Herbaciarnia naukowa 22

Zespół Szkół Ekonomicznych im. Jana Pawła II w Gorlicach
Herbaciarnia naukowa 22
HERBACIARNIA NAUKOWA 22
17 marca 2011 na Zamku Królewskim
w Niepołomicach odbyło się kolejne spotkanie w ramach cyklu „Herbaciarnia
Naukowa. Aromaty Wiedzy". Ucztę dla uszu zgotowali uczniowie Państwowej Szkoły
Muzycznej: Ignacja Zając (skrzypce), Anna Cieśla (fortepian), Damian Machowski
(saksofon), akompaniował p. Szczepan Tesarowicz. Wykład wygłosił p. Andrzej Franaszek - absolwent
polonistyki na UJ, redaktor działu kulturalnego „Tygodnika Powszechnego",
członek jury Nagrody Nike, autor jednej z najbardziej oczekiwanych książek roku
- liczącej tysiąc stron - biografii Czesława Miłosza.
CZESŁAW MIŁOSZ - SZKIC DO PORTRETU
Miłosz żył 93 lata (nie dziwi
zatem fakt, że Franaszek zbierał materiały do książki 10 lat), można go nazwać świadkiem,
uczestnikiem, współtwórcą XX wieku. Maria Janion powiedziała kiedyś o
nobliście, że w swoim życiu przeszedł intelektualnie przez wszystkie piekła i
niektóre raje XX wieku. Bez Miłosza polska kultura dziś „dreptałaby na krótkich
nóżkach".
Urodził się w 1911 na Litwie. Jego
spolonizowani dziadkowie mieli tu dwór, byli przywiązani do idei Polski
wielonarodowościowej, uważali, że można czuć się jednocześnie Polakiem i
Litwinem. Ta tradycja przetrwała w otoczeniu Miłosza, on również był
przekonany, iż mogą się „spotykać" różne narodowości, języki, religie.
Jedno z pierwszych wspomnień,
doświadczeń dotyczy wybuchu I wojny światowej, a właściwie „dojścia" wojny
(1915) na tereny na których Czesław Miłosz wraz z rodziną mieszkał. Musiał
uciekać na wozie, wychylał się spod peleryny babki, wokół słychać było ryk
gnanego bydła i wybuchy szrapnelów. Początkowi życia przyszłego noblisty
towarzyszą więc lęk, niepokój, brak stabilizacji. Ojciec Miłosza - Aleksander -
zostaje wcielony do armii, jako oficer rosyjskiego pułku saperów zajmuje się
budową mostów, matka podróżuje z mężem i synem. Spora część dzieciństwa Miłosza
upływa w pociągach. Wreszcie rodzina trafia do Dorpatu. Aleksandrowi nie
groziła wywózka, bolszewicy uważali go za przydatnego fachowca, jednak rewizje
zdarzały się dość często. W 1918 Niemcy zajmują Dorpat, komisarze, którzy
jeszcze przed chwilą przetrząsali ich mieszkanie zostają zamordowani,
Miłoszowie wracają do Szetejni. Dla 7-letniego wówczas Czesława to powrót do
raju. Chłopak chowa się w ogrodzie przed matką, która próbuje go zmusić do
nauki czytania, on jest przekonany, że tej umiejętności nigdy nie opanuje...
Za kilkanaście lat rozpocznie
studia na polonistyce w Wilnie. Przerażony tym, że mógłby zostać nauczycielem
przeniesie się na prawo. Okupację niemiecką spędzi w Warszawie. Zimą 1944
skorzysta z zaproszenia Jerzego Turowicza i uda się z żoną - Janiną Dłuską - do
http://www.zse.gorlice.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 20:41
Zespół Szkół Ekonomicznych im. Jana Pawła II w Gorlicach
Goszyc. Tu zastanie go Sylwester. Echa tego spotkania i gorących politycznych
sporów odnajdziemy w opowiadaniu Jana Józefa Szczepańskiego „Koniec legendy". W
1945 Miłosz przybywa do Krakowa, uzyskawszy posadę dyplomaty wyjeżdża do
Ameryki. Oddaje się pracy, organizuje koncerty, wystawy - taka była rola
attaché kulturalnego. Udało mu się uciec od stalinizmu w Polsce, jednak Nowy
Świat także go rozczarował, był płytki i obcy. W tym okresie poeta myślał nawet
o wyprawie do Paragwaju. Kiedy otrzymał przeniesienie do Paryża oraz polecenie
stawienia się w Warszawie zdecydował się wrócić do Europy. Spodziewająca się
drugiego dziecka Janina została w Waszyngtonie. Miłosza zatrzymano w stolicy, odebrano
mu paszport, udało mu się wyjechać do Francji wyłącznie dzięki znajomościom.
