Sprawozdanie z realizacji Gminnego Programu Profilaktyki i
Transkrypt
Sprawozdanie z realizacji Gminnego Programu Profilaktyki i
Sprawozdanie z realizacji Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii dla Miasta i Gminy Krotoszyn w 2010 roku Realizacja zadań własnych gminy z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi, narkomanii i przemocy w rodzinie przebiegała zgodnie z przyjętym przez Radę Miejską Gminnym Programem Przeciwdziałania Alkoholizmowi i Narkomanii dla Miasta i Gminy Krotoszyn na 2010 rok. Zadania te stanowiły ważny i trwały element profilaktyki społecznej w zakresie ochrony zdrowia, realizowany na terenie naszej gminy. Zadania ujęte były w bloki tematyczne, których realizacja przedstawiona jest w niniejszym sprawozdaniu. 1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej dla osób uzależnionych i współuzależnionych W ramach zwiększenia dostępności terapeutycznej dla osob uzależnionych i współuzależnionych kontynuowana była działalność Punktu Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych i Współuzależnionych przy ul. Mickiewicza 2 w Krotoszynie. Punkt ma do spełnienia bardzo istotną rolę w leczeniu osób uzależnionych, gdyż odpowiednie zmotywowanie osób uzależnionych to połowa sukcesu, a to jest właśnie podstawowe zadanie punktu, motywowanie do leczenia oraz informowanie o istocie choroby alkoholowej. Punkty konsultacyjne udzielają również wsparcia w różnych kategoriach problemów. Dlatego też pomoc znaleźć tam mogą osoby uzależnione, współuzależnione, osoby doświadczające przemocy w rodzinie oraz rodziny będące w kryzysie. Wszystkie osoby zatrudnione w Punkcie Konsultacyjnym posiadają wymagane przygotowanie niezbędne do prawidłowego realizowania zadań Punktu. Jedną z form aktywizowania osób trafiających na Punkt, jak również do Komisji jest realizacja kontraktów na realizację programu naprawczego. W 2010 roku podpisano 23 kontrakty oraz przeprowadzono 54 rozmowy motywujące do podjęcia leczenia odwykowego oraz do utrzymania abstynencji od alkoholu. W każdy wtorek pełnione były dyżury dające wsparcie w zakresie poradnictwa rodzinnego. W dalszym ciągu w każdą środę prowadzone były zajęcia edukacyjno-terapeutyczne dla osób 1 uzależnionych. Uczestnicy zajęć przygotowywani są do dalszego leczenia w lecznictwie odwykowym. W każdych zajęciach uczestniczyło przeciętnie od 8 do 20 osób. Punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych od alkoholu mieści się w jednym z pomieszczeń Klubu Abstynenta „Tolerancja” przy ul. Mickiewicza 2 w Krotoszynie, w którym również działają grupy samopomocowe Anonimowych Alkoholików i Al.-anon. Grupy te służą również swoją pomocą osobom zgłaszającym się do Punktu, niejednokrotnie są uzupełnieniem pracy Punktu. Punkt współpracuje z ośrodkami terapeutycznymi w Ostrowie Wlkp, Ośrodkiem Terapii Uzależnień w Jarocinie i Oddziałami Leczenia Uzależnień w Murowańcu, Miliczu i Kościanie, które wchodzą w skład szpitali Neuropsychiatrycznych oraz w razie konieczności z innymi placówkami NFZ w województwie wielkopolskim. W 2010 roku odbyło się 95 dyżurów, w poniedziałek i czwartek, w trakcie których przeprowadzono rozmowy, dzieląc na kategorie: 1. rozmowy motywujące do podjęcia leczenia : - osoby uzależnione - osoby współuzależnione 2. rozmowy informujące o istocie choroby alkoholowej 3. rozmowy