Protokół z konferencji 23 września 2011r., Drei Eichen Przywitanie

Protokół z konferencji
23 września 2011r., Drei Eichen
Przywitanie, poznanie gości, przedstawienie programu dnia i tematów.
Przywitanie gości przez panią dr Charlottę Bergmann (Drei Eichen) i panią Andreę Eischenberg z
Ministerstwa Ochrony Środowiska (MUGV). Nakreślony został cel i tematyka oraz przebieg
spotkania. Za pomocą gry wprowadzającej, każdy z przybyłych mógł się krótko przedstawić
pozostałym uczestnikom konferencji.
Sprawozdania i przedstawienie regionalnych straregii i przeprowadzenie edukacji przyrodniczej.
1. Pani Ulrike Braun (Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zdrowia i Ochrony Praw Konsumenta)
przedstawiła sposób funkcjonowania tej jednostki, jej możliwości, cele, współpracę z innymi
wydziałami oraz jednostkami pozarządowymi oraz sposób finansowania. Koncepcja ta pokazuje
połączenie edukacji na rzecz ochrony środowiska, ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju
we współpracy z Ministerstwem Ochrony Środowiska, Zdrowia i Ochrony Praw Konsumenta z
instytucjami i partnerami pozaszkolnej edukacji środowiskowej. Pani Braun przedstawiła znaczenie
edukacji środowiskowej dla zrównoważonego rozwoju i pobudzania świadomości potrzeby ochrony
przyrody. Następnie przedstawiono prezentację kartograficzną o definicji placówki edukacji
środowiskowej, jej strukturze, infrastrukturze i inne przykłady merytoryczne. Pani Braun
podkreśliła jak ważne jest tworzenie kooperacji i sieci pomiędzy różnymi instytucjami:
państwowymi/gminnymi, stowarzyszeniami, fundacjami, spółkami użyteczności publicznej,
osobami prywatnymi i innymi. Dzięki takiej współpracy jest większa możliwość pozyskiwania
środków, wsparcia merytorycznego czy wymian doświadczeń. Wspólna praca służy polepszaniu
jakości świadczonych usług i wykorzystywaniu dalszych źródeł finansowania.
2. Pani dr Charlotte Bergmann zaprezentowała Centrum Edukacji Przyrodniczej i Środowiskowej
Drei Eichen i opowiedziała o realizowanych tutaj od roku 2004 metodach Szkoły Integralnej
Edukacji Ekologicznej Dzika Wiedza (Wildnisswissen). Prezentacja fotograficzna pokazała
położenie Centrum, jego oferty, możliwości i projekty. Centrum położone jest w lesie na terenie
Parku Krajobrazowego Szwajcarii Marchijskiej. Jest ono wymarzonym miejscem do prowadzenia
edukacji przyrodniczej. Najważniejszym celem edukacji dzikiej przyrody jest m.in. rozwój umysłu,
kreatywności, wzbogacenie osobowości.
Pani Bergmann opowiedziała jak doszło do powstania Niemiecko-Polskiej Sieci Edukacji w Dzikiej
Przyrodzie. Dzięki realizacji polsko-niemieckich projektów współpraca z naszym polskim sąsiadem
staje się coraz bardziej ścisła. Ponadto nawiązano nowe kontakty z polskimi i niemieckimi
organizacjami i osobami prywatnymi, które zainteresowane są edukacją w dzikiej przyrodzie,
współpracą i wymianą doświadczeń.
3. Pani Diana Czajkowska z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Szczecinie
przedstawiła wydziały, które zajmują się tematyką związaną z edukacją w dzikiej przyrodzie.
Zaprezentowane zostały wydziały dla Spraw Terenowych nr I w Złocieńcu, Spraw Terenowych nr II
w Gryfinie oraz Oddział Ośrodka Dydaktyczno-Muzealnego "Świdwie". Są one finansowane przez
państwo.
Pani Czajkowska opowiedziała jak doszło do powstania powyżej wymienionych jednostek, ich
celach i tym w jaki sposób jest obecnie przez nie realizowana edukacja środowiskowa i ochrona
środowiska oraz do kogo jest ona skierowana. Omówiła inne sposoby pozyskiwania funduszy,
przedstawiła projeky realizowane przez jednostki oraz projekty partnerskie z instytucjami z terenu
Niemiec.
