test dla klasy III 05/06/2013 r.

IV Regionalny Turniej Chemiczny dla uczniów gimnazjów – klasa III – 05.06.2013 r.
1. (5 pkt.)
Oceń prawdziwość podanych informacji. Obok każdego zdania wpisz odpowiednio literę P (jeśli jest prawdziwe)
lub F (jeśli jest fałszywe).
1 Produkty spalania związków organicznych zależą od ich składu pierwiastkowego oraz
P/F
ilości tlenu w otoczeniu spalania.
2
3
4
5
Grupą funkcyjną alkoholi jest grupa hydroksylowa.
Moc kwasów monokarboksylowych, pochodnych alkanów, wzrasta ze wzrostem długości łańcucha węglowego w ich cząsteczkach.
Próba akroleinowa pozwala wykrywać białko.
Utwardzanie tłuszczów ciekłych polega na uwodornieniu nienasyconych estrów, które znajdują
się w tych tłuszczach.
P/F
P/F
P/F
P/F
2. (5 pkt.)
Poniższy schemat przedstawia 5 przemian chemicznych. Wśród nich są dwie, określane jako procesy
fermentacyjne. które zachodzą przy udziale enzymów.
C6H12O6
2
C2H5OH
3
4
CH3COOH
CH3COOC2H5
5
1
CO2
a) Podaj nazwy procesów chemicznych oznaczonych na schemacie poszczególnymi numerami:
1. ………………………………………….
2. ………………………………………….
3. ………………………………………….
4. ………………………………………….
5. ………………………………………….
b) Zapisz równania reakcji odpowiadające procesom 1 i 5. W przypadku reakcji nr 1 zaznacz warunki konieczne do jej przebiegu.
1.……………………………………………………………………………………………
5……………………………………………………………………………………………
3. (2 pkt.)
W trzech ponumerowanych probówkach znajdują się roztwory wodne: glicerolu, kwasu propionowego
oraz propyloaminy.
Wybierz z podanej poniżej listy odczynnik, który umożliwi odróżnienie tych roztworów a następnie uzupełnij tabelę wpisując obserwacje, które prowadzą do zapisanych wniosków.
woda bromowa, wodny roztwór wodorotlenku sodu, roztwór lakmusu, kwas solny
Wybrany odczynnik: ……………………………………………………..
Nr probówki
Obserwacje
Wnioski
W probówce nr 1 znajduje się roztwór propy1
loaminy.
W probówce nr 2 znajduje się roztwór glice2
rolu.
W probówce nr 3 znajduje się roztwór kwasu
3
propionowego.
4. (4 pkt.)
Masa cząsteczkowa pewnego węglowodoru Y występującego w szeregu homologicznym bezpośrednio
po pewnym węglowodorze X jest od niego o 14,3% większa. Wiedząc, że zawartość procentowa wodoru
w węglowodorze X wynosi 14,3% ustal jego wzór strukturalny (lub półstrukturalny) oraz podaj jego nazwę.
Wzór półstrukturalny:
(lub strukturalny)
Nazwa węglowodoru:………………..
5. (4 pkt.)
Pewien ester, którego masa cząsteczkowa wynosi 130 u, poddano hydrolizie.
Jednym z produktów hydrolizy jest kwas nasycony monokarboksylowy, zawierający w cząsteczce trzy
atomy węgla. Na podstawie odpowiednich obliczeń ustal wzór tego estru, podaj jego nazwę i zapisz
równanie jego hydrolizy.
Wzór estru: ………………………………………………
Nazwa estru:……………………………………………..
Równanie reakcji hydrolizy estru:…………………………………………………………………………………………………..
Klucz odpowiedzi
Zad. 1 max. 5 pkt.
Za każdy poprawny wpis 1 pkt.
1 P; 2 P; 3 F; 4 F; 5 P.
Zad. 2 max. 5 pkt.
a. 1.fotosynteza 2. fermentacja alkoholowa 3.fermentacja octowa 4. estryfikacja 5.spalanie
b. 6 CO2 + 6 H2O energia słoneczna, chlorofil C6H12O6 + 6 O2
(1)
CH3COOC2H5 + 5O2 → 4CO2 + 4H2O
(5)
za podanie 5 nazw 3 pkt.
4-3
2 pkt.
2-1
1 pkt.
poprawne zapisanie równania reakcji po 1 pkt.
Zad. 3 max. 2 pkt.
Wybrany odczynnik: roztwór lakmusu.
Nr probówki
1
2
3
Obserwacje
Lakmus zmienia barwę na niebieską.
Lakmus nie zmienia zabarwienia.
Lakmus zmienia barwę na czerwoną
(różową).
poprawny wybór odczynnika
poprawne 3 obserwacje
Wnioski
W probówce nr 1 znajduje się roztwór propyloaminy.
W probówce nr 2 znajduje się roztwór glicerolu.
W probówce nr 3 znajduje się roztwór kwasu propionowego.
1 pkt.
1 pkt.
Zad. 4 max. 4 pkt.
CxHy
=
mCxHy = 98u
14,3% z 98u = 14u
(98 – 14) : 12 = 7
C7H14
CH2=CH –CH2−CH2−CH2−CH2–CH3 hepten (lub inny izomeryczny węglowodór spełniający warunki zadania)
obliczenie masy cząsteczkowej węglowodoru
1 pkt.
ustalenie w oparciu o obliczenia liczby atomów C i H
1 pkt.
poprawny wzór strukturalny lub półstrukturalny
1 pkt.
poprawna nazwa
1 pkt.
Zad. 5 max. 4 pkt.
C2H5COOCxHy
130u – (3 ∙ 12u + 5u + 32u) = 57u
57u : 12u = 4 r.9
C2H5COOC4H9 propionian butylu lub propanian butylu
C2H5COOC4H9 + H2O → C2H5COOH + C4H9OH
poprawne zapisanie wzoru grupy węglowodorowej od kwasu
metoda ustalenia liczby atomów C i H w grupie węglowodorowej od alkoholu
poprawna nazwa estru
zapis równania reakcji hydrolizy
Łączna liczba punktów 20.
1 pkt.
1 pkt.
1 pkt.
1 pkt.