docAnaliza ekonomiczna i finansowa projektu inwestycyjnego w
download 
Reklamacja Transkrypt
Analiza ekonomiczna i finansowa projektu inwestycyjnego w
286 Probl Hig Epidemiol 2009, 90(2): 286-292 Analiza ekonomiczna i finansowa projektu inwestycyjnego w zakładzie opieki zdrowotnej Financial and economic analysis of an investment project in a Heath Care Unit Teresa Szot-Gabryś Katedra Ekonomii, Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica w Kielcach Prezentowane opracowanie stanowi studium przypadku, na podstawie którego zaprezentowana została metodologia analizy ekonomicznej i finansowej projektu inwestycyjnego w zakładzie opieki zdrowotnej. Opiera się ona na rachunku kosztów i korzyści ekonomicznych. Problemem metodologicznym jest wycena tych korzyści, ponieważ zdrowie i życie ludzkie stanowi wartość trudną do wyceny. Celem artykułu jest analiza metodologii stosowanej w przygotowaniu studium wykonalności projektu inwestycyjnego w zakładzie opieki zdrowotnej. This work is a study of a case which gives grounds for presenting the methodology of financial and economic analysis of an investment project in a health care unit. It is based on the economic cost-benefit analysis. The methodological problem is the evaluation of the benefits, because human health and life are values difficult to assess or measure. The aim of the article is to analyze the methodology used to prepare the feasibility study of an investment project in a health care unit. Key words: investment project, economic analysis, financial analysis Słowa kluczowe: projekt inwestycyjny, analiza ekonomiczna, analiza finansowa © Probl Hig Epidemiol 2009, 90(2): 286-292 www.phie.pl Nadesłano: 20.08.2008 Zakwalifikowano do druku: 05.06.2009 1. Wstęp Zdrowie jest wartością osobistą człowieka i składa się na kapitału ludzki danej osoby, bowiem stan zdrowia przekłada się na zdolność osoby do świadczenia pracy, a jego brak pociąga za sobą koszty osobiste – na przykład nakłady na leczenie, czy utracone zarobki z tytułu niezdolności do pracy. Z punktu widzenia społeczeństwa zdrowie jest zasobem, który pozytywnie skutkuje w ekonomice państwa, ale – jak każdy zasób – zdrowie w celu jego zachowania wymaga odpowiednich nakładów. Dylemat ekonomiczny w ocenie nakładów na zachowanie zdrowia wynika stąd, iż zdrowie – tak jak życie ludzkie – jest wartością trudną do wyceny. Trudność ta przekłada się w praktyce na trudność oceny projektów inwestycyjnych, realizowanych w placówkach opieki zdrowotnej. Niniejsze opracowanie ma formę studium przypadku, w oparciu o które zaprezentowana została metodologia analizy ekonomicznej i finansowej projektu inwestycyjnego w Publicznym Zakładzie Podstawowej Opieki Zdrowotnej w miejscowości P. Źródłem zastosowanej metody jest metodologia przygotowania studiów wykonalności stosowana przy ubieganiu się o wsparcie Adres do korespondencji / Address for correspondence Teresa Szot-Gabryś (041) 335 90 19 e-mail: [email protected] z programów finansowanych z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej 1/. Jej zasadniczą częścią – oprócz wskazania celów przedsięwzięcia oraz jego produktów, rezultatów i oddziaływania – jest analiza finansowa oraz analiza efektywności ekonomicznej w oparciu o rachunek kosztów i korzyści ekonomicznych. 