Czerwiec 2013 - Miasto Garwolin
Transkrypt
Czerwiec 2013 - Miasto Garwolin
Przywilej lokacyjny był najważniejszym dokumentem miasta na prawie niemieckim. Określał on zazwyczaj ustrój osady miejskiej, prawo, jakim mieli posługiwać się jej mieszkańcy, wysokość czynszów i podatków, zwalniał od podległości prawu polskiemu oraz od świadczeń na rzecz monarchy i jego urzędników (immunitet prawny i ekonomiczny). Nie zachowały się do czasów współczesnych dokumenty lokacyjne z XV i XVI wieku. Wydany przez księcia Janusza I w 1423 roku najprawdopodobniej spłonął podczas bombardowania Garwolina podczas II wojny światowej (był przechowywany w garwolińskim sądzie). W Archiwum Głównym Akt Dawnych, w „Metryce koronnej” znajduje się natomiast „Potwierdzenie dokumentów na rzecz mieszczan garwolińskich” dokonane przez króla polskiego Zygmunta II Augusta w Krasnymstawie 28 czerwca 1558 roku. Z dokumentu tego wynika, że król potwierdził wszystkie przywileje dla Garwolina przedstawione mu przez mieszczan garwolińskich. Były to: przywilej księcia Janusza I Starszego z 20 lipca 1423r., przywilej księcia Konrada III Rudego z 10 lipca 1481r. oraz księżnej Anny Mazowieckiej z 2 marca 1508r. „W imię Chrystusa. Amen. Na wieczną rzeczy pamiątkę Janusz z Bożej łaski Starszy, książę Mazowsza, pan ziem ruskich i dziedzic czerski. Chcemy, aby było wiadome, tak obecnym jak i przyszłym, dla których będzie rzeczą pożyteczną obecny dokument poznać, ogólnie wszyst kim, że w najwyższym stopniu pragnąc dobra naszego księstwa nieustannie pomnażać i szczególnie miasto nasze Garwolin i mieszkańców tego miasta osadzonych i mających być osadzonymi, naszą łaską zwyczajową i uprzywilejowaną wyjątkowo wesprzeć. Żeby owe miasto uświetnione wolnościami i prawami, poniżej wymienionymi i opisanymi, tym odpowiedniej i szybciej mogło być urządzone i do bogatszych dochodów doprowadzone i ukierunkowane. Sprawiamy, że są nadane prawa, poniżej opisane i wymienione, wszystkim mieszkańcom wspomnianego miasta Garwolin, jak powiedziano wcześniej, osadzonym i mającym być osadzonymi i przez brzmienie obecnego [dokumentu] nadajemy [te prawa] tym mieszczanom, czyli mieszkańcom miasta Garwolin [które to prawa] przez nas i przez naszych sukcesorów na wieczne czasy niewzruszenie i nienaruszenie mają być przestrzegane. Dajemy więc i odtąd udzielamy łaskawie mieszczanom garwolińskim, wcześniej nazwanym, we wszystkich sprawach, tak dużych jak i małych, mianowicie kradzieży, zabójstwa, podpalenia, obcięcia członków, przemocy, gwałtu, fałszywej wagi i miary i innych występków, jakimkolwiek mianem byłyby nazwane, według wykroczenia, złoczyńców popełniających i złe uczynki popełniane w granicach i obrębie wspomnianego miasta, pomiędzy ludźmi wspomnianego miasta, a także ludźmi do tego miasta przynależącymi [prawo] sądzenia, wyrokowania, karania i skazywania. Pełną i całkowitą władzę według ich prawa oryginalnego niemieckiego chełmińskiego, we wszystkich jego artykułach, punktach, warunkach i zastrzeżeniach, wszystko [co owo prawo] postuluje i wymaga. Z tym jednak warunkiem zastrzeżonym, że jeśli, oby tak się nie stało, zdarzyło się, że ktoś ze szlachetnie urodzonych lub rycerzy jakichkolwiek naszej władzy [podległy] zbrodnię którąś z wyżej wymienionych lub jakąś inną w naszym mieście już opisanym popełnił lub w granicach tego miasta, do sądu miejskiego nie będzie pociągany. Tych, nasz majestat, przez nas lub naszych dostojników, zasiadających w naszym trybunale, zastrzega sobie osądzić. Jeśli zaś na