Dopalacze – epidemia?

Dopalacze – epidemia ?
Jak zapobiegać zatruciom ?
Rada Naukowa przy Ministrze Zdrowia
Warszawa – 27.10.2010 r.
dr n. med. Piotr Burda
KK Toksykologia Kliniczna
„Dopalacze”
Produkty handlowe o różnej formulacji,
zawierające w swoim składzie substancje
deklarowane (zwykle bez działania
psychoaktywnego) lub / oraz substancje nie
deklarowane podejrzane o działanie
psychoaktywne lub działające
psychoaktywnie.
1
„Dopalacze”
Najczęściej identyfikowane substancje czynne:
- Benzylpiperazyna i pochodne
- Mefedron (syntetyczna pochodna katynonu) i
pochodne
- Syntetyczne kanabinoidy
Obecnie w badaniach jest kilka tysięcy próbek
Trochę
Trochę historii wspó
współczesnej... obecność
obecność „pokoleniowa”
pokoleniowa”
substancji dział
działają
ających psychoaktywnie
Lata 60-70. XX w.
= klej Butapren (toluen), bieluń (alkaloidy tropanowe); papierosy
przeciwastmatyczne,
Lata 80- pocz. 90. XX w.
= kompot („polska heroina”), butapren, bieluń;
Lata 1990-2010
= heroina, amfetamina, marihuana, kokaina;
= halucynogenne pochodne amfetaminy;
= „street drugs”, „recreational drugs”, „party drugs” ....
= „dopalacze” (2008-2010)
= substancje psychoaktywne zawarte w lekach OTC (od 2007)
(dekstrometorfan, pseudoefedryna, prometazyna)
= na rynku znajdują się substancje o potężnej sile działania na OUN, np. GBL
2
Liczba zgłoszeń – dopalacze
01-21.10.2010
3
Grupy wiekowe (zgłoszone przypadki hospitalizacji
01-21.10.2010)
Zagadnienia związane z działaniami
zapobiegawczymi toksykologii klinicznej
= pojawienie się analogów halucynogennych amfetaminy
(Ecstasy, UFO),
= pierwsze doniesienie w Polsce o obecności sibutraminy w
importowanych parafarmaceutykach,
= działania pozwalające na wprowadzeniu do niektórych
silnie trujących produktów związku o nazwie Bitrex,
= liczne kampanie medialne związane z zatruciami (grzyby,
tlenek węgla, obecność substancji psychoaktywnych w
produktach leczniczych OTC)
4
Dopalacze – epidemia?
Dekstrometorfan
- lata 2007-nadal;
- grupa najbardziej „dotknięta” 13-15 lat
- liczba zatruć?;
- liczba hospitalizacji?
- skala zjawiska ?
- uzależnienie psychiczne
- efekty: nadaktywność, dezorientacja, euforia, halucynacje
Dopalacze – epidemia?
Pseudoefedryna
- lata 2007-2009;
- grupa najbardziej „dotknięta” 19-24 lata
- liczba zatruć?; liczba hospitalizacji?
- skala zjawiska ?
- rozwinięcie tolerancji
- efekty: pobudzenie, niepokój, tachyarytmie, nadciśnienie,
halucynacje (u dzieci i młodzieży)
5
Dopalacze – epidemia?
Połączenia substancji czynnych w produktach
przeznaczonych do samoleczenia (OTC)
Dekstrometorfan + Pseudoefedryna
Paracetamol + Prometazyna+Dekstrometorfan
Paracetamol+Pseudoefedryna+Dekstrometorfan
Pseudoefedryna
Dekstrometorfan
Kodeina
Skala problemu „dopalacze”
W chwili obecnej nie do oszacowania
- Na podstawie doniesień mediów – dramatycznie
-
-
przebiegające ostre zatrucia
18 zgonów (?) – przyczyna: „dopalacze” (do chwili
obecnej są jednoznacznie potwierdzone 2 przypadki
zatruć śmiertelnych mefedronem, kilkanaście
podejrzanych – w Europie; w Polsce - ?)
Liczba uzależnień „dopalaczowych” ?
Liczba osób leczonych w poradniach uzależnień?
Liczba osób stosujących „dopalacze”, mimo
zamknięcia sklepów
6
Skala problemu „ostre zatrucia”
Jaka jest skala nagłych zachorowań z powodu
ostrego zatrucia ksenobiotykami?
-
Dzieci do 9 r.ż.,
Młodzież do 18 r.ż.,
Młodzież studencka,
Osoby w wieku „produkcyjnym”,
Osoby w wieku podeszłym.
Skala problemu
Jaka jest charakterystyka nagłych zachorowań z
powodu ostrego zatrucia?
-
powody,
przyczyny,
substancje powodujące ostre zatrucia,
okoliczności,
śmiertelność,
skutki społeczne.
7
Jak zapobiegać zatruciom?
-
Jaka jest skala nagłych zachorowań z
powodu ostrego zatrucia?
-
Jaka jest charakterystyka nagłych
zachorowań z powodu ostrego zatrucia?
-
Jaka jest charakterystyka kliniczna zatruć
(m.in. „dopalaczami”)?
Jak zapobiegać zatruciom?
-
Zadania toksykologii klinicznej
Leczenie
Laboratoryjna diagnostyka toksykologiczna
Tele-informacja / tele-konsultacja
toksykologiczna
Kontrola zatruć
Monitorowanie zatruć
Tworzenie „map zagrożeń”
Współdziałanie w działaniach ratowniczych w
sytuacjach masowych skażeń chemicznych
8
Jak zapobiegać zatruciom?
Zadania toksykologii klinicznej
- Działalność edukacyjna w medycznym systemie
szkolenia przed- i podyplomowego,
- Działalność profilaktyczna,
- ……
Postulaty
Biorąc pod uwagę coraz większe zagrożenia
zdrowotne związane z użytkowaniem różnego
rodzaju ksenobiotyków konieczne jest stworzenie
warunków do wzmocnienia roli toksykologii
klinicznej w systemie ochrony zdrowia w Polsce.
Rozwiązaniami mogącymi przyczynić się do
poprawy sytuacji w tym zakresie są:
9
1/ wprowadzenie obowiązkowego programu nauczania
podstaw toksykologii klinicznej w kształceniu
przeddyplomowym i podyplomowym,
2/ zwiększenie liczby specjalistów w dziedzinie toksykologii
klinicznej,
3/ uruchomienia w każdym województwie specjalistycznego
oddziału toksykologii klinicznej dla dorosłych oraz dzieci,
4/ przyjęcie rozwiązań prawnych umożliwiających
powołanie krajowego systemu kontroli i monitorowania
zatruć różnego rodzaju ksenobiotykami,
5/ wzmocnienie laboratoryjnej diagnostyki toksykologicznej w
celu umożliwienia szybkiej i pewnej identyfikacji różnego
rodzaju ksenobiotyków dla potrzeb klinicznych,
6/ stworzenie narzędzi pozwalających na pozyskiwanie przez
krajowy nadzór merytoryczny danych dotyczących profilu
wykonywanych badań w laboratoriach toksykologicznych na
terenie kraju,
7/ zapewnienie warunków dla zachowania działalności i
dalszego rozwoju toksykologii klinicznej.
10