utrwalające trzeźwość /dot. problemów klientów/ 4. rozmowy mające związek z przemocą 5. rozmowy telefoniczne / porady, informacje / 7. konsultacje indywidualne programu naprawczego MIESIĄC R/M/U R/M/W R/I R/M R/M/U R/M/W R/I R/U R/P P/T K/I R/U R/P P/T K/I Styczeń 3 1 10 39 0 3 37 Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 6 5 5 5 3 3 7 4 5 3 5 4 1 0 0 0 0 3 3 1 1 0 13 11 7 10 7 4 7 6 2 2 4 28 53 9 19 17 10 39 15 12 12 16 0 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 4 5 2 4 3 3 2 5 3 4 2 30 33 23 22 9 7 7 11 13 14 20 Razem 54 14 83 269 5 40 226 2 Rok R/M/U R/M/W R/I R/U R/P P/T K/I 2005 74 23 127 245 16 53 107 2006 85 27 99 343 29 65 109 2007 89 16 156 421 13 69 167 2008 78 18 122 304 6 51 139 2009 71 14 93 164 4 54 276 2010 54 14 83 269 5 40 226 Dla uczestników Punktu i grupy AA zorganizowano w dniach 16-20 września 2010 r. wyjazdowe warsztaty zapobiegania nawrotom choroby alkoholowej w miejscowości Murzasichle. W warsztatach uczestniczyło 25 osób utrzymujących długotrwałą abstynencję. Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Tolerancja” był również organizatorem wyjazdowych warsztatów terapeutycznych dla rodzin, w których występuje problem alkoholowy. Warsztaty odbyły się w miejscowości Biskupin w dniach w których wzięło udział 03-06 czerwca 2010 roku, 60 osób. Byli to członkowie rodzin dotkniętych chorobą alkoholową i osoby uzależnione. Zajęcia terapeutyczne odbywały się w pięciu grupach: osoby dorosłe uzależnione, osoby dorosłe współuzależnione oraz dzieci i młodzież szkół gimnazjalnych i ponadgminazjalnych. Głównym celem warsztatów było promowanie abstynenckiego stylu życia oraz lepsze poznanie siebie, swoich zachowań, uczuć i potrzeb. Przepracowano trudne zagadnienia (urazy, najgorsze momenty) z czasów aktywnego picia członka rodziny. Warsztaty przeprowadził instruktor terapii uzależnień przy wsparciu wolontariuszy. 3 Prowadzenie rozmów motywacyjno-interwencyjne dotyczących podjęcia leczenia odwykowego przeprowadziła również Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, do której w 2010 roku wpłynęło 58 zgłoszeń o leczenie osób uzależnionych od alkoholu Z liczby tej 28 wniosków dotyczyło nowych przypadków nadużywania alkoholu, natomiast 30 wniosków dotyczyło osób, które były już zgłoszone w minionych latach. Wnioski do komisji kierowane są najczęściej przez policję, Ośrodek Interwencji Kryzysowej oraz członków rodziny. Członkowie komisji pracujący w zespole motywacyjnointerwencyjnym odbyli 21 spotkań z osobami uzależnionymi. Spośród zgłoszonych osób nadużywających alkoholu, w minionym roku 9 osobom udało się powstrzymać od picia, chociaż przez kilka miesięcy. Utrzymanie abstynencji przez kilka miesięcy ma duży wpływ na funkcjonowanie całej rodziny osoby uzależnionej i jest zarazem małym krokiem do osiągnięcia całkowitej abstynencji. Wśród osób zgłoszonych do Komisji podjęły dobrowolne leczenie w zakładzie odwykowym. W stosunku do 5 osób sporządzono wniosek do sądu o objęcie ich leczeniem odwykowym w zakładzie lecznictwa odwykowego. Wszystkim osobom, które kierowane są do sądu o objęcie ich zobowiązaniem do odbycia leczenia odwykowego przydzielany jest kurator sądowy, który ma pieczę i kontroluje zachowanie osoby uzależnionej. Od kilku lat zauważamy, że liczba zgłaszanych osób nadużywających alkoholu kształtuje się na tym samym poziomie. Nie oznacza to jednak, że liczba osób nadużywających alkoholu spada, lecz jest to zapewne rezultat podniesienia wiedzy społeczeństwa o problemie uzależnienia od alkoholu oraz funkcjonowanie na naszym terenie wielu instytucji i miejsc pomocowych. 