popełnieniu jakiegoś złego uczynku jakiegoś obcego np. chłopa szlacheckiego, biskupiego lub mniszego ludziom tego miasta uda się zatrzymać, w tym sądzie miejskim będzie sądzony. Jeśli zaś dokonawszy przestępstwa ten obcy, jak wyżej się mówi, zatrzymania przez tych mieszczan uniknie i prawu miejskiemu wyżej wspomnianemu będzie chciał być posłuszny, wtedy sprawa tym zwyczajem powszechnym sądownie [jest] rozstrzygnięta. Tak długo złoczyńca wstępu wolnego do miasta i w jego granice będzie pozbawiony dopóki przez tego złoczyńcę faktyczne i odpowiednie zadośćuczynienie wspomnianemu miastu nie zostanie dopełnione. Wreszcie jeśli złoczyńca tego rodzaju hardy i buntowniczy w tym mieście i jego granicach przez wspomnianych mieszkańców kiedykolwiek za jego życia będzie pochwycony, zostanie według tego występku, jak o tym stanowi prawo miejskie ukarany. Ponadto zabójstwo, co oby nie miało miejsca, jeśli się zdarzy między wspomnianymi ludźmi miejskimi bez jakiejkolwiek przeszkody [ze strony] naszych urzędników zarówno co do osób, dóbr i rzeczy jakichkolwiek zwyczajem przyjętym i powszechnym miejskim będzie sądzone. Następnie wspomnianym naszym mieszczanom we wszystkich miejscach celnych nadajemy bez żadnej opłaty cła w naszym władztwie przejazd w sposób wolny i bezpieczny, mianowicie [będą wolni] od ceł w naszej ziemi mazowieckiej. Jeśli ze swoimi wspomnianymi wcześniej towarami w kierunku innych stron jakichkolwiek będą chcieli się udać i pojechać, wtedy cła nasze według zwyczaju w naszym władztwie i księstwie dawać i opłacać są zobowiązani. Ponadto nadajemy i obecnym pismem oddajemy na własność wspomnianemu miastu i jego mieszkańcom w danym czasie żyjącym postrzygalnię, z której to wspomnianej postrzygalni obywatele miasta każdego roku czynsz zwyczajowy uzyskują i na korzyść tego miasta przeznaczają. Między innymi przeznaczamy mieszkańcom często wspominanego miasta wagę. Tak że od tej wagi na pożytek i polepszenie [stanu] często wspominanego miasta czynsz zwyczajowy opłacany uzyskują i wnoszą i bez żadnej przeszkody z naszej strony pobierają. Na poświadczenie tego [dokumentu] pieczęć nasza większa jest przywieszona. Dokonane i dane w Czersku, w najbliższy wtorek przed świętem Marii Magdaleny w roku 1423 [1423.07.20]. W obecności dzielnych i szlachetnych mężów panów Sławca kasztelana, Wiganda chorążego, Mikołaja inaczej Giewosza podkanclerzego, Macieja inaczej Gnat sędziego, Stefana i Stanisława [...] podsędka dworzan Ścibora zakroczymskiego, Henryka Czedlicz warszawskiego podkomorzych i innych licznych godnych zaufania świadków do tego, co przedstawione. Pisane ręką Pawła, syna Grzymisława z Borzewa kościołów płockiego i warszawskiego kanonika i kanclerza naszego dworu.” Garwolin, leżący na terenie dawnej ziemi czerskiej należy do najstarszych ośrodków miejskich południowo-wschodniego Mazowsza. Najstarsze ślady osadnictwa odnaleziono na terenach podmiejskich (dzisiejsza gmina Garwolin). Pochodzą one z czasów epoki neolitycznej, tj. ok. 4500 lat przed Chrystusem (Ruda Talubska, Rębków Parcele i Górki). Na obszarze dzisiejszego miasta, ślady przodków liczą ok. 2000 lat. Pierwsze wzmianki pisane o Garwolinie pochodzą dopiero z 1386r., kiedy jej właścicielem był chorąży płocki Andrzej Ciołek, późniejszy wojewoda mazowiecki. Po jego śmierci w 1396r., osada stała się własnością jego syna Wiganda, kasztelana czerskiego. W 1407r. wioskę kupił książę mazowiecki Janusz I, który w następnych latach nadał Garwolinowi prawa miejskie. Sprawą sporną pozostaje