PLAN ROZWOJU LOKALNEGO

Transkrypt

PLAN ROZWOJU LOKALNEGO
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
PLAN
ROZWOJU
LOKALNEGO
POWIATU
ŚREDZKIEGO
WRAZ Z
PROGRAMAMI OPERACYJNYMI
I WIE LOLE T NIM PLANE M
INWE ST YCYJ NYM
NA LAT A
- 2004–2007 -
Środa Wielkopolska, lipiec 2004r.
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
SPIS TREŚCI
Wstęp
3
Załączniki
4
1.0.
Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego
15
2.0.
Aktualna sytuacja społeczno-gospodarcza na obszarze objętym wdrażaniem planu
19
2.1.
Raport o stanie powiatu średzkiego
20
2.2.
Identyfikacja problemów na podstawie analizy SWOT (opracowano na podstawie
oceny dokonanej przez uczestników debat strategicznych)
3.0.
4.0.
46
Zadania polegające na poprawie sytuacji na danym obszarze
57
3.1.
Cele i kierunki działania
57
3.2.
Wybrany wariant rozwoju [lista zadań (celów) do zrealizowania wynikających z
hierarchii ważności]
66
Realizacja zadań i projektów
69
4.1.
Programy Operacyjne i ich oznaczenie
70
4.2.
Planowane projekty i zadania w okresie 2004-2012
72
4.3.
Wieloletni Plan Inwestycyjny 2004-2007 (zintegrowana tabela zadań)
125
5.0.
Powiązania projektów z innymi działaniami na terenie województwa
130
6.0.
Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu Rozwoju Lokalnego
133
7.0.
Plan finansowy na lata 2004-2012
137
7.1.
Ocena sytuacji finansowej powiatu średzkiego w latach 2000-2003 z uwzględnieniem
planu budżetu na 2004r.
138
7.2.
Analiza struktury dochodów
139
7.3.
Analiza struktury wydatków
142
7.4.
Projekcja wolnych środków na inwestycje
144
7.5.
Podział na źródła finansowania
148
8.0.
System wdrażania
149
9.0.
Sposoby monitorowania i oceny komunikacji społecznej
151
9.1.
Sposoby oceny realizacji Planu Rozwoju Lokalnego
152
9.2.
Podział potencjału inwestycyjnego na poszczególne priorytety, cele pierwszorzędne,
9.3.
cele drugorzędne, inne cele
153
Public Relations Planu Rozwoju Lokalnego
155
2
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
WSTĘP
Plan Rozwoju Lokalnego wraz z Programami Operacyjnymi i Wieloletnim Planem
Inwestycyjnym to dokument o charakterze
strategicznym stanowiący
integralną część
Strategii Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Powiatu Średzkiego.
Obowiązek opracowania planu wynika z zapisów Zintegrowanego Programu
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego i dotyczy przede wszystkim inwestycji, których
wykonanie może być dofinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz
innych środków zewnętrznych. Zapisy Planu Rozwoju Lokalnego są spójne z Narodowym
Planem Rozwoju oraz ze Strategią Rozwoju Województwa Wielkopolskiego, zatem działania
zaproponowane w omawianym opracowaniu wynikają z celów w/w dokumentów.
Priorytetowe inwestycje powiatu przeznaczone do realizacji na najbliższe lata wskazali
członkowie zespołu zadaniowego powołanego przez Zarząd Powiatu Średzkiego.
Plan Rozwoju Lokalnego opracowano według zaproponowanej w podręczniku
wdrażania ZPORR struktury, nieco zmodyfikowanej ze względu na specyfikę wcześniej
opracowanych dokumentów tj. Strategii Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Powiatu
Średzkiego i założeń do Programów Operacyjnych.
3
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
ZAŁĄCZNIKI
Uchwała Nr 201/2004
Zarządu Powiatu Średzkiego
z dnia 30 kwietnia 2004 roku
w sprawie:
procedury opracowania Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu Średzkiego wraz
z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym na lata 2004 - 2007
Podejmując działania mające na celu opracowanie pierwszej edycji Planu Rozwoju Lokalnego wraz z
Wieloletnim Planem Inwestycyjnym na lata 2004 – 2007, optymalnie dobranego zarówno pod
względem potrzeb strategicznych, jak i możliwości finansowych powiatu średzkiego, Zarząd Powiatu
uchwala, co następuje:
§ 1.
1.
2.
3.
4.
Powołać Komisję Koordynacyjną ds. Planu Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem
Inwestycyjnym na lata 2004 - 2007 (zwaną dalej „Komisją”), w skład której wchodzą osoby
wymienione w załączniku nr 1 do niniejszej uchwały.
Na Przewodniczącego Komisji Koordynacyjnej ds. Planu Rozwoju Lokalnego wraz z
Wieloletnim Planem Inwestycyjnym powołać Marię Bochyńską - Sekretarza Powiatu
Na Wiceprzewodniczącego Komisji Koordynacyjnej ds. Planu Rozwoju Lokalnego wraz z
Wieloletnim Planem Inwestycyjnym powołać Iwonę Rutkowską-Krause – Kierownika Wydziału
Promocji i Integracji Europejskiej
Celem opracowania Planu Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym na
lata 2004 - 2007 jest :
1) stworzenie dokumentu pomocniczego w negocjacjach o uzyskanie dofinansowania z
zewnętrznych środków finansowych, na przedsięwzięcia inwestycyjne realizowane na
terenie powiatu.
2) komunikacja władz samorządowych z mieszkańcami w zakresie długookresowych
zamierzeń inwestycyjnych, uwzględniających także wnioski/postulaty składane przez
mieszkańców,
3) przedstawienie przyszłym partnerom przedsięwzięć publiczno-prawnych długookresowych
planów przedsięwzięć inwestycyjnych,
4) utworzenie bazy danych o wszystkich potrzebach inwestycyjnych powiatu średzkiego,
5) zgromadzenie danych o wszystkich rozpoczętych inwestycjach (koncepcje, dokumentacje
techniczne, itp.)
6) konfrontacja potrzeb inwestycyjnych z możliwościami inwestycyjnymi,
7) uniknięcie jednoczesnego otwierania zbyt wielu frontów inwestycyjnych w stosunku do
zdolności finansowania powiatu.
8) określenie w okresie wieloletnim poziomu wydatków planowanych do poniesienia z budżetu
powiatu średzkiego i przeznaczonych na przedsięwzięcia inwestycyjne powiatu średzkiego.
4
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
§ 2.
1.
2.
Prace nad Planem Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym (PRL wraz z
WPI) przebiegać będą według przyjętego harmonogramu, który stanowi załącznik nr 2 do
niniejszej uchwały.
Plan Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym opracowany przez Komisję
na lata 2004 - 2007 posiadać będzie formułę planu „kroczącego”, tj. aktualizowanego corocznie z
uzasadnionych powodów obejmujących m.in.:
1) zmiany w źródłach finansowania WPI.
2) dezaktualizację zadań wprowadzonych do WPI.
§ 3.
1.
2.
3.
Przedmiotem planowania w WPI będą przedsięwzięcia inwestycyjne obejmujące:
1) wszelkie nakłady związane z realizacją danego projektu począwszy od prac badawczych dot.
tego projektu, wykupu gruntów, itp. do zakończenia prac budowlanych i oddania obiektu/ów
do użytku,
2) modernizację istniejącego rzeczowego majątku trwałego i zakupy inwestycyjne.
3) przedsięwzięcia inwestycyjne o wartości jednostkowej powyżej 20.000,-zł (z VAT).
Samodzielne przedsięwzięcia inwestycyjne o wartości jednostkowej do 20.000,-zł objęte zostaną
prognozą wydatków budżetowych na lata 2004-2007 sporządzoną przez Skarbnika Powiatu.
Wartość remontów odtworzeniowych objęta zostanie prognozą wydatków budżetowych na lata
2004 - 2007 sporządzoną przez Skarbnika Powiatu.
§ 4.
1.
2.
3.
4.
Skarbnik Powiatu przedstawiając opracowaną prognozę potencjału inwestycyjnego powiatu na
lata 2004 – 2007 wraz z dopuszczalnym poziomem zadłużenia Powiatu (przy założeniu
pozyskania zewnętrznych długoterminowych środków finansowych ze źródeł komercyjnych),
przedłoży jednocześnie opis parametrów przyjętych w projekcji dochodów oraz wydatków
Powiatu.
Opracowując projekcję, o której mowa w ust. 1 Skarbnik Powiatu zasięga wszelkich niezbędnych
konsultacji celem opracowania danych, o których mowa w pkt 8 i 9 załączonego harmonogramu,
na wiarygodnym i stabilnym poziomie.
W trakcie prac nad PRL wraz z WPI Skarbnik Powiatu przedłoży Komisji pisemne propozycje
(uwzględniające obowiązujące przepisy) dot. form i zasad dofinansowania przedsięwzięć
inwestycyjnych podejmowanych przez podmioty realizujące usługi publiczne w imieniu powiatu.
Przed zakończeniem prac nad PRL wraz z WPI, Skarbnik Powiatu dokona korekty projekcji
dochodów i wydatków z uwzględnieniem zadań inwestycyjnych przyjętych do WPI generujących
dodatkowe wydatki lub generujących dodatkowe dochody. Korekty te zostaną uwzględnione
przez Starostę Powiatu w ostatecznej wersji pierwszej edycji WPI.
§ 5.
1.
2.
3.
4.
Wniosek przedsięwzięć inwestycyjnych do WPI (zwany dalej „wnioskiem”) składany może być
wyłącznie na ujednoliconym wzorze stanowiącym załącznik nr 3 do niniejszej uchwały.
Zasady wypełniania wniosku przedsięwzięć inwestycyjnych do WPI omówione zostaną na
szkoleniu zorganizowanym w dniu 10 maja 2004 r. Do WPI przyjmowane będą wyłącznie
wnioski przedsięwzięć inwestycyjnych kompletnie wypełnione i podpisane.
Kompletnie wypełnione i podpisane wnioski przyjmuje od merytorycznych pracowników
Starostwa Powiatowego Sekretarz Powiatu.
Wnioskodawcą przedsięwzięć inwestycyjnych mogą być samodzielni pracownicy Starostwa
Powiatowego, a także jednostki organizacyjne powiązane z budżetem powiatu,
5
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
5.
6.
7.
8.
9.
Postulaty do WPI oraz wnioski składać mogą także radni, stowarzyszenia i nieformalne grupy
mieszkańców, organizacje reprezentujące biznes lokalny i inne zorganizowane grupy społeczne z uwzględnieniem zapisów w ust. 7.
Wszelkie postulaty i wnioski przedsięwzięć inwestycyjnych do WPI przyjmują pracownicy
merytorycznie właściwi dla charakteru danego wniosku – nazwiska osób oraz numery pokoi, w
których można składać wnioski/postulaty określa załącznik nr 4 do niniejszej uchwały.
Złożone wnioski weryfikowane są przez osoby merytoryczne określone w załączniku nr 4 i
ewentualne ujmowane we wnioskach składanych przez te osoby do WPI. Złożone sugestie i
postulaty (inicjatywy mieszkańców) stanowić mogą podstawę wniosków składanych przez dane
osoby do WPI.
W przypadku nie ujęcia przez osoby merytoryczne określone w załączniku nr 4
postulatu/wniosku złożonego przez grupy mieszkańców wymienionych w ust. 6, osoby te
informują wnioskodawcę o przyczynie odstąpienia od wniosku.
O terminie i trybie rozpoczęcia przyjmowania wniosków od mieszkańców wymienionych w ust.
6 oraz kryteriach kwalifikacji zadań do WPI, informuje media (zgodnie z harmonogramem)
Przewodniczący Komisji Koordynacyjnej ds. Planu Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim
Planem Inwestycyjnym.
Osoba wnioskująca będzie miała na uwadze kierunki rozwoju powiatu ujęte w priorytetach oraz
celach Strategii Rozwoju Powiatu Średzkiego.
Kryteria oceny zadań w projekcie zawiera załącznik nr 5.
§ 6.
1.
2.
Okres konsultacji społecznych przewidzianych w harmonogramie prac nad PRL wraz z WPI
obejmował będzie także konsultacje z podmiotami będącymi dostawcami mediów tj. energii,
gazu, itd.
Celem kolejnych działań określonych w załączonym terminowo harmonogramie prac jest
przedstawienie projektu PRL wraz z WPI najpóźniej w miesiącu czerwcu 2004 r. (dotyczy
pisemnego projektu) oraz w miesiącu wrześniu 2004 r. (dotyczy kolejnych lat aktualizacji i
sporządzania WPI) tj. w miesiącu składania projektu budżetu na lata 2005, 2006, 2007.
§7
1.
Przy opracowywaniu Planu Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym
zsynchronizowanym ze Strategią Rozwoju Powiatu Średzkiego przyjmuje się zasadę otwartości
przyjętego niniejszą uchwałą systemu prac nad PRL wraz z WPI na ewentualne korekty, o ile
usprawnią one przyjęty tryb pracy nad PRL wraz z WPI bez wypaczenia jego celu i istoty oraz
zachowają ostateczny planowany termin zakończenia prac nad pierwszą edycją PRL wraz z WPI.
§8
Wykonanie uchwały powierza się Staroście Średzkiemu.
§9
Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
6
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Zał. Nr 1 do uchwały Zarządu
Nr 201/2004.
z dnia 30 kwietnia 2004 r.
SKŁAD OSOBOWY KOMISJI KOORDYNACYJNEJ
DS. PLANU ROZWOJU LOKALNEGO
WRAZ Z WIELOLETNIM PLANEM INWESTYCYJNYM
DLA POWIATU ŚREDZKIEGO
1.
Przewodniczący Komisji – Maria Bochyńska
2.
Wiceprzewodniczący – Iwona Rutkowska-Krause
Członkowie:
1.
Jacek Orłowski – członek Zarządu Powiatu Średzkiego
2.
Sabina Pernak – Skarbnik Powiatu
3.
Jerzy Podbielski – Kierownik Wydziału Administracji Architektoniczno-Budowlanej
4.
Jerzy Helwig – Dyrektor Zarządu Dróg Powiatowych
5.
Mirosława Plenzler – Kierownik Wydziału Geodezji i Gospodarki Nieruchomościami
6.
Bernadeta Staszak – Kierownik Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie
7
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Zał. Nr 2 do uchwały Zarządu.
Nr 201/2004
z dnia 30 kwietnia 2004 r.
Harmonogram prac nad PRL wraz z WPI
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Rodzaj działań
Przyjęcie uchwały w sprawie opracowania Planu Rozwoju
Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Powiatu
Średzkiego oraz powołanie Komisji Koordynacyjnej ds. Planu
Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym
wraz z wyznaczeniem koordynatorów w jednostkach
powiązanych z budżetem powiatu.
Opracowanie wstępnego projektu „Procedury opracowania PRL
wraz z WPI” (rodzaj i wartość zadań ujmowanych w WPI,
wnioskodawcy, zakres przedmiotowy, czy „kroczący” charakter
planu, inne) i przedstawienie ich Komisji PRL wraz z WPI do
zaopiniowania.
Warsztaty szkoleniowe dla Komisji Koordynacyjnej ds. Planu
Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym i
jednostek podległych powiatowi.
Wnioskowanie przez radnych, kierowników jednostek
organizacyjnych powiatu, organizacje i stowarzyszenia,
pracowników Starostwa Powiatowego oraz jednostki powiązane z
budżetem powiatu zadań inwestycyjnych do PRL wraz z WPI na
ujednoliconych kartach informacyjnych.
Ustalenie możliwości współfinansowania zadań ze środków
zewnętrznych i przekazanie informacji (zakładany poziom
współfinansowania, termin).
Przedstawienie prognozowanego potencjału inwestycyjnego
powiatu na lata 2004-2007 i przekazanie prognoz Koordynatorowi
ds. programów Unii Europejskiej oraz projekcja zadłużenia
powiatu na lata 2004-2007.
Ustalenie propozycji hierarchii zadań według ustalonych
kryteriów.
Termin
kwiecień 2004 r.
kwiecień 2004 r.
do 15 maja 2004r.
do 31 maja 2004r.
10.06.2004
10.06.2004
15.07.2004
Praca nad propozycją hierarchii zadań wg ustalonych kryteriów i
selekcja zadań.
30.07.2004
Zakończenie prac nad PRL wraz z WPI i przekazanie do
konsultacji społecznych.
05.08.2004
Podjęcie uchwały Rady Powiatu Średzkiego o zatwierdzeniu
„Planu Rozwoju Lokalnego wraz z Wieloletnim Planem
Inwestycyjnym Powiatu Średzkiego na lata 2004 – 2007”
Wykonawca
Starosta Powiatu Średzkiego
sierpień 2004
BMI Sp. z o.o., Starosta Powiatu
Średzkiego,
Koordynator ds. Programów Unii
Europejskiej.
BMI Sp. z o.o., Koordynator ds.
Programów Unii Europejskiej.
radni, kierownicy jednostek
organizacyjnych powiatu,
organizacje i stowarzyszenia,
pracownicy Starostwa
Powiatowego
Koordynator ds. Programów Unii
Europejskiej.
Skarbnik Powiatu,
BMI Sp z o.o
BMI Sp. z o.o., lub Koordynator
ds. Programów Unii Europejskiej,
Starosta Powiatu
Komisja PRL wraz z WPI, Komisje
Rady Powiatu Średzkiego
Przewodniczący Komisji PRL wraz
z WPI na ręce Przewodniczącego
Rady Powiatu Średzkiego
Przewodniczący Rady Powiatu
Średzkiego
Zał. Nr 3 do uchwały Zarządu
Nr 201/2004
8
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
z dnia 30 kwietnia 2004 r.
WNIOSEK
PRZEDSIĘWZIĘCIA INWESTYCYJNEGO DO WPI
(TERMS OF REFERENCE)
NAZWA ZADANIA:
Propozycja nazwy zadania inwestycyjnego.
OSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ ZADANIA:
Osobą odpowiedzialną za realizację zadania jest ……………. Wydziału Starostwa Powiatowego w
Środzie Wielkopolskiej w …………………………. zgłaszającego wniosek lub osoba przez niego
wskazana.
BENEFICJENT:
Beneficjentem jest grupa mieszkańców powiatu, która będzie korzystać z efektów zadania po jego
realizacji (np. młodzież powiatu, mieszkańcy osiedla, wszyscy mieszkańcy powiatu, czytelnicy biblioteki,
itp.).
KRÓTKI OPIS PROJEKTU:
W tym punkcie należy wykazać m.in.: związek funkcjonalny lub techniczny z innymi realizowanymi
zadaniami; obowiązek realizacji wynikający z przepisów.
W tym punkcie m.in. należy określić czy planowane przedsięwzięcie posiada opracowaną dokumentację
techniczną oraz czy posiada pozwolenie na budowę. Jeżeli spełnienie tych warunków nie jest wymagane
należy również to zapisać.
Należy również opisać aktualne zaawansowanie prac nad realizacja zadania inwestycyjnego.
9
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
LOKALIZACJA:
Określając lokalizację należy umiejscowić planowane przedsięwzięcie, podając adres / numer działki,
podać inne dane charakteryzujące nieruchomość, w tym także formę władania gruntem czyja własność,
jak dzierżawa to na ile lat zawarta.
Należy również określić czy planowane przedsięwzięcie jest zgodne z aktualnym miejscowym planem
zagospodarowania przestrzennego. Jeżeli spełnienie tego warunku nie jest wymagane należy również to
zapisać.
CZAS REALIZACJI PROJEKTU:
W tej pozycji należy określić proponowane ramy czasowe realizacji projektu.
EFEKT:
Ekonomiczny (mierzalny) będzie generować dodatkowe dochody, czy dodatkowe wydatki.
Społeczny zaspokaja potrzeby mieszkańców (dostępność do placówek oświaty, poprawia komunikację,
itp.), poprawia aktywność zawodową mieszkańców, stwarza warunki do ożywienia inwestycyjnego wśród
podmiotów gospodarczych, itp.
Inne efekty.
KOSZTY:
W niniejszej pozycji należy podać jednorazowe nakłady inwestycyjne na zadanie a także roczne koszty
eksploatacji, które będą miały wpływ na budżet powiatu.
ZAANGAŻOWANIE ŚRODKÓW WŁASNYCH:
W pozycji tej należy określić udział środków własnych w całkowitych nakładach inwestycyjnych;
procentowo i kwotowo. Należy również wskazać, czy realizowany projekt należy do zadań własnych
powiatu.
WPŁYW NA ŚRODOWISKO:
W niniejszej pozycji należy określić wpływ planowanego przedsięwzięcia na środowisko: pozytywny /
neutralny / negatywny, oraz uzasadnić.
10
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
PARTNERZY PROJEKTU:
W niniejszej pozycji należy wymienić partnerów zaangażowanych w jakikolwiek sposób (pośrednio lub
bezpośrednio) w realizację projektu oraz ewentualnie wykazać czy planowane i możliwe jest pozyskanie
dodatkowych środków na realizację przedsięwzięcia z: funduszy pomocowych Unii Europejskiej, PPP, i
innych.
UZASADNIENIE:
Uzasadniając proponowane zadanie należy wykazać jego związek z innymi zadaniami zrealizowanymi
lub realizowanymi, w stosunku do których posiada ono charakter komplementarny, pozwalający
wzmocnić pozytywny całkowity efekt na otoczenie.
Data : ..........................................
........................................................
Podpis Kierownika
........................................................
Podpis Starosty Powiatu
Wydziału
11
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Zał. Nr 4 do uchwały Zarządu
Nr 201/2004
z dnia 30 kwietnia 2004 r.
WYKAZ WYDZIAŁÓW STAROSTWA POWIATOWEGO
W KTÓRYCH MOŻNA SKŁADAĆ POSTULATY I WNIOSKI
Lp.
Nazwa Wydziału
1.
Wydział Administracji Architektoniczno – Budowlanej – p.J.Podbielski
2.
Wydział Edukacji, Kultury i Sportu – p.R.Tomczak
3.
Wydział Promocji i Integracji Europejskiej – p.I.Rutkowska-Krause
12
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Zał. Nr 5 do uchwały Zarządu
Nr 201/2004
z dnia 30 kwietnia 2004 r.
KRYTERIA OCENY ZADAŃ W PROJEKCIE:
LP.
1.
WYSZCZEGÓLNIENIE
PUNKTACJA
Zgodność ze Studium Uwarunkowań i Kierunków
2 punkty
Zagospodarowania Przestrzennego
2.
Dokumentacja (dokumentacja techniczna, kosztorys
1 punkt
inwestorski)
3.
Możliwość finansowania zadania przy udziale środków
1 punkt
zewnętrznych (fundusze strukturalne; PPP; inne)
4.
Pozwolenie na budowę
2 punkty
5.
Przedsięwzięcia realizowane w ramach zadań własnych
3 punkty
gminy
6.
Komplementarność - powiązanie z innymi zadaniami
Razem:
1 punkt
10 punktów
Uchwała Nr 235/2004
13
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Zarządu Powiatu Średzkiego
z dnia 13 sierpnia 2004 roku
w sprawie zmiany uchwały Nr 201/2004 Zarządu Powiatu Średzkiego z dnia
30 kwietnia 2004 roku w sprawie procedury opracowania Planu Rozwoju
Lokalnego Powiatu Średzkiego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym
na lata 2004 – 2007.
W związku z rozwiązaniem z dniem 30 czerwca 2004 r. stosunku pracy
z Panem Jerzym Podbielskim – Kierownikiem Wydziału Administracji
Architektoniczno – Budowlanej Zarząd Powiatu uchwala, co następuje:
§ 1. W uchwale Nr 201/2004 Zarządu Powiatu Średzkiego z dnia 30 kwietnia
2004 r. w sprawie procedury opracowania Planu Rozwoju Lokalnego Powiatu
Średzkiego wraz z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym na lata 2004 – 2007
wprowadza się następujące zmiany:
1. w załączniku nr 1 do uchwały zapis w brzmieniu: „3 Jerzy Podbielski –
Kierownik Wydziału Administracji Architektoniczno – Budowlanej”
zastępuje się zapisem: „3 Ewa Przybylska – Katarzyniak - Kierownik
Wydziału Administracji Architektoniczno – Budowlanej”
2. w załączniku nr 4 do uchwały zapis w brzmieniu: „Wydział Administracji
Architektoniczno – Budowlanej – p. J. Podbielski” zastępuje się zapisem:
„Wydział Administracji Architektoniczno – Budowlanej – p. Ewa
Przybylska – Katarzyniak”
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Staroście Średzkiemu.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Starosta
(mgr inż. Paweł Łukaszewski)
14
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
1.0. OBSZAR
I CZAS
REALIZACJI
PLANU ROZWOJU
LOKALNEGO
15
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Misja jest wyrażeniem, które określa główny cel powiatu, jego „sens życia”. Jest
wyrazem dążeń i oczekiwań w stosunku do powiatu, dla którego została sformułowana.
Wypracowana, na etapie tworzenia Strategii Rozwoju Społeczno – Gospodarczego
Powiatu Średzkiego, misja rozwoju powiatu poprzez wizję, pokazuje pozytywny obraz
powiatu średzkiego w perspektywie 10 lat.
Misja wyraźnie określa charakter powiatu i wskazuje jej atuty. Z misji bezpośrednio
wynikają obszary, które powinny być rozwijane. Obszary rozwojowe powiatu średzkiego
wzajemnie się uzupełniają. Wiele zadań realizacyjnych wskazanych w obszarze "gospodarka"
powiązanych będzie zarówno z obszarem "infrastruktura" oraz dotyczącym samych
mieszkańców. Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości będzie zarówno kreował nowe
miejsca pracy, jak również będzie wpływał na inwestycje w dziedzinie infrastruktury czy
ochrony środowiska naturalnego. Zadania realizowane w obszarach związanych z kulturą,
oświatą i sportem wpłyną na podnoszenie poziomu wykształcenia mieszkańców oraz
integracji kulturalnej regionu.
W dalszej części dokumentu przedstawiono obszary, cele i kierunki działania dla
każdego z obszarów życia społeczno – gospodarczego (ekologia, gospodarka, infrastruktura,
przestrzeń, społeczność).
16
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POWIAT ŚREDZKI
OBSZAR ZRÓWNOWAŻONEGO
ROZWOJU,
CENTRUM GOSPODARCZE
I REKREACYJNE O DOBREJ
INFRASTRUKTURZE
SPRZYJAJĄCEJ ROZWOJOWI
MAŁEJ I ŚREDNIEJ
PRZEDSIĘBIORCZOŚCI,
Z DOBRZE ROZWINIĘTĄ
SIECIĄ USŁUG.
BEZPIECZNY POWIAT Z
DOBRĄ BAZĄ KULTURALNĄ
I OŚWIATOWĄ, WE
WZAJEMNYM
ODDZIAŁYWANIU Z
AGLOMERACJĄ POZNAíSKĄ
I OBSZAREM TRADYCJI
I KULTURY WIELKOPOLSKIEJ.
17
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Obszar powiatu średzkiego administracyjnie dzieli się na 5 gmin i one stanowią
naturalne obszary realizacji Planu Rozwoju Lokalnego. Są to następujące gminy: Dominowo,
Krzykosy, Nowe Miasto nad Wartą, Zaniemyśl, Miasto i Gmina Środa Wielkopolska.
Natomiast samorząd powiatowy w obszarze „Przestrzeń” przyjętej Strategii Rozwoju
Społeczno – Gospodarczego Powiatu Średzkiego wyszczególnił obszary funkcjonowania
Planu Rozwoju Lokalnego na szczeblu powiatu niepokrywające się z granicami gmin. Powiat
realizuje swoje zamierzenia w kategoriach makro w stosunku do zamierzeń gmin i
wielokrotnie łączy ich interesy w obszarach ponadgminnych i otoczenia powiatu.
Stąd Plan Rozwoju Lokalnego w Powiecie Średzkim oparty został na następujących
obszarach:
-
o walorach gospodarczych (atrakcyjne tereny inwestycyjne),
-
współpracy i rozwoju z aglomeracją poznańską,
-
opartych na lokalnej tradycji i historii regionu,
-
gospodarczego i społecznego wykorzystania położenia komunikacyjnego powiatu.
Powyższe obszary zapisane w celach niezbędnych i pierwszorzędnych traktuje się
jako obszary rozwoju społeczno-gospodarczego, priorytetowe na lata 2004-2007.
Natomiast obszary zapisane w celach drugorzędnych są bliższe projekcji realizacji
Planu Rozwoju Lokalnego na lata 2008-2012 i obejmują:
-
obszary przyrodniczo-turystyczne,
-
obszar współpracy środowisk akademickich z Poznaniem,
-
obszar współpracy z okalającymi powiat samorządami.
Powyższe obszary, zidentyfikowane na podstawie Strategii Rozwoju Społeczno –
Gospodarczego Powiatu Średzkiego stanowią o podziale przestrzeni społeczno –
gospodarczej
powiatu,
w
których
to
obszarach
będą
realizowane
poszczególne
przedsięwzięcia zamieszczone w Zintegrowanej Tabeli Wieloletniego Planu Inwestycyjnego.
Dotyczy to inwestycji finansowych w oparciu o montaż finansowy środków z budżetu
powiatu i funduszy strukturalnych, jak i realizowanych tylko w oparciu o środki własne.
18
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.0. AKTUALNA
SYTUACJA
SPOŁECZNOGOSPODARCZA
NA OBSZARZE
OBJĘTYM
WDRAŻANIEM
PLANU
19
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.1. RAPORT O STANIE
POWIATU ŚREDZKIEGO
Powiat średzki leży w środkowej części województwa wielkopolskiego na południowy
wschód od miasta Poznania. Swoim zasięgiem obejmuje pięć gmin: Dominowo, Krzykosy, Nowe
Miasto nad Wartą, Zaniemyśl oraz Miasto i Gminę Środa Wlkp. Powiat średzki graniczy z powiatami:
poznańskim, wrzesińskim, jarocińskim i śremskim. Siedzibą władz powiatu jest miasto Środa Wlkp. oddalone od stolicy województwa wielkopolskiego - Poznania - o 33 km. Przez teren powiatu
przebiegają szlaki komunikacyjne łączące Wybrzeże Morza Bałtyckiego ze Śląskiem - droga krajowa
nr 11 oraz kolejowa magistrala z północy na południe Polski. W odległości 9 km od Środy Wlkp.
przebiega autostrada A-2, łącząca wschód z zachodem. Na terenie powiatu znajdują się stacje
kolejowe w miejscowościach: Środa Wlkp., Sulęcinek, Solec, Chocicza.
Powiat średzki ma charakter rolniczo-przemysłowy. W jego południowej części przepływa
uregulowana rzeka Warta. Teren powiatu jest równinny, a lesistość wynosi 16%. W regionie
dominuje krajobraz typowy dla Wielkopolski - rozległe niziny wypełnione szachownicą pól i łąk,
ozdobione szpalerami wierzb przydrożnych lub olch nad rzeczkami, strumieniami, niewielkie
wzniesienia, niekiedy porośnięte lasami. Ziemia średzka położona jest geograficznie na terenie
Pojezierza Gnieźnieńskiego, subregionu Pojezierza Wielkopolskiego. Część północna to Równina
Wrzesińska urozmaicona na południowym zachodzie długą rynną jezior Zaniemysko-Kórnickich.
Południową część ziemi średzkiej zajmuje Kotlina Śremska, którą pośrodku przecina szeroka
pradolina Warty, płynącej tutaj na linii wschód - zachód. Najwyższym wzniesieniem jest Góra
Górzno - 124,2 m, położona w północno - wschodniej części powiatu, natomiast najniższym punktem
jest dolina Warty (63,5 m) na krańcu zachodnim, na wysokości Solca. Urozmaiceniem pejzażu są
małe rzeczki i strumienie - Głuszynka, Moskawa, Miłosławka, czy Średzka Struga. Na terenie powiatu
znajdują się cztery jeziora oraz zbiornik retencyjny.
Dobra lokalizacja powiatu, rozbudowana infrastruktura, dobrze rozwinięta sieć dróg
kołowych i kolejowych oraz bogactwo zabytków sprawiają, że powiat średzki jest miejscem
atrakcyjnym dla inwestycji gospodarczych jak i regionem pełnym uroku i ciekawych miejsc, który
warto odwiedzić i dobrze poznać.
20
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.1.1. Syntetyczna charakterystyka powiat.
2.1.1.1. Położenie, dane ogólne, powiązanie z otoczeniem.
Powiat obejmuje obszar 623,18 km2, w tym:
NAZWA GRUNTU
WYSZCZEGÓLNIENIE
- użytki rolne ogółem w tym:
46204 ha
- grunty orne
41676 ha
- sady
269 ha
- łąki
2680 ha
- pastwiska
1579 ha
- lasy i grunty leśne
10182 ha
- pozostałe grunty i nieużytki
5932 ha
2.1.2. Powiat w statystykach.
Przekrój statystyczny powiatu średzkiego wg danych uzyskanych z Urzędów Gmin i Miast
przedstawia poniższa tabela (dane za rok 2003):
Powierzchnia powiatu ogółem
623,18km2
Stan ludności ogółem
55030
w tym mężczyźni
27059
Małżeństwa cywilne
157
Małżeństwa wyznaniowe
133
Urodzenia żywe na 1000 ludności
10,56
w tym dziewczynek
Zgony ogółem na 1000 ludności
7,87
w tym kobiet
Ludność w wieku przedprodukcyjnym
13572
Ludność w wieku produkcyjnym
34092
Ludność w wieku poprodukcyjnym
7357
Liczba gospodarstw domowych
16301
Liczba gospodarstw rolnych, w tym:
3060
gospodarstwa rolne do 1 ha przeliczeniowego
do 3 ha
od 3 ha do 5 ha
od 5 ha do 7 ha
od 7 ha do 15 ha
od 15 ha do 50 ha
powyżej 50 ha
Dochód budżetu gmin powiatu ogółem 2001 rok ( w zł.)
Dochód budżetu gmin powiatu ogółem 2002 rok ( w zł.)
Wydatki gmin na realizację programu profilaktyki rozwiązywania problemów
alkoholowych ogółem w 2001 roku (w zł.)
Wydatki gmin na realizację programu profilaktyki rozwiązywania problemów
alkoholowych ogółem w 2002 roku (w zł.)
Dochód gmin powiatu na 1 mieszkańca w 2001 roku (w zł.)
Dochód gmin powiatu na 1 mieszkańca w 2002 roku (w zł.)
620
742
331
235
637
441
47
74332348,35
74438606,71
630377,52
786042,92
2113,57
2146,82
21
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.1.3. Działalność produkcyjno-usługowa i budownictwo.
Na terenie powiatu prowadziło działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności
gospodarczej 3 183 podmioty gospodarcze (stan na koniec 2003 roku).
STRUKTURA PROWADZONEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ PRZEDSTAWIA SIĘ NASTĘPUJĄCO:
WYSZCZEGÓLNIENIE
2003
Placówki handlowe
985
Placówki gastronomiczne
103
Produkcja wyrobów przemysłowych
146
Produkcja wyrobów spożywczych
43
Usługi transportowe
280
Usługi budowlane
451
Zakłady produkcyjno - usługowe
527
Inne
648
OGÓŁEM:
3183
2.1.4. Infrastruktura techniczna.
2.1.4.1. Transport i komunikacja.
wyszczególnienie
Powiat średzki
drogi gminne
drogi powiatowe
drogi wojewódzkie
drogi krajowe
Razem dróg w powiecie:
Ogółem
346,167
332,140
38,500
39,800
756,607
Długość dróg w kilometrach
o nawierzchni twardej
o nawierzchni gruntowej
121,765
224,402
289,362
42,778
38,500
0,000
39,800
0,000
489,427
267,180
Długość dróg w powiecie wynosi: 756,607 km w tym:
- w tym o nawierzchni twardej: 489,427km
- o nawierzchni gruntowej: 267,180km
Wyszczególnienie
gminy
Dominowo
Krzykosy
Nowe Miasto nad Wartą
Środa Wielkopolska
Zaniemyśl
Powiat średzki ogółem
Ogółem
52,720
66,942
42,005
129,400
55,100
346,167
Długość dróg gminnych w kilometrach
o nawierzchni twardej
o nawierzchni gruntowej
29,910
22,810
4,190
62,752
25,365
16,640
45,900
83,500
16,400
38,700
121,765
224,402
22
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Szkielet układu drogowego powiatu stanowią drogi:

nawierzchni bitumicznej: 287,462km

nawierzchni betonowej: 1,900km

nawierzchni tłuczniowo – brukowej: 5,789km

posiadających nawierzchnię gruntową: 36,989km
Elementy konstrukcyjne znajdujące się w ciągu dróg:

wiadukty kolejowe: 1

wiadukty (autostrada): 5

mosty: 15

przepusty: 203
Stan techniczny dróg i obiektów mostowych w ciągu dróg powiatowych
Wyszczególnienie
Stan nawierzchni dróg
nawierzchnia twarda
km
nawierzchnia gruntowa
%
ogółem
289
43
332
100,00
dobry
63
-
63
19,00
162
-
162
48,80
64
43
107
32,20
zadowalający
zły
Komunikacja PKS – główne kierunki:
Środa Wlkp. – Poznań
Śrem – Września
Nekla – Kostrzyn
Komunikacja PKP – główne kierunki:
Środa Wlkp. – Poznań
Środa Wlkp. - Jarocin
23
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.1.4.2. Telekomunikacja.
Na terenie powiatu głównym operatorem jest Telekomunikacja Polska S.A.
Liczba abonentów telefonii przewodowej na 1000 ludności:1 280,0
Ponadto na terenie gmin wchodzących w skład powiatu znajdują się stacje bazowe operatorów
telefonii komórkowych w ilości 12 sztuk.
2.1.4.3. Zaopatrzenie w wodę.
Długość sieci wodociągowej: 630,80km
Ilość ujęć wody: 35
Liczba studni: 35
Zasoby studni: 3656,20m3/d
Pobór wody na potrzeby przemysłu: 12,30%; sieci wodociągowej: 71,30%
Średni pobór wody: 363,057m3/d
2.1.4.4. Kanalizacja.
Długość sieci sanitarnej: 112,10km
Długość sieci deszczowej: 44,40km
2.1.4.5. Gospodarka odpadami.
Liczba wysypisk odpadów znajdujących się w powiecie: 4
Stan wypełnienia wysypisk: 54 829,538m3
Pojemność: 91 722,69m3
Powierzchnia: 23,8446ha
Powierzchnia wykorzystana: 7,914ha
2.1.4.6. Oczyszczalnie ścieków.
Liczba oczyszczalni: 68
Liczba oczyszczalni zbiorczych: 45
Liczba oczyszczalni indywidualnych: 23
Przepustowość oczyszczalni do 5m3/d: 41
Przepustowość oczyszczalni powyżej 5m3/d: 27
Liczba mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnie: 35%
1
Dane na podstawie: „Rocznik Statystyczny Województwa Wielkopolskiego 2003 – ważniejsze dane o
podregionach, powiatach i gminach”
24
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.1.5.
Szkolnictwo, oświata i wychowanie
Starostwo Powiatowe jest organem prowadzącym dla szkół ponadgimnazjalnych, szkół
specjalnych i placówek oświatowo – wychowawczych na terenie powiatu średzkiego.
Aktualny stan przedszkoli (2003r.)
Liczba
przedszkoli
Liczba
dzieci
Liczba
oddziałów
Pracownicy pedagogiczni
w przeliczeniu na etaty
13
756
37
60,32
Pracownicy administracji
i obsługi w przeliczeniu
na etaty
74,23
Aktualny stan szkół podstawowych (2003r.)
Liczba
szkół
Liczba
uczniów
Liczba
oddziałów
Pracownicy pedagogiczni
w przeliczeniu na etaty
Pracownicy administracji
i obsługi w przeliczeniu
na etaty
22
4706
229
389,52
152,89
Liczba
szkół
Liczba
uczniów
11
2398
Liczba
szkół
4
Aktualny stan szkół gimnazjalnych (2003r.)
Liczba
Pracownicy pedagogiczni
Pracownicy administracji
oddziałów
w przeliczeniu na etaty
i obsługi w przeliczeniu
na etaty
98
176,77
40,63
Aktualny stan szkół ponadgimnazjalnych (2003r.)
Pracownicy administracji
Liczba
Liczba
Pracownicy pedagogiczni
i obsługi w przeliczeniu
uczniów
oddziałów
w przeliczeniu na etaty
na etaty
3505
132
209,7
51
Komputeryzacja szkół ponadgimnazjalnych
Nazwa szkoły
Liceum
Ogólnokształcące
Zespół Szkół
Zawodowych
Zespół Szkół
Rolniczych
Zespół Szkół
Ekonomicznych
Razem
Liczba
uczniów
Liczba
oddziałów
Liczba pracowni
komputerowych
Liczba
komputerów
Liczba uczniów
przypadających
na 1 komputer
531
19
1
45
11,8
Liczba
komputerów
przypadających
na 1 oddział
2,37
1524
58
3
42
36,29
0,72
996
40
3
40
24,9
1
454
15
2
17
26,71
1,13
3505
132
9
144
24,34
1,09
25
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Prywatna Szkoła Policealna EURONAUKA (szkoła niepubliczna z uprawnieniami szkoły
publicznej)
liczba uczniów – 48
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna obejmuje 12.718 dzieci i młodzieży z przedszkoli, szkół
podstawowych, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych z terenu powiatu średzkiego,
Powiatowy Szkolny Ośrodek Sportowo – Turystyczny obejmuje 468 uczniów
Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
Inne placówki oświatowe
1) Biblioteki Publiczne 5
2) Ośrodek Kultury 5
3) Muzea 2
4) Rezerwat Archeologiczny w Gieczu 1
5) Powiatowa Biblioteka Pedagogiczna filia w Środzie Wlkp.
Baza sportowa
a) hale sportowe 15
b) boiska 37
c) korty tenisowe 5
d) baseny 1
c) szlaki turystyczne i ścieżki rowerowe 166 km
Kluby sportowe 27
SZKOŁY PONADGIMNAZJALNE W POWIECIE ŚREDZKIM
Lp.
Nazwa szkoły
1.
Liceum Ogólnokształcące
im. Powstańców Wielkopolskich
w Środzie Wielkopolskiej
2.
Zespół Szkół Rolniczych
im. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego
w Środzie Wielkopolskiej
3.
Zespół Szkół Zawodowych
im. H. Cegielskiego
w Środzie Wielkopolskiej
4.
Zespół Szkół Ekonomicznych
im. Jana Wójkiewicza
w Łęknie
5.
Euronauka
w Środzie Wielkopolskiej
Adres
ul. Ks. Kegla 1a
63-000 Środa Wlkp.
www.srodalo.xu.pl
e-mail: [email protected]
ul. Kosynierów 2b
63-000 Środa Wlkp.
www.republika.pl/zsrsroda
e-mail: [email protected]
ul. Paderewskiego 27
63-000 Środa Wlkp.
www.zsz.psr.szkola.net
e-mail: [email protected]
Łękno 2
63-020 Zaniemyśl
tel./fax 0 – 61 285-70-21
www.zse.l.pl
e-mail: [email protected]
ul. Brodowska 28
63-000 Środa Wlkp.
tel./fax 0 – 61 286-49-64 do 66
www.euronauka.com.pl
e-mail: [email protected]
26
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.1.6. Ochrona zdrowia.
System ochrony zdrowia oparty jest na publicznych i niepublicznych Zakładach Opieki Zdrowotnej.
Na terenie powiatu średzkiego podstawową opiekę zdrowotną zabezpieczają publiczne i
niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej (zespoły lekarzy rodzinnych, praktyki pielęgniarskie, zespoły
pielęgniarek środowiskowych, położne, gabinety prywatne). Mieszkańcy powiatu mogą korzystać z
opieki specjalistycznej w przychodniach i poradniach specjalistycznych, zorganizowanych przy
szpitalu lub w zakładach samodzielnych (przychodnie specjalistyczne) lub w gabinetach lekarzy
specjalistów prowadzących własne praktyki.
Na terenie powiatu średzkiego istnieje 25 praktyk świadczących usługi z zakresu podstawowej
opieki zdrowotnej. Praktyk lekarzy rodzinnych jest 6. Pracuje w nich 36 lekarzy rodzinnych, co jest
zgodne z przyjętym wskaźnikiem 1 lekarz na 2.500 pacjentów.
Jednakże rozmieszczenie praktyk jest nierównomierne. Pielęgniarki środowiskowe, których w
powiecie pracuje 33, skupiają się w 8 praktykach. Osiem osób pracujących w powiecie jako położne
znalazło zatrudnienie w 5 praktykach. Higienistek szkolnych w powiecie jest 9, pracują one w 6
praktykach.
W powiecie są dwie gminy, gdzie nie ma praktyki higienistki szkolnej. Są to gminy Dominowo
i Krzykosy. Obecną bazę, rozmieszczenie oraz dostępność dla pacjentów w zakresie POZ należy
uznać za dobrą. SP ZOZ w Środzie Wlkp. wynajmuje pomieszczenia praktykom lekarskim i
pielęgniarskim w Środzie Wlkp.
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
Nazwa gminy
Ludność na
dzień
30.06.2003
r.
(w tys.)
Środa Wlkp.
30.486
Dominowo
2.882
Krzykosy
6.411
Nowe Miasto 9103
nad Wartą
6.148
Zaniemyśl
Powiat średzki
55.030
Minimalna liczba etatów przeliczeniowych
lekarze
POZ
lekarze
ginekolodzy
pielęgniarki
środowiskoworodzinne
położne
środowiskoworodzinne
pielęgniarki w
środowisku
nauczania i
wychowania
21
1,5
4
3
3
1/3
1/2**
1
24
1
2
3
3
1/2
1
1
4
1*
1*
1
6
1
3
1
2
35,5
5 + 5/6
33
6+½
9
* Przedstawione dane obrazują zapotrzebowanie na wymienionych świadczeniodawców w gminie
Dominowo i Krzykosy
Zaspokojenie potrzeb zdrowotnych w zakresie stomatologii
Lp.
Nazwa gminy
1.
Środa Wlkp.
2.
Dominowo
3.
Krzykosy
4.
Nowe Miasto nad Wartą
5.
Zaniemyśl
Powiat średzki
Ludność na dzień
30.06.2003 r.
(w tys.)
30.486
2.882
6.411
9.103
6.148
55.030
Minimalna liczba etatów
przeliczeniowych
Lekarze stomatolodzy
9
1
1
2
2
15
27
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
W powiecie średzkim istnieje 8 praktyk świadczących usługi z zakresu stomatologii. Pracuje
w nich 15 lekarzy stomatologów, co jest zgodne z przyjętym wskaźnikiem 1 lekarz na 3.000
pacjentów.
Świadczenia stomatologiczne dla dzieci i młodzieży do 18 roku życia udzielane są w czterech
szkołach, przez 3 stomatologów na 2 kontraktach. W tym przypadku zwiększenie kontraktów na te
świadczenia polepszyłoby dostępność do stomatologa i umożliwiłoby prowadzenie profilaktyki
stomatologicznej w tej grupie wiekowej na wysokim poziomie.
Zaspokojenie potrzeb zdrowotnych w specjalistycznej ambulatoryjnej opiece zdrowotnej:
Łączna liczba kontraktów zawartych przez poradnie specjalistyczne z Kasą Chorych w Powiecie
Średzkim w roku 2002 to 20 kontraktów z następujących dziedzin medycyny:
- chirurgia ogólna,
- choroby płuc,
- dermatologia i wenerologia,
- ginekologia i położnictwo,
- leczenie uzależnień,
- neurologia,
- okulistyka,
- ortopedia,
- otolaryngologia,
- reumatologia,
- urologia,
- psychiatria,
Najwięcej lekarzy specjalistów w powiecie świadczy usługi z zakresu ginekologii i położnictwa.
Na terenie powiatu brak jest poradni internistyczno – kardiologicznej, co znacznie utrudnia
mieszkańcom, szczególnie tym starszym dostępność do specjalisty. Zapotrzebowanie występuje
również na chirurga dziecięcego i urologa w stacjonarnej opiece zdrowotnej.
Szpital powiatowy mieści się w Środzie Wlkp. Składa się z następujących oddziałów:
- Oddział wewnętrzny
- Oddział chirurgiczny
- Oddział dziecięcy
- Oddział położniczo – ginekologiczny
- Oddział noworodkowy
2.1.6.1. Placówki służby zdrowia.
Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-40-31 fax. 285-36-45
e-mail: [email protected]
Szpital im. Józefa Dietla w Środzie Wlkp.
ul. Żwirki i Wigury 10
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-40-31
28
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
a) Izba Przyjęć
b) Blok operacyjny
c) Oddziały:
 wewnętrzny
 chirurgiczny
 dziecięcy
 położniczo-ginekologiczny
 noworodkowy
 Szpitalny Oddział Ratunkowy
 Oddział Intensywnej Opieki Medycznej
Ośrodek Usprawniania Leczniczego w Środzie Wlkp.
ul. Sportowa 9A
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-37-85
W Ośrodku znajdują się:
 gabinet kinezyterapii
 gabinet fizykoterapii
 gabinet hydroterapii
 gabinet aerosoloterapii
Poradnia Medycyny Pracy
Przychodnia
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wielkopolska
tel. 285 – 40 - 31
SPÓŁKI LEKARZY RODZINNYCH
Przychodnia Lekarza Rodzinnego "Astra-Med" s.c.
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-37-95
Przychodnia Zespołu Lekarzy Rodzinnych "Lekmed" s.c.
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 287-06-66
NZOZ Praktyka Lekarza Rodzinnego
ul. Poselska 52
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-55-11
Przychodnia Lekarza Rodzinnego
ul. Główna 10
63-024 Krzykosy
tel. 285-15-18
Przychodnia Zespołu Lekarza Rodzinnego "Arm-Med."
ul. Parkowa 3
63-041 Boguszyn
tel. 287-52-67
29
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Przychodnia Zespołu Lekarza Rodzinnego "Proximus" s.c.
ul. Sienkiewicza 2
63-020 Zaniemyśl
tel. 285-75-30
Przychodnia Zespołu Lekarza Rodzinnego "Arm-Med" s.c.
ul. Szkolna 4
63-040 Nowe Miasto n. Wartą
tel. 287-52-67
NZOZ Praktyka Lekarza Rodzinnego
ul. Centralna 8
63-012 Dominowo
tel. 285-92-16
GABINETY I PORADNIE SPECJALISTYCZNE
Chirurgia ogólna i ortopedia
NZOZ Chirurgia i Ortopedia Średzka s.c.
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-40-31 w. 237
Choroby płuc i gruźlica
ul. Czerwonego Krzyża 2B
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-40-31
Położnictwo i ginekologia
Specjalistyczny Gabinet Lekarski - Ginekologia i Położnictwo
ul. Piłsudskiego 1A
63-000 Środa Wlkp.
tel. 286-40-11
Prywatny Gabinet Ginekologiczno-Położniczy
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
Gabinet Lekarski Andrzej Sujkowski
ul. Dąbrowskiego 40
63-000 Środa Wlkp
tel.285-39-71
Niepubliczny Specjalistyczny ZOZ "Medicus"
ul. Czerwonego Krzyża 14
63-000 Środa wlkp.
tel. 285-85-55
NZOZ Praktyka Lekarza Rodzinnego
ul. Centralna 8
63-012 Dominowo
tel. 285-92-16
30
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Przychodnia Zespołu Lekarza Rodzinnego "Proximus" s.c.
ul. Sienkiewicza 2
63-020 Zaniemyśl
tel. 285-75-30
Dermatologia i wenerologia
Niepubliczny Specjalistyczmny ZOZ "Medicus"
ul. Czerwonego Krzyża 14/2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-85-55
Neurologia
Specjalistyczny Gabinet Lekarski - Kazimierz Mecler
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-40-31 w. 247
Niepubliczny Specjalistyczny ZOZ "Medicus"
ul. Czerwonego Krzyża 14/2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-85-55
Okulistyka
Niepubliczny Specjalistyczny ZOZ "Medicus"
ul. Czerwonego Krzyża 14/2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-85-55
Prywatny Gabinet Okulistyczny - Roman Kopaczyk
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wielkopolska
tel. 285-30-41
Otolaryngologia
NZOZ "Laryngolog"
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-40-31
Niepubliczny Specjalistyczny ZOZ "Medicus"
ul. Czerwonego Krzyża 14/2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-85-55
Poradnia Zdrowia Psychicznego
Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-40-31 w. 214
31
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Reumatologia
Niepubliczny Specjalistyczny ZOZ "Medicus"
ul. Czerwonego Krzyża 14/2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-85-55
Urologia
Niepubliczny Specjalistyczny ZOZ "Medicus"
ul. Czerwonego Krzyża 14/2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-85-55
Leczenie uzależnień
NZOZ Poradnia Terapii Uzależnień i Współuzależnienia
ul. Lipowa 12
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-86-33
Stomatologia ogólna z protetyką
Stomatologia Średzka s.c.
ul. Czerwonego Krzyża 2
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-40-31 w. 219
NZOZ "Dadent"
ul. Witosa 16
63-000 Środa Wlkp.
tel. 285-81-40
Gabinet Stomatologiczny
ul. Szkolna 4
63-040 Nowe Miasto n. Wartą
tel. 287-45-81
Gabinet Stomatologiczny
ul. Okrężna 8
63-024 Krzykosy
tel. 0601-718-561
Gabinet Stomatologiczny
ul. Parkowa 3/2
63-041 Boguszyn
tel. 287-50-40
Gabinet Stomatologiczny
ul. Sienkiewicza 2
63-020 Zaniemyśl
tel. 285-78-95
NZOZ "Dadent"
ul. Poznańska 28
63-020 Zaniemyśl
tel. 285-81-40
Gabinet Stomatologiczny
ul. Centralna 8
63-012 Dominowo
tel. 285-91-35
32
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Ortodoncja
Prywatny Gabinet Stomatologiczny
ul. Wrzesińska 17
63-000 Środa Wlkp.
tel. 287-02-90
Stomatologia dziecięca
Stomatologia Średzka s.c.
ul. 20 Października 2
ul. Dąbrowskiego 50
ul. Lipowa 9
63-000 Środa Wlkp.
Stomatologia Średzka s.c.
Słupia Wielka 1
63-000 Środa Wlkp.
2.1.7. Opieka społeczna.
OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ
REALIZUJĄCE ZADANIA POMOCY SPOŁECZNEJ W POWIECIE ŚREDZKIM
Lp.
Nazwa ośrodka
Adres
1 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
ul. Szkolna 2
w Środzie Wielkopolskiej
63-000 Środa Wielkopolska
2 Miejsko - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Sportowa 9c
w Środzie Wielkopolskiej
63-000 Środa Wlkp.
3 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Centralna 8
63-012
Dominowo
w Dominowie
4 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Główna 37
w Krzykosach
63-024 Krzykosy
5 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Jesionowa 2a
w Nowym Mieście nad Wartą
63-040 Nowe Miasto nad Wartą
6 Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
ul. Sienkiewicza 4
w Zaniemyślu
63-020 Zaniemyśl
Diagnoza problemów społecznych
1/ Z prowadzonych przez PCPR przy współudziale Ośrodków Pomocy Społecznej od roku 1999 do
2002r. badań wynika, że główne problemy społeczne to:
- rosnąca sfera ubóstwa,
- rosnące bezrobocie,
- niewydolność wychowawcza rodzin,
- uzależnienie i przemoc w rodzinie,
- trudna sytuacja osób niepełnosprawnych,
- problemy związane ze starością,
2/ W roku 2001 aż 9359 osób tj.17,11 % mieszkańców powiatu średzkiego korzystało ze świadczeń
pomocy społecznej. Poniższe zestawienia obrazują stan w poszczególnych gminach powiatu
średzkiego. Natomiast w roku 2002 osób korzystających ze świadczeń było 12.625 tj.ok.23,1 % ogółu
mieszkańców.
33
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
LICZBA OSÓB I RODZIN OBJĘTYCH POMOCĄ SPOŁECZNĄ W LATACH 2001 - 2002
Liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną w latach
W gminach
Ogółem w powiecie
Dominowo
Rok
rodzin
2001
2770
2002
3375
Osób w
rodzinie
9359
Krzykosy
osób w
Nowe Miasto
osób w
osób w
Rodzin
105
384
249
810
633
2423
1564
6006
219
735
170
634
241
836
683
2633
2022
7602
259
920
rodzinie
Rodzin
osób w
osób w rodzinie
rodzinie
rodzin
Zaniemyśl
rodzin
rodzinie
rodzin
Środa Wlkp.
rodzinie
34
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
LICZBA RODZIN I OSÓB KORZYSTAJĄCYCH ZE ŚWIADCZEŃ POMOCY SPOŁECZNEJ W ROKU 2001 ZE WZGLĘDU NA GŁÓWNE
PRZYCZYNY UPRAWNIAJĄCE DO KORZYSTANIA ZE ŚWIADCZEŃ.
Gmina
Lp.
Przesłanki
Korzystania z pomocy
społecznej
1.
Ubóstwo
2.
Bezradność w
sprawach opiekuńczowychowawczych
Bezrobocie
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Niepełnosprawność,długotrwała
choroba
Alkoholizm i
narkomania
Ochrona
macierzyństwa
Bezdomność
Dominowo
Krzykosy
Nowe Miasto
Środa Wlkp.
Zaniemyśl
Rodziny
Os-oby
Rodziny
Osoby
Rodziny
Osoby
Rodziny
Osoby
Rodziny
Osoby
53
192
117
468
303
1276
940
3184
105
372
17
95
59
298
142
650
2678
56
239
36
155
51
181
190
756
659
2002
82
316
40
74
77
168
63
249
217
497
67
199
3
14
12
40
67
289
135
334
8
24
27
144
50
236
142
685
86
370
12
57
717
% w stosunku
do ogółu
objętych
pomocą
społeczną
osób
Rodzin
58,68
54,8
43,03
33,36
36,44
32,98
12,81
16,75
7,49
8,12
15,94
0,68
11,44
1
1
3
3
7
7
53
53
-
-
Trudności w
przystosowaniu się do
życia po opuszczeniu
zakładu karnego
Sieroctwo
2,3
1
1
2
4
9
9
9
15
-
-
0,42
0,76
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Ogółem-wg tabela nr1
/rzeczywista liczba
rodzin i osób objętych
świadczeniami-nie jest
sumą poz.1-9
,ponieważ w 1 rodzinie
może wystąpić więcej
niż jedna przesłanka/
105
384
249
810
633
2424
1564
5006
219
736
9359
2770
35
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
W trudnej sytuacji są osoby starsze oraz niepełnosprawne, które z uwagi na stan zdrowia oraz brak
osób w rodzinie mogących świadczyć pomoc usługową, wymagają pomocy w formie usług
opiekuńczych. Sytuację w poszczególnych gminach obrazuje tabela.
Liczba osób objętych pomocą w formie usług opiekuńczych w latach 2001 - 2002
Liczba osób objętych pomocą w formie usług opiekuńczych
Ogółem
Rok
W gminach
Liczba
osób
objętych
Liczba
Pomocą w
osób w
formie
rodzinie
usług
opiekuńcz
ych
Dominowo
Krzykosy
Nowe Miasto
Środa Wlkp.
Zaniemyśl
Liczba
osób
Liczba
osób w
rodzinie
Liczba
osób
Liczba
osób w
rodzinie
Liczba
osób
Liczba
osób w
rodzinie
Liczba
osób
Liczba
osób w
rodzinie
Liczba
osób
Liczba
osób w
rodzinie
2001
119
158
1
1
2
2
11
21
95
122
10
12
2002
117
150
-
-
2
2
11
21
92
114
12
13
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych rodzin, patologia rodzin powoduje w sytuacjach
kryzysowych dziecka konieczność jego izolacji poprzez zapewnienie czasowej opieki w rodzinach
zastępczych bądź placówkach opiekuńczo-wychowawczych.
Poniższe tabele przedstawiają w liczbach sytuację dziecka, któremu należało zapewnić opiekę
zastępczą rodzinną bądź instytucjonalną.
Liczba dzieci skierowanych do placówek opiekuńczo-wychowawczych w latach 2000 - 2001
Liczba wydanych skierowań do placówek
Rok
opiekuńczo-wychowawczych
2001
35
2002
25
Liczba rodzin zastępczych i dzieci w tych rodzinach oraz wychowanków rodzin zastępczych i
placówek opiekuńczo-wychowawczych w latach 2001 - 2002
Rok
Liczba rodzin
zastępczych
Liczba dzieci w rodzinach
zastępczych oraz
usamodzielnianych
wychowanków
2001
45
68
2002
45
66
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
ZASOBY POWIATU ŚREDZKIEGO W ZAKRESIE PLACÓWEK
DZIAŁAJĄCYCH W OBSZARZE POMOCY SPOŁECZNEJ:
W każdej gminie powiatu znajduje się ośrodek pomocy społecznej.
Środowiskowe Domy Samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi w gminach:
- w Dębnie gm. Nowe Miasto n/Wartą,
- w Środzie Wlkp.-placówka powiatowa,
Ww. placówki zabezpieczają potrzeby powiatu
Placówki wsparcia dziennego - domy dziennego pobytu
- w gminie Środa Wlkp.-1 placówka dla osób starszych
Placówki opiekuńczo-wychowawcze
a) Ognisko Wychowawcze w Szlachcinie z hotelem - jednostka organizacyjna powiatu,
b) Świetlice socjoterapeutyczne:
działają w ramach Gminnych Programów Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w
gminach:
1) Środa Wlkp.
1 placówka z 6 filiami działającymi na terenie gminy
2) Nowe Miasto n.Wartą
3 placówki
3) Zaniemyśl
1 placówka
Warsztaty terapii zajęciowej
Działa jedna placówka, która po rozszerzeniu placówki zabezpieczy potrzeby powiatu.
Domy Pomocy Społecznej
Na terenie powiatu średzkiego nie działa żadna placówka - strategia województwa zakłada powstanie
w każdym powiecie 1 placówki.
Na terenie powiatu średzkiego znajduje się 13 organizacji pozarządowych aktywnie działających w
obszarze pomocy społecznej.
37
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Działające placówki według stanu na dzień 31.12.2002 r. w poszczególnych gminach
Istniejące instytucje w gminach
Lp.
1.
Instytucje w
Rodzaj instytucji
Powiatowe Centrum Pomocy
Rodzinie
Dominowo
Krzykosy
Nowe Miasto
Środa Wlkp.
Zaniemyśl
powiecie
-
-
-
-
-
1
2.
Ośrodek Pomocy Społecznej
1
1
1
1
1
-
3.
Domy Pomocy Społecznej
-
-
-
-
-
-
4.
Środowiskowe Domy
-
-
1
-
-
1
-
-
-
1
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
-
-
-
1 z filią
-
3
1 z 6 filiami
1
-
-
-
-
31
-
-
-
-
-
-
-
5
Samopomocy dla osób z
zaburzeniami psychicznymi
5.
Domy Dziennego Pobytu
6.
Warsztaty
Terapii Zajęciowej
7.
Powiatowe Placówki
Opiekuńczo-Wychowawcze
8.
1 oraz
prowadzone są
Gminne świetlice,
Ogniska itp.
zajęcia
terapeutyczne
przy Szkołach
podstawowych
9.
Mieszkania
chronione/socjalne dla osób
starszych
10.
Mieszkania chronione dla
osób i rodzin w kryzysie,
głównie ofiar przemocy w
rodzinie
11.
Dom prowadzi
Stow.Pom.”Krąg”
Dom dla bezdomnych w
Dębnie
zbezpiecza on
-
-
-
-
-
potrzeby Gmin
Pow. Średzkiego
w zakresie
bezdomności.
38
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
UDZIELONE ŚWIADCZENIA – ZADANIA ZLECONE GMINOM – ZA 2003 ROK
LICZBA OSÓB,
KTÓRYM
PRZYZNANO
DECYZJĄ ŚWIAD.
FORMY POMOCY
0
RAZEM
01
ZASIŁKI STAŁE – ogółem:
ZASIŁKI STAŁE WYRÓWNAWCZE
– ogółem:
ZASIŁEK OKRESOWY
GWARANTOWANY
02
ZASIŁEK OKRESOWY
SPECJALNY
05
ZASIŁKI OKRESOWE – ogółem*,
w tym przyznane z powodu:
06
LICZBA
ŚWIADCZEí
KWOTA
ŚWIADCZEí
W ZŁ
LICZBA
RODZIN
LICZBA
OSÓB W
RODZINACH
1
2
3
4
5
783
76
0
823
1914247
343926
749
76
2742
343
56
635
166372
53
115
14
96
36430
14
37
0
0
0
0
0
178
158
358
322
103386
96109
178
158
801
701
8
1
293
15
2
2534
3443
600
998720
8
1
270
35
6
796
176
659
182013
165
772
165
551
156285
165
772
154
508
142077
154
705
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
126
128
25728
126
615
115
117
23517
175
474
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
13
5947
83400
13
23
0
54
98
0
559
854
150523
26635
125152
0
38
98
0
135
305
0
0
0
0
0
03
04
Braku możliwości zatrudnienia
Długotrwałej choroby
07
Niepełnosprawności
09
08
RENTA SOCJALNA
10
ZASIŁKI Z TYTUŁU OCHRONY
MACIERZYíSTWA – ogółem, w tym:
11
MACIERZYíSKI ZASIŁEK
OKRESOWY, w tym dla:
matki dziecka
12
13
ojca dziecka
14
osoby przysposabiajacej
15
osoby w ramach rodziny
zastępczej
MACIERZYíSKI ZASIŁEK
JEDNORAZOWY, w tym dla:
matki dziecka
16
17
18
ojca dziecka
19
osoby przysposabiajacej
20
osoby w ramach rodziny
zastępczej
ZASIŁKI CELOWE W FORMIE
BILETU KREDYTOWANEGO
21
ZASIŁKI CELOWE NA POKRYCIE
WYDATKÓW POWSTAŁYCH W
WYNIKU KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ
LUB EKOLOGICZNEJ
SPECJALISTYCZNE USŁUGI
OPIEKUíCZE PRZYSŁUGUJĄCE NA
PODSTAWIE PRZEPISÓW O
OCHRONIE ZDROWIA
PSYCHICZNEGO
ZASIŁKI RODZINNE I
PIELĘGNACYJNE razem
/wiersze 26+27/
ZASIŁKI RODZINNE
ZASIŁKI PIELĘGNACYJNE
POMOC DLA KOMBATANTÓW
23
22
24
25
26
27
28
39
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
UDZIELONE ŚWIADCZENIA – ZADANIA WŁASNE GMIN – ZA 2003 R
LICZBA OSÓB,
KTÓRYM
PRZYZNANO
DECYZJĄ ŚWIAD.
1
FORMY POMOCY
0
RAZEM
01
SCHRONIENIE
02
POSIŁEK OGÓŁEM, w tym:
Dla dzieci i młodzieży w okresie nauki w
szkole
03
04
UBRANIE
05
USŁUGI OPIEKUíCZE OGÓŁEM,
w tym:
06
Specjalistyczne usługi opiekuńcze
07
POMOC FINANSOWA NA POKRYCIE
WYDATKÓW NA ŚWIADCZENIA
ZDROWOTNE W PUBLICZNYCH
ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ
ZASIŁKI CELOWE NA POKRYCIE
WYDATKÓW POWSTAŁYCH W
WYNIKU ZDARZENIA LOSOWEGO
SPRAWIENIE POGRZEBU
08
INNE ZASIŁKI CELOWE I W
NATURZE ogółem*,
w tym:
Zasiłki specjalne celowe
11
Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie
– ogółem, w tym:
13
W naturze
14
Jednorazowy zasiłek celowy
15
Pożyczka nieoprocentowana
16
PORADNICTWO SPECJALISTYCZNE
W SZCZEGÓLNOŚCI PRAWNE I
PSYCHOLOGICZNE
POMOC W ZAŁATWIANIU SPRAW
URZĘDOWYCH I INNYCH
17
PRACA SOCJALNA
19
LICZBA
ŚWIADCZEí
KWOTA
ŚWIADCZEí
W ZŁ
LICZBA
RODZIN
LICZBA
OSÓB W
RODZINACH
2
3
4
5
3114
0
2859365
2310
4604
5
1499
303
216406
4761
412924
5
711
5
3451
1484
213800
401514
699
3422
49
59
6350
49
225
95
7
48357
7200
800956
61800
94
7
128
7
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3
2
1892
2
3
1999
412
0
768
1632482
107308
1948
394
6866
1085
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
320
1090
0
0
0
625
2145
0
0
0
1279
4601
09
10
12
18
_________________________
* - bez świadczeń przyznanych w ramach zadań obowiązkowych, tzn. wymienionych w wierszach 02-10
40
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POWODY PRZYZNANIA POMOCY W 2003 ROKU
Lp.
Powód
trudnej sytuacji życiowej
1.
Ubóstwo
2.
Sieroctwo
3.
Bezdomność
4.
Potrzeby ochrony macierzyństwa
5.
Bezrobocie
6.
Niepełnosprawność
7.
Długotrwała choroba
8.
9.
Bezradność w sprawach opiekuńczo
– wychowawczych i prowadzeniu
gospodarstwa domowego ogółem, w
tym:
Rodziny niepełne
10.
Rodziny wielodzietne
11.
Alkoholizm
12.
Narkomania
13.
Trudności w przystosowaniu po
opuszczeniu Zakładu Karnego
14.
Klęska żywiołowa lub ekologiczna
Liczba rodzin
Liczba osób
w rodzinie
ogółem
w tym na
wsi
1939
879
6047
0
0
0
33
10
33
338
298
1644
1332
753
5013
545
283
1445
655
457
2064
822
430
3552
245
111
735
338
241
2386
256
136
847
2
0
9
23
11
42
3
2
5
41
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
TYPY RODZIN OBJĘTYCH POMOCĄ SPOŁECZNĄ W 2003 ROKU
Liczba rodzin
w tym
ogółem
na wsi
WYSZCZEGÓLNIENIE
0
RODZINY OGÓŁEM
O liczbie osób
1
2.
2
3.
3
4.
4
5.
5
6.
6 i więcej
RODZINY Z DZIEðMI OGÓŁEM
O liczbie dzieci
7.
8.
1
9.
2
10.
3
11.
4
12.
5
13.
6
14.
7 i więcej
15.
RODZINY NIEPEŁNE OGÓŁEM
O liczbie dzieci
1.
16.
1
17.
2
18.
3
19.
4 i więcej
20.
RODZINY EMERYTÓW I RENCISTÓW
1
1
2
3
3492
1831
12220
693
302
693
541
232
1053
660
291
1980
691
391
2764
485
422
309
306
2425
3296
2214
1253
9569
500
272
1295
735
429
2695
612
287
2879
184
124
1120
77
54
549
70
57
588
36
30
333
258
121
770
120
57
241
76
32
237
39
21
161
23
11
126
798
350
1752
343
143
343
241
104
482
102
47
306
112
56
621
21.
OGÓŁEM
O liczbie osób
Liczba
osób
w rodzinie
2
22.
23.
3
24.
4 i więcej
25.
42
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
RZECZYWISTA LICZBA RODZIN I OSÓB OBJĘTYCH POMOCĄ SPOŁECZNĄ – DANE ZA 2003 ROK
Liczba osób, którym
przyznano decyzją
świadczenia
Liczba rodzin
ogółem
w tym na wsi
Liczba osób w
rodzinach
1
2
3
4
1
3375
2712
1633
9521
2
783
749
568
2642
3
3114
2310
1356
8204
4
0
3514
2094
12282
5
0
802
465
2761
Wyszczególnienie
0
Świadczenia przyznane w ramach zadań zleconych i
zadań własnych
(bez względu na ich rodzaj, formę, liczbę oraz źródło
finansowania)
Świadczenia przyznane w ramach zadań zleconych bez
względu na ich rodzaj, formę i liczbę
Świadczenia przyznane w ramach zadań własnych bez
względu na ich rodzaj, formę i liczbę
Pomoc udzielana w postaci pracy socjalnej – ogółem
w tym wyłącznie w postaci pracy socjalnej
___________________________
UWAGA: w działach 3,4 i 5 uwzględniono osoby otrzymujące świadczenia z pomocy społecznej z wyłączeniem osób otrzymujących wyłącznie zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne lub pomoc dla
kombatantów
43
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.1.8.
Bezpieczeństwo publiczne w powiecie średzkim*
Okres
2001
1087
48
17752
10851
117
10
150
426
2002
1036
78
16266
9203
139
0
10
433
Liczba kolizji drogowych
ogółem
w tym przez nieletnich
ogółem
w tym drogowych
ogółem
w tym ofiary śmiertelne
ranni
ogółem
Liczba pożarów
ogółem
92
131
wskaźnik wykrywalności przestępstw (w %)
ogółem
74,40
74,60
Inne zdarzenia wymagające interwencji
jednostek Straży Pożarnej
ogółem
208
299
Liczba
popełnionych przestępstw
Liczba wykroczeń
Liczba
wypadków drogowych
* - dane dotyczą całego powiatu średzkiego. Brak możliwości wyodrębnienia danych dla poszczególnych gmin
wchodzących w skład powiatu
2.1.9. Rynek pracy i bezrobocie.
2.1.9.1. Struktura bezrobotnych według stanu na 30.06.2003r.
W Powiatowym Urzędzie Pracy w Środzie Wielkopolskiej zarejestrowanych było ogółem: 4204
osoby, w tym 2290 kobiet.
Prawo do zasiłku posiadało: 790 osób, w tym 344 kobiety.
Stopa bezrobocia2 w powiecie średzkim wynosiła: 19,30%
Struktura zarejestrowanych bezrobotnych według wykształcenia:
Policealne i
Średnie
Wykształcenie
Wyższe
średnie zawodowe ogólnokształcące
Osoby
82
815
162
w tym kobiety
56
571
121
Zasadnicze
zawodowe
1775
Gimnazjalne
i poniżej
1370
841
701
2.1.9.2. Struktura bezrobotnych według stanu na 31.12.2003r.
W Powiatowym Urzędzie Pracy w Środzie Wielkopolskiej zarejestrowanych było ogółem: 4605
osób, w tym 2438 kobiet.
Prawo do zasiłku posiadało 1214 osób, w tym 539 kobiet.
Stopa bezrobocia w powiecie średzkim wynosiła: 20,80%
Struktura zarejestrowanych bezrobotnych według wykształcenia:
Policealne i
Średnie
Wykształcenie
Wyższe
średnie zawodowe ogólnokształcące
Osoby
109
865
171
w tym kobiety
75
585
120
Zasadnicze
zawodowe
1966
Gimnazjalne i
poniżej
1494
907
749
2
Stopa bezrobocia – w stosunku do powiatu, regionu i Polski liczona metodą: procentowy udział bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności
aktywnych zawodowo, szacowany na koniec każdego – badanego okresu.
44
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POZIOM I STRUKTURA BEZROBOCIA W POWIECIE ŚREDZKIM
stan w dniu
wyszczególnienie
31 XII 2001
I. Liczba bezrobotnych
w tym:
wzrost/ spadek
31 XII 2002
stan w dniu 31
VIII 2003
wzrost/
spadek
1.
kobiety
3714
2053
3937
2047
6,0%
-0,3%
4212
2314
7,0%
13,0%
2.
z prawem do zasiłku
597
450
-24,6%
879
95,3%
3.
zwolnieni z przyczyn zakładu
pracy
517
301
-41,8%
370
22,9%
4.
absolwenci
320
235
-26,6%
190
-19,1%
5.
niepełnosprawni
71
67
-5,6%
67
0,0%
15 - 17 lat
0
0
0,0%
2
200,0%
18 - 24
1361
1349
-0,9%
1346
-0,2%
25 - 34
874
930
6,4%
1024
10,1%
35 - 44
859
888
3,4%
886
-0,2%
45 - 54
572
714
24,8%
859
20,3%
55 - 59
42
50
19,0%
88
76,0%
60 - 64 lata
6
6
0,0%
7
16,7%
wyższe
policealne i śr. zawodowe
71
769
84
722
18,3%
-6,1%
102
808
21,4%
11,9%
śr. ogólnokształcące
134
137
2,2%
170
24,1%
zasadnicze zawodowe
1554
1666
7,2%
1765
5,9%
podstawowe i niepełne
1186
1328
12,0%
1367
2,9%
do 1 roku
251
265
5,6%
246
-7,2%
1-5
484
486
0,4%
572
17,7%
5 - 10
503
529
5,2%
563
6,4%
10 - 20
639
651
1,9%
705
8,3%
20 - 30
460
512
11,3%
569
11,1%
30 lat i więcej
51
65
27,5%
95
46,2%
bez stażu
1326
1429
7,8%
1462
2,3%
do 1 miesiąca
334
245
-26,6%
201
-18,0%
1-3
619
622
0,5%
492
-20,9%
3-6
612
528
-13,7%
538
1,9%
6 - 12
625
692
10,7%
1045
51,0%
12 - 24
714
878
23,0%
843
-4,0%
powyżej 24 m-cy
VI. Stopa bezrobocia dla powiatu średzkiego
810
17,6%
972
18,6%
20,0%
1,0%
1093
19,3%
12,4%
0,7%
- WOJ. WIELKOPOLSKIE
15,4%
16,1%
0,7%
15,5%
-0,6%
- KRAJ
17,5%
18,1%
0,6%
17,6%
-0,5%
II. Struktura wieku bezrobotnych
III. Poziom wykształcenia
IV. Bezrobotni wg stażu pracy
V. Bezrobotni wg czasu
pozost. bez pracy
45
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
2.2. IDENTYFIKACJA
PROBLEMÓW
NA PODSTAWIE
ANALIZY
SWOT
[OPRACOWANO NA PODSTAWIE
OCENY DOKONANEJ PRZEZ UCZESTNIKÓW
DEBAT STRATEGICZNYCH]
46
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Na etapie tworzenia Strategii Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Powiatu Średzkiego
przeprowadzone zostały dwie debaty strategiczne z udziałem liderów gminnych, reprezentujących:
radnych, członków zarządów, środowiska biznesowe oraz organizacje pozarządowe. Wyniki tych debat
stały się podstawą do stworzenia dokumentu pn. Strategia Rozwoju Społeczno – Gospodarczego Powiatu
Średzkiego. Podczas pierwszej debaty pracowano nad analizą zasobów wewnętrznych i analizą otoczenia
zewnętrznego pod kątem szans i zagrożeń. Przeprowadzono tzw. analizę SWOT.
Analiza SWOT stała się podstawą do zidentyfikowania i sformułowania podstawowych
problemów i zagadnień strategicznych.
Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe
strony), Opportunities (szanse w otoczeniu), Threats (zagrożenia w otoczeniu).
Jest ona efektywną metodą identyfikacji słabych i silnych stron organizacji oraz badania szans i
zagrożeń jakie stoją przed powiatem. SWOT zawiera określenie czterech grup czynników:
 „mocnych stron” – uwarunkowań wewnętrznych, które stanowią silne strony powiatu i które należycie
wykorzystane sprzyjać będą jej rozwojowi (utrzymać je jako mocne, i na których należy oprzeć jej przyszły
rozwój);
 „słabych stron” – uwarunkowań wewnętrznych, które stanowią słabe strony powiatu i które
niewyeliminowane utrudniać będą jej rozwój (ich oddziaływanie należy minimalizować);
 „szans” - uwarunkowań zewnętrznych, które nie są bezpośrednio zależne od zachowania społeczności
powiatu, ale które mogą być traktowane jako szanse, i przy odpowiednio podjętych przez nią działaniach,
wykorzystane jako czynniki sprzyjające rozwojowi powiatu;
 „zagrożeń” - uwarunkowań zewnętrznych, które także nie są bezpośrednio zależne od zachowania
społeczności powiatu, ale które mogą stanowić zagrożenie dla jej rozwoju (należy unikać ich negatywnego
oddziaływania na rozwój powiatu).
Podczas debaty strategicznej, jej uczestnicy zostali poproszeni o wskazanie na najważniejsze
czynniki i ich uszeregowanie wg obszarów analizy. Przeprowadzone wśród uczestników debaty badania
ankietowe dały możliwość poznania powiatu poprzez pryzmat ich opinii, pozwoliły dodatkowo przybliżyć i
określić najważniejsze jej problemy. Ankietowani mieszkańcy odpowiadali na pytania, co – ich zdaniem –
jest mocną stroną powiatu, z jakimi powiat boryka się trudnościami i jak można je zwalczać, wykorzystując
rysujące się szanse. Respondenci kwantyfikowali również podstawowe dziedziny życia społeczno –
gospodarczego w rozbiciu na poszczególne cechy.
Wyniki ankiet były podstawą do przeprowadzenia analizy SWOT (mocnych i słabych stron, szans
i zagrożeń). Analiza dotyczy sytuacji, w jakiej obecnie znajduje się powiat, pozwala sformułować
koncepcje rozwoju ekonomicznego.
Przedstawiona poniżej analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń jest syntezą
poszczególnych obszarów życia społeczno-gospodarczego powiatu. Wiele kwestii podnoszonych było w
sposób nieomal identyczny przez kilka lub nawet kilkanaście osób, można je zatem nazwać uniwersalnymi.
Wiele zaś było tak szczegółowych, iż można by je traktować jako punkt wyjścia do konstruowania już
nawet nie celu, a właściwie konkretnego programu operacyjnego lub projektu.
47
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Poniższy zbiór informacji o mocnych i słabych stronach powiatu i stojących przed nim szansach i
zagrożeniach jest uzgodnioną wypadkową wiedzy o stanie i potrzebach powiatu ułożonych przekrojowo (w
ramach poszczególnych obszarów życia społeczno - gospodarczego). Niektóre zapisy z powodu swej
lakoniczności mogą wydawać się nie do końca czytelne, ale zespół redakcyjny z pełną świadomością
dokonał takich właśnie rozstrzygnięć.
Analiza SWOT jest kontynuacją i podsumowaniem diagnozy stanu powiatu i w niej znajduje
uzasadnienie większość rozstrzygnięć.
Najwięcej osób jako główne problemy powiatu wskazało:
 bezrobocie
 budowę sieci kanalizacyjnej
 poprawę stanu nawierzchni dróg i połączeń komunikacyjnych
 ochronę środowiska naturalnego
Na podstawie ankiet ustalono także, co według mieszkańców powiatu należy do jego pozytywnych cech.
Większość wymieniała:
 korzystne położenie geograficzne i walory krajobrazowe
 tradycje regionu
 współpraca między organizacjami i samorządami
 dobra infrastruktura drogowa
 potencjał ludzki i gospodarczy
Natomiast szanse należy upatrywać w:
 bliskości aglomeracji poznańskiej
 tworzeniu nowych miejsc pracy
 rozwoju budownictwa mieszkalnego
 rozwoju funkcji turystycznych powiatu
 współpracy gospodarczej
Zagrożenia – ich negatywne oddziaływanie na rozwój powiatu - mogą stanowić:
 zanieczyszczenie środowiska naturalnego
 zmniejszenie bezpieczeństwa obywateli
 pogarszające się warunki bytowe ludności
 niestabilne prawo oraz brak jego spójności
Poszczególne elementy analizy SWOT zapisano w sposób hierarchiczny przyjmując, że o kolejności
(ważności) zapisu decyduje ilość głosów oddanych na każdy z tych elementów przez uczestników
debaty strategicznej pracujących w pięciu niezależnych grupach. Tak przyjęte kryterium oceny
oddaje rzeczywisty obraz negatywów i pozytywów wewnątrz, jak i na zewnątrz powiatu zapisanych
przez lokalnych liderów kreujących rozwój poszczególnych obszarów społeczno – gospodarczych.
48
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POZYTYWNE
POŁOŻENIE, ŚRODOWISKO NATURALNE, EKOLOGIA




WEWNĘTRZNE
ZEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY
SZANSE
korzystne położenie geograficzne
brak zagrożeń ekologicznych
oczyszczalnie ścieków
korzystne walory turystyczno - krajobrazowe





NEGATYWNE
SŁABE STRONY







duży niedobór zasobów wody pitnej
niedostateczna ochrona wód
zła jakość wód powierzchniowych
gospodarka odpadami
brak kanalizacji ściekowej dla pełnego wykorzystania oczyszczalni ścieków
duże zanieczyszczenie akwenów wodnych i środowiska
niska lesistość
bliskie położenie Poznania
wzrost bezpieczeństwa
realizacja programu ochrony środowiska naturalnego
zainteresowanie gości walorami turystyczno – przyrodniczymi
rozwój programów ochrony środowiska naturalnego
ZAGROŻENIA




zanieczyszczenie środowiska naturalnego
powodzie
dalsza degradacja środowiska naturalnego w wyniku działalności
człowieka bez zabezpieczenia właściwych funkcji komunalnych
brak tradycji wykorzystywania istniejących walorów naturalnych
49
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POZYTYWNE
SPOŁECZNOŚĆ, POTENCJAŁ LUDZKI, EDUKACJA









WEWNĘTRZNE
ZEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY
SZANSE
silne więzi społeczne (integracja powiatu)
zaangażowanie określonych grup społecznych
organizacje społeczno – użyteczne
opieka socjalna
pomoc rodzinie
dobra infrastruktura społeczna osób niepełnosprawnych
potencjał ludzi wykształconych
potencjał ludzki
wrażliwość na inicjatywy społeczne











NEGATYWNE
SŁABE STRONY










poziom bezrobocia
służba zdrowia
system edukacji
duże rozwarstwienie społeczne
tolerancja wobec łamiących prawo
bezpieczeństwo mieszkańców
odpływ dobrze wykształconych młodych ludzi
kompetencje urzędników
niż demograficzny
brak środków na cele edukacyjne
dostęp do edukacji
zmniejszenie bezrobocia w skali makro
tworzenie nowych miejsc pracy w skali makro
edukacja społeczności lokalnej – w szczególności wsi
wzrost tolerancji
perspektywy dla młodych
potencjał intelektualny ludności
inwestycje dotyczące lecznictwa termalnego
otoczenie większą opieką ludzi starszych
powstanie wyższej szkoły i ośrodka akademickiego
zmiana programów edukacyjnych
ZAGROŻENIA


















zmniejszenie bezpieczeństwa obywateli
terroryzm
marginalizacja środowisk młodych mieszkańców powiatu
brak środków na profilaktykę zdrowotną
konsumpcyjny tryb życia
stan bezpieczeństwa
patologie społeczne
kosmopolityzm
marazm rozwojowy
korupcja
zubożenie społeczne
napływ złych wzorców
napływ wielkomiejskich wzorców (negatywnych)
choroby
narkomania
globalizacja
odpływ kadr do innych powiatów i do innych państw U.E.
nieznajomość przepisów U.E.
50
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POZYTYWNE
WARUNKI SOCJALNO - BYTOWE



WEWNĘTRZNE
ZEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY
SZANSE
dobrze rozwinięta i funkcjonująca sieć szkół
możliwość rozwoju oświaty na bazie istniejących szkół
dbałość o czystość i estetykę



NEGATYWNE
SŁABE STRONY





słabe wyposażenie szkół
źle wyposażony szpital
niewystarczająca ilość sal gimnastycznych, boisk
brak mieszkań socjalnych
zaplecze socjalne
rozwój budownictwa mieszkalnego
poprawa warunków życia mieszkańców
dofinansowanie opieki społecznej do zadań z zakresu opieki socjalnej
ZAGROŻENIA



pogarszające się warunki bytowe ludności w skali makro
powiększające się różnice w dochodach ludności
niekonsekwentna polityka państwa wobec terenów wiejskich
51
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POZYTYWNE
GOSPODARKA, ROLNICTWO





WEWNĘTRZNE
ZEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY
SZANSE
dobrze rozwinięte rolnictwo i MŚP
tereny pod rozwój funkcji rekreacyjno – turystycznych
przedsiębiorstwa związane z rolnictwem
duże gospodarstwa rolne
istniejący potencjał gospodarczy








NEGATYWNE
SŁABE STRONY





brak terenów pod inwestycje
likwidacja zakładów pracy
przemysł na obszarach wiejskich
niska aktywność gospodarcza ludności
skup płodów rolnych
tworzenie nowych miejsc pracy w skali makro
napływ inwestycji
rozwój inwestycji rolniczych
rolnictwo ekologiczne
tereny inwestycyjne
rozwój rolnictwa
rozwój przemysłu
konkurencja na rynku
ZAGROŻENIA












kryzys finansów publicznych
wzrost bezrobocia w sąsiednich gminach
brak zainteresowania inwestycyjnego
likwidacja powiatu średzkiego i wchłonięcie gmin przez inne
większe powiaty
rozwarstwienie ekonomiczne
system podatkowy dla rolników
konkurencja ze strony firm z U.E.
zła sytuacja makroekonomiczna kraju związana z finansami
publicznymi
warunki lokalizacji nowych form
wycofanie się inwestorów istniejących
przepływ obcego kapitału, wykup majątku powiatu i innych zasobów
powstanie konkurencyjnych zakładów pracy
52
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POZYTYWNE
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA I INFORMACYJNA, KOMUNIKACJA


WEWNĘTRZNE
ZEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY
SZANSE
dobra sieć dróg
instytucje i urzędy (banki, jednostki administracji rządowej)







NEGATYWNE
SŁABE STRONY






sieć dróg
brak komunikacji powiatowej (autobusy)
niski stopień dostępu do internetu
miejsca parkingowe
słaby dostęp do informacji
uzbrojenie terenów, szczególnie obszarów wiejskich
techniki informatyczne
komunikacja (autostrady)
wykorzystanie bliskości autostrady, przecięcie szlaków
komunikacyjnych
stworzenie systemu informacji inwestycyjnej
dobre połączenie komunikacyjne
poprawa jakości dróg
transport
ZAGROŻENIA

trudności z pozyskaniem środków finansowych na realizację
inwestycji
53
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POZYTYWNE
KULTURA, SPORT I TURYSTYKA










WEWNĘTRZNE
ZEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY
SZANSE
teatr
pływalnia
rozwinięta turystyka
działalność kulturalna
kolejka wąskotorowa
kultura ludowa
kultywowanie tradycji i kultury przodków
atrakcje turystyczne i przyrodnicze
tereny pod rozwój funkcji rekreacyjno – turystycznych
osiągnięcia sportowe




NEGATYWNE
SŁABE STRONY







brak profesjonalnej bazy hotelowo – gastronomicznej
mały udział ludności w życiu kulturalnym
niewykorzystanie szans w zakresie turystyki
niski poziom sportu wyczynowego i bazy sportowej
brak pełno wymiarowej hali sportowej z widownią
brak bazy kulturalnej na wsiach
brak sztucznej nawierzchni do hokeja na trawie
rozwój funkcji turystycznych
gospodarstwa agroturystyczne
rozwój kultury
promocja
ZAGROŻENIA


degradacja środowiska związana z działalnością człowieka
nie kultywowanie tradycji i zasobów kulturowych regionu
54
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
POZYTYWNE
WARUNKI WSPIERAJĄCE ROZWÓJ GOSPODARCZY, WSPÓŁPRACA








WEWNĘTRZNE
ZEWNĘTRZNE
MOCNE STRONY
SZANSE
koncentracja kapitału
tereny pod aktywizację
dobre warunki dla przedsiębiorców
inicjatywy pozarządowe (np. wolontariat)
współpraca między organizacjami
dobra organizacja społeczności lokalnej
samorządność
Wydział Promocji i Integracji Europejskiej
















szeroka współpraca z Poznaniem (w ramach aglomeracji poznańskiej)
pozyskanie inwestorów
aktywność organizacji pozarządowych
obecność w Unii Europejskiej
stworzenie możliwości inwestowania na terenie powiatu
większa samodzielność samorządów
współpraca regionalna
organizacje pozarządowe
absorpcja funduszy strukturalnych U.E.
inicjatywy gospodarcze
współpraca gospodarcza, naukowa
różnorodność idei
promowanie przedsiębiorczości
włączenie się do współpracy z samorządem lokalnego biznesu
wymiana doświadczenia
udział w targach
55
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
NEGATYWNE
WARUNKI WSPIERAJĄCE ROZWÓJ GOSPODARCZY, WSPÓŁPRACA










WEWNĘTRZNE
ZEWNĘTRZNE
SŁABE STRONY
ZAGROŻENIA
współpraca między grupami różnych opcji politycznych
współpraca między samorządami
brak dobrych instytucji gospodarczych, społecznych
słaby rozwój nowych inwestycji
brak inwestorów z dużym kapitałem
brak dobrych liderów
słaba aktywność samorządów gmin z powiatem
budżet niewspółmiernie mały do potrzeb
brak planów zagospodarowania przestrzennego
kredyty dla firm i gospodarstw
























rozwarstwienie ekonomiczne
zmiana rządu
likwidacja powiatu
brak dotacji ze strony województwa i rządu
niewykorzystanie funduszy strukturalnych U.E.
dominacja gospodarcza gmin powiatu ziemskiego poznańskiego
dojście do rządu ugrupowań populistycznych
marazm rozwojowy
wchłoniecie przez prężniejsze jednostki
przyspieszone wybory do sejmu
indywidualizacja postaw i potrzeb ludzkich
malejący rynek zbytu
niedofinansowanie małych i średnich przedsiębiorstw
koncentracja instytucji wspierających rozwój przedsiębiorczości w ośrodkach miejskich
kryzys finansów publicznych
niedostosowanie do wymogów U.E.
nadmierne upartyjnienie
zła sytuacja makroekonomiczna kraju związana z finansami publicznymi
korupcja
podatki
mniejsze środki z budżetu państwa dla powiatu
niespójne i zbyt trudne prawo
przepływ obcego kapitału, wykup majątku powiatu i innych zasobów
system finansowania samorządu
56
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
3.0. ZADANIA
POLEGAJĄCE NA
POPRAWIE
SYTUACJI NA
DANYM OBSZARZE
3.1. CELE
I
KIERUNKI
DZIAŁANIA
57
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
Cele wraz z kierunkami działania zostały podzielone na obszary strategiczne. Obszary
strategiczne są najistotniejszymi polami działania powiatu, jednocześnie wytyczają kierunki
prac na najbliższe lata. Działalność powiatu średzkiego koncentrować będzie się na pięciu
obszarach:

