Zmiany na rynku pracy - prognozy ekspertów

Badanie specyfiki bezrobocia w wybranych
powiatach województwa mazowieckiego,
w zakresie stanu obecnego, perspektyw
rozwoju sytuacji na lokalnych rynkach pracy
oraz wniosków dla polityki rynku pracy.
Wyniki ankiet realizowanych metodą delficką
Prognozy ekspertów dotyczące zmian sytuacji na lokalnych rynkach
pracy.
powiat żuromiński
ETAP II
Realizacja: MillwardBrown SMG/KRC
Warszawa, ul. Nowoursynowska 154A
Warszawa, październik – grudzień 2009
1
WSTĘP
Niniejsze opracowanie zostało przygotowane na podstawie wyników badania
ankietowego zrealizowanego metodą delficką.
Badanie przeprowadzone zostało na 250 respondentach w 10 wybranych powiatach
województwa mazowieckiego, w tym na 25 respondentach w powiecie żuromińskim.
Ankiety wysłane zostały do ekspertów lub praktyków zorientowanych, z racji wykonywanego
zawodu, w problematyce związanej z rynkiem pracy oraz bezrobociem.
Respondenci reprezentowali różne instytucje z terenu danego powiatu: Powiatowe Urzędy
Pracy, Starostwa Powiatowe, lokalne kluby pracy, lokalne organizacje pozarządowe, Urząd
Marszałkowski, ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, lokalne
prywatne agencje zatrudnienia oraz lokalne firmy doradztwa personalnego.
Zadaniem respondentów było ustosunkowanie się do szeregu kwestii dotyczących lokalnego
rynku pracy oraz przewidywanego rozwoju, w nawiązaniu do sytuacji aktualnej.
Wyniki zaprezentowane zostały osobno dla każdego powiatu.
Definicja pojęć:
Poniżej zdefiniowane zostały - występujące w raporcie - najważniejsze pojęcia związane z
rynkiem pracy.

Stopa bezrobocia: Procentowy udział liczby bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności
aktywnej zawodowo, tzn. pracującej i bezrobotnej, (źródło: http://www.stat.gov.pl/gus).

Wskaźnik zatrudnienia: Udział pracujących w ogólnej liczbie ludności w wieku
produkcyjnym, (źródło: http://www.stat.gov.pl/gus).
2
ANALIZA WYNIKÓW DLA POWIATU
ŻUROMIŃSKIEGO
Respondentom, jako punkt odniesienia zostały podane wielkości omawianych
parametrów z końca grudnia 2008. W oparciu o nie, określili oni przewidywane wielkości
parametrów zatrudnienia i bezrobocia, udziałów zatrudnienia w poszczególnych sektorach
gospodarki, oraz zmian w strukturze bezrobocia w perspektywie końca 2010 roku.
Eksperci uznali, że stopa bezrobocia będzie oscylować wokół dotychczasowego
poziomu. W porównaniu z 19,3% dnia 30 grudnia 2008, na koniec roku 2009 miałaby
wzrosnąć do 20,1%, i po niewielkiej korekcie osiągnąć na koniec 2010 roku poziom 19,9%.
Jednocześnie przewidywany jest spadek wskaźnika zatrudnienia. Respondenci szacują, że na
koniec 2009 spadnie on o 3 punkty procentowe, w stosunku do końca roku 2008, i oczekują
niewielkiego odbicia do poziomu 44,3% na koniec roku 2010.
Przewiduje się, że w ciągu dwóch lat zajdą niewielkie zmiany w proporcjach
zatrudnienia między sektorami rolniczym, przemysłowym i usługowym. Eksperci przewidują
wzrost o 2 punkty procentowe zatrudnienia w sektorze usług, kosztem rolnictwa.
Respondenci prognozują, że wszystkie czynniki będą pracowały na poprawę sytuacji
na lokalnym rynku pracy. Największej poprawy oczekuje się w wyniku pomocy napływającej
z Unii Europejskiej, a także rozwoju i powstawania nowych, lokalnych przedsiębiorstw.
Z prognoz ekspertów wynika, że przewaga kobiet wśród bezrobotnych zwiększy się i
proporcje między bezrobotnymi w obu grupach odchylą się dalej od równowagi. Przewiduje
się spadek udziału mężczyzn wśród bezrobotnych o jeden punkt procentowy. Na koniec 2010
udział ten ma wynieść 46%. Eksperci nie oczekują znaczących zmian ani w strukturze
wykształcenia, ani w strukturze wiekowej bezrobotnych.
Za dominujący problem żuromińskiego rynku pracy respondenci uznali brak ofert
pracy od pracodawców. Poza tym, prawie 65% badanych do najważniejszych problemów
zaliczyło duży odsetek pracujących w tzw. „szarej strefie”, i kolejne 39,3% - niechęć do
podjęcia oferowanej pracy legalnej oraz brak kompetencji zawodowych bezrobotnych.
