aesthetic values of the greatest number of listeners (constituting, according to different statistics, from 50 to 85% of music audience in general). Today popular music takes on some functions which used to be fulfilled by classical and folk music. It establishes aesthetic values, shapes aesthetic sensitivity of listeners and defines the modes of music reception. It also acts „wider and deeper”, beyond or above the aesthetics: as an identity forming factor, it determines the listeners’ world views and lifestyles. Based on a survey of a hundred Polish twenty-year-olds, the paper aims at recognizing the educational functions of popular music, namely shaping the identity of young listeners, in aesthetic as well as existential dimension. Translated by Zofia Ziemann Ernest van den Haag wyraził przed laty opinię, że potrójna klasyfikacja kultury: na sferę elitarną, ludową i popularną, powinna objąć „wszystko”1. Mam wątpliwości, czy klasyfikacja ta opisuje kulturę naszych czasów w sposób trafny, a przede wszystkim uniwersalny w sytuacji, gdy, przykładowo, mamy do czynienia z wielokulturowością, a na Zachodzie tradycyjna kultura wiejska jest zjawiskiem martwym. Niezależnie jednak od wszelkich wątpliwości trzeba stwierdzić, że pozycję dominującą zajmuje „ta trzecia”: kultura popularna – także w obszarze kultury muzycznej i na wszystkich jej „poziomach”: twórczości i produkcji muzyki, dystrybucji i odbioru. Dawne badania Aliny Niewinowskiej (1976) pokazały, 1 2 3 Słowa kluczowe muzyka popularna wartości estetyczne że w Polsce odbiorcy muzyki popularnej stanowią ok. 50% społeczeństwa, muzyki poważnej – zaledwie 8%2 . W sytuacji wolnego rynku proporcje te – według sondażu PBS z 2005 roku dla „Gazety Wyborczej” – układają się w sposób jeszcze bardziej znamienny: 85% respondentów deklaruje zainteresowanie muzyką popularną, muzyką poważną – jedynie 10% i to w grupie ankietowanych w wieku powyżej 60 lat3 . Brzmi to wiarygodnie, nie tylko gdy uwzględnimy, że średnia sprzedaż płyt z muzyką poważną firmy Dux wyniosła w Polsce E. van den Haag, Szczęścia i nieszczęścia nie umiemy mierzyć, w: Kultura masowa, wybór, przekład, przedmowa Cz. Miłosz, komentarz J. Szacki, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002, s. 70. Podaję za: T. Misiak, Muzyka poważna, muzyka popularna. Dualizm współczesnej kultury muzycznej a perspektywy współczesnej socjologii muzyki, „Muzyka” 1983, nr 4, s. 86. T. Handzlik, Cała Polska (nie)kulturalna, „Gazeta Wyborcza” 2007, nr 175, s. 11.