opera philosophorum medii aevi
Transkrypt
opera philosophorum medii aevi
OPERA PHILOSOPHORUM MEDII AEVI ___________________ TOM 3 TEXTUS ET STUDIA 1980 Z FILOZOFII ŚW. AUGUSTYNA I ŚW. BONAWENTURY ___________________ AKADEMIA TEOLOGII KATOLICKIEJ • WARSZAWA SPIS TREŚCI BP BOHDAN BEJZE: Słowo wstępne...............................................................................................................9 I. ŚW. AUGUSTYN ŚW. AUGUSTYN: O naturalnym poznaniu Boga..........................................................................13 1. Wstęp....................................................................................................................................................................................13 2. Tekst łaciński....................................................................................................................................................................15 3. Tekst polski .......................................................................................................................................................................22 KS. STANISŁAW KOWALCZYK: Bóg jako Najwyższe Dobro według św. Augustyna.......................31 Wstęp.........................................................................................................................................................................................31 1. U źródeł augustyńskiej koncepcji Najwyższego Dobra...................................................................................38 1.1. Wpływ filozofii greckiej i rzymskiej na św. Augustyna..............................................................38 1.2. Platońska koncepcja Dobra idealnego...............................................................................................43 1.3. Plotyńska koncepcja Dobra absolutnego.........................................................................................51 2. Możliwość filozoficznej koncepcji Boga w augustynizmie............................................................................62 2.1. Autonomia filozofii....................................................................................................................................62 2.2. Umiarkowany agnostycyzm...................................................................................................................71 3. Poznawalność istnienia Boga jako Najwyższego Dobra.................................................................................76 3.1.5 Wstępne wyjaśnienia gnozeologiczne............................................................................................76 3.2. Dowód aksjologiczny ...............................................................................................................................84 4. Realizm augustyńskiej koncepcji Najwyższego Dobra ..................................................................................91 4.1. Struktura ontyczna dobra stworzonego...........................................................................................91 4.2. Struktura ontyczna Dobra Najwyższego ......................................................................................104 5. Esencjonalizm augustyńskiej teorii Najwyższego Dobra ...........................................................................114 5.1. Esencjonalna interpretacja autonomii istnienia Dobra absolutnego................................114 5.2. Przyczynowanie sprawcze Dobra Najwyższego........................................................................120 5.3. Przyczynowanie wzorcze Dobra Najwyższego...........................................................................125 6. Wpływ augustyńskiej teorii Najwyższego Dobra na filozofię Boga w średniowieczu...................131 6.1. Św. Bonawentura....................................................................................................................................131 6.2. Św. Tomasz z Akwinu.............................................................................................................................138 Zakończenie.........................................................................................................................................................................148 Bibliografia...........................................................................................................................................................................153 JERZY STARNAWSKI: Wykłady Jerzego Kowalskiego o pismach młodzieńczych św. Augustyna.....................................................................................................................159 II. ŚW. BONAWENTURA ŚW. BONAWENTURA: BREVILOQUIUM. Prolog, księga pierwsza (Boża Trójca).............................................................................................................................175 1. Wstęp.................................................................................................................................................................................175 2. Tekst łaciński .................................................................................................................................................................184 3. Tekst polski.....................................................................................................................................................................213 4. Zakończenie....................................................................................................................................................................252 LÉON VEUTHEY: Filozofia chrześcijańska św. Bonawentury.......................................255 Przedmowa..........................................................................................................................................................................255 Wprowadzenie ...................................................................................................................................................................256 1. „Filozofia” św. Bonawentury ..................................................................................................................................264 1.1. Odrębność filozofii od teologii ..........................................................................................................264 1.2. Wartość filozofii ......................................................................................................................................264 1.3. Nauka a wiara............................................................................................................................................265 1.4. Ancilla theologiae....................................................................................................................................268 2. Filozofia „chrześcijańska” ........................................................................................................................................271 2.1. Filozofia chrześcijańska jako filozofia podległa „kontroli”....................................................271 2.2. Filozofia chrześcijańska jako filozofia wymagająca „dopełnienia”....................................273 2.3. Filozofia chrześcijańska jako emanacja z Chrystusa................................................................275 3. Poznanie...........................................................................................................................................................................278 3.1. Poznanie zmysłowe................................................................................................................................278 3.1.1. Poznanie przez wyabstrahowane podobieństwo poznawcze.........................279 3.1.2. Poznanie jest „działaniem” duszy................................................................................280 3.2. Poznanie „naukowe”...............................................................................................................................281 3.2.1. Poznanie ogólne..................................................................................................................282 3.2.2. Intelekt czynny i intelekt możnościowy...................................................................283 3.2.3. Abstrakcja..............................................................................................................................284 3.3. Poznanie „mądrościowe” (sapiencjalne).......................................................................................286 3.3.1. Konieczność iluminacji.....................................................................................................287 3.3.2. Natura iluminacji ...............................................................................................................288 3.3.3. Przebieg procesu iluminacji...........................................................................................290 4. Poznanie Boga................................................................................................................................................................293 4.1. Naturalne poznanie Boga.....................................................................................................................293 4.1.1. Czy Bonawentura jest ontologistą? ............................................................................293 4.1.2. Poznanie przez „kontuicję” (contuitio).....................................................................296 4.1.3. Różne sposoby poznania Boga......................................................................................298 4.2. Nadprzyrodzone poznanie Boga.......................................................................................................302 4.2.1. Poznanie przez kontemplację........................................................................................302 4.2.2. Doświadczalne poznanie nadprzyrodzone..............................................................306 Dodatek: Wartość poznania .........................................................................................................................................310 5. Metafizyka bonawenturiańska ..............................................................................................................................314 5.1. Bóg, czyli Byt niestworzony................................................................................................................315 5.1.1. Istota i atrybuty Boże........................................................................................................315 5.1.2. Bóg - czysty Akt ..................................................................................................................319 5.1.3. Istnienie Boga.......................................................................................................................322 5.2. Byt skończony, czyli stworzenie ......................................................................................................325 5.2.1. Racja istnienia bytu skończonego................................................................................326 5.2.2. Możliwość istnienia bytu skończonego.....................................................................329 5.2.3. Struktura bytu skończonego..........................................................................................332 5.2.4. Egzemplaryzm bonawenturiański..............................................................................333 6. Człowiek...........................................................................................................................................................................338 6.1. Człowiek sam w sobie ...........................................................................................................................338 6.1.1. Złożenie i jedność człowieka ........................................................................................339 6.1.2. Dusza formą substancjalną.............................................................................................340 6.2. Dusza i jej władze....................................................................................................................................343 6.2.1. Władze duszy .......................................................................................................................344 6.2.?. Władze duszy a jej istota .................................................................................................350 6.2.3. Obraz Boga ............................................................................................................................353 6.3. Nieśmiertelność duszy..........................................................................................................................358 6.3.1. Nieśmiertelność z natury ...............................................................................................358 6.3.?. Nieśmiertelność darem łaski .........................................................................................360 7. Cel człowieka .................................................................................................................................................................362 7.1. Szczęśliwość...............................................................................................................................................362 7.1.1. Istota szczęśliwości............................................................................................................364 7.1.2. Przedmiot i podmiot szczęśliwości ............................................................................366 7.1.3. Naturalne pragnienie szczęśliwości...........................................................................369 7.1.4. Naturalne pragnienie nadprzyrodzonej szczęśliwości......................................370 7.1.5. Szczęśliwość „w ogóle” i „w szczególności”.............................................................371 7.1.6. Rozwiązanie sprzeczności..............................................................................................373 7.2. Urzeczywistnienie celu człowieka....................................................................................................375 7.2.1. Łaska.........................................................................................................................................375 7.2.2. Zasługa.....................................................................................................................................381 7.2.3. Iluminacja moralna............................................................................................................385 8. Zakończenie............................................................................................................................................................................. BOGDAN BRZUSZEK OFM: Polskie publikacje o św. Bonawenturze (19001977)................................................................................................................................391 1. Uwagi wstępne...............................................................................................................................................................391 2. Bibliografia.....................................................................................................................................................................392 PRÉSENTATION (Le titre et la table des matières en francais)............................................................................401