2. Metodologia i cele przygotowania studium wykonalności Analiza ekonomiczna i finansowa jest częścią wieloaspektowej analizy projektu inwestycyjnego, której celem jest zbadanie wykonalności projektu między innymi także w aspekcie organizacyjnym, prawnym, Dla Publicznego Zakładu Podstawowej Opieki Zdrowotnej w miejscowości P. sporządzono studium wykonalności zgodne z metodologią dla tego rodzaju projektów przedkładanych do dofinansowania w formie dotacji ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). ZPORR był programem operacyjnym funkcjonującym w okresie wdrażania programów dotacji ze środków Unii Europejskiej w okresie programowania 2004-2006. Obecnie, tj. w latach 2007-2013, wdrażane są w Polsce programy operacyjne nowego okresu programowania środków z Funduszy Strukturalnych Unii Europejskiej, jednakże metodologia oceny projektów inwestycyjnych jest analogiczna, jak w prezentowanym w tym artykule przykładzie. 1/ Szot-Gabryś T. Analiza ekonomiczna i finansowa projektu inwestycyjnego w zakładzie opieki zdrowotnej techniczno-technologicznym oraz w kontekście jego wpływu na środowisko [1, 2]. Projekt inwestycyjny, zgodnie z prezentowaną metodologią, ma być odpowiedzią na zidentyfikowane problemy, a jego wdrożenie ma doprowadzić do zmian jakościowych, w kontekście analizowanych problemów. W przypadku Zakładu Opieki Zdrowotnej, który wykorzystany został w tym opracowaniu jako przykład praktyczny, problemy i wynikające z nich cele kształtują się następująco 2/: Przedmiotem Projektu była poprawa jakości świadczenia usług medycznych w podstawowej opiece zdrowotnej, sprawowanej przez Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w P. Poprawa ta miała nastąpić dzięki zakupowi sprzętu medycznego i utworzeniu podjazdu dla osób niepełnosprawnych, co miało na celu ułatwienie dostępność placówki dla tego rodzaju osób. Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej (SPZPOZ) w P. sprawuje podstawową opiekę zdrowotną dla około 7 000 pacjentów z gminy P. i okolic. Placówka posiadała skromne wyposażenie jedynie w podstawowy sprzęt medyczny. Istniał zatem problem przeprowadzenia właściwej diagnostyki chorób pacjentów oraz prowadzenia skutecznej profilaktyki i leczenia. Zakup i wykorzystanie planowanego sprzętu medycznego mógłby doprowadzić do osiągnięcia pozytywnych rezultatów, np. w zakresie: • zwiększenia rozpoznawalności chorób i ich wcześniejszego wykrywania – w szczególności chorób układu krążenia, pokarmowego i kostno-stawowego; •zmniejszenia liczby wydawanych skierowań do specjalistów; •poprawy profilaktyki, w szczególności chorób układu krążenia, pokarmowego i kostno-stawowego; •poprawy diagnostyki chorób i lepszego dostępu do leczenia poprzez rehabilitację. W wyniku analiz potrzeb lokalnego środowiska stwierdzono, że: •gmina P. – to rejon rolniczy, stąd zwiększona zachorowalność na choroby układu kostno-stawowego; •choroby układu krążenia i pokarmowego – wynikają z ogólnych trendów rozwoju chorób cywilizacyjnych. Ponadto struktura demograficzna ludności wskazuje na zwiększanie się liczby osób dorosłych w populacji ludności, a szczególnie osoby starsze częściej korzystają ze świadczeń zakładów opieki zdrowotnej. Kolejnym problem był brak podjazdu dla osób niepełnosprawnych w użytkowanym budynku przez SPZPOZ w P. Stanowiło to barierę architektoniczną dla tych osób. Ponadto konieczność wykonania takiego podjazdu wynika z przepisów prawnych [3]. Z uwagi na obszerność treści studium wykonalności, niezbędne stało się zastosowanie skrótów i uproszczeń. 