2 .Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej w szczególności dla dzieci i młodzieży 1. Ofertą dla dzieci są zajęcia prowadzone w świetlicy socjoterapeutycznej Ośrodka Profilaktyki Środowiskowej mieszczącego się na Os. Sikorskiego 7 w Krotoszynie. Świetlica socjoterapeutyczna w Ośrodku funkcjonuje od poniedziałku do piątku w godzinach od 14 30 do 18 00. W ciągu minionego roku z zajęć świetlicowych korzystało 35 dzieci. Z oferty Ośrodka korzystają dzieci w wieku 12-16 lat. Zgodnie z regulaminem uczestnicy otrzymują pomoc w odrabianiu lekcji oraz korzystają z indywidualnej pomocy i wsparcia w rozwiązywaniu trudności osobistych. Podczas pobytu w świetlicy dzieci sprzątają pomieszczenia i korzystają z jednego posiłku, który przygotowują samodzielnie pod nadzorem wychowawców. Oprócz 4 pracy z dzieci wychowawcy nawiązują również pracę z rodziną tych dzieci. Dotyczy to głównie konsultacji wychowawczych, interwencji kryzysowych oraz włączanie rodziców do wspólnych działań na rzecz dzieci. Zajęcia z dziećmi prowadzone są grupowo i w razie potrzeby indywidualnie. W 2010 r. w Ośrodku Profilaktyki prowadzone były również różne rodzaje zajęć a) zajęcia socjoterapeutyczne w dwóch grupach wiekowych b) sekcja fotograficzno-informatyczna ( czwartki od godz. 16-1730) c) sekcja turystyczna- w ramach tej sekcji zorganizowano wycieczki i rajdy górskie i nizinne, wycieczki rowerowe. d) tańce integracyjne ( w środy w godz. 16-17 30) e) sekcja plastyczna ( wtorki w godz. 16-18) f) sekcja kucharska (piątki godz.15-16 30). Ośrodek Profilaktyki Środowiskowej wspierany jest przez Stowarzyszenie „Szansa”, które pozyskało środki z Fundacji Mahle. Z pozyskanych środków zakupiono do Ośrodka kuchenkę elektryczną, roboty kuchenne, stoły, krzesła do aneksu kuchennego. Efektem pracy z dziećmi jest realna poprawa funkcjonowania dzieci w grupie rówieśniczej oraz w szkole - wszystkie dzieci otrzymały promocję do następnej klasy. Sukcesy dzieci przekładają się na wzrost poczucia własnej wartości. Zatrudnieni w Ośrodku wychowawcy obowiązani są między innymi do: • sporządzenia diagnozy indywidualnej dziecka i jego rodziny, • prowadzenia dokumentacji pracy z dzieckiem, pomocy w odrabianiu lekcji, prowadzenia zajęć socjoterapeutycznych, • pomocy w rozwiązywaniu trudnych sytuacji życiowych, • utrzymywanie kontaktów z rodziną dziecka w celu m.in. rozwiązywania problemów rodziny, • prowadzenia zajęć profilaktycznych nastawionych na rozwój osobowości uczestnictwa w spotkaniach zespołu, • uczestnictwa w szkoleniach wewnętrznych i zewnętrznych - 3 wychowawców odbyło szkolenie – asystent rodziny naturalnej. 