Za branże schyłkowe, jeśli chodzi o zatrudnienie, respondenci uznali przemysł i
rolnictwo. Prawie 43% badanych przewidziała likwidacje miejsc pracy przemyśle i prawie
65% w rolnictwie. Największy wzrost zatrudnienia prognozuje się w handlu i sektorze usług,
a później w budownictwie, choć również tam część miejsc pracy ma zostać zlikwidowana.
Prawie 80% badanych przepowiada powstawanie małych przedsiębiorstw, tymczasem
tylko co czwarty przewiduje ich likwidowanie. Wynikać to może z dobrych doświadczeń przy
3
przyznawaniu dopłat do otwarcia działalności gospodarczej, gdzie większość nowych
podmiotów utrzymuje się na rynku, rozwija i tworzy kolejne miejsca pracy. Prawdopodobnie
z przyzwyczajenia do nierentowności państwowych przedsiębiorstw, dużym zakładom
respondenci nie wróżą sukcesu, przewidują ich likwidacje. Żaden z ekspertów nie oczekuje
powstania nowych, dużych zakładów.
Eksperci prognozują sporą aktywność w zakresie powstawania i likwidacji
przedsiębiorstw zarówno w powiecie jak i poza jego granicami. Uważają, że w powiecie
żuromińskim będą one raczej likwidowane, natomiast poza granicami powiatu oczekują
znaczącej nadwyżki nowych zakładów pracy nad zlikwidowanymi.
Lokalny rynek pracy postrzegany jest, jako dość mocno zależny od światowego
kryzysu gospodarczego, ale oczekuje się, że w 2010 roku wpływ kryzysu nieznacznie się
osłabi.
Eksperci są optymistami w przypuszczeniach o sytuacji na rynku pracy w przyszłości.
Przewidują, że sytuacja cały czas będzie się poprawiać, ale są bardziej wstrzemięźliwi w
swoich prognozach niż respondenci z innych powiatów. Podczas gdy dzisiejsza sytuacja przez
ponad połowę respondentów oceniana jest negatywnie, za 5 lat złej sytuacji spodziewa się już
tylko niecałe 18%, a za 10 lat – niewiele ponad 7% badanych. Poprawy realiów za rok
spodziewa się co dziesiąty respondent, ale po upływie 10 lat, dość dobrej sytuacji oczekuje
już co czwarty.
4
WYNIKI ANKIET DLA POWIATU ŻUROMIŃSKIEGO
1. Prognozy dotyczące poziomu i struktury zatrudnienia i bezrobocia
Tabela 1 Zatrudnienie i bezrobocie – dane na 30 grudnia 2008 roku
i prognozowane na koniec 2009 i 2010 roku
stopa bezrobocia
wskaźnik zatrudnienia
Na 30 grudnia 2008
19,3%
46,9%
pod koniec roku 2009
20,1%
43,9%
pod koniec roku 2010
19,9%
44,3%
Tabela 2 Udział zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki – dane na koniec 2008 roku
i prognozowane na koniec 2010
Koniec 2008
Koniec 2010
Sektor rolniczy
65,8%
63,8%
Sektor przemysłowy
10,0%
10,1%
Sektor usługowy
24,2%
26,2%
Tabela 3 Czynniki, które będą miały wpływ na rynek pracy i poziom bezrobocia – prognoza na 2010 rok
(1 - bardzo pozytywny wpływ; 5 bardzo negatywny wpływ)
1
2
3
4
5
średnia
Działania Rządu
3,6%
50,0%
32,1%
10,7%
3,6%
2,6
Sytuacja gospodarcza w kraju
10,7%
25,0%
53,6%
3,6%
7,1%
2,7
Pomoc Unii Europejskiej
25,0%
50,0%
17,9%
3,6%
3,6%
2,1
Działania Powiatowego Urzędu
Pracy
21,4%
32,1%
35,7%
10,7%
0,0%
2,4
Działalność organizacji w
powiecie powołanych do walki z
bezrobociem
17,9%
25,0%
25,0%
14,3%
17,9%
2,9
Powstanie nowych
przedsiębiorstw / zakładów pracy
50,0%
21,4%
25,0%
0,0%
3,6%
1,9
Rozwój lokalnych
przedsiębiorstw/ zakładów pracy
53,6%
17,9%
28,6%
0,0%
0,0%
1,8
Tabela 4 Udział kobiet i mężczyzn w strukturze bezrobocia – dane na koniec 2008 roku
i prognozowane na koniec 2010 roku
Kobiety
Mężczyźni
Koniec 2008
Koniec 2010
53,0%
54,0%
47%
46,0%
5
Tabela 5 Udział osób z poszczególnych kategorii wykształcenia w strukturze bezrobocia – dane na koniec 2008
roku i prognozowane na koniec 2010 roku
Koniec 2008
Koniec 2010
Gimnazjalne i poniżej
30,3%
29,6%
Zasadnicze zawodowe
31,1%
31,1%
Średnie ogólnokształcące
11,1%
11,3%
Średnie zawodowe
22,2%
21,9%
Wyższe
5,3%
5,9%
Tabela 6 Udział osób z poszczególnych kategorii wieku w strukturze bezrobocia - dane na koniec 2008 roku
i prognozowane na koniec 2010 roku
Koniec 2008
Koniec 2010
Do 24 lat
24,3%
24,3%
25 – 44 lata
47,9%
47,8%
45 lat i powyżej
27,7%
28,0%
Tabela 7 Diagnoza problemów dominujących w powiecie
Brak ofert pracy od pracodawców
89,3%
Brak kompetencji zawodowych bezrobotnych
39,3%
Brak psychicznej gotowości do podjęcia pracy przez bezrobotnych
7,1%
Niechęć do podjęcia oferowanej pracy legalnej
39,3%
Duży odsetek pracujących w tzw. „szarej strefie”
64,3%
Upadłość / zwolnienia w dużych zakładach pracy w Pana(i) powiecie
21,4%
Inne czynniki
3,6%
2. Prognozy dotyczące powstawania / likwidacji nowych miejsc pracy
Tabela 8 Prognoza dotycząca sektorów gospodarki, w jakich pod koniec 2010 będą powstawały
nowe miejsca pracy / będą likwidowane miejsca pracy
(wyniki nie sumują się do 100%, gdyż istniała możliwość udzielenia więcej niż jednej odpowiedzi)
powstaną nowe miejsca pracy
będą likwidowane miejsca pracy
Przemysł
3,6%
42,9%
Handel
71,4%
17,9%
Usługi
71,4%
7,1%
6
Budownictwo
57,1%
21,4%
Rolnictwo
17,9%
64,3%
Tabela 9 Prognoza dotycząca wielkości przedsiębiorstw, jakie w perspektywie
do 2010 roku będą powstawać / będą likwidowane
(wyniki nie sumują się do 100%, gdyż istniała możliwość udzielenia więcej niż jednej odpowiedzi)
będą powstawać
będą likwidowane
Małe
78,6%
25,0%
Średnie
21,4%
32,1%
Duże
0,0%
25,0%
Tabela 10 Prognoza dotycząca lokalizacji, w jakiej, w perspektywie do 2010 roku, będą powstawać nowe
przedsiębiorstwa / będą likwidowane przedsiębiorstwa
będą powstawać
przedsiębiorstwa
będą likwidowane
przedsiębiorstwa
W powiecie
14,3%
21,4%
W województwie mazowieckim,
poza powiatem
82,1%
53,6%
3. Wpływ kryzysu na lokalny rynek pracy
Tabela 11 Prognoza dotycząca wpływu kryzysu gospodarczego na lokalny rynek pracy w perspektywie końca
2009 roku i roku 2010 (1 - bardzo mały wpływ; 5 - bardzo duży wpływ)
1
2
3
4
5
średnia
Wpływ kryzysu na lokalny
rynek pracy na koniec 2009
0,0%
10,7%
46,4%
10,7%
32,1%
3,6
Wpływ kryzysu na lokalny
rynek pracy na koniec 2010
3,6%
3,6%
60,7%
17,9%
14,3%
3,4
7
4. Propozycja zmian w lokalnym systemie edukacji
Tabela 12 Propozycja zmian, jakie należałoby wprowadzić w ciągu najbliższego roku w lokalnym systemie
edukacji, aby dostosować go do lokalnego rynku pracy
 Dostosowanie kształcenia zawodowego do potrzeb lokalnego rynku pracy;
 Nacisk na kształcenie w kierunkach technicznych;
 Nacisk na kształcenie w zawodach związanych ze świadczeniem usług: murarz,
hydraulik, cieśla, dekarz, fryzjer;
 Rozwój kształcenia na poziomie szkół zawodowych;
 Rozwój kształcenia ustawicznego, upowszechnienie szkoleń dla bezrobotnych;
 Rozwój poradnictwa zawodowego – pomoc uczniom w wyborze zawodów
odpowiadających zapotrzebowaniom rynku pracy;
 Wprowadzenie zmian w ustawie o działalności gospodarczej;
 Zwiększenie liczby szkoleń dla bezrobotnych, dostosowanych do rynku pracy;
5. Prognozy dotyczące ogólnej sytuacji na rynku pracy w różnych perspektywach
czasowych
Tabela 13 Prognoza dotycząca ogólnej sytuacji na rynku pracy w powiecie w różnych perspektywach czasowych
(1 – zła sytuacja; 5 bardzo dobra sytuacja)
1
2
3
4
5
średnia
Sytuacja na rynku pracy na dziś
28,6%
28,6%
39,3%
3,6%
0,0%
2,2
Sytuacja na rynku pracy za rok
10,7%
39,3%
39,3%
10,7%
0,0%
2,5
Sytuacja na rynku pracy za 5 lat
0,0%
17,9%
57,1%
25,0%
0,0%
3,1
Sytuacja na rynku pracy za 10 lat
0,0%
7,1%
67,9%
17,9%
7,1%
3,3
8