090

JANUSZ NOWOTNY
PODSTAWY KLINICZNE
FIZJOTERAPII
W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU
PODRĘCZNIK DLA
STUDENTÓW FIZJOTERAPII I FIZJOTERAPEUTÓW
PODSTAWY KLINICZNE
FIZJOTERAPII
W DYSFUNKCJACH NARZĄDU RUCHU
PODRĘCZNIK DLA STUDENTÓW FIZJOTERAPII
I FIZJOTERAPEUTÓW
P od redakcją JANUSZA NOWOTNEGO
Autorzy:
Prof. dr hab. Tadeusz Szymon Gaździk
Prof. dr hab. Elżbieta Marszał
Prof dr hab. Janusz Nowotny
Prof. nadzw. dr hab. Zofia Kazibutowska
Prof. nadzw. dr hab. Grzegorz Opala
Dr Krzysztof Czupryna
Dr Małgorzata Domagalska
Dr Olga Nowotny-Czupryna
m edipage
SPDS TREŚCI
W PROW ADZENIE.....................................................................
9
PODSTAWOWE PROBLEMY KLINICZNE FIZJOTERAPII
W DYSFUNKCJACH NARZĄDU R U C H U ...........................
12
12
UWAGI OGÓLNE ....................................................................................
PODSTAWOWE PROBLEMY K L IN IC Z N E ..........................................
ASPEKTY DIAGNOSTYCZNE ..............................................................
ASPEKTY TERAPEUTYCZNE ..............................................................
ASPEKTY METODYCZNE ...................................................................
16
19
25
31
WRODZONE WADY NARZĄDU R U C H U .............................
34
UWAGI OGÓLNE ....................................................................................
WRODZONE BRAKI I UBYTKI KOŃCZYN .......................................
ZABURZENIA ROZWOJOWE KOŃCZYN ..........................................
Dysplazja i wrodzone zwichnięcie stawu biodrow ego......................
Wrodzona stopa końsko-szpotaw a.....................................................
Wrodzona stopa przywiedziona ........................................................
WRODZONE WADY KLATKI PIERSIOWEJ I SZYI .........................
Klatka piersiowa le jk o w a ta ........................................................ > . .
Wrodzony kręcz s z y i ............................................................................
Inne wady wrodzone klatki piersiowej .............................................
WRODZONE WADY KRĘGOSŁUPA ..................................................
Wrodzona krótka szyja ......................................................................
Wrodzone boczne skrzywienie k rę g o słu p a .......................................
Rozszczepy kręgosłupa ......................................................................
34
34
36
37
41
44
44
45
46
47
48
48
49
50
ZABURZENIA STATYCZNE NARZĄDU R U C H U ..............
51
UWAGI OGÓLNE ....................................................................................
STATYCZNE ZNIEKSZTAŁCENIA (WADY) KOŃCZYN DOLNYCH
Kolana szpotawe .................................................................................
Kolana k o ś la w e ....................................................................................
Stopa płaska statyczna ......................................................................
Stopa poprzecznie p ł a s k a ...................................................................
Paluch k o ś la w y ....................................................................................
STATYCZNE WADY KRĘGOSŁUPA ..................................................
Kręgozmyk .......................................................................................
WADY P O STA W Y ....................................................................................
WADY POSTAWY W PŁASZCZYŹNIE STRZAŁKOW EJ...................
BOCZNE SKRZYWIENIE KRĘGOSŁUPA ..........................................
51
52
52
53
54
56
56
57
58
59
62
63
6
5.
6.
Spis treści
.................................................................
77
UWAGI OGÓLNE ..................................................................................................
ASEPTYCZNE MARTWICE KOŚCI (NASAD) ...................................................
Jałowa martwica głowy kości udowej ..............................................................
Jałowa martwica guzowatości p isz c z e li...........................................................
Inne martwice aseptyczne kości kończyn .....................................................
Jałowa martwica trzonów k r ę g ó w ....................................................................
CHOROBY ZAPALNE TYPU REUMATOIDALNEGO .....................................
Reumatoidalne zapalenie s ta w ó w ....................................................................
Zesztywniające zapalenie stawów k rę g o słu p a ................................................
Inne choroby zapalne typu reumatoidalnego ................................................
ZMIANY ZWYRODNIENIOWO-WYTWÓRCZE STAWÓW. ARTROZY . . . .
Uwagi ogólne .....................................................................................................
Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego. K o k s a rtro z a .........................
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego. Gonartroza .........................
Choroba zwyrodnieniowa stawów barkowych, łokciowych, rąk i stóp . . . .
Choroba zwyrodnieniowa stawów k rę g o słu p a ................................................
TZW. REUMATYZM POZASTAWOWY ..............................................................