2/ 287 Zidentyfikowane problemy stały się podstawą do sformułowania celów. Cele projektu winne być mierzalne, dlatego formułuje się je na poziomie: produktu, rezultatu i oddziaływania. Produkt – to bezpośredni, materialny efekt realizacji przedsięwzięcia, mierzony konkretnymi wielkościami. Produkt jest wynikiem interwencji w stan aktualny [4]. Rezultat – to bezpośredni wpływ zrealizowanego produktu na otoczenie społeczno-ekonomiczne, uzyskany natychmiast po zakończeniu Projektu. Rezultaty – to bezpośrednie, natychmiastowe efekty zrealizowanego Projektu. Dostarczają one informacji o zmianach, jakie nastąpiły w wyniku wdrożenia Projektu u beneficjentów pomocy, bezpośrednio po uzyskaniu przez nich wsparcia. Oddziaływanie – to długofalowe konsekwencje zrealizowanego produktu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów, a także pośrednie konsekwencje dla innych adresatów, którzy skorzystali w wyniku realizacji Projektu. Oddziaływanie analizowanego w tym studium Projektu będzie miało przede wszystkim wymiar jakościowy i polegać będzie na wzmocnieniu infrastruktury dla świadczenia usług zdrowotnych na rzecz pacjentów, a w wieloletniej perspektywie na podniesieniu jakości świadczeń, która przełoży się na stan zdrowotności lokalnej społeczności. W prezentowanym przypadku określono następujące cele oraz nakłady rzeczowe niezbędne do poniesienia dla ich zrealizowania: 3. Analiza finansowa projektu inwestycyjnego Tradycyjnie rozumiana analiza finansowa obejmuje zagadnienia związane z całokształtem działalności gospodarczej przedsiębiorstwa [5]. Analiza finansowa skupia się przede wszystkim na analizie kosztów i przychodów ze sprzedaży, na analizie wyniku finansowego i rentowności, ocenie sytuacji majątkowej i finansowej oraz analizie wzrostu i pozycji finansowej przedsiębiorstwa. Natomiast zakres analizy finansowej zgodnie z metodologią ZPORR obejmuje: •zestawienie nakładów inwestycyjnych na realizacje Projektu; •wskazanie źródeł sfinansowania projektu; •rachunek wyników inwestora, który ma wskazać między innymi poziom wskaźnika samofinansowania; •rachunek przepływów pieniężnych w okresie realizacji i eksploatacji inwestycji; •prognozę przepływów pieniężnych w sytuacji nie uzyskania wsparcia projektu w formie dotacji. 288 Probl Hig Epidemiol 2009, 90(2): 286-292 Tabela I. Założenia projektu: „Poprawa jakości świadczenia usług medycznych w podstawowej opiece zdrowotnej w SPZPOZ w P. poprzez zakup sprzętu medycznego oraz zniesienie barier architektonicznych” Table I. The Project goals: “The improvement of the medical service quality in primary health care in the Public Health Care Unit in P. through purchase of medical equipment and securing comfortable access for the disabled” Parametry Charakterystyka Cele – oddziaływanie Projektu Celem głównym Projektu jest poprawa jakości świadczenia usług medycznych w podstawowej opiece zdrowotnej, świadczonej przez Samodzielny Publiczny Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej w P. Cele bezpośrednie to: • zwiększenie dostępności do świadczeń zdrowotnych w podstawowej opiece zdrowotnej; • poprawa niezadowalającego stanu infrastruktury lokalnego ośrodka zdrowia – tj. zastąpienie zużytego sprzętu oraz doposażenie w nowoczesne aparaty medyczne; • poprawa jakości wyposażenia i stanu budynku ośrodka zdrowia Oddziaływanie Projektu będzie miało wyraz poprzez: • zwiększenie populacji pacjentów, którzy będą mieli zapewnioną lepszą jakość i szerszy zakres usług zdrowotnych (z obecnych 7 000 do np. 9 000); • zwiększenie rozpoznawalności poważnych schorzeń we wczesnej fazie, np. kardiologicznych, co znacznie zwiększa szanse na wyleczenie i zmniejsza koszt leczenia (np. o 20%); • zmniejszenie liczby wystawianych skierowań do poradni specjalistycznych (np. kardiologa, gastrologa, reumatologa o 20%), w wyniku polepszenia możliwości stosowania diagnostyki wstępnej Rezultaty • Poprawa możliwości profilaktyki, w szczególności