dokładna data nadania. Przywilej lokacyjny z 20 VII 1423r. prawdopodobnie potwierdzał nadane już prawa miejskie. Po wygaśnięciu linii książąt mazowieckich, w 1526r. Garwolin stał się miastem królewskim. Od roku 1539, kiedy został stolicą powiatu w ziemi czerskiej, rozpoczął się dynamiczny rozwój miasta. W XVI wieku Garwolin słynął z piwowarów warzących doskonałe piwo, uważane za jedno z najlepszych w kraju. Miasto brało udział w handlu zagranicznym ze Śląskiem i Morawami. Wiódł tędy szlak handlowy z północy. W tym czasie proboszczem był Kasper Sadłoch, znany jako budowniczy pierwszego mostu na Wiśle w Warszawie. Znaczny wpływ na rozwój gospodarczy wywarły nadane miastu cotygodniowe targi i jarmarki. Na rzece Wildze pracowały dwa młyny. W II połowie XVI wieku miasto liczyło 260 domów, posiadało budynki użyteczności publicznej. Cechy rzemieślnicze skupiały 230 rzemieślników: głównie piwowarów (63), ale też szewców, piekarzy, krawców, kowali, ślusarzy, kuśnierzy, czapników, cieśli. Na przełomie XVI i XVII stulecia starostą garwolińskim był Jan Zamoyski, hetman wielki koronny. Ten doceniając wysoką jakość piwa garwolińskiego w 1583r. przeniósł słodownie i browar Garwolina do Zamościa. Na początku XVII w. na 262 rzemieślników w mieście, było 160 piwowarów. Potop szwedzki w połowie XVII wieku spowodował w mieście ogromne zniszczenia, w wyniku których nastąpiła zapaść gospodarcza miasta na dwa stulecia. W 1660r. Garwolin liczył zaledwie 50 domów. W okresie rozbiorów miasto znalazło się najpierw w granicach zaboru austriackiego, a po 1815r. w zaborze rosyjskim. Podczas powstania styczniowego wielu mieszkańców uczestniczyło w walkach z Rosjanami. W dniu 22 III 1863r. polskie oddziały bezskutecznie próbowały zdobyć miasto bronione przez załogę rosyjską. W XIX wieku następuje ożywienie gospodarcze miasta. Ważną rolę odegrała budowana w 1835r. traktu lubelskiego, ważnego szlaku komunikacyjnego oraz uruchomienie w pobliżu miasta w 1877r. kolei Warszawa-Lublin. Garwolin stał się ważnym ośrodkiem znanym z produkcji kożuchów i pięknej uprzęży. Garwolińscy kuśnierze jeździli po skóry pod rumuńską granicę do Kołomyi, Charkowa, Kosowa. Na przełomie XVIII i XIX wieku w mieście zaczęli osiedlać się Żydzi. W 1862r. na ogólna liczbę 2125 mieszkańców, było 717 Żydów oraz 12 Niemców. W latach I wojny światowej w Garwolinie działały tajne oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej podległe Józefowi Piłsudskiemu. Ujawniły one swoją działalność w listopadzie 1918r. podczas rozbrajania żołnierzy niemieckich. 17-18 sierpnia 1920r., podczas wojny polsko-sowieckiej, w Garwolinie stacjonował sztab Marszałka Józefa Piłsudskiego, który dowodził kontrofensywą znad Wieprza, odrzucająca Armię Czerwoną spod Warszawy. Po odzyskaniu niepodległości rozwijało się przede wszystkim rzemiosło. W latach 30-tych cech kuśnierzy liczył 196 majstrów i ok. 800 czeladników. W okresie międzywojennym powiat garwoliński należał do województwa lubelskiego. W 1939r. został przyłączony do województwa warszawskiego. W okresie II wojny światowej na tym terenie działały oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Narodowych Sił Zbrojnych. Wojna spowodowała ogromne straty materialne i ludnościowe w mieście. W wyniku niemieckich bombardowań w 1939 oraz 1944r. Garwolin został zniszczony w ponad 70%. Liczba mieszkańców zmalała o połowę, do ok. 5500 osób. Spowodowane to było przede wszystkim eksterminacją Żydów. W latach władzy komunistycznej miasto rozwijało się