docredystrybucja przymusowa
download 
Reklamacja Transkrypt
redystrybucja przymusowa
prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz POLITYKA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA (redystrybucja dochodów) T. Szumlicz PGiS 01.2014 Aspekt redystrybucyjny • redystrybucja horyzontalna • redystrybucja wertykalna T. Szumlicz PGiS 01.2014 Aspekt redystrybucyjny • redystrybucja przymusowa • redystrybucja dobrowolna • redystrybucja losowa T. Szumlicz PGiS 01.2014 podatek podatki (rodzaje) podatek liniowy ulga podatkowa zwolnienie podatkowe T. Szumlicz PGiS 01.2014 kredyt kredyt (preferencyjny) rodzaje mieszkaniowy, edukacyjny, inwestycyjny) T. Szumlicz PGiS 01.2014 składka (ubezpieczenie) składka (udział, wkład składkowy: składatek) ulga podatkowa dotycząca składki kredyt zabezpieczany składką T. Szumlicz PGiS 01.2014 darowizna darowizna ukierunkowana darowizna preferowana T. Szumlicz PGiS 01.2014 Podatek T. Szumlicz PGiS 01.2014 Podatek jest klasyczną daniną publiczną Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (DzU nr 137, poz. 926 z późn. zm.), stanowiąca podstawę funkcjonowania prawa podatkowego w Polsce, stwierdza, że „podatkiem jest publiczno-prawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej”. T. Szumlicz PGiS 01.2014 Budżet państwa jako scentralizowany fundusz publiczny gromadzący środki pieniężne w związku z funkcjami instytucji państwa, także funkcjami ekonomicznymi i socjalnymi. T. Szumlicz PGiS 01.2014 Dwa aspekty tej daniny: - aspekt ekonomiczny podatków - aspekt fiskalny podatków T. Szumlicz PGiS 01.2014 - aspekt ekonomiczny podatków: podatek jest narzędziem, za pomocą którego państwo ustala swój udział w dysponowaniu realnie wytworzonym produktem narodowym T. Szumlicz PGiS 01.2014 - aspekt fiskalny podatków: podatek jest przymusowym świadczeniem pieniężnym (osób fizycznych i prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej) na rzecz państwa w celu realizacji zadań publicznych T. Szumlicz PGiS 01.2014 Podatki od innych obciążeń fiskalnych wyróżnia wiele łącznie rozpatrywanych kryteriów: (1)przymusowego charakteru podatku (władcze uprawnienia państwa w stosunku do wszystkich, którzy mieszkają na danym terytorium lub posiadają w jego granicach przedmiot opodatkowania); (2) ogólności obowiązku podatkowego (powszechność opodatkowania i nieokreślone finansowanie zadań); T. Szumlicz PGiS 01.2014 (3) pieniężnej formy podatku (nieuznawanie formy rzeczowej podatku); (4) bezzwrotności daniny podatkowej (definitywne przekazanie do dyspozycji państwa środków podatkowych); (5) nieekwiwalentności świadczenia podatkowego (brak odwzajemnienia, nazywanego nieodpłatnością, w postaci danego świadczenia ze strony państwa). T. Szumlicz PGiS 01.2014 Uzupełnienia powyższych cech, które nie powinny budzić zastrzeżeń, dotyczą: (6) jednostronności wymiaru podatku (wysokość obciążeń podatkowych ustalana jest przez samego podatkobiorcę); (7) publicznego przeznaczenia podatku (podatki powinny służyć urzeczywistnianiu celów publicznych) T. Szumlicz PGiS 01.2014 Odróżnianie: - dochodów publicznych (pojęcie węższe, obejmujące między innymi podatki) - wpływów publicznych (pojęcie szersze, obejmujące oprócz dochodów publicznych także wpływy o charakterze pożyczkowym, które mogą wspomagać wydatki budżetowe państwa i gmin) T. Szumlicz PGiS 01.2014 Szczególnym rozwiązaniem o charakterze podatkowym jest zastosowanie reguł podatku celowego. Za podatek celowy powinno się uważać taki, który w jakimś stopniu zawiera cechę ekwiwalentności, a więc odwzajemnienie świadczenia (jakaś część wpływów podatkowych przeznaczana jest na konkretne świadczenie ze strony państwa). T. Szumlicz PGiS 01.2014 Podatek celowy jest alternatywną formą dla funduszu celowego. T. Szumlicz PGiS 01.2014 Pojęcie funduszu celowego dotyczy: - zapewnienia źródeł finansowania wybranej dziedziny działalności, - związania części środków publicznych z wyznaczonymi zadaniami, - podniesienia rangi danych zadań wśród wszystkich obowiązków władz publicznych, - zapewnienia ciągłości i trwałości finansowania (uniezależnienia finansowania konkretnej dziedziny od planowania budżetowego), - możliwości kumulacji niewykorzystanych w danym okresie środków. T. Szumlicz PGiS 01.2014 Przesłanki tworzenia funduszy celowych i posługiwania się nimi w praktyce. Wyróżnia się (obok funkcji alokacyjnej i redystrybucyjnej): - funkcję mobilizacji środków publicznych (właściwie sformułowany cel ułatwia zdobycie