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska należy do Zachodniopomorskiej Sieci Ośrodków
Edukacji Ekologicznej i Przyrodniczej. Działania prowadzone przez sieć to: konkursy wiedzy
przyrodniczej i ekologicznej, konkursy fotograficzne, plastyczne, literackie, olimpiady, zajęcia
tematyczne, warsztaty edukacyjne, wykłady, prelekcje i pogadanki przyrodnicze, konferencje,
seminaria i debaty edukacyjne, prezentacje i wystawy,"warsztaty ekologiczne" w formie kolonii
oraz obozów itp.
4. Pan Jochen Elberskirch z Parku Krajobrazowego nad Zalewem Szczecińskim opowiedział
zarówno o parku – jego krajobrazie, strukturze, funkcjach, o współpracownikach, finansowaniu,
zadaniach, jak i działaniach edukacyjnych oraz edukacji środowiskowej. Objaśnił metody
przekazywania informacji i wiedzy dotyczącej parku krajobrazowego i ochrony środowiska, grup
docelowych ofert edukacji oraz dostosowanie ofert do grup docelowych. Edukacja dotycząca
ochrony środowiska realizowana jest zarówno na terenie parku jak i poza nim w ramach mobilnej
„Zielonej klasy“ w pobliżu szkoły lub przedszkola. Edukacja na terenie parku prowadzona jest np.
w formie ekspedycji. Ich uczestnicy (różne grupy wiekowe) wyposażeni są w specjalne kamizelki
„badawcze”. Z pomocami dydaktycznymi udają się na penetrację parku. Inną formą edukacyjną są
międzynarodowe, młodzieżowe obozy i warszaty, organizowane we współpracy ze
Stowarzyszeniem Młodych Ochotników. W parku kładzie się też nacisk na wzbudzanie potrzeby
ochrony przyrody. Ważnym zadaniem parku krajobrazowego jest budzenie w społeczeństwie
potrzeby ochrony przyrody. Referent zwrócił uwagę na to jak ważna jest współpraca z partnerskimi
stowarzyszeniami, bo dzięki wzajemnemu wsparciu możliwe jest realizowanie wspólnych celów.
5. Pani dr Sabine Grube z organizacji ANU Meklemburgia Pomorze Przednie zaprezentowała
organizację koordynatorów regionalnych i kształcenia na rzecz zrównoważonego rozwoju (BNE).
Opowiedziała jak doszło do powstania organizacji, jakie są jej cele i czym zajmuje się ona obecnie.
Uczestnicy dowiedzieli się o pracy biura, które jest partnerem dla edukatorów ze szkół i spoza
szkół. Przedstawiła projekt „Nauka przez całe życie – koordynacja regionalna BNE w
Meklemburgii Pomorze Przednie“ i jego cele (wspierane przez ministerstwo edukacji). Jedna osoba
jako partner/mentor zajmuje się współpracą ze szkołami i placówkami pozaszkolnymi. Oferuje
pomoc i wsparcie merytoryczne oraz praktyczne informacje dotyczące możliwości finansowania.
Szczególny nacisk kładzie się tu na kształcenie w zakresie zrównoważonego rozwoju edukacji
przyrodniczej jako kontynuację i rozszerzenie klasycznego kształcenia dotyczące ochrony
środowiska. Publikacje na temat kształcenia w zakresie zrównoważonego rozwoju np. atlas
kształcenia skierowany jest do szkół, nauczycieli, wychowawców.
Praktycznie: edukacja w dzikiej przyrodzie –aktywności pod gołym niebem
Zostały przedstawione możliwości zastosowania metod edukacji w dzikiej przyrodzie w małych
grupach. Jako wprowadzenie posłużyły metoda kręgu, rytuał odymiania i zadanie, które rozwiązano
dzięki podziałowi na grupy. Potem nastąpiły praktyczne zajęcia nt. odczytywania śladów i znaków
oraz odpowiedzi odnośnie wzniecania ognia i wiedzy o lasie jak również spostrzegania i
ekologicznej różnorodności. Zajęcia te prowadzone zostały przez mentorów dzikiej przyrody w
oparciu o metody szkoły dzikiej przyrody (Wildnisswissen).
Przy tym praktycznie sprawdzono i wypróbowano w jaki sposób można rozbudzić i „nakarmić”
ciekawość; jak działają inspirujące historie, ile pytań moża zadać odnośnie tego fenomenu; jak
funkcjonuje praca zespołowa lub nie funkcjonuje, co oznacza połączenie człowieka z przyrodą itp.
