ZAKAŻENIA GRZYBICZE SROMU I POCHWY - Pro

ZAKAŻENIA GRZYBICZE
SROMU I POCHWY
Grzyby z rodzaju Candida:
Gatunki grzybów z rodzaju Candida (Candida albicans, Candida glabrata, Candida
krusei etc.) wywołują grzybicze zapalenie pochwy i sromu u prawie 20% kobiet (do 30% kobiet
w ciąży) [1, 2, 3]. Zakażenia te mogą być także, chociaż rzadko wywoływane przez Saccharomyces
cerevisiae (drożdże piekarnicze) [2]. U mężczyzn mogą występować zapalenia żołędzi i napletka.
Patogeneza zaburzenia polega na spadku liczby bakterii z rodzaju Lactobacillus
(pałeczek kwasu mlekowego) oraz wzroście liczby grzybów. Nie są znane przyczyny, które
wywołują to zaburzenie. Przyjmuje się, że tłem, podobnie jak w bakteryjnej waginozie
i tlenowym zapaleniu pochwy, mogą być zaburzenia ogólnoustrojowe, niewłaściwe nawyki
higieniczne oraz styl życia seksualnego preferujący wielu partnerów. Zakażenia grzybicze
występują także częściej u pacjentek leczonych uprzednio z powodu bakteryjnej waginozy lub
tlenowego zapalenia pochwy, gdyż antybiotyki eliminujące bakterie nie działają na grzyby.
Przewlekłe i oporne na leczenie zakażenia grzybicze sromu i pochwy mogą stanowić
pierwszy zwiastun poważnych schorzeń ogólnoustrojowych, takich jak np. cukrzyca [4].
Najczęściej zapalenie jest powodowane przez Candida albicans, ale pozostałe gatunki
łącznie są przyczyną nawet połowy zakażeń [1]. Gatunki te są określane wspólnym mianem
non­‑albicans Candida. Gatunki te często charakteryzują się mniejszą lub większą opornością na
działanie leków przeciwgrzybiczych, skutecznych wobec C. albicans.
Objawy kliniczne zakażenia
Typowym
objawem
klinicznym
zakażenia są upławy, świąd (szczególnie w okresie
okołomenstruacyjnym), podrażnienie, pieczenie
i zaczerwienienie [1, 2].
Najczęstszym objawem jest świąd, ale należy
pamiętać, że nawet u 50% pacjentek z tym objawem,
u jego podstaw leży inna przyczyna [1, 2].
Obraz mikroskopowy prawidłowej flory pochwy
Obraz mikroskopowy zakażenia grzybiczego pochwy
Powikłania
Grzybicze zapalenia sromu i pochwy
mogą mieć negatywny wpływ na życie seksualne
pacjentek [5]. Oznacza to problemy psychologiczne
u tych osób oraz trudności w ich życiu społecznym.
Podobne problemy mogą dotyczyć mężczyzn.
Ponadto obecnie coraz więcej danych
wskazuje na to, że zakażenia grzybicze mogą wiązać
się z ryzykiem porodu przedwczesnego [6].
Diagnostyka
Rozpoznanie oparte jest na zebraniu
wywiadu, badaniu fizykalnym, ocenie mikroskopowej
wydzieliny z pochwy oraz badaniu mikrobiologicznym
z izolacją grzybów [1, 2, 3]. Zawsze powinna być
przeprowadzana ocena pH wydzieliny pochwy [2].
Jednakże u nawet 80% pacjentek wartość pH może
być prawidłowa [1]. Pełne badanie ginekologiczne
jest niezbędne do postawienia rozpoznania,
ponieważ opieranie się na przeprowadzeniu samego
wywiadu i samodzielnym wykonywaniu wymazów
przez pacjentki prowadzi często do błędów
diagnostycznych [7].
U mężczyzn objawami jest świąd
i zaczerwienienie żołędzi oraz napletka.
W trakcie badania mikroskopowego
wydzieliny z pochwy można zaobserwować komórki
grzybów (blastospory) lub strzępki pseudogrzybni.