chorób układu krążenia, pokarmowego i kostno-stawowego; • Poprawa możliwości diagnostyki, w szczególności chorób układu krążenia, pokarmowego i kostno-stawowego; • Poprawa dostępności do leczenia poprzez rehabilitację; • Zmniejszenie kosztów wykonywania badań USG; • Dostosowanie rozwiązań architektonicznych SPZPOZ w P. do wymaganych standardów Produkty • Budynek wyposażony w podjazd dla osób niepełnosprawnych; • Sprzęt medyczny (13 szt.) Przewidywa- Wartość Projektu – koszty kwalifikowane: 721 295 zł, w tym: ne nakłady • Zakup sprzętu medycznego – 679 000 zł; inwestycyjne • Wykonanie podjazdu dla osób niepełnosprawnych – 29 000 zł; • Promocja Projektu – 4 245 zł; • Nadzór – roboty budowlane – 510 zł; • Studium wykonalności – 8 540 zł Źródło: opracowanie własne Nakłady na realizację Projektu można ująć w następujących kategoriach: •wydatki na składniki rzeczowe – zakup sprzętu medycznego; •wydatki na materiały i prace budowlane – wykonanie podjazdu dla osób niepełnosprawnych; •koszty wykonania studium wykonalności, koszty promocji projektu i nadzoru inżynierskiego; Poniżej zaprezentowano zestawienie rzeczowe planowanych wydatków (tab. II). Zgodnie z założeniami Projektu kosztami kwalifikowanymi 3/ są koszty brutto (tab. III). Poniżej zaprezentowano planowane źródła sfinansowania Projektu (tab. IV). W kolejnym etapie analizy finansowej dla Projektów takiej kategorii, jak zakup sprzętu medycznego, dokonuje się określenia poziomu wskaźnika samofinansowania oraz bada się, czy Projekt generuje znaczący zysk netto 4/. Okres referencyjny dla potrzeb kalkulacji znaczącego zysku netto – jest to okres, za Koszty kwalifikowane – to wydatki, na których sfinansowanie można się ubiegać w danym programie dotacji. 4/ Prezentowana metodologia została rozszerzona dla projektów realizowanych z programów Unii Europejskiej w okresie 2007-2013 o badanie występowania tzw. luki finansowej. Dotyczy to jednak projektów o wartości nakładów inwestycyjnych przekraczających 4 mln zł i generujących dochód. Projekt generujący dochód to projekt w infrastrukturę, z której korzystanie jest dla użytkowników odpłatne. 3/ Tabela II. Zestawienie nakładów inwestycyjnych na sprzęt medyczny Table II. Comparison of the capital expenditure for medical equipment Lp. Nakłady inwestycyjne – zakup sprzętu medycznego 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Wartość w PLN Echokardiograf Zestaw do prób wysiłkowych Spirometr Fiberogastroskop z myjką automatyczną Fiberokolonoskop Aparat do elektrostymulacji Aparat do elektroterapii Wielosondowy laser biostymulacyjny Rower treningowy Sonikator (ultradźwięk) Stół rehabilitacyjny elektryczny Ultrasonograf Elektrokardiograf 310 000 65 000 8 000 131 000 45 000 5 000 5 000 10 000 4 000 10 000 4 000 75 000 7 000 Razem 679 000 Źródło: opracowanie własne Tabela III. Zestawienie kosztów kwalifikowanych Projektu Table III. Comparison of eligible costs of the Project Rok Wyszczególnienie kosztów kwalifikowanych Koszty w PLN 2006 Zakup sprzętu medycznego Wykonanie podjazdu dla osób niepełnosprawnych Promocja Projektu Nadzór – roboty budowane Studium wykonalności 679 000 29 000 4 245 510 8 540 Razem Źródło: opracowanie własne 721 295 Szot-Gabryś T. Analiza ekonomiczna i finansowa projektu inwestycyjnego w zakładzie opieki zdrowotnej Tabela IV. Źródła finansowania Projektu (w zł) – wydatki kwalifikowane (kwoty brutto) Table IV. The sources of financing the project (in PLN) – eligible expenditure (gross amounts) Kwota w PLN Udział % Dotacja ZPORR 540 971,25 75% Środki własne Wnioskodawcy (Starostwo Powiatowe w P.) 108 194,25 15% Środki z Budżetu Państwa 72 129,50 10% RAZEM 721 295,00 100% Tabela V. Zaktualizowana wartość netto Projektu Table V. Updated net value of the Project 2006 Przychody operacyjne Zgodnie z wytycznymi dla projektów finansowanych ze ZPORR, zawartymi w: Przykładowa struktura Studium Wykonalności projektów infrastrukturalnych w ramach ZPORR. 