5 2. Dla małych dzieci ofertą jest świetlica socjoterapeutyczna „Gniazdo” przy ul. Mickiewicza 11 w Krotoszynie, prowadzona przez Stowarzyszenie „Szansa”. Świetlica czynna była 5 dni w tygodniu w godz. 14.oo - 18.oo. Z oferty świetlicy skorzystało 24 dzieci w wieku 5-11 lat z 10 rodzin, z którymi przeprowadzona została intensywna praca. Wszystkie te dzieci pochodzą z rodzin z dużymi dysfunkcjami. Praca z dziećmi podporządkowana jest trzem celom: terapeutycznym, edukacyjnym oraz rozwojowym. Dzieci przychodząc do świetlicy w pierwszej kolejności odrabiają zadania domowe samodzielnie, bądź z pomocą wychowawców, następnie otrzymują ciepły posiłek lub kanapki. Celem pracy socjoterapeutycznej jest eliminowanie zaburzeń zachowania oraz pomoc w zdobyciu umiejętności komunikacyjnych. Nawiązywana jest współpraca z rodziną tych dzieci. Wychowawcy odwiedzają w zajęciach plastycznych. zaobserwowano poprawę Stowarzyszenie nawiązało rodziny w ich miejscu zamieszkania. Dzieci uczestniczyły U dzieci uczestniczących w funkcjonowania współpracę z w określonych zajęciach świetlicowych obszarach zachowań. Towarzystwem Polsko-Niemieckim, które przekazało na rzecz świetlicy zabawki oraz słodycze w okresie przedświątecznym. 3. W Gimnazjum nr 2 w Krotoszynie działa Świetlica Terapii Niepowodzeń Szkolnych prowadzona przez Stowarzyszenie „Szansa”. Świetlica ta ma za zadanie wyrównywanie szans uczniów, w tym uczniów dojeżdżających do Gimnazjum nr 2 w Krotoszynie z okolicznych wiosek. Świetlica czynna jest od poniedziałku do piątku w godz. 13.30 - 17.30. Stała grupa uczestników liczyła 12 osób, natomiast 30 uczestników korzystało ze świetlicy doraźnie, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych lub losowych. Stałym elementem pracy jest pomoc w nauce, dwa razy w tygodniu odbywały się zajęcia wyrównawcze z matematyki i języka angielskiego. Każdy uczestnik świetlicy miał przeprowadzoną diagnozę trudności i zaburzeń, na podstawie której opracowano plany korekcyjne. Dzięki uczestnictwu w zajęciach oprócz uzyskanej wiedzy na temat uzależnień nauczyli się również radzenia sobie w trudnych sytuacjach w grupie rówieśniczej jak i w środowisku rodzinnym. Jak co roku w grudniu odbyło się spotkanie opłatkowe w restauracji „Cristal”, w którym uczestniczyło 90 dzieci z w/w świetlic socjoterapeutycznych z terenu Krotoszyna. 4. W Zespole Szkół nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi przy Placu Szkolnym w Krotoszynie czynna była świetlica opiekuńczo-wychowawcza. Dzieci uczęszczające do szkoły znalazły tam pomoc w nauce oraz mogły rozwijać zainteresowania na zajęciach plastycznych. 6 5. Dla dzieci należących do Parafii św. Wojciecha w Kobiernie zajęcia opiekuńczo- wychowawcze prowadzone były w świetlicy środowiskowej im. Jana Pawła II . Zajęcia odbywały się w godzinach popołudniowych 3 razy w tygodniu po 4 godziny. Regularnie z oferty świetlicy korzystało 26 dzieci w wieku 5 -19 lat. Dzieci korzystające ze świetlicy pochodzą z różnych środowisk, nie tylko z rodzin, w których występuje problem alkoholowy i przemoc. Oprócz dzieci wsparcie otrzymują również rodzice. Dla młodzieży zorganizowano w dniu 23 stycznia 2010 roku dyskotekę karnawałową pod hasłem „Jazda na maksa na trzeźwo”, a dla dzieci młodszych bal karnawałowy. Dzieci aktywnie włączają się w prace porządkowe przy organizacji corocznego festiwalu kolęd i pastorałek. Po raz jedenasty zorganizowano akcję „Promyk uśmiechu”, podczas której zbierano upominki dla najbiedniejszych dzieci z parafii. Podczas wigilijnego spotkania w dniu 19 grudnia, przy stole wigilijnym zasiadły dzieci oraz ich rodzice pod hasłem Spotkanie z mikołajem,” 6. Ofertą zajęć popołudniowych dla dzieci zamieszkujących rejon Rynku i przyległych ulic jest świetlica działająca Rynek 1 w