Uwagi ogólne .....................................................................................................
Zespół bolesnego barku. Choroba D u p la y a ......................................................
Algodystroficzna, odruchowo-wspólczulna postać bolesnego barku. Zespół
algodystroficzny „bark-ręka” ......................................................................
Choroba przyczepów mięśni w okolicy łokcia. „Łokieć tenisisty” lub „łokieć
golfisty” ........................................................................................................
Przykurcz Dupuytrena ....................................................................................
Inne zespoły bólowe w pozastawowych częściach narządu r u c h u ..............
CHOROBY ZAPALNE NARZĄDU R U C H U ........................................................
Uwagi ogólne .....................................................................................................
Zapalenia kości i stawów o etiologii zakaźnej ................................................
CHOROBY UKŁADOWE NARZĄDU R U C H U ...................................................
Uwagi ogólne .....................................................................................................
Achondroplazja ..................................................................................................
Łamliwość kości ...............................................................................................
Choroba P a g e t a ..................................................................................................
Osteomalacja .....................................................................................................
Zrzeszotnienie kości (osteoporoza) .................................................................
Pozostałe choroby układowe narządu r u c h u ...................................................
Artropatie towarzyszące innym ch o ro b o m .....................................................
NOWOTWORY NARZĄDU R U C H U ....................................................................
Uwagi ogólne .....................................................................................................
CH O RO BY NARZĄDU R U C H U
77
77
78
82
82
83
85
85
91
96
97
97
99
101
103
103
105
105
106
108
108
109
110
110
111
115
115
115
115
116
117
117
122
124
127
127
URA ZOW E U SZK O D ZE N IA NARZĄDU R U C H U ...............................
130
UWAGI OGÓLNE ..................................................................................................
OBRAŻENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ I JE J O B R ĘC ZY .....................................
Obrażenia obręczy kończyny g ó r n e j .................................................................
Uszkodzenia stawu ramiennego, ramienia i stawu łokciow ego....................
Uszkodzenia przedramienia ............................................................................
Uszkodzenia r ę l u ...............................................................................................
OBRAŻENIA KRĘGOSŁUPA I KLATKI P IE R S IO W E J..................................
OBRAŻENIA KOŃCZYNY DOLNEJ I JE J O B R ĘC ZY .....................................
Obrażenia obręczy kończyny d o l n e j .................................................................
130
134
134
134
136
137
138
140
140
107
Spis treści
7.
7
Obrażenia w obrębie uda i k o l a n a ....................................................................
Uszkodzenia w obrębie podudzia i s t o p y ........................................................
LECZENIE OSÓB PO URAZACH ......................................................................
Uwagi ogólne .....................................................................................................
Leczenie osób po urazach w zależności od rodzaju u sz k o d zen ia.................
POWIKŁANIA PO ZŁAMANIACH......................................................................
Przykurcz V o lk m an n a.......................................................................................
Zespół S u d e c k a ..................................................................................................
Staw rz e k o m y .....................................................................................................
OPARZENIA ...........................................................................................................
AMPUTACJE KOŃCZYN ....................................................................................
Uwagi ogólne .....................................................................................................
ORTOPEDYCZNO-URAZOWE DYSFUNKCJE NARZĄDU RUCHU W WIEKU
ROZWOJOWYM ...............................................................................................
ORTOPEDYCZNO-URAZOWE DYSFUNKCJE NARZĄDU RUCHU
U STARSZYCH OSÓB ....................................................................................
141
146
149
149
151
153
154
154
155
156
158
158
N E U R O G E N N E D Y S F U N K C JE N A RZĄDU R U C H U .....................