6/ Z uwagi na obszerność materiałów zrezygnowano z zamieszczenia w tym artykule rachunku zysków i strat SPZPOZ w P. 5/ 2007 2008 2009 2010 598 020 598 020 598 020 598 020 598 020 Wartość rezydualna Koszty operacyjne 589 220 589 220 589 220 589 220 589 220 Zysk netto z działalności operacyjnej 8 800 8 800 8 800 8 800 8 800 Wartości zdyskontowane zysku netto 8 800 8 302 7 832 7 389 6 970 2011 2012 2013 2014 2015 Źródło: opracowanie własne który sporządza się prognozę przychodów i kosztów operacyjnych, generowanych przez analizowany projekt. Okres referencyjny – to okres czasu z reguły krótszy niż ekonomiczna żywotność analizowanego projektu. W przypadku inwestycji realizowanej przez SPZPOZ w P., z uwagi na szybkie technologiczne starzenie się sprzętu medycznego, jako okres referencyjny przyjęto 10 lat eksploatacji (2006-2015). Zysk netto z Projektu, tj. zaktualizowaną wartość netto Projektu, stanowi suma zdyskontowanych przychodów operacyjnych netto, planowanych do realizacji w okresie referencyjnym, pomniejszona o sumę zdyskontowanych kosztów operacyjnych oraz powiększona o zdyskontowaną wartość rezydualną zakupywanych środków trwałych. Stopa dyskontowa obrana została na poziomie 6% 5/, a wartość rezydualna wynosi 67 900 zł, co stanowi 10% wartości początkowej nakładów inwestycyjnych, ponoszonych w ramach analizowanej inwestycji. Wartość rezydualna występuje w ostatnim roku wybranego okresu referencyjnego i obliczana jest z uwzględnieniem wartości rynkowej środków trwałych, w sytuacji gdyby miały być one sprzedane na zakończenie okresu referencyjnego. Podstawą dla przyjęcia poziomu przychodów i kosztów operacyjnych są przychody i koszty roku 2005 zrealizowane przez SPZPOZ w P. 6/, a charakter inwestycji nie wpłynie znacząco w okresie projekcji na wartości tych pozycji. Całkowite koszty projektu wynoszą 721 295 zł i miały być w całości poniesione w roku 2006, zatem ich zdyskontowana wartość jest równa wartości nominalnej, tj. 721 295 zł. Wskaźnik samofinansowania stanowi stosunek zaktualizowanej wartości netto z inwestycji do wartości projektu. (108 845 ÷ 721 295) × 100% = 15,09% Poziom wskaźnika samofinansowania nie przekracza 25%, zatem kluczowym wnioskiem z analizy finansowej dotyczącej rozpatrywanej inwestycji jest 289 Przychody operacyjne 598 020 598 020 598 020 598 020 598 020 Wartość rezydualna Koszty operacyjne 67 900 589 220 589 220 589 220 589 220 589 220 Zysk netto z działalności operacyjnej 8 800 8 800 8 800 8 800 76 700 Wartości zdyskontowane zysku netto 6 576 6 204 5 853 5 521 45 399 Zaktualizowana wartość 108 845 zł netto Źródło: opracowanie własne stwierdzenie, że jest to typ projektu „nie generujący znaczącego zysku netto”. Analiza ta jest uzasadnieniem dla poziomu wsparcia, o jakie ubiega się SPZPOZ w P. na realizację planowanego Projektu. W kolejnym etapie analizy finansowej bada się rachunek przepływów pieniężnych Inwestora (tj. SPZPOZ w P.) w okresie realizacji i eksploatacji inwestycji. Poniżej zaprezentowano rachunek przepływów pieniężnych, związanych z analizowanym Projektem zakupu i użytkowania sprzętu medycznego przez SPZPOZ w P. Rachunek przepływów pieniężnych SPZPOZ w P. sporządzony został w oparciu o metodę pośrednią, stosowaną przez