Krotoszynie. Świetlica prowadzona przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci we współpracujący ze Środowiskowym Hufcem Pracy, który na ten cel przeznacza swoje pomieszczenia oraz zabezpiecza kadrę wychowawczą. W zajęciach świetlicowych uczestniczyło 18 dzieci w wieku od 7 do 16 lat. Stałym elementem działalności świetlicy jest pomoc w nauce oraz inne formy oddziaływań profilaktycznych poprzez uczestnictwo w zajęciach informatycznych, plastycznych, sportowych i kulturalnych. Świetlica współpracuje z Klubem Sportowym „Krotosz”, dzięki czemu dzieci uczęszczające do świetlicy korzystały bezpłatnie z zajęć sportowych. Dla dzieci zorganizowano również szereg spotkań okolicznościowych między innymi Dzień Dziecka, spotkanie wigilijne, zakończeni roku szkolnego itp. 7. Ofertą dla młodzieży gimnazjalnej jest Młodzieżowy Klub Środowiskowy RIVENDELL oraz Młodzieżowa Pracownia Socjoterapii. Obie placówki tworzą spójny system wsparcia dla młodzieży. Młodzież z Pracowni po przejściu socjoterapii może skorzystać z szerokiego wachlarza zajęć aktywizujących realizowanych w Młodzieżowym Klubie Środowiskowym, gdzie nadal korzystają ze wsparcia pedagogów ale w formie mniej intensywnej. W minionej całorocznej działalności Klub prowadził zajęcia opiekuńczo wychowawcze, udzielał wsparcia i interwencji w sprawach uzależnień, zajmował się szeroko pojętą profilaktyką przemocy i 7 uzależnień. Udzielał wsparcia w nauce, a przede wszystkim promowanie zdrowego stylu życia poprzez organizowanie życia kulturalnego i sportowego młodzieży. W klubie prowadził indywidualne i grupowe programy rozwoju. W klubie w 2010 roku z 21 osobami realizowano indywidualny program rozwoju. Jedna osoba rozpoczęła realizację nowego programu, natomiast cztery spośród nich zrezygnowały w trakcie programu, a czternaście osób kontynuować będą program w 2011 roku. Każda z osób objętych programem była w stałym kontakcie z pedagogiem prowadzącym, a w niektórych przypadkach prowadzona była również praca z rodziną. Przez cały rok w Klubie czynny był dyżur pedagogiczny, podczas którego udzielano 167 porad i konsultacji indywidualnych, mających na celu doraźną pomoc w rozwiązaniu sytuacji problemowej. Średnio w miesiącu odbywało się od 8-20 spotkań. 8. Od kilku lat duża część życia kulturalnego młodych ludzi realizowana jest w Młodzieżowym Klubie Środowiskowym, który stwarza im warunki do odkrywania swoich zdolności i talentów. Twórczość została wykorzystana jako aktywizacja poprawiająca wizerunek młodego człowieka podnosząca jego samoocenę, dająca poczucie sprawczości. Kultura tworzona w klubie ma tą przewagę nad innymi placówkami, że młodzi ludzie poza twórczością mają stały kontakt z pedagogami i specjalistami wspierającymi często ich zaburzony rozwój. Szczególne znaczenie ma tu praca z subkulturami. Subkultury w swym założeniu już uczestniczą w życiu społeczności lokalnej przeciwstawiając się obecnemu nurtowi i tworząc własny alternatywny sposób rozumienia kultury. Klub daje tym grupom odrzuconym przez oficjalne placówki kulturalne miejsce tworzenia i realizowania się w sposób kontrolowany i bezpieczny tak dla nich samych, jak i dla społeczności lokalnej. Obecnie w klubie uczestniczy w różnych zajęciach ponad 100 osób. W ramach działalności Klubu odbywają się różnorakie zajęcia rozwijające zainteresowania młodych ludzi. Są