Samo badanie mikroskopowe nie może obecnie stanowić wyłącznej podstawy do rozpoznania,
ponieważ nie rozróżnia C. albicans od innych gatunków grzybów. Dlatego też standardem
powinno być wykonanie badania mikrobiologicznego opartego na hodowli.
Pobieranie i transport materiału do badań
Materiał do badań diagnostycznych w kierunku grzybów stanowi:
• Wymaz z pochwy.
• Wymaz ze zmian w okolicy sromu u kobiet oraz żołędzi i napletka u mężczyzn.
Możliwe jest również wykonanie oznaczeń z innych materiałów po uprzednim
uzgodnieniu szczegółów pomiędzy gabinetem ginekologicznym, a NZOZ Laboratoria.
Interpretacja wyniku badania
Stwierdzenie obecności grzybów w badanej próbce przy istnieniu typowych objawów
klinicznych potwierdza zakażenie i jest podstawą do podjęcia farmakoterapii.
Czym leczyć zakażenia grzybicze
Zgodnie z polskimi i międzynarodowymi zaleceniami, w leczeniu zakażeń grzybiczych
należy stosować leki doustnie (podstawowym lekiem jest flukonazol) lub/oraz miejscowo [2, 8, 9].
Właściwe leczenie daje do 80% powodzeń [2].
W przypadku zakażenia nawrotowego oraz opornego na leczenie (szczególnie dotyczy
to zakażenia spowodowanego przez non­‑albicans Candida) można zastosować wydłużenie
czasu leczenia oraz zwiększenie dawki leku (dla flukonazolu do 800 mg/d przez 2–3 tyg.) [2, 8, 9].
Można również próbować miejscowego stosowania kwasu bornego [2]. Dyskutowane i we
wstępnej fazie badań klinicznych jest podawanie leków o dużej aktywności (np. posakonazol) [2].
W takich sytuacjach wskazana jest konsultacja z lekarzem mikrobiologiem (NZOZ Laboratoria
w razie potrzeby może jej udzielić).
Zakażeń u mężczyzn nie trzeba leczyć, o ile nie dają objawów klinicznych.
Należy edukować pacjentki, aby nie stosowały samoleczenia, szczególnie lekami
dostępnymi bez recepty, ponieważ prowadzi do częstych błędów i utrzymywania się zakażeń [2, 3, 7].
Profilaktyka
W profilaktyce grzybiczego zapalenia sromu i pochwy istotne są przede wszystkim
właściwe nawyki higieniczne, czyli niestosowanie irygacji pochwy, nieużywanie gąbek
do mycia okolic intymnych, noszenie bielizny i ubioru z włókien naturalnych (bawełna,
a najlepiej len), nie ryzykowny styl życia seksualnego. Przy skłonnościach do nawrotów
można także stosować probiotyki.
Ważne jest także prawidłowe leczenie waginozy bakteryjnej i tlenowego zapalenia
pochwy, ponieważ błędy w tym zakresie mogą prowadzić do grzybiczego zapalenia sromu
i pochwy.
Jak przygotować się do badania?
Przez okres 24 godzin przed badaniem należy zrezygnować ze współżycia
płciowego oraz ograniczyć zabiegi higieniczno­‑pielęgnacyjne okolicy narządów płciowych.
Pacjentka przez okres co najmniej 10 dni nie powinna stosować leków przeciwgrzybiczych;
przez 48 godzin nie powinno się także stosować innych leków dopochwowych lub maści
zewnętrznych. Pacjentka może przystąpić do badania w każdym dniu cyklu oprócz krwawienia
miesiączkowego. Materiał do badania mikrobiologicznego należy pobrać przed rozpoczęciem
antybiotykoterapii lub na 10-14 dni po jej zakończeniu. Jeśli istnieją wskazania do pobrania
materiału w trakcie leczenia, próbkę należy pobrać bezpośrednio przed podaniem kolejnej
dawki leku z odpowiednią adnotacją na formularzu zlecenia badań (należy podać nazwę leku).