jednostki prowadzące rachunkowość, tj. zgodnie z zasadą, że przepływy pieniężne stanowi: zysk netto + amortyzacja Kwotowo saldo pieniężne stanowi dla każdego roku około 10 700 zł. W roku 2006 zaplanowano wpływ środków pieniężnych z dotacji oraz wydatki na planowane zakupy inwestycyjne. Metodologia analizy finansowej projektów infrastrukturalnych przewiduje w kolejnym kroku analizę przepływów pieniężnych podmiotu realizującego inwestycję w sytuacji nie uzyskania dotacji na dane przedsięwzięcie. Saldo pieniężne dla roku 2006 obrazuje niedobór środków własnych SPZPOZ w P. do samodzielnego sfinansowania inwestycji. Pozycja „skumulowane środki pieniężne” określa poziom niedoboru środków finansowych w kolejnych latach, na pokrycie wydatków inwestycyjnych oraz okres, po upływie którego SPZPOZ w P. samodzielnie zgromadzi środki na planowane zakupy inwestycyjne. Przy założeniu stałego 290 Probl Hig Epidemiol 2009, 90(2): 286-292 Tabela VI. Rachunek przepływów pieniężnych Projektu 7/ Table VI. Account of the Project cash flow Tabela VII. Prognoza przepływów pieniężnych bez uwzględniania dotacji Table VII. The prognosis of cash flow without the subsidy 2006 2007 2008 2009 2010 Wynik finansowy 8 200 8 200 8 200 8 200 8 200 Amortyzacja 2 500 2 500 2 500 2 500 2 500 Dotacja ZPORR + Budżet Państwa 0 0 0 0 0 Dotacja Starostwa Powiatowego w P. 0 0 0 0 0 0 Wydatki inwestycyjne 721 295 10 700 10 700 Saldo pieniężne -710 595 10 700 53 500 Skumulowane środki pieniężne -710 595 -699 895 -689 195 -678 495 -667 795 2006 2007 2008 2009 2010 Wynik finansowy 8 200 8 200 8 200 8 200 8 200 Amortyzacja 2 500 2 500 2 500 2 500 2 500 Dotacja ZPORR + Bu- 613 101 dżet Państwa 0 0 0 0 Dotacja Starostwa Powiatowego w P. 108 194 0 0 0 Wydatki inwestycyjne 721 295 0 0 Saldo pieniężne 10 700 10 700 10 700 Skumulowane środki pieniężne 10 700 21 400 32 100 42 800 2011 2012 2013 2014 2015 2011 2012 2013 2014 2015 Wynik finansowy 8 200 8 200 8 200 8 200 8 200 Wynik finansowy 8 200 8 200 8 200 8 200 8 200 Amortyzacja Amortyzacja 0 0 0 0 10 700 10 700 10 700 2 500 2 500 2 500 2 500 2 500 2 500 2 500 2 500 2 500 2 500 Dotacja ZPORR + Budżet Państwa 0 0 0 0 0 Dotacja ZPORR + Budżet Państwa 0 0 0 0 0 Dotacja Starostwa Powiatowego w P. 0 0 0 0 0 Dotacja Starostwa Powiatowego w P. 0 0 0 0 0 Wydatki inwestycyjne Wydatki inwestycyjne 0 0 0 0 0 Saldo pieniężne 10 700 10 700 10 700 10 700 10 700 Skumulowane środki pieniężne 64 200 74 900 85 600 96 300 107 000 Saldo pieniężne Skumulowane środki pieniężne 0 0 0 0 0 10 700 10 700 10 700 10 700 10 700 -657 095 -646 395 -635 695 -624 995 -614 295 Źródło: opracowanie własne Źródło: opracowanie własne poziomu wszystkich elementów kalkulacji będzie to okres 66 lat. oszacowano poprzez policzenie średniego kosztu porady w roku 2005, tj. 598 020 zł (przychód) / 21 780 (liczba porad w roku 2005) = 27,45. W roku 2005 wydano 2 059 skierowań do specjalistów. Jeśli wdrożenie Projektu spowoduje zmniejszenie o 20% liczby wydawanych skierowań, bo się okażą niepotrzebne, to uniknie się kosztu ponownego badania w 412 przypadkach, co przemnożone przez koszt jednej porady daje 11 309 zł; •oszczędności kosztów z tytułu wcześniejszego rozpoznawania poważnych schorzeń o 20%. Z ogólnej liczby skierowań do poradni specjalistycznych, wydanych w roku 2005, tj. 2 059, około 20% schorzeń może być wykryte we wcześniejszej fazie, co daje liczbę 412 przypadków wcześniejszego podjęcia leczenia. Można złożyć, że dzięki podjęciu wcześniejszego leczenia, jego koszty zostaną zaoszczędzone w kwocie średnio 300 zł / przypadek (koszty leków, wizyt u