to np. zajęcia sportowe, w skład których wchodzi grupa osób trenujących capoeira i grupa trenująca brazylijskie jujitsu. Zajęcia kulturalne natomiast realizowane były między innymi w grupach tanecznych, muzycznej, gier komputerowych i strategicznych oraz w grupie skupiającej członków Stowarzyszenia Bractwa Rycerskiego. Bardzo ważnym przedsięwzięciem Klubu jest prowadzenie zajęć przygotowawczych do matury z historii i wiedzy o społeczeństwie. Grupa korzystająca z zajęć z historii liczyła 17 osób, z czego 6 osób uczestniczyło w zajęciach regularnie. Grupa korzystająca z zajęć wos-u liczyła 29 osób, z czego 15 korzystało z zajęć regularnie. Wszyscy uczestnicy tych 8 zajęć zdali egzamin maturalny . Osoby uczestniczące regularnie w zajęciach zdały egzamin na wysokim poziomie. Wszyscy uczestnicy dostali się na wybrane uczelnie wyższe, głównie humanistyczne. Dodatkowo w klubie odbywają się zajęcia nie wynikające z harmonogramu zajęć klubu. Są to zajęcia w terenie, wycieczki. 9. Działalność swoją kontynuowała również Młodzieżowa Pracownia Socjoterapii prowadzona przez Stowarzyszenie „Twoja Alternatywa”. Pracownia skupia się na młodszej grupie młodzieży rekrutującej się głównie z gimnazjów. Praca z nimi ma charakter grupy korekcyjnej liczącej 15 osób, a prowadzone tam zajęcia kulturalne i sportowe mają jedynie charakter uzupełniający. Priorytetem Pracowni jest organizowanie zajęć opiekuńczosocjoterapeutycznych, udzielanie wsparcia oraz promocja zdrowego stylu życia. Młodzież korzysta z oferty Pracowni od poniedziałku do piątku. Wychowawcy służą im pomocą dydaktyczną, udzielając korepetycji, pomagają w nadrobieniu zaległości szkolnych. Poza tym młodzież ma możliwość rozwijania swoich zainteresowań i pasji. Dodatkowymi zajęciami dla nich są zajęcia kulturalne, sportowe, uzupełniający. Poza pracą z młodzieżą plastyczne i informatyczne, które mają charakter Pracownia współpracuje również z rodzicami i szkołami uczestników zajęć. Jednym z głównych celów jest wspomaganie rodziny i szkoły. Efektem całorocznej pracy z młodzieżą było ograniczenie agresji, wyrównanie zaległości szkolnych, polepszenie relacji z rówieśnikami oraz ich stosunków rodzinnych. Zajęcia sprawnościowe odbywały się raz w tygodniu i trwały półtorej godziny. Natomiast zajęcia plastyczne uaktywniały młodzież w innym kierunku. Ważne miejsce w proponowanych zajęciach stanowiła nauka obsługi różnych programów komputerowych. Młodzież sama na komputerze redagowała pisma, tworzyła strony internetowe pod opieką informatyka. Całoroczną działalność Pracowni zapewnili zatrudnieni tam pedagog-gospodarz pracowni, dwóch socjoterapeutów oraz informatyk. Kadra ta, zapewniła realizację działań profilaktycznych, wychowawczych, resocjalizacyjnych i aktywizujących młodzież. Pracownia ściśle współpracuje między innymi z pedagogami szkolnymi i kuratorami sądowymi. Młodzież korzystająca z pomocy Pracowni chwilą ukończenia gimnazjum może kontynuować i rozwijać swoje zainteresowania w Młodzieżowym Klubie Środowiskowym Rivendell. 10. Jak co roku w dniu 29 maja 2010 roku organizatorem pikniku rodzinnego z okazji Dnia Dziecka był Klub Abstynenta „Tolerancja” . Piknik zorganizowano w lesie w Osadzie Piaski k/Zdun. Uczestniczyło w nim około 200 osób, w tym 100 dzieci w wieku do 14 lat. 9 Celem organizacji pikniku jest pogłębienie więzi rodzinnych oraz integrowanie dzieci z różnych środowisk. W organizację pikniku zaangażowali się harcerze, Młodzieżowy Klub Rivendell, Nadleśnictwo Krotoszyn, Straż Pożarna, Warsztat Terapii Zajęciowej i inni, służąc swoją pomocą przy organizacji pikniku. 