powolnie. Szykany wobec gospodarki prywatnej zahamowały rozwój rzemiosła. Dzięki wytrwałości mieszkańców i przywiązaniu do tradycji rzemiosło nie zostało zlikwidowane. Znamiennym akcentem historii najnowszej miasta i gminy, wyrażającym ducha mieszkańców, było wystąpienie młodzieży w obronie krzyża w Miętnem, pod Garwolinem. W 1983r. młodzież Zespołu Szkół Rolniczych sprzeciwiła się próbie usunięcia krzyży z sal szkolnych. Po kilkumiesięcznej „walce o krzyże”, krzyż wrócił do szkoły. Wydarzenie to odbiło się echem w kraju i na świecie. W 1975r. po zmianie struktury administracyjnej kraju, Garwolin przestał być stolica powiatu i znalazł się w województwie siedleckim. Od początku roku 1999 znów jest miastem powiatowym w granicach województwa mazowieckiego. Obecnie Garwolin liczy około 17 tys. mieszkańców. Atuty miasta położonego na przecięciu ważnych szlaków komunikacyjnych o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, stosunkowo mała odległość od stolicy, wygląd miasta, przyjazna inwestycjom polityka rad i władz kolejnych kadencji, stwarzają szansę nawiązania do najlepszych w historii miasta okresów rozwoju. Herb Garwolina przedstawia drzewo barwy białej o trzech konarach, zakończonych owocem jabłoni i takiej samej liczbie korzeni, z dwiema rosochami wystającymi po jednej z każdej strony pnia. Drzewo umieszczone jest w sercu czyli w centralnym miejscu pola tarczy herbowej, która ma kolor czerwony. Wzdłuż lewej i prawej strony pnia ułożone są pionowo czarne rogi tura bądź żubra. Wszystkie barwy w herbie są nasycone, bez odcieni. Rysunek umieszczony na tarczy herbowej nosi nazwę godła. Nie jest znane nazwisko ani herb rycerza, który na ziemi nadanej przez władcę założył osadę Garwolin. Obowiązkiem obdarowanego było posłuszeństwo oraz gotowość zbrojna do służenia swojemu dobroczyńcy. Przyp uszcza się, że to godło założyciela lub pierwszego właściciela, choć w zmienionej formie, widnieje w herbie naszego miasta. Może już akt nadania był zaopatrzony w pieczęć herbową, która przez długie lata stanowiła podstawowy element legalizacji dokumentu. Rysunek drzewa w herbie Garwolina prawdopodobnie jest odmianą herbu o nazwie Godziemba. Najstarsze źródła, w których pojawia się ten herb, pochodzą z 1363r., kiedy to podsędek płocki Augustyn przywiesił do dokumentu własną pieczęć z herbem Godziemba. Herb przedstawiał sosnę o trzech wierzchołkach i pięciu korzeniach z dwiema gałązkami obciętymi przy pniu. Piętnastowieczne źródła donoszą, że pole tarczy miało barwę czerwoną, pień sosny był złoty. Legenda heraldyczna herbu Godziemba głosi, że powyższy herb otrzymał rycerz o niespotykanej odwadze. Okoliczności tego były następujące: W 1094r. wspomniany rycerz towarzyszył wojewodzie krakowskiemu Sieciechowi w wyprawie na Morawy. W starciu wojsk polskich z czatującymi w zasadzce Morawianami rycerz stracił broń i ratował się ucieczką do pobliskiego lasu. Morawianin dogonił Polaka, który bronił się wyrwaną z korzeniami młodą sosną. Mimo, że wróg odrąbał dwie gałęzie z pnia sosny, Polakowi udało się zwalić go z konia i wziąć do niewoli. Stąd nieustraszony rycerz otrzymał w nagrodę za bohaterstwo herb o nazwie Godziemba, przedstawiający sosnę z odciętymi dwoma konarami. Od nazwy herbu nazwano jego właściciela Godziembą. Po ojcu prawo do herbu o niezmienionym kształcie miał tylko jego najstarszy syn, młodsi byli zobowiązani do naniesienia w herbie zmian. Wypływało to z przyczyn praktycznych. Znaki i pieczęcie rycerzy posiadały wartość podpisów ich właścicieli