specjalisty, utraconych zarobków z tytułu zwolnienia lekarskiego, itp.), co daje kwotę 123 600 zł. Ponieważ Projekt nie powoduje dodatkowych kosztów rzeczowych i osobowych w stosunku do dotychczas ponoszonych przez SPZPOZ w P., to w rachunku ekonomicznym umieszczono wartość 0 zł dla tych pozycji. Zgodnie w wykonanymi obliczeniami: •ENPV – ekonomiczna zaktualizowana wartość netto (economic net present value) = 370 232 zł 4. Analiza ekonomiczna Projektu Analiza finansowa polega na zestawieniu przychodów i kosztów związanych z inwestycją, które mają wymiar pieniężny. Natomiast analiza ekonomiczna opiera się na zestawieniu kosztów i korzyści wynikających z realizacji Projektu. Korzyści, jakie miało przynieść wdrożenie Projektu: „Poprawa jakości świadczenia usług medycznych w podstawowej opiece zdrowotnej w SPZPOZ w P. poprzez zakup sprzętu medycznego oraz zniesienie barier architektonicznych”, mają charakter społeczny i wymiar jakościowy, a dokonując próby oszacowania tych korzyści w sposób liczbowy można posłużyć się metodą kalkulacji uzyskanych oszczędności kosztów, dzięki wdrożeniu inwestycji. Zatem wdrożenie Projektu doprowadzi do oszczędności kosztów z tytułu: •zlecania przez SPZPOZ usług USG, które wynosiły rocznie około 5 000 zł; •zmniejszenia liczby wystawianych skierowań do poradni specjalistycznych o 20% – zaoszczędzony koszt z tego tytułu to około 11 304 zł. Kwotę tę Wykorzystane dane dotyczące wyniku finansowego i amortyzacji pochodzą z projekcji rachunku zysków i strat sporządzonego dla SPZPOZ w P., którego nie zamieszczono w tym opracowaniu z uwagi na brak miejsca. 7/ Szot-Gabryś T. Analiza ekonomiczna i finansowa projektu inwestycyjnego w zakładzie opieki zdrowotnej Tabela VIII. Rachunek kosztów i korzyści dla Projektu w zł Table VIII. The account of costs and benefits for the Project in PLN 2006 Korzyści razem, w tym 2007 2008 2009 2010 139 909 139 909 139 909 139 909 139 909 Oszczędności opłat z tytułu zaniechania zlecania usługi USG 5 000 5 000 5 000 5 000 5 000 Oszczędności z tytułu zmniejszenia liczby skierowanych pacjentów do poradni specjalistycznych 11 309 11 309 11 309 11 309 11 309 Oszczędności strat 123 600 123 600 123 600 123 600 123 600 z tytułu wcześniejszego rozpoznawania poważnych schorzeń Koszty razem, w tym 721 295 0 0 0 0 - inwestycyjne 721 295 0 0 0 0 0 0 0 0 0 - bieżące Zysk / strata (saldo ekonom.) -581 386 139 909 139 909 139 909 139 909 Strumienie zdyskontowane -581 386 131 990 124 519 117 470 110 821 Prosty okres spłaty -581 386 -441 477 -301 568 -184 098 -44 189 Zdyskontowany okres spłaty -581 386 -449 396 -324 878 -207 408 -96 587 2011 2012 2013 2014 2015 Korzyści razem, w tym 139 909 139 909 139 909 139 909 139 909 Oszczędności opłat z tytułu zaniechania zlecania usługi USG 5 000 5 000 5 000 5 000 5 000 Oszczędności z tytułu zmniejszenia liczby skierowanych pacjentów do poradni specjalistycznych 11 309 11 309 11 309 11 309 11 309 Oszczędności strat z tytułu wcześniejszego rozpoznawania poważnych schorzeń 123 600 123 600 123 600 123 600 123 600 Koszty razem, w tym 0 0 0 0 0 - inwestycyjne 0 0 0 0 0 - bieżące 0 0 0 0 0 Zysk / strata (saldo ekonom.) 139 909 139 909 139 909 139 909 139 909 Strumienie zdyskontowane 104 548 98 630 Prosty okres spłaty 95 720 235 629 375 538 515 447 655 356 Zdyskontowany okres spłaty 7 962 93 047 87 781 82 812 106 592 199 639 287 420 370 232 Źródło: opracowanie własne •ERR – ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu (economic internal rate of return) = 19,06% W przypadku analizowanego Projektu ekonomiczna zaktualizowana wartość netto jest dodatnia, co oznacza, że zdyskontowane korzyści ekonomiczne z inwestycji przewyższają konieczne na jej wdrożenie i eksploatację wydatki. Planowane w ramach Projektu 291 zakupy inwestycyjne są więc z ekonomicznego punktu widzenia uzasadnione. Ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu, to stopa zwrotu, dla której ekonomiczna zaktualizowana wartość netto równa jest 0. Do obliczenia ENPV zastosowano stopę dyskontową na poziomie 6%. ERR przewyższa 6%, zatem wdrożenie Projektu poprawy jakości świadczenia usług medycznych w SPZPOZ w P. i jego utrzymanie jest uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia. Okres prognozy zakończono na roku 2015, ponieważ w tym okresie nastąpi ekonomiczne zużycie zakupywanego sprzętu. 5. Podsumowanie Celem artykułu była prezentacja metodologii oceny projektu inwestycyjnego realizowanego w służbie zdrowia. Wskazano trudności metodologiczne przeprowadzenia tego rodzaju oceny z uwagi na niekomercyjny charakter przedsięwzięcia oraz efekty projektu w formie produktów, rezultatów i oddziaływania, którym trudno nadać wymiar liczbowy. Podstawą oceny projektów inwestycyjnych infrastrukturalnych, w tym w zakresie opieki zdrowotnej, jest analiza finansowa i analiza ekonomiczna, z tym, że ukierunkowanie tych analiz jest odmienne niż w tradycyjnej metodologii stosowanej w odniesieniu do przedsiębiorstw. Treścią analizy finansowej w przedsiębiorstwie są wielkości ekonomiczne w wyrażeniu pieniężnym, w tym stan majątkowo-kapitałowy, wyniki finansowe oraz ogólna sytuacji finansowa przedsiębiorstwa [6]. W odniesieniu do inwestycji niekomercyjnych bada się w ramach analizy finansowej głównie rachunek wyników inwestora, który ma wskazać między innymi poziom wskaźnika samofinansowania oraz rachunek przepływów pieniężnych w okresie realizacji i eksploatacji inwestycji ze wsparciem w formie dotacji oraz bez takiego wsparcia. Różnica pomiędzy przedsiębiorstwem a publicznym zakładem opieki zdrowotnej dotyczy także zakresu analizy ekonomicznej. W odniesieniu do przedsiębiorstwa w ramach analizy techniczno-ekonomicznej bada się np. poszczególne odcinki działalności gospodarczej przedsiębiorstwa: ilość i asortyment produkcji, metody wytwarzania, ekonomikę zużycia materiałów, płac, wydajności pracy, itd. [7]. Analiza ekonomiczna projektu dotyczącego opieki zdrowotnej, wykonana w oparciu o rachunek kosztów i korzyści, ma na celu wykazanie, że korzyści, które uzyskane zostaną przez wdrożenie projektu przewyższą jego koszty. Problemem metodologicznym jest wycena tych korzyści. Elementem zbieżnym analizy ekonomicznej w odniesieniu do przedsiębiorstwa i inwestycji o charakterze niekomercyjnym jest zbadanie, czy przeprowadzenie przedsięwzięcia, które podlega ocenie, zgodnie jest z zasadą racjonalnego działania. 292 Probl Hig Epidemiol 2009, 90(2): 286-292 Piśmiennictwo / References 1. ***Studium wykonalności – wymagane elementy. www. mgpips.gov.pl 2. ***Przykładowa struktura Studium Wykonalności projektów infrastrukturalnych w ramach ZPORR. www.mgpips.gov.pl 3. ***Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22.06.2005 (Dz. U. nr 116) w sprawie dostosowania zakładów opieki zdrowotnej do obowiązujących standardów. 4. ***Uzupełnienie Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. www.mrr.gov.pl 5. Bednarski L. Analiza finansowa w przedsiębiorstwie. Polskie Wyd Ekonomiczne, Warszawa 2000. 6. Gabrusewicz W. Podstawy analizy finansowej. Polskie Wyd Ekonomiczne, Warszawa 2005: 11. 7. Sierpińska M, Jachna T. Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wyd Naukowe PWN, Warszawa 1999: 13.
