Pomiar rozkładu mocy dawki promieniowania gamma oraz stanu

PRACOWNIA DOZYMETRII PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO
Numer ćwiczenia
C13
Temat ćwiczenia
Pomiar rozkładu mocy dawki promieniowania gamma
oraz stanu skażenia powierzchni emiterami beta
I. Cel ćwiczenia
Celem ćwiczenia jest opanowanie techniki pomiaru mocy dawki promieniowania
oraz stanu skażenia powierzchni emiterami β przy zastosowaniu radiometru.
II. Wstęp teoretyczny
Dawka promieniowania pochłonięta w powietrzu D w dowolnie odległym miejscu
od nieosłoniętego punktowego źródła promieniowania
jest proporcjonalna do
aktywności źródła promieniowania A, czasu działania promieniowania t a odwrotnie
proporcjonalna do kwadratu odległości l źródła od miejsca, w którym określamy
dawkę.
D
A rt
l2
Występująca we wzorze wielkość r, określana jako równoważna wartość stałej
ekspozycyjnej, jest stałą charakterystyczną dla danego izotopu.
Jednostką dawki pochłoniętej w układzie SI jest 1 Gy (grej). Moc dawki D to dawka
pochłonięta w jednostce czasu.
Skażenie promieniotwórcze to skażenie przedmiotów, pomieszczeń, środowiska lub
osób przez niepożądaną obecność substancji promieniotwórczych.
III. Zagadnienia kolokwium wstępnego
Prawo rozpadu promieniotwórczego, aktywność substancji promieniotwórczej
Dawka ekspozycyjna, dawka pochłonięta, równoważnik dawki, dawka równoważna,
dawka efektywna (skuteczna), moc dawki
IV. Wykaz używanych przyrządów
Źródło promieniowania , osłony, radiometr RKP-1-2, taśma do pomiaru odległości
V. Kolejność wykonywania czynności
Uwaga: Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy dokładnie zapoznać się
z instrukcją obsługi przyrządu RKP-1-2!
1. Pomiar skażeń powierzchni emiterami β
W tym celu należy:
(a) podzielić powierzchnię stołu na pola o powierzchni ok.150 cm2
(b) za pomocą przycisku s-1- Gy/h wybrać rodzaj pracy miernika: pomiar skażeń
powierzchni
(c) dokonać odczytu wskazań miernika na każdym polu
(d) wyniki pomiarów zanotować w Tabeli 1
Uwaga: Przy odczycie należy uwzględnić, że metalowa przesłona zmniejsza wskazanie
przyrządu 10-krotnie.
Instytut Fizyki
Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie
PRACOWNIA DOZYMETRII PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO
2. Pomiar mocy dawki promieniowania
W tym celu należy:
(a) za pomocą przycisku s-1- Gy/h wybrać rodzaj pracy miernika: pomiar mocy
dawki promieniowania
(b) zanotować rodzaj izotopu promieniotwórczego
(c) zanotować wskazania miernika dla tła promieniowania (bez źródła
promieniowania ) w Tabeli 2
(d) odczytać i zanotować w Tabeli 2. wskazania miernika w kilku różnych
odległościach od źródła promieniowania oraz zakres pomiarowy miernika, przy
którym dokonywane są pomiary
(e) ze świadectwa wzorcowania radiometru odczytać wzorcowe moce dawek
promieniowania (patrz: materiały pomocnicze do ćwiczenia)
VI. Uzyskane wyniki
Wyniki pomiarów zanotować w tabelach:
A
Tab.1 Pomiar skażenia powierzchni emiterami β
B
C
D
E
F
G
H
I
J
1
2
3
Tab.2 Pomiar rozkładu mocy dawki promieniowania
tło
l1
l2
l3
zakres pomiarowy
I
odległość [m]
wskazania miernika
odczyt mocy dawki [μGy/h]
l4
Uwaga: Wartość poprawną aktywności powierzchniowej AS=M KZ otrzymuje się
mnożąć wskazania przyrzadu M przez współczynnik kalibracji podany w
świadectwie:KZ=0.08 Bq cm-2 s. Dopuszczalna aktywność powierzchniowa wynosi:
3.7 Bq/cm2
Opracowanie części doświadczalnej powinno zawierać:
- protokół z wykonania ćwiczenia
- wykres mocy dawki równoważnej w funkcji odległości
promieniowania, w półlogarytmicznym układzie współrzędnych
- wyniki pomiarów aktywności powierzchniowej As w tabeli
- ocenę stanu skażenia powierzchni emiterami β
- wnioski
od
źródła
VII. Bibliografia
1. W.Gorączko: Radiochemia i ochrona radiologiczna, Wyd. Politechniki
Poznańskiej, Poznań 2003
2. Człowiek i promieniowanie jonizujące, pod red. A. Hrynkiewicza, PWN
Warszawa 2001
Instytut Fizyki
Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie