sprzedaż w wybranych przedsiębiorstwach mleczarskich w

STOWARZYSZENIE EKONOMISTÓW
ROLNICTWA
I AGROBIZNESU
Sprzedaż w wybranych
przedsiębiorstwach
agrobiznesu ...
Roczniki Naukowe ● tom XV ● zeszyt 1
269
Anna Żelazowska-Przewłoka
Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim
SPRZEDAŻ W WYBRANYCH PRZEDSIĘBIORSTWACH MLECZARSKICH
W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W LATACH 2007-2011
SALE IN SELECTED DAIRY ENTERPRISES IN ŚWIĘTOKRZYSKIE
VOIVODESHIP IN 2007-2011
Słowa kluczowe: przedsiębiorstwo, sprzedaż, kryzys gospodarczy
Key words: enterprise, sales, economic crisis
Abstrakt. Przedstawiono zmiany, jakie zachodziły w wielkości sprzedaży w przedsiębiorstwach mleczarskich
w województwie świętokrzyskim w latach kryzysu gospodarczego (2007-2011). Na podstawie sprawozdań
finansowych przeanalizowano wskaźnik dynamiki przychodów netto ze sprzedaży produktów, koszt sprzedanych produktów, zmiany wartości sprzedaży towarów i materiałów oraz wskaźnik sprzedaży na jednostkę
majątku. Stwierdzono, że w latach 2007-2011 wystąpiło zmniejszenie wartości sprzedaży w badanych przedsiębiorstwach mleczarskich.
Wstęp
Analiza sprzedaży w gospodarce rynkowej jest istotnym elementem analizy finansowej.
Sprzedaż rozstrzyga o efektywności bieżącej działalności przedsiębiorstwa i o możliwościach
jego rozwoju. Określa ona tożsamość przedsiębiorstwa, a jej rozmiary są jednym z najważniejszych składników sukcesu handlowego i finansowego przedsiębiorstwa. Sprzedaż jest źródłem
dopływu własnych środków pieniężnych do przedsiębiorstwa. Poprzez system opodatkowania
sprzedaż jest podstawą kreowania dochodów budżetu państwa. Sprzedaż występuje na zewnątrz
przedsiębiorstwa, czyli na rynku. Informacje płynące z rynku są podstawą kształtowania wielkości
i struktury sprzedaży [Gabrusewicz 2005].
Zachowania przedsiębiorców od 2008 r. w znacznej mierze determinuje ogólnoświatowy kryzys
finansowo-gospodarczy, który rozpoczął się w drugiej połowie 2007 r. Pod nazwą „kryzys” rozumieć należy procesy zachodzące w gospodarce światowej, tj. gwałtowny spadek cen surowców,
załamanie wiarygodności wielu instytucji finansowych o znaczeniu globalnym, duży spadek cen
nieruchomości, silne obniżenie się indeksów na głównych światowych giełdach, zwiększenie
wskaźników bezrobocia na rynkach, a w konsekwencji obniżenie się popytu i zmniejszenie wartości wymiany handlowej [Kaliszczak, Urban 2011].
Celem badań było przedstawienie zmian wielkości sprzedaży w przedsiębiorstwach mleczarskich w województwie świętokrzyskim w latach kryzysu gospodarczego w latach 2007-2011.
Dynamika sprzedaży
W ocenie sprzedaży duże znaczenie ma analiza dynamiki sprzedaży, ponieważ ważna jest
znajomość tendencji jej zmian. W tym celu należy posłużono się wskaźnikami dynamiki. Obliczono je ze stosunku procentowego sprzedaży rozpatrywanego okresu do sprzedaży poprzedniego
okresu bądź też do roku bazowego. Obliczony wskaźnik dynamiki sprzedaży informuje o zmianie
sprzedaży w czasie. Jeżeli jest on wyższy od 100% świadczy o tym, że sprzedaż rozpatrywanego okresu wzrosła w stosunku do sprzedaży poprzedniego okresu, a siłę tego wzrostu określa
wartość wskaźnika dynamiki. Jeżeli wskaźnik dynamiki kształtuje się poniżej 100% występuje
zmniejszenie rozmiarów sprzedaży w czasie [Gabrusewicz 2005].
270
Anna Żelazowska-Przewłoka
Do przychodów ze sprzedaży zalicza się wartość sprzedanych produktów, niezależnie od tego
czy są zbywane w kraju, za granicą, w hurcie, w detalu, czy na własne potrzeby, np. na rzecz
własnych inwestycji. Do przychodów ze sprzedaży nie zalicza się zaliczek wcześniej wpłacanych
przez kontrahentów. Przychody ze sprzedaży decydują o efektywności działania przedsiębiorstwa
i jego kondycji finansowej [Jarzemowska 2004].
Na rysunku 1 przedstawiono wskaźnik dynamiki przychodów netto ze sprzedaży produktów w
przedsiębiorstwach mleczarskich w latach 2007-2011. Z danych na rysunku 1 wynika, że wskaźnik
ten wzrósł w stosunku do porównywanego 2006 r. (czyli przed wystąpieniem kryzysu gospodarczego)
w OSM Włoszczowa (oprócz 2008 r.), w OSM Końskie (w latach 2009-2011) i w OSM Szczekociny
(w 2011 r.). W pozostałych mleczarniach nastąpiło zmniejszenie rozmiarów sprzedaży w badanym
okresie, jednak sytuacja zaczęła się poprawiać po 2009 r.
120
%
100
80
60
40
20
0
2007
OSM Włoszczowa
2008
2009
OSM Końskie
OSM Bidziny
2010
OSM Szczekociny
2011
OSM Opatów
Rysunek 1. Wskaźnik dynamiki przychodów netto ze sprzedaży produktów w przedsiębiorstwach
mleczarskich w latach 2007-2011 (2006 = 100%)
Figure 1. The dynamics of the net income from the sale of products in the dairy enterprises in the years
2007-2011 (2006 = 100%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych przedsiębiorstw
Source: own study based on the financial statements of enterprises
Koszty sprzedaży
Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów pokazują ile kosztowało wytworzenie
lub zakup wszystkich sprzedanych przez przedsiębiorstwo dóbr. Do kosztów tych zaliczono jedynie koszty bezpośrednio związane z wytworzeniem sprzedanej produkcji lub kosztem zakupu
sprzedanych towarów, czyli koszty zużytych materiałów i energii, wynagrodzenie pracowników
produkcyjnych, koszty renowacji maszyn [www.findict.pl].
Na rysunku 2 przedstawiono zmiany kosztów sprzedaży produktów w przedsiębiorstwach
mleczarskich w latach 2007-2011. Z danych wynika, że w badanych latach nastąpiło zwiększenie
tych kosztów w OSM Końskie. W latach 2007-2008 koszt ten miał tendencję spadkową w OSM:
Włoszczowa, Bidziny, Szczekociny i Opatów. W kolejnych latach wystąpił wzrost w OSM:
Włoszczowa, Bidziny, Szczekociny oraz Opatów.
Wartość sprzedanych towarów i materiałów stanowi cena zakupu towarów i materiałów
przeznaczonych do sprzedaży w stanie nieprzetworzonym. Koszty te odpowiadają przychodom
ze sprzedaży towarów i materiałów [www.findict.pl].
Sprzedaż w wybranych przedsiębiorstwach agrobiznesu ...
271
%
Rysunek 2. Koszt sprzedanych produktów w przedsiębiorstwach mleczarskich w latach 2007-2011 (2006 = 100%)
Figure 2. The The cost of dairy products sold in the years 2007-2011 (2006 = 100%)
Źródło: jak na rys. 1
Source: see fig. 1
Tabela 1. Zmiany wartości sprzedaży towarów i materiałów w przedsiębiorstwach mleczarskich w latach
2007-2011
Table 1. Changes in the value of sales of goods and materials in the dairy enterprises in the years 2007-2011
Zmiany wartości sprzedaży towarów i materiałów w latach/
Przedsiębiorstwo/Company
Changes in the value of sales of goods and materials in the
years [%] (2006=100%)
2007
2008
2009
2010
2011
OSM Włoszczowa
89,4
82,2
80,7
85,3
87,2
OSM Końskie
111,0
115,7
117,6
117,9
118,3
OSM Bidziny
77,9
70,9
69,8
67,9
66,2
OSM „ROKITNIANKA” Szczekociny
92,0
90,2
89,6
88,4
87,9
OSM Opatów
78,4
46,1
23,4
22,0
18,9
Źródło: jak na rys. 1
Source: see fig. 1
W tabeli 1 przedstawiono zmiany wartości sprzedaży towarów i materiałów w przedsiębiorstwach
mleczarskich w latach 2007-2011. Z danych wynika, że w badanych latach w OSM Końskie wystąpił
wzrost wartości sprzedaży o 6,6 p.p., zaś spadek w: OSM Bidziny (o 15,0 p.p.), OSM Szczekociny (o 4,4 p.p.) i OSM Opatów (o 75,9 p.p.). W latach 2007-2009 nastąpiło zmniejszenie wartości
sprzedaży w OSM Włoszczowa o 9,7 p.p., zaś w kolejnych latach odnotowano wzrost o 8,0 p.p.