i stąd musiały się od siebie różnić. Dlatego herb Godziemba występuje w kilku odmianach. Herb o nazwie Godziemba posiadało piętnaście rodów a przedstawiciel jednego z nich był właścicielem Garwolina. Rogi w herbie miasta umieścili prawdopodobnie jego kolejni właściciele – stary i zacny ród Ciołków, do których od 1386r. należał Garwolin. Herb Ciołków przedstawiał czerwonego byka w białym polu. Pierwsze wzmianki o herbie Ciołek pochodzą z 1409r. W zapisce sądowej ziemi radomskiej pochodzącej z 1411r. herb Ciołek występuje pod nazwą Biała. Legenda heraldyczna rodu Ciołków przytacza zdarzenie, które miało miejsce w starożytności. Wtedy to Rzymianie uprowadzili Sarmatom wielkie stado bydła. Sarmaci zebrali wojsko i ruszyli w pościg, ale do walki nie doszło, gdyż dowódca odzyskał bydło bez rozlewu krwi. W nagrodę za roztropność otrzymał od władcy herb przedstawiający Ciołka na białym polu. Potomkiem owego wodza Sarmatów był praojciec Polaków – Lech. Jabłka jako symbol władzy królewskiej najprawdopodobniej zostały umieszczone w herbie na początku XVIw. przez Zygmunta Starego, kiedy to Garwolin stał się miastem królewskim. Barwy i znaki umieszczone w polu tarczy tworzą alfabet heraldyczny a wszystko przesycone jest symboliką. Sosna to symbol szlachetności i szczerości właściciela, jabłka – symbol odmładzania i pełni życia (miasto po inkorporacji z Koroną dynamicznie się rozwijało) a Ciołek – symbol męstwa i siły. Barwy na tarczy herbowej Garwolina to purpura, która symbolizuje odwagę i waleczność, czerń – żałobę, ale i bogactwo, biel – czystość, męstwo. Kombinacja kolorów białego z czarnym to symbol tragicznego wydarzenia w dziejach miasta. Herb Garwolina pozostaje wciąż tajemnicą. Może zagadka jego pochodzenia zostanie rozwiązana wspólnie z mieszkańcami miasta Chorzele w powiecie przasnyskim. Wiele wspólnych elementów w herbach obu miast wskazywałoby na uzyskanie godła na tarczy herbowej od spokrewnionych ze sobą właścicieli obu miast. 1386r. - Andrzej Ciołek właściciel wioski Garwolin nadał jej prawo niemieckie. 1407r. - Wigand, syn Andrzeja Ciołka, sprzedał wioskę Garwolin księciu mazowieckiemu Januszowi I. 1407-1526 - Garwolin wioską, a następnie miastem książęcym. 1418r. - pierwsza informacja o parafii garwolińskiej. 20 lipca 1423r. - książę Janusz I nadał Garwolinowi prawa miejskie. 10 lipca 1481r. - pobyt księcia mazowieckiego Konrada III Rudego w Garwolinie i potwierdzenie przez niego praw miejskich. 2 marca 1508r. - Anna ks. Mazowiecka (żona ks. Konrada III Rudego) potwierdziła prawa miejskie przywilejem wystawionym w Garwolinie. ok. 1533r. - Anna księżna mazowiecka, córka ks. Konrada III Rudego i siostra ostatnich książąt mazowieckich ufundowała kościół p.w. Św. Anny (stał przy obecnej ulicy Sienkiewicza) oraz Szpital dla Ubogich przy kościele parafialnym. 1526r. - po wygaśnięciu Piastów mazowieckich Garwolin wchodzi w skład Korony i staje się miastem królewskim. 25 lutego 1539r. - ustanowienie roków ziemskich (sądów) w Garwolinie dla zawiślańskiej części ziemi czerskiej. Powstanie powiatu garwolińskiego. 28 czerwca 1558r. - król Zygmunt II August potwierdził prawa miejskie Garwolina. 1565r. - Garwolin liczył 260 domów oprócz libertowanych (wolnych), 69 ogrodów i 230 rzemieślników. 1 1566r. - król Zygmunt II August nadał miastu pastwisko Błonie. 12 kwietnia 1578r. - król Stefan Batory zezwolił na budowę browarów i robienie piwa w Garwolinie. 