Dyskusja, podsumowanie
W ostatniej części konferencji pani Bergmann i pani Janicka (Regionalna Dyrekcja Ochrony
Środowiska, Szczecin) podsumowały struktury organizacyjne i możliwości finansowania w
poszczególnych krajach i przedstawiły porównanie.
Zachodniopomorskie(polska)
W Polsce (woj. zachodniopomorskie) edukacja środowiskowa jest przeprowadzana w różnych
placówkach/przez różne osoby:
państwowe
-szkoły
- gminy
- parki narodowe
- jednostki leśnicze
- Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (RDOŚ)
niepaństwowe:- NGO (non-governmental organizacja/niepaństwowa oraganizacja NRO)
Edukacja środowiskowa z reguły tylko dla uczniów,
w szkołach w ramach lekcji biologii/geografii itp.
w parkach narodowych/placówkach leśniczych głównie dla uczniowskich wypraw
naukowych/oprowadzeń,
w centrach RDOŚ: dla mnożników - wykształcenie, dla uczniów ( pozaszkolne oferty edukacji w
dzikiej przyrodzie, zawody itp.)
Ci wymienieni uczestnicy bez hierarchii i osieciowania stoją obok siebie i podlegają państwu.
Jak funkcjonuje w Polsce połączenie z narodowym Ministerstwem Ochrony Środowiska i z innymi
narodowymi organizacjami względnie z gremiami roboczymi? Czy podobnie jak polsko-niemiecka
grupa robocza edukacji środowiskowej podlegającej Radzie Ochrony Środowiska? Ta sprawa jest
jeszcze nie wyjaśniona.
Następujące środki stoją do dyspozycji:
− bardzo małe ilości z budżetu państwa dla wszystkich państwowych placówek
− środki wspierające, o które mogą starać się wszyscy, a także RDOS i NGO przy czym dla
małych placówek NGO będzie trudniej; RDOŚ może tu zaoferować swoją pomoc.
− narodowo: NiWFOŚ (Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej)
międzynarodowe UE: LIFE; LEADER+, INTERREG
Przykład:
1. INERRREG → środki na edukację środowiskową – zawody skierowane do RDOŚ
Brandenburgia
W Brandenburgii pozaszkolna edukacja środowiskowa prowadzona jest głównie przez NGO, które
organizuje też dokształcania i wspiera szkoły.
Wiele placówek NGO, przedsiębiorcy prywatni i edukatorki pracujące w wolnym zawodzie
zorganizowani są w Niemczech w organizacji dachowej Grupa Robocza dla Edukacji Przyrodniczej
i Środowiskowej Brandenburgia (ANU).
Organizacja ANU wspiera NGO przy wnoszeniu wniosków, wspiera poprzez dokształcania i
dokwalifikowania, udziela doradztwa na temat edukacji środowiskowej wspólnie z państwowymi
pracownikami, a w szczególności z MUGV.
W Niemczech organizacja edukacji szkolnej leży w rękach krajów związkowych, w Brandenburgii
w rękach Ministerstwa Edukacji dla Spraw Młodzieży i Sportu (MBJS). Za pozaszkolną edukację
środowiskową odpowiedzialne jest Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zdrowia i Ochrony Praw
Konsumenta (MUGV) - dział Ochrona Przyrody. MUGV wspiera ponadgraniczne osieciowanie
placówek zajmujących się edukacją środowiskową.
Placówki edukacji leśnej są po części prowadzone przez związki lub podlegają Krajowemu
Zakładowi Leśnictwa Brandenburgia, które podlega Ministerstwu dla Rozwoju Infrastruktury i
Gospodarki Krajowej (MIL). Oferty edukacji środowiskowej przeprowadzane są także przez osoby
prywatne.
11 parków przyrody, 3 rezerwaty biosfery i Narodowy Park Dolnej Doliny Odry należą do
Narodowych Krajobrazów Naturalnych tj. zwiazku wszystkich niemieckich dużych obszarów
chronionych. Państwowy Urząd Ochrony Środowiska, Zdrowia i Ochrony Praw Konsumenta
(LUGV) opiekuje się, rozwija i zarządza tymi 15 narodowymi krajobrazami naturalnymi.
Strażnica Przyrody jest najważniejszym partnerem dla dużych obszarów chronionych
Brandenburgii. Jej celem jest pośrednictwo między człowiekiem a przyrodą. Fundacja „Fundusz
Ochrony Przyrody” jest organizacją wiodącą Strażnicy Przyrody.