166
160
162
UWAGI OGÓLNE .................................................................................................. 166
CHOROBY NACZYNIOWE MÓZGU I R D Z E N IA ............................................. 166
Choroby naczyniowe mózgu ............................................................................ 166
Choroby naczyniowe r d z e n i a ............................................................................ 174
Uraz mózgu ........................................................................................................ 181
Guz mózgu ........................................................................................................ 182
Choroba Parkinsona, wtórne zespoły parkinsonowskiei parkinsonizm plus
183
MÓZGOWE PORAŻENIA DZIECIĘCE .............................................................. 185
Zespoły sp a sty c z n e ............................................................................................. 194
Zespoły n iesp asty czn e....................................................................................... 201
Patologiczna motoryka .................................................................................... 205
Dalsze losy dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym ............................... 210
STANY WZMOŻONEGO CIŚNIENIA ŚRÓDCZASZKOWEGO U DZIECI . . 213
Wodogłowie ........................................................................................................ 213
Ścieśnienie czaszki i przedwczesne zarastanie szwów czaszkow ych........... 215
Stany zapalne ośrodkowego układu nerwowego u dzieci ............................ 217
CHOROBY DEMIELINIZACYJNE MÓZGU I R D Z E N IA .................................. 218
Stwardnienie r o z s ia n e ....................................................................................... 218
Zwyrodnienie sznurowe r d z e n i a ...................................................................... 221
CHOROBY RDZENIA KRĘGOWEGO ................................................................. 222
Uwagi ogólne ..................................................................................................... 222
Stany dysraficzne rdzenia ............................................................................... 222
Uraz rdzenia kręgowego .................................................................................. 231
CHOROBY NERWOWO-MIĘŚNIOWE .............................................................. 238
Uwagi ogólne ..................................................................................................... 238
USZKODZENIA NEUROGENNE ...................................................................... 239
Uwagi ogólne ..................................................................................................... 239
Zespoły rdzeniowe ............................................................................................. 242
Neuropatie
........................................................................................................ 246
Urazowe uszkodzenia nerwów obw odow ych................................................... 251
USZKODZENIA PIERWOTNIE MIĘŚNIOWE - MIOPATIE ......................... 263
Uwagi ogólne ..................................................................................................... 263
Dystrofie mięśniowe postępujące .................................................................... 263
8
Spis treści
Zespoły miotoniczne ..........................................................................................
Miopatie swoiste s tr u k tu r a ln e .........................................................................
Miopatie metaboliczne ....................................................................................
Inne zespoły chorobowe przebiegające z zajęciem m i ę ś n i ............................
ZESPÓŁ DOWNA ..................................................................................................
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ (ADHD) ....................
AUTYZM ................................................................................................................
NIEKTÓRE ZESPOŁY BÓLOWE ......................................................................
Uwagi ogólne .....................................................................................................
Bólowe zespoły k o rzen iow e...............................................................................
Zespoły bólowe górnego odcinka k rę g o słu p a ...................................................
Zespoły bólowe dolnego odcinka k rę g o słu p a ...................................................
Inne zespoły b ó lo w e ..........................................................................................
NEUROGENNE DYSFUNKCJE NARZĄDU RUCHU W WIEKU
ROZWOJOWYM ...............................................................................................
NEUROGENNE DYSFUNKCJE NARZĄDU RUCHU U STARSZYCH OSÓB
8.
9.
266
267
268
268
271
272
275
278
278
279
279
280
281
282
285
PO D STA W O W E ZABURZENIA F U N K C JO N A L N E (D Y SFU N K C JE
R U C H O W E ) TOWARZYSZĄCE RÓŻNYM S C H O R Z E N IO M . . . .
289
UWAGI OGÓLNE ..................................................................................................
ZABURZENIA FUNKCJI PODPOROWEJ (ZABURZENIA STATYKI CIAŁA)
ZABURZENIA FUNKCJI RUCHOWEJ ..............................................................
Zniesienie ruchów w stawie ............................................................................
Ograniczenia ruchomości stawowej .................................................................
Nadmiar ruchów ...............................................................................................
Zaburzenia ruchowe w ujęciu funkcjonalnym ................................................
ZABURZENIA CZYNNOŚCI MIĘŚNI .................................................................
Zaniki i zaburzenia napięcia mięśni ..............................................................
Porażenia i niedowłady ....................................................................................
Inne objawy ruchowe jako przejaw nieprawidłowego funkcjonowania mięśni
Zaburzenia czynności mięśni w ujęciu funkcjonalnym ..................................
Inne ważniejsze objawy towarzyszące dysfunkcjom narządu r u c h u ...........
BÓL .........................................................................................................................
WYBRANE ZAGADNIENIA DIAGNOSTYKI FU N K C JO N A LN EJ.................
289
292
297
297
298
304
305
308
310
312
318
321
327
329
336
BAD ANIA D ODATKOW E I T E S T Y F U N K C JO N A L N E
W D Y SFU N K C JA C H NARZĄDU R U C H U .............................................
342
BADANIA OGÓLNE DOTYCZĄCE STATYKI C IA Ł A .....................................
BADANIA OGÓLNE DOTYCZĄCE DYNAMIKI C IA Ł A ..................................
WAŻNIEJSZE OBJAWY I TESTY DOTYCZĄCE ZABURZEŃ LOKALNYCH
OCENA FUNKCJONOWANIA M IĘ Ś N I..............................................................
OCENA POZOSTAŁYCH ZDOLNOŚCI MOTORYCZNYCH............................
OCENA OGÓLNYCH ZDOLNOŚCI FUNKCJONALNYCH PACJENTA . . .
Inne badania dodatkowe .................................................................................
345
349
352
358
361
362
363
10. B IB L IO G R A FIA
...............................................................................................
365