1576-1603 - ks. Kasper Sadłoch plebanem (proboszczem) parafii. Był sekretarzem królowej Anny Jagiellonki, zasłynął jako budowniczy mostu w Warszawie, w 1581r. sprowadził do kościoła parafialnego organy, które królowa darowała kościołowi w Osiecku 1580-1605 - hetman wielki koronny Jan Zamoyski starostą garwolińskim, w 1583r. sprowadził słodownię i browar z Garwolina do Zamościa. 1603r. - utworzenie dekanatu garwolińskiego. 1617r. - według lustracji Garwolin liczył 255 domów wraz z siedliskami i 120 ogrodów oraz 262 rzemieślników, w tym 160 piwowarów. 1634r. - w pracy „Opis Mazowsza” Jędrzej Święcicki pisał: „Garwolin dość ludny i sławny z wyrobu najlepszego piwa...”. 18 lutego 1650r. - król Jan Kazimierz potwierdził przywilej cechu kuśnierzy w Garwolinie. Wydarzenie to przedstawia współczesne malowidło ścienne w kaplicy św. Józefa w kościele parafialnym „Przemienienia Pańskiego”. 1656-1658 - olbrzymie zniszczenie miasta podczas „potopu” szwedzkiego. 3 sierpnia 1656r. - pobyt króla Jana Kazimierza w Garwolinie. kwiecień 1657r. - wojska siedmiogrodzkie księcia Jerzego Rakoczego dokonały dużych zniszczeń na terenie Garwolina. 27 maja 1657r. - pobyt ks. Dymitra Wiśniowieckiego w Garwolinie. 1660r. Garwolin liczył 50 domów i 233 place, z 77 ogrodów miejskich zasianych było 5. z liczby 79 piwowarów pozostało 6. 4 maja 1661r. - król Jan Kazimierz potwierdził prawa miejskie Garwolina. luty 1662r. - pod Garwolinem zbierały się wojska Stefana Czarnieckiego przed wymarszem na Litwę, na wojnę z Rosją. 6 lutego 1662r. - pobyt hetmana Stefana Czarnieckiego w Garwolinie. 15 kwietnia 1670r. - król Michał Korybut Wiśniowiecki potwierdził przywilej z 1661r. 12 czerwca 1766r. - król Stanisław August Poniatowski potwierdził przywileje Garwolina. 9 marca 1770r. - konsystorz warszawski skasował chylący się ku upadkowi kościół Św. Anny i przekazał jego prawa, wyposażenie i dochody kościołowi parafialnemu p.w. „Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny”. Św. Anna patronką parafii i związana z tym tradycja obchodzenia odpustu parafialnego w dniu 26 lipca. październik 1794 - luty 1796 - stacjonowanie wojsk rosyjskich w mieście i powiecie. 24 października 1795r. - zgodnie z postanowieniem traktatu rozbiorowego Garwolin wszedł w skład trzeciego zaboru austriackiego. po 1796r. - władze austriackie zezwoliły na osiedlanie się ludności żydowskiej w mieście. po 1796-1941 - Żydzi współobywatelami Garwolina. 8 maja 1809r. - w czasie wojny z Austrią brygada Armii Księstwa Warszawskiego pod dowództwem gen. Ludwika Kamienieckiego, w składzie I pułku piechoty i 3 pułku ułanów wkroczyła do Garwolina kładąc kres władzy austriackiej. W wyniku wygranej wojny Garwolin wszedł w skład Księstwa Warszawskiego. 1813 r. - po klęsce Wielkiej Armii, w pogoni za Napoleonem, Rosjanie zajmują Garwolin. 1832-1834 - budowa przez miasto traktu Uściługsko-Wołyńskiego (łączył Warszawę przez Miłosnę z Lublinem). grudzień 1861-luty 1862r. - zatarg pomiędzy ludnością miasta i proboszczem parafii a władzami rosyjskimi o obrazki Matki Boskiej Częstochowskiej usunięte przez kozaków w nocy 15/16 grudnia 1861r. z budynków mieszkalnych Garwolina. 31 grudnia 1866r. - nowy podział administracyjny Królestwa Polskiego. Garwolin miastem powiatowym w nowoutworzonej guberni siedleckiej. 17 sierpnia 1877r. - oddanie do użytku Drogi Żelaznej Nadwiślańskiej. Uruchomienie przystanku Mirwan (w Woli Rębkowskiej) 4 kilometry od miasta. 1890-1957 - Garwolin miastem garnizowanym (stacjonowanie wojska na peryferiach miasta). 