Centra Spotkań i Informacji posiadają oferty przyrodnicze jak np. wystawy, pomieszczenia
interakcyjne, wędrówki z przewodnikiem, dni projektu i programy edukacji środowiskowej. Centra
Spotkań i Informacji znajdują się na czterech dużych obszarach chronionych i podlegają państwu.
Pozostałe natomiast nie podlegają nikomu (np. związki wspierające).
Wszyscy państwowi pracownicy są finansowani z budżetu krajowego.
Wolni pracownicy (ANU, NGOS) mogą otrzymać środki wspierające z budżetu krajowego (jeżeli
te są do dyzpozycji). Są to działania na rzecz edukacji środowiskowej jak np. akcja „Zdrowe
środowisko - naszą przyszłością w landzie Brandenburgia, Dobrowolny Rok Ekologiczny (FÖJ),
Lokalna Agenda 21 w Brandenburgii, informacje nt. edukacji i wychowawnia środowiskowego,
środki z lotta, międzynarodowa kooperacja, jak zarówno środki z programu wspierającego Unii
Europejskiej (Zintegrowany Rozwój Wiejski – ILE oraz INTERREG IVA).
Przykład:
- wspieranie modelowych projektów edukacji środowiskowej (rząd krajowy)
- środki z dochodów koncesyjnych lotta (rząd krajowy)
- wspieranie z projektów ochrony przyrody poprzez fundację Fundusz Ochrony Przyrody
- INNERREG → finansowanie projektu, międzynarodowe spotkania nt. edukacji środowiskowej
Meklemburgia Pomorze Przednie
W Mecklemburgii Pomorze Przednie edukacja środowiskowa przeprowadzana jest głównie poza
szkołą przez NGO, które oferuje dokształcania i same je organizuje . Działają one w szkołach na
zasadzie partnera kooperacyjnego.
Wiele NGO, przedsiębiorstwa prywatne, mentorki edukacji przyrodniczej w wolnym zawodzie
zorganizowane są w związku dachowym „Grupa robocza dla edukacji ochrony przyrody i
środowiska Meklemburgia Pomorze Przednie (ANU)”. Ta organizacja ANU jako organizacja
dachowa reprezentuje interesy swoich członków na poziomie krajowym i szczeblu federalnym.
Oferuje dokształcanie, doradztwo i posiedzenia, tworzy sieć i stwarza kontakty, wspiera
indywidualne projekty zarządzania członków oraz wspiera wymianę między edukacją
środowiskową a jej społecznym otoczeniem.
W Nieczech organizacja edukacji szkolnej jest w rękach krajów związkowych, w Meklemburgii
Pomorze Przednie w Ministerstwie od Spraw Kształcenia, Kultury i Wiedzy.
Trzy parki narodowe, trzy rezerwaty biosfery i siedem parków przyrody należą do narodowych
krajobrazów naturalnych - związkowi wszystkich niemieckich dużych obszarów chronionych.
Państwowy Urząd Krajowy ds. Środowiska, Ochrony Przyrody i Geologii (LUNG) opiekuje się i
zarządza tymi 13 narodowymi krajobrazami naturalnymi. Wielom obszarom ochronnym pomagają
publiczne działające związki wspierające, które są wolnymi organizacjami.
Strażnica Przyrody jest najważniejszym partnerem dla dużych obszarów chronionych Meklemburgii
Pomorze Przednie. Jej celem jest pośredniczenie między człowiekiem a przyrodą. Strażnica
Przyrody również podlega pod LUNG.
Placówki edukacji przyrodniczej podlegają leśnictwu krajowemu Meklemburgii Pomorze Przednie,
a które z kolei podlegają Ministerstwu ds. Rolnictwa, Środowiska i Ochrony Praw Konsumenta
(LU).
Dla państwowych pracowników są przygotowane środki finansowe z budżetu krajowego.
ANU, NGO i mentorkom w wolnym zawodzie stoją do dyspozycji środki z państwowych i
regionalnych programów wspierających np. fundacji, LUNG, loteria środowiskowa BINGO,
programy wspierające UE. Na terenie Brandenburgii odpowiednikiem są tu szczególnie programy
z INTERREG dla ponadgranicznych działań edukacyjnych.
Ogólnie biorąc programy wspierające dla pracowniczek pozaszkolnych są bardzo przejrzyste, a
ANU wspiera samodzielnych członków w tym, aby dojść do egzystencji niezależnej od środków
wspierających.
Protokólanci: Ch. Bergmann/A. Gumbis