11. Całoroczną szeroko pojętą działalność profilaktyczną prowadził Hufiec Krotoszyński ZHP. Poprzez organizowanie całorocznej pracy z młodymi ludźmi skupionymi w strukturach harcerskich, przekazywano im ideę harcerską, organizując czas wolny w interesujący ich sposób, wolny od środków uzależniających. 12. W 2010 roku kontynuowano udział Gminy w Ogólnopolskiej Kampanii „Zachowaj Trzeźwy Umysł”. Organizatorem kampanii jest Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych. Partnerami projektu są między innymi Ministerstwo Edukacji Narodowej, Sportu i Turystki oraz Komenda Główna Policji. Corocznie kampanię wspierają swym autorytetem znani sportowcy. W minionym roku kampanię wspierała wybitna tenisistka Natalia Partyka mistrzyni paraolimpijska oraz kierowca rajdowy Robert Kubica. Wśród laureatów zeszłorocznej kampanii znaleźli się 1 uczennica z Zespołu Szkół w Chwaliszewie, 6 uczniów z Zespołu Szkół nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Krotoszynie oraz uczennica z Gimnazjum Nr 4 i uczeń ze Szkoły Podstawowej w Gorzupi. 13. Dla dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych przeprowadzone zostały warsztaty pn. „Droga marzeń w świat wydarzeń”. propozycja dla nich były sekcje tematyczne: filmowoinformacyjna, fotograficzna, turystyczna, artystyczna. W projekcie tym uczestniczyło 30 dzieci. 14. Profilaktykę przeciwdziałania wszelkim uzależnieniom realizują wszystkie szkoły podstawowe i gimnazjalne w ramach opracowanych przez siebie szkolnych programów profilaktyki. Wszystkie szkoły, corocznie wzbogacane są o nowe materiały informacyjnoedukacyjne przeznaczone dla nauczycieli, dzieci i rodziców. W minionym roku dodatkowo przekazano do szkół ulotki skierowane do rodziców pt. „Rodzice bądźcie czujni”, a dotyczące problemu dopalaczy. 15. Dzieci do lat 11 uczestniczyły w spektaklu teatralnym z elementami profilaktyki, który odbył się w auli I Liceum Ogólnokształcącego w Krotoszynie. 10 Przeciwdziałanie narkomanii. Działalność wszystkich świetlic socjoterapeutycznych oraz prowadzenie programów korekcyjnych i naprawczych wplata się nie tylko alkoholizmowi, lecz przeciwdziałaniem również narkomanii. spójne Właśnie jest z z w profilaktykę działaniami zakresu przeciwdziałania ukierunkowanymi przeciwdziałania na narkomanii kontynuowana była działalność Punktu Konsultacyjnego ds. narkomanii mieszczącego się w Krotoszynie przy ul. Młyńskiej 2B. W Punkcie tym zatrudniony jest pedagog specjalizujący się w profilaktyce uzależnień, a zwłaszcza w problematyce narkomanii. Praca pedagoga prowadzona była w trzech zakresach: konsultacji i interwencji, warsztatach edukacyjnych dla młodzieży, pracy środowiskowej i spotkaniach informacyjno-edukacyjnych dla rodziców, nauczycieli oraz uczniów. Głównym celem programu było między innymi udzielanie wsparcia i interwencji w sprawach uzależnień, wdrożenie profilaktyki pierwszego i drugiego stopnia oraz kierowanie osób mających problemy do placówek pomocowych oraz nawiązywanie współpracy ze stacjonarnymi ośrodkami leczenia uzależnień. Konsultacje i interwencje przeprowadzane