akceptacji społecznej dla obciążeń podatkowych, tym bardziej że poziom zaspokojenia potrzeb uzależnia się od wielkości zgromadzonych dochodów) - funkcję racjonalizacji wydatków publicznych (osłabienie czynników arbitralności i woluntaryzmu, sprawniejsze techniki finansowania, choć zagrożenie zbyt sztywną alokacją). T. Szumlicz PGiS 01.2014 Na tle pojęć podatku celowego i funduszu celowego należy widzieć fundusze celowe powstające wewnątrz budżetu państwa, których wielkość jest uzależniana parametrycznie (dany udział w całości budżetu, dany udział określonych wpływów do budżetu). T. Szumlicz PGiS 01.2014 Należy pamiętać, czym różnią się podatki od źródeł wobec nich alternatywnych oraz jakie ma to konsekwencje społeczne. Trzeba uwzględniać to, że poza funkcją fiskalną (gwarantują finansowanie wydatków publicznych), podatki pełnią również funkcję redystrybucyjną (służą transferowaniu dochodów pomiędzy różnymi grupami społecznymi), a ta właśnie funkcja powinna być wykonywana z odpowiednim „wyczuciem”, nawet jeśli dotyczy zaspokajania ważnych potrzeb społecznych. O ile redystrybucja dochodów dokonuje się zawsze czyimś kosztem i na czyjąś korzyść, o tyle rozmiary tych kosztów i korzyści mogą być różne, bardziej lub mniej sprawiedliwe. Należy również mieć na względzie swoistość reguły powstawania uprawnień do świadczeń finansowanych z podatkowych środków publicznych, gdyż jest to jeden z T. Szumlicz PGiS 01.2014 społecznej. ważniejszych problemów akceptacji Składka T. Szumlicz PGiS 01.2014 W ustawie o działalności ubezpieczeniowej (Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, DzU nr 124, poz. 1151). stwierdza się, że do czynności ubezpieczeniowych należy „ustalanie składek i prowizji należnych z tytułu zawieranych umów” (art. 3), że „wysokość składek ubezpieczeniowych ustala zakład ubezpieczeń po dokonaniu oceny ryzyka ubezpieczeniowego” i że „składkę ubezpieczeniową ustala się w wysokości, która powinna co najmniej zapewnić wykonanie wszystkich zobowiązań z umów ubezpieczenia i pokrycie kosztów wykonywania działalności ubezpieczeniowej zakładu ubezpieczeń” (art. 18). T. Szumlicz PGiS 01.2014 Kodeks cywilny zawiera zapis, że „przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę” (art. 805) oraz że „ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności […] sposób ustalania i opłacania składki ubezpieczeniowej lub opłat pobieranych przez zakład ubezpieczeń” (art. 812). T. Szumlicz PGiS 01.2014 W ubezpieczeniowej literaturze przedmiotu składka jest przedstawiana przede wszystkim jako koszt ochrony ubezpieczeniowej, ponoszony przez ubezpieczającego (na rzecz ubezpieczonego) oraz równocześnie jako przychód zakładu ubezpieczeń, przejmującego finansowe skutki zaistnienia określonego ryzyka. Podkreślenia wymaga to, że składka ubezpieczeniowa netto powinna stanowić ekwiwalentny wkład pieniężny (określenie „ryzyko–składka”), wnoszony przez i na rzecz wszystkich członków wspólnoty ryzyka, do funduszu ubezpieczeniowego netto, z którego powinny być kompensowane straty wynikłe z określonych zdarzeń losowych, doświadczanych tylko przez niektórych członków tej wspólnoty. T. Szumlicz PGiS 01.2014 Schemat funkcjonowania ubezpieczeniowej wspólnoty ryzyka składki Poszkodowani świadczenia Źródło: opracowanie własne. T. Szumlicz PGiS 01.2014 Fundusz ubezpieczeniowy Dla finansowania ubezpieczeniowego fundamentalne znaczenie ma zasada ekwiwalentności. Ekwiwalentność składkowego wkładu pieniężnego można rozpatrywać w dwojakim znaczeniu „ekwiwalentności ubezpieczeniowej”: - zgromadzenia ze składek adekwatnej wielkości funduszu ubezpieczeniowego (umożliwiającego wypłatę członkom wspólnoty ryzyka należnych świadczeń, kompensujących w odpowiednim stopniu straty wynikłe z określonych zdarzeń losowych); - zachowania adekwatnej relacji między składką a świadczeniem (uzależnienia od udziału finansowego w funduszu ubezpieczeniowym, wyrażającego stopień pokrycia ubezpieczeniowego, zakresu kompensaty straty). T. Szumlicz PGiS 01.2014 Ekwiwalentność w pierwszym rozumieniu można nazwać „ekwiwalentnością funduszową” (porównanie sumy składek z sumą świadczeń). Ekwiwalentność w pierwszym rozumieniu można nazwać „ekwiwalentnością kompensacyjną” (porównanie wysokości składki z wysokością świadczenia). T. Szumlicz PGiS 01.2014 Aspekt kompensacyjny miarkowanie kompensaty straty: • zakres pokrycia straty • zróżnicowanie pokrycia straty T. Szumlicz PGiS 01.2014 Darowizna T. Szumlicz PGiS 01.2014