Schronienie uzyskał w Maisons-Laffitte. Nie otrzymał wizy na podróż do Stanów i
zapewne bardzo przeżywał rozłąkę z rodziną. Emigranci nie ufali mu,
podejrzewali, że jest jakimś agentem, w kraju uważano go za zdrajcę i
sprzedawczyka. Wreszcie sprowadził żonę i synów do Francji, mieszkali tu do
1960, kiedy to autor „Traktatu poetyckiego" otrzymał prestiżową posadę
wykładowcy na Uniwersytecie Kalifornijskim. W latach 60. i 70. miał okazję być
świadkiem rewolty studenckiej w Ameryce, ale również uważnie śledził zmiany
dokonujące się w kościele. Z tej perspektywy oskarżenia o antyreligijność
wydają się zupełnie bezzasadne. Poeta - od czasu poznania krewnego, mistyka
Oskara Miłosza do końca życia - był naturą głęboko religijną. Choć jego wiara
była bardzo dramatyczna...
Te dwie dekady obfitowały też w
tragiczne wydarzenia: u syna Piotra pojawiają się objawy choroby psychicznej,
żona cierpi na nieuleczalny nowotwór, Miłosz troskliwie się nią opiekuje. Z
jednej strony tłumaczy „Księgę Hioba", z drugiej zajmuje się czynnością tak
prozaiczną, jak nauka gotowania. Czy zatem w wierszu „Stan poetycki" (Byłem niecierpliwy i
drażniło mnie tracenie
czasu na głupstwa, do których zaliczałem sprzątanie i gotowanie. Teraz z uwagą
kroję cebulę, wyciskam cytryny, przyrządzam różne gatunki sosów) pobrzmiewają
echa tych doświadczeń?
Miłosz łączył w sobie dwa skrajne
pasma emocjonalne: witalność, siłę, pożądliwość, zmysłowość - a równocześnie
skłonność do smutku, depresji, autodestrukcji. Skąd zatem spektakularny sukces
w postaci Nagrody Nobla? Paradoksalnie, w dużym stopniu zawdzięcza ją życiowemu
nieudacznikowi wujkowi Witoldowi. Miłosz był przerażony, że skończy tak, jak
brat ojca. Lęk przed klęską, rozprzężeniem umysłowym motywował go do ciągłej
pracy, czuł wręcz „przymus aktywności". Ten krewny tak wyjątkowo wpłynął na
Miłosza, że noblista uczynił go „odpowiedzialnym" za wszystkie swoje dokonania
i wyróżnienia.
Pod koniec życia musiał się zmierzyć z kolejnymi tragediami:
śmiercią drugiej żony (ponad 30 lat młodszej Carol Thigpen) oraz brata. On sam
odszedł 14 sierpnia 2004. Tego dnia symbolicznie zakończył się w historii
literatury wiek XX (Justyna Sobolewska, Czesław
Miłosz. Ekstatyczny pesymista, „Polityka" 8.01.2011, nr 1/2).
http://www.zse.gorlice.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 20:41
Zespół Szkół Ekonomicznych im. Jana Pawła II w Gorlicach
Organizatorzy „Aromatów Wiedzy"
dbają nie tylko o różnorodną tematykę wykładów. Zaskakują nas rozpiętością
wiekową wykładowców. Spotkanie nt. Ravensbrück prowadziła 90-letnia Wanda
Półtawska, o pasjonującej biografii Miłosza opowiadał urodzony w 1971 Andrzej
Franaszek. Zdjęcia na stronie www.niepolomice.com.
M.P.
Zobacz publikacja uczniów i nauczycieli.
http://www.zse.gorlice.pl
Kreator PDF
Utworzono 8 March, 2017, 20:41