Ekologii

Gospodarce

Infrastrukturze

Przestrzeni

Społeczności
Tablica celów w poszczególnych obszarach (przestrzeń, gospodarka, ekologia,
infrastruktura, społeczność) uporządkowuje pod względem ważności i znaczenia dla rozwoju
poszczególne zidentyfikowane cele.
Priorytety - w każdym z tych obszarów (trzy cele) to takie cele, bez których utrzymanie
obecnego status quo (rozwoju danego obszaru) nie jest możliwe.
Cele pierwszorzędne to cele, które w skrócie można określić jako cele prorozwojowe (ich
realizacja przyspieszy rozwój danego obszaru).
Cele drugorzędne to cele, które są ważne dla danego obszaru, ale czas i tempo realizacji tych
celów zależy od uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych możliwości finansowania (cele
rezerwowe).
Kierunki działania zmierzające do realizacji poszczególnych celów strategicznych
przedstawiono poniżej każdego z celów w układzie tabelarycznym.
58
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
EKOLOGIA
Priorytety
Podjąć działania na rzecz kompleksowej
ochrony środowiska w obszarze całego
powiatu.
Podjąć działania na rzecz ochrony wód.
Kierunki działania
Wdrażanie
zasad
stosowania
dobrej praktyki
rolniczej.
Realizacja programu
ochrony środowiska
– ochrona wód,
powietrza, gleby,
ochrona przed
hałasem.
Podjąć działania na rzecz szerokiej edukacji
ekologicznej.
Kierunki działania
Ochrona zdrowia –
zdrowa żywność.
Budowa
oczyszczalni +
kanalizacja.
Retencja wód –
magazynowanie
wód – zbiorniki.
Kierunki działania
Racjonalizacja zużycia
wody.
Powołanie centrum
edukacji
ekologicznej.
Edukacja szkolna,
konkursy.
Akcja ulotkowa
dla
społeczeństwa.
Cele pierwszorzędne
Przyjąć działania w celu zachowania
walorów i zasobów przyrodniczych w tym
zwiększenia lesistości.
Kierunki działania
Nadzorowanie
procesu
zalesiania.
Prace pielęgnacyjne
w parkach i przy
pomnikach
przyrody.
Przestrzeganie
procedur
lokalizacyjnych
chroniących
tereny cenne
przyrodniczo.
Podjąć działania w celu zapewnienia
wystarczającej ilości wody odpowiedniej jakości
użytkowej.
Kierunki działania
Modernizacja i
rozbudowa stacji
wodociągowych.
Wymiana
wyeksploatowanych
odcinków sieci –
azbest.
Monitoring wód
podziemnych i
powierzchniowych.
Stworzyć warunki do selektywnej zbiórki
odpadów, właściwego ich odzysku i
unieszkodliwiania.
Kierunki działania
Zorganizowanie
systemu zbiórki
odpadów
komunalnych i
niebezpiecznych.
Recykling
odpadów
przemysłowych.
Określenie
lokalizacji i budowa
zakładu
zagospodarowania
odpadów.
Cele drugorzędne
Podjąć działania na rzecz ochrony powierzchni
ziemi przed degradacją.
Podjąć działania w kierunku racjonalizacji
zużycia energii, surowców i materiałów oraz
wzrostu udziału zasobów odnawialnych.
Podjąć działania w celu zapewnienia wysokiej
jakości powietrza (redukcja pyłów i emisji gazów).
59
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
GOSPODARKA
Priorytety
Stworzyć warunki do funkcjonowania
wielkotowarowego rolnictwa i rozwoju
przemysłu rolno-spożywczego
Podjąć działania w kierunku absorpcji
środków unijnych i innych środków
pozabudżetowych na wspieranie inicjatyw
gospodarczych.
Kierunki działania
Planowanie
przestrzenne
(proinwestycyjne).
Sprzyjające
procedury
administracyjne i
system
podatków.
Umożliwić rozwój średniej i małej
przedsiębiorczości.
Kierunki działania
Parki
przemysłowe.
Kierunki działania
Programy
Operacyjne.
PPP*.
Plan Rozwoju
Lokalnego.
Inkubator
Przedsiębiorczości.
Edukacja
ekologiczna.
Lokalny system
podatków i
preferencji.
Cele pierwszorzędne
Stworzyć warunki do zintegrowania działań
w kierunku wykorzystania historii regionu i
walorów turystycznych.
Stworzyć warunki do napływu kapitału
zewnętrznego.
Podjąć działania na rzecz wielokierunkowej
promocji powiatu.
Kierunki działania
Kierunki działania
Kierunki działania
Tereny
rekreacyjne
dla
aglomeracji
poznańskiej.
Turystyka
kwalifikowana.
Agroturystyka.
Obszary zwiększonej
aktywności
gospodarczej.
Promocja
gospodarcza
powiatu.
Baza autorskich
projektów w oparciu
o PPP.
Promocja
potencjału
gospodarczego.
Reklama obszarów
turystycznych i
rekreacyjnych.
Czynny lobbing w
obszarze
aglomeracji
poznańskiej.
Cele drugorzędne
Aktywnie uczestniczyć w gremiach
decydenckich mających bezpośredni wpływ Stworzyć warunki do rozwoju otoczenia biznesu.
na tworzenie prawa gospodarczego.
Podjąć działania w kierunku monitorowania
potrzeb i promocji miejscowego rynku.
* - PPP – Partnerstwo Publiczno - Prywatne
60
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
INFRASTRUKTURA
Priorytety
Modernizować drogi wszystkich kategorii na
terenie powiatu.
Podjąć działania na rzecz modernizacji
infrastruktury oświatowej.
Podjąć działania w kierunku utrzymania
obecnego statusu szpitala.
Kierunki działania
Kierunki działania
Kierunki działania
Poprawa stanu
technicznego
nawierzchni.
Odwodnienie
dróg.
Zmiana parametrów
technicznych.
Modernizacja
infrastruktury szkół
średnich (obiekty
kubaturowe,
remont i
modernizacja).
Budowa boisk
sportowych i
szkolnych obiektów
sportowych.
Zwiększenie
dostępności do
internetu i nowych
technologii
informatycznych.
Rozbudowa i
przebudowa
obiektów szpitala
oraz jego
wyposażenie w
sprzęt medyczny i
informatyczny.
Utrzymanie
istniejących
oddziałów.
Włączenie
oddziału
ratownictwa w
system krajowy.
Cele pierwszorzędne
Przebudować ciąg dróg powiatowych
stanowiących drogi serwisowe dla drogi
ekspresowej s-11.
Podjąć działania w kierunku
zabezpieczenia opieki dla ludzi ciężko i
przewlekle chorych, zagrożonych
patologiami społecznymi.
Kierunki działania
Droga nr 32543
Droga nr 32545
Kierunki działania
Droga nr 32507
Zorganizowanie
oddziału opieki
paliatywnej.
Domy Dziennego
Pobytu.
Podjąć działania w kierunku tworzenia nowych
obiektów oświatowych i zakończenia
rozpoczętych inwestycji.
Kierunki działania
Świetlice
terapeutyczne.
Powołać szkołę
ponadgimnazjalną w
Nowym Mieście nad
Wartą.
Sala gimnastyczna
przy L.O.
Rozbudowa
Powiatowej
Biblioteki
Publicznej.
Cele drugorzędne
Stworzyć warunki do powstania zbiorowej
komunikacji lokalnej.
Stworzenie warunków do rozwoju bazy
turystycznej.
Stwarzać warunki dla rozwoju infrastruktury
technicznej sprzyjającej aktywizacji
gospodarczej oraz podwyższaniu jakości życia
mieszkańców.
61
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
PRZESTRZEí
Priorytety
Spójność planów zagospodarowania
przestrzennego na poziomie gmin i na
terenie powiatu.
Podjąć działania na rzecz aktywizacji
gospodarczej atrakcyjnych terenów
inwestycyjnych.
Wykorzystać bliskość położenia aglomeracji
poznańskiej.
Kierunki działania
Kierunki działania
Kierunki działania
Koordynowan
ie planów
gmin na
szczeblu
powiatu.
Strategia powiatu
jako podstawa
planowania
przestrzennego na
styku sąsiadujących
gmin.
Sektorowe
pogramy i plany
rozwoju.
Promocja terenów.
Udział w
spotkaniach
środowisk
biznesowych.
Korzystne
warunki
ekonomiczne.
Komunikacja masowa.
Tereny inwestycyjne
dla Poznania.
Sport i rekreacja pod
kątem
zapotrzebowania
aglomeracji
poznańskiej.
Cele pierwszorzędne
Tworzyć warunki dla integracji lokalnej
społeczności w oparciu o lokalne tradycje i
historię regionu.
Wykorzystać dobre położenie komunikacyjne.
Stworzyć warunki dla lepszego wykorzystania
integracji z Unią Europejską dla rozwoju
powiatu.
Kierunki działania
Kierunki działania
Kierunki działania
Aktywizować i
wspierać
działalność
organizacji
pozarządowych.
Imprezy
masowe/cykliczne.
Szlaki
turystyczne.
Rozwój usług.
Rozwój
mieszkalnictwa
(sypialnia
Poznania).
Umiejscowienie
terenów
inwestycyjnych.
Monitorowanie
możliwości
pozyskiwania
środków unijnych.
Wieloletni Plan
Inwestycyjny.
Wieloletni Plan
Finansowy.
Cele drugorzędne
Wykorzystać, chronić, promować walory
przyrodniczo-turystyczne powiatu.
Tworzyć warunki do współpracy środowisk
akademickich Poznania z lokalnym biznesem i
strukturami oświaty.
Stworzyć warunki do dobrej współpracy
między powiatem i okalającymi powiat
samorządami.
62
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
SPOŁECZNOŚĆ
Priorytety
Podjąć działania w kierunku poprawy stanu
służby zdrowia w powiecie.
Podjąć działania na rzecz poprawy
bezpieczeństwa i zapobiegania patologii.
Kierunki działania
Uruchomienie
oddziału opieki
paliatywnej.
Utrzymanie szpitala.
Monitorować i stwarzać warunki dla
dalszego, systematycznego rozwoju
oświaty na każdym poziomie edukacyjnym.
Kierunki działania
Profilaktyka
zdrowotna z
włączeniem
placówek
oświatowych.
Systematyczne
doposażenie w
niezbędny sprzęt
służb
porządkowych i
ratowniczych.
Kierunki działania
Utworzenie
Centrum w
zakresie
przeciwdziałań
wszelkim
uzależnieniom.
Rozwój systemu
pomocy dziecku i
rodzinie.
Utworzenie
Centrum
Kształcenie
Ustawicznego i
Praktycznego.
Rozbudowa i
modernizacja bazy
dydaktycznosportowej.
Pełna dostępność
kształcenia ponad
gimnazjalnego w
tym specjalnego.
Cele pierwszorzędne
Stworzyć warunki do rozwoju kultury i
sportu.
Podjąć działania na rzecz zmniejszenia
bezrobocia i złagodzenia jego skutków
społecznych.
Kierunki działania
Rozbudowa i
modernizacja
obiektów
kulturalnych.
Edukacja
kulturalna (w
tym obszary
wiejskie).
Promocja zdrowego
trybu życia przez
organizację
masowych imprez
społecznych.
Podjąć działania w kierunku
wykorzystania potencjału ludzkiego.
Kierunki działania
Szkolenie
ustawiczne
dorosłych.
Inkubator
przedsiębiorczości.
Kierunki działania
Skuteczna
Utworzenie
realizacja Strategii systemu wsparcia
Rozwiązywania
dla dzieci i
Problemów
młodzieży
Społecznych.
uzdolnionych.
Centrum Inicjatyw
Lokalnych.
Mecenat dla
ludowych twórców.
Cele drugorzędne
Podjąć działania w kierunku stworzenia
możliwości współpracy między podmiotami
działającymi w podobnych obszarach
społecznych.
Stworzyć warunki do realizacji lokalnych
inicjatyw kulturalnych.
Stworzyć warunki do jeszcze większej
aktywności organizacji pozarządowych w
sferze pomocy społecznej.
63
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
3.1.1. P R I O R Y T E T Y
Cały obszar społeczno-gospodarczy podzielono na umowne pięć obszarów:
gospodarkę, przestrzeń, społeczność, ekologię, infrastrukturę.
Dla każdego z tych celów wyznaczono trzy cele niezbędne, bez których dany obszar
życia społeczno-gospodarczego nie ma możliwości dalszego rozwoju.
Jednocześnie wskazano na trzy cele pierwszorzędne, które powinny znacznie przyspieszać
rozwój w danym obszarze.
Dodatkowo wskazano na cele drugorzędne, które wspierają rozwój, a czas ich
realizacji jest zdeterminowany przez wielość środków budżetowych, wielkość dotacji i
napływającego kapitału zewnętrznego i rosnącej siły inwestycyjnej lokalnych podmiotów
gospodarczych.
Na
podstawie
takich
zhierarchizowanych
celów
określono
priorytety
w
poszczególnych obszarach życia społeczno-gospodarczego.
G O S P O D A R K A
Priorytetem w obszarze gospodarki jest stworzenie warunków do funkcjonowania
wielkotowarowego rolnictwa i rozwoju przemysłu rolno – spożywczego oraz umożliwienie
rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości.
Działania te winny być wsparte pozyskiwaniem środków unijnych i innych środków
pozabudżetowych na wspieranie inicjatyw gospodarczych.
P R Z E S T R Z E Ń
Podjęcie działań na rzecz aktywizacji gospodarczej atrakcyjnych terenów
inwestycyjnych oraz wykorzystanie bliskości położenia aglomeracji poznańskiej jest
priorytetem w obszarze przestrzeni.
Działania te winny być spójne z planami zagospodarowania przestrzennego na
poziomie gmin na terenie powiatu.
64
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
S P O Ł E C Z N O Ś Ć
Podjęcie działań w kierunku poprawy stanu służby zdrowia w powiecie oraz
bezpieczeństwa i zapobiegania patologii są priorytetami w obszarze społecznym.
Działania te winny być wspierane monitowaniem i stwarzaniem warunków dla
dalszego i systematycznego rozwoju oświaty na każdym poziomie edukacyjnym
E K O L O G I A
Priorytetami w obszarze ekologii są działania na rzecz kompleksowej ochrony
środowiska w obszarze całego powiatu oraz działania na rzecz ochrony wód.
Działania te winny być wsparte szeroką edukacją ekologiczną.
I N F R A S T R U K T U R A
Infrastrukturalne priorytety mają na celu modernizację dróg wszystkich kategorii na
terenie powiatu oraz modernizację infrastruktury oświatowej.
Kolejnym priorytetem są działania zmierzające do utrzymania obecnego statusu
szpitala.
65
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
3.2. WYBRANY
WARIANT
ROZWOJU
[lista zadań (celów) do
zrealizowania wynikających
z hierarchii ważności]
66
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
W poszczególnych obszarach życia społeczno - gospodarczego (gospodarka,
przestrzeń, ekologia, infrastruktura, społeczność) wskazano 45 celów, które są podstawą
prawidłowego rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu średzkiego.
Spośród wszystkich dotąd sformułowanych celów przy określaniu wariantu posłużono
się czternastoma celami wybranymi jako najważniejsze bez względu na to, do jakiego
wcześniej obszaru zostały zakwalifikowane.
Dwa najważniejsze z tych czternastu celów określono mianem priorytetu dla rozwoju
społeczno - gospodarczego powiatu średzkiego. Cele te zostały zapisane na tle jednego z
czterech kolorów, które określały charakter celu, tzn. jego wsparcie dla jednego z teoretycznie
przyjętych wariantów rozwoju (różowy - wariant prospołeczny, żółty - prokonkurencyjny,
niebieski - proedukacyjny, zielony - proinnowacyjny).
W ten sposób dokonano hierarchizacji celów i w przypadku powiatu średzkiego
wybrano wariant o charakterze prokonkurencyjno - proedukacyjnym, który zakłada z jednej
strony
tworzenie
warunków
dla
rozwoju
infrastruktury
sprzyjającej
aktywizacji
gospodarczej oraz podwyższaniu jakości życia mieszkańców, z drugiej zaś należy
monitorować i stwarzać warunki dla dalszego, systematycznego rozwoju oświaty na każdym
poziomie edukacyjnym.
Dodatkowo każdy cel w wybranym wariancie rozwoju oznaczono symbolami
od I A do I B w przypadku priorytetów, II A – II D w przypadku celów pierwszorzędnych
i od III A do III H przy celach drugorzędnych. Oznaczenia te znajdują dalsze zastosowanie w
procesie przyporządkowywania programów
operacyjnych do
poszczególnych celów
w wybranym wariancie rozwoju powiatu.
67
P L A N R O Z W O J U L O K A L N E G O
P O W I A T U Ś R E D Z K I E G O
CELE
PIERWSZORZĘDNE
PRIORYTETY
WYBRANY WARIANT ROZWOJU
POWIATU ŚREDZKIEGO
Stwarzać warunki dla rozwoju infrastruktury technicznej sprzyjającej
aktywizacji gospodarczej oraz podwyższaniu jakości życia mieszkańców.
IA
Stworzyć warunki dla lepszego
wykorzystania integracji z Unią
Europejską dla rozwoju Powiatu.
II A
Stworzyć warunki do funkcjonowania
wielkotowarowego rolnictwa i rozwoju
przemysłu rolno-spożywczego.
II B
CELE
DRUGORZĘDNE
Stworzyć warunki do powstania zbiorowej
komunikacji lokalnej.
III A
Podjąć działania na rzecz zmniejszenia
bezrobocia i złagodzenia jego skutków
społecznych.
III D
Monitorować i stwarzać w
rozwoju oświaty na
Podjąć działania w kierun
poprawy stanu służby zdrow
powiecie.
II C
Stworzyć warunki do zintegrowania działań w
kierunku wykorzystania historii regionu i
walorów turystycznych.
III B
Podjąć działania w kierunku zabezpieczenia
opieki dla ludzi ciężko i przewlekle chorych,
zagrożonych patologiami społecznymi.
III E
Wykorzystać bliskość położenia aglomeracji poznańskiej.
III G
Podjąć działania na rzec
obsza
68

Podobne dokumenty