Opłacalność sprzedaży
Przedsiębiorstwo powinno dysponować informacjami o opłacalności sprzedaży poszczególnych wyrobów. W opracowaniu przeanalizowano wskaźnik sprzedaży na jednostkę majątku.
Jeżeli przychody ze sprzedaży na jednostkę majątku wzrastają szybciej niż majątek, to występuje
poprawa opłacalności sprzedaży. W przeciwnym razie przedsiębiorstwo nie miałoby żadnego celu
w inwestowaniu w swój majątek [Gabrusewicz 2005].
Na podstawie danych w tabeli 2 obliczono, że jedynie w OSM Opatów sprzedaż nie była
opłacalna, gdyż w badanym okresie wskaźnik sprzedaży na jednostkę majątku miał tendencję
spadkową o 97,0 p.p. W pozostałych przedsiębiorstwach mleczarskich wskaźnik ten wzrósł: o
31,7 p.p w OSM Końskie, o 18,1 p.p. w OSM „ROKITNIANKA” Szczekociny, o 11,1 p.p. w
OSM Włoszczowa oraz o 1,6 p.p. w OSM Bidziny.
272
Anna Żelazowska-Przewłoka
Tabela 2. Wskaźnik sprzedaży na jednostkę majątku w przedsiębiorstwach mleczarskich w latach 2007-2011
Table 2. The sales rate per unit of milk in 2007-2011
Wskaźnik sprzedaży na jednostkę majątku w
Przedsiębiorstwa/Companies
przedsiębiorstwach mleczarskich w latach 2007-2011/
Sales rate per unit of assets in dairy enterprises in the years
2007-2011 [%]
2007
2008
2009
2010
2011
OSM Włoszczowa
3,25
3,36
3,45
3,52
3,61
OSM Końskie
2,05
2,43
2,57
2,63
2,70
OSM Bidziny
3,69
3,68
3,70
3,73
3,75
OSM „ROKITNIANKA” Szczekociny
3,36
3,72
3,79
3,83
3,85
OSM Opatów
1,26
0,89
0,10
0,09
0,05
Źródło: jak na rys. 1
Source: see fig. 1
Wnioski
1. Najkorzystniejsze zmiany sprzedaży w stosunku do 2006 r. (czyli przed wystąpieniem kryzysu
gospodarczego) wystąpiły w OSM Włoszczowa (oprócz 2008 r.), w OSM Końskie (w latach 20092011) i w OSM Szczekociny (w 2011 r.). W pozostałych mleczarniach nastąpiło zmniejszenie
rozmiarów sprzedaży w badanym okresie. Najsłabsza sytuacja miała miejsce w OSM Opatów.
2. W badanych latach nastąpiło zwiększenie kosztu sprzedanych produktów w OSM Końskie.
W pozostałych przedsiębiorstwach mleczarskich w latach 2007-2008 koszt ten miał tendencję
spadkową, a w latach 2009-2011 wystąpił wzrost wartości kosztu.
3. W badanych latach w OSM Końskie wystąpił wzrost wartości sprzedaży towarów i materiałów,
zaś spadek w OSM Bidziny, OSM Szczekociny i OSM Opatów. W latach 2007-2009 nastąpiło
zmniejszenie wartości sprzedaży w OSM Włoszczowa, zaś w kolejnych latach odnotowano wzrost.
4. W OSM Opatów wystąpiło pogorszenie opłacalności sprzedaży, gdyż w badanym okresie
wskaźnik sprzedaży na jednostkę majątku miał tendencję spadkową. W pozostałych przedsiębiorstwach mleczarskich wskaźnik ten wzrósł.
Literatura
Gabrusewicz W. 2005: Postawy analizy finansowej, PWE, Warszawa, s. 130, 139,154.
Jarzemowska M. 2004: Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa, s. 240.
Kaliszczak L., Urban L. 2011: Zachowania małych i średnich przedsiębiorstw w warunkach spowolnienia
gospodarczego w Polsce, [W:] Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, Uwarunkowania sprawnego
działania w przedsiębiorstwie i regionie, z. 20, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów.
www.findict.pl/academy/rachunkowosc, dostęp2013.
Summary
The paper aims to analyze the changes that occurred in the volume of sales in dairy enterprises in the
years of economic crisis in Świętokrzyskie province in 2007-2011. On the basis of the financial statements
there were examined the dynamics of net revenues from the sale of products, cost of sold products, changes
in the value of sales of goods and materials and the rate of sales per unit of property.
Adres do korespondencji
dr Anna Żelazowska-Przewłoka
Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim
ul. Akademicka 12
27-400 Ostrowiec Świętokrzyski
tel. (41) 260 40 45
e-mail: [email protected]