5 lipca 1900r. - biskup Franciszek Jaczewski konsekrował wybudowany w latach 1890-1894 kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego. październik 1918r. - utworzenie w mieście szkoły powiatowej (od 1919r. gimnazjum). sierpień 1915r. - wycofanie się Rosjan z miasta i powiatu garwolińskiego. listopad 1918r. - członkowie POW (Polska Organizacja Wojskowa) rozbroili stacjonujący na terenie miasta i powiatu batalion piechoty niemieckiej i posterunki żandarmerii. listopad 1918r. - organizowanie władz i oddziałów wojsk niepodległego państwa polskiego. 13-16 sierpnia 1920r. - bolszewicy w Garwolinie. 17/18 sierpnia 1920 r. - pobyt marszałka Józefa Piłsudskiego w Garwolinie, w czasie ofensywy polskiej znad Wieprza, na tył wojsk bolszewickich atakujących Warszawę. styczeń 1923r. - I pułk strzelców konnych przybywa do koszar garwolińskich, gdzie stacjonował do września 1939r. 1924r. - Prezydent RP Stanisław Wojciechowski nadaje sztandar 1. Pułkowi Strzelców Konnych. 8/9 września 1939r. - olbrzymie zniszczenie miasta i straty ludzkie w wyniku bombardowania przez lotnictwo niemieckie. 1939-1950 - konspiracja niepodległościowa na terenie miasta, początkowo antyniemiecka, od lipca 1944r. antykomunistyczna (Armia Krajowa, Bataliony Chłopskie, Narodowe Siły Zbrojne, ROAK - Ruch Oporu Armii Krajowej, WiN - Wolność i Niezawisłość). 23-30 lipca 1944r. - udział żołnierzy Armii Krajowej Obwodu „Gołąb” – Garwolin (batalionu 15 pp AK i 1 psk „Burza”. Walki z wycofującymi się oddziałami niemieckimi. 23 września 1957r. - decyzja władz wojskowych o przekazaniu koszar Powiatowej Radzie Narodowej w Garwolinie. 7 marca – 6 kwietnia 1984r. - przybycie młodzieży ze szkoły w Miętnem do kościoła parafialnego w Garwolinie. Msze św. z udziałem biskupa Jana Mazura, młodzieży szkolnej, parafian i przedstawicieli prasy zagranicznej w obronie krzyży usuniętych ze ścian Zespołu Szkół Rolniczych w Miętnem. Solidaryzowanie się z akcją młodzieży szkolnej. 1 października 2002r. - inauguracja działalności Społecznej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania, kształtującej studentów na kierunkach: informatyka, zarządzanie i marketing. 29 czerwca 2002r. - pobyt Prymasa Polski Kardynała Józefa Glempa w Garwolinie. Konsekracja Kościoła pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. 7 października 2005r. - podpisanie w Urzędzie Miasta umowy na budowę obwodnicy Garwolina pomiędzy Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad a niemiecką firmą Hermann Kirchner i polskimi przedsiębiorstwem Robót Mostowych Mosty Łódź S.A. (przewidywany termin zakończenia prac - 27 lipca 2007r.). 20 stycznia 2007r. - wizyta Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Marka Jurka w Garwolinie. Marszałek spotkał się z mieszkańcami Garwolina i powiatu garwolińskiego w sali kinowej Centrum Sportu i Kultury. 26 września 2007r. - uroczyste otwarcie obwodnicy Garwolina. 27 maja 2009r. - wizyta Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego w Garwolinie. Prezydent spotkał się z mieszkańcami Garwolina w sali kinowej Centrum Sportu i Kultury oraz złożył kwiaty pod pomnikiem żołnierzy Armii Krajowej Obwód "Gołąb". 20 kwietnia 2011r. - podniesienie kościoła pw. Przemienienia Pańskiego do rangi kolegiaty. 18 czerwca 2011r. - ustanowienie parafii pw. błogosławionego Jana Pawła II. 6 sierpnia 2011r. - uroczysta instalacja Kolegiaty Przemienienia Pańskiego. 19 września 2011r. - wmurowanie aktu erekcyjnego budowy krytej pływalni w Garwolinie. 15 czerwca 2013r. - uroczyste otwarcie pływalni miejskiej „Garwolanka”.