Materiał z pochwy powinien zostać pobrany z użyciem jałowego wziernika (u kobiet, które
nie rozpoczęły życia seksualnego dopuszczalne jest niestosowanie wziernika, o ile uniknie się
kontaktu wymazówki z zewnętrznymi narządami płciowymi). W przypadku kobiet ciężarnych
materiałem jest wymaz ze sromu. Materiałem pobieranym od mężczyzn jest wymaz z okolic
zmian na napletku i żołędzi.
Pobrany materiał należy opisać, a następnie najlepiej pozostawić w temp. 2-8oC lub
ewentualnie w temp. pokojowej i powiadomić gońca na numer telefonu: 502-943-661.
Przyjmowanie materiałów do badań mikrobiologicznych w NZOZ Laboratoria
odbywa się od poniedziałku do piątku od godz. 800 - 2000.
NZOZ Laboratoria jest samodzielną, niepubliczną jednostką mieszczącą się
w Krakowie, wykonującą działania laboratorium mikrobiologicznego. Jest to placówka
prowadząca badania diagnostyczne, kliniczne i naukowo-badawcze z zakresu mikrobiologii.
Oferta badań mikrobiologicznych obejmuje badania bakteriologiczne oraz mykologiczne,
wykonywane metodami hodowlanymi, serologicznymi oraz metodami biologii molekularnej
(PCR, Real-Time PCR, PFGE, FISH).
Personel NZOZ Laboratoria to osoby kompetentne, posiadające odpowiednie
kwalifikacje zawodowe oraz stale je podnoszące; pracujące na nowoczesnym i wysokiej jakości
sprzęcie.
1. Ahmad A, Khan AU. Prevalence of Candida species and potential risk factors for vulvovaginal candidiasis in Aligarh, India. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol.
2009;144 :68-71.
2.Mendling W, Brasch J; Guideline vulvovaginal candidosis (2010) of the German Society for Gynecology and Obstetrics, the Working Group for Infections
and Infectimmunology in Gynecology and Obstetrics, the German Society of Dermatology, the Board of German Dermatologists and the German Speaking
Mycological Society. Mycoses. 2012;55 Suppl 3:1-13.
3. Mashburn J. Vaginal Infections Update. J Midwifery Womens Health. 2012; 57:629-634.
4.Curran J, Hayward J, Sellers E, Dean H. Severe vulvovaginitis as a presenting problem of type 2 diabetes in adolescent girls: a case series. Pediatrics.
2011;127:e1081-1085.
5.Giraldo PC, Polpeta NC, Juliato CR, Yoshida LP, do Amaral RL, Eleutério Junior J. Evaluation of sexual function in Brazilian women with recurrent vulvovaginal
candidiasis and localized provoked vulvodynia. J Sex Med. 2012;9:805-811.
6.Roberts CL, Rickard K, Kotsiou G, Morris JM. Treatment of asymptomatic vaginal candidiasis in pregnancy to prevent preterm birth: an open-label pilot
randomized controlled trial. BMC Pregnancy Childbirth. 2011 Mar 11;11:18.
7.Singh RH, Zenilman JM, Brown KM, Madden T, Gaydos C, Ghanem KG. The role of physical examination in diagnosing common causes of vaginitis:
a prospective study. Sex Transm Infect. 2012 Sep 27.
8.Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące etiopatogenezy i leczenia
nawrotowej postaci drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu. Ginekol Pol. 2011;82:869-873.
9.Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Stanowisko zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego na temat zastosowania flukonazolu
w leczeniu zakażeń grzybiczych pochwy i sromu. Ginekol Pol. 2012;83:478-480.
NZOZ LABORATORIA, al.Sosnowa 8, 30-224 Kraków
PROLAB Sp. z o.o. Sp. komandytowa, ul.Wróblewskiego 2/4, 31-148 Kraków
Tel: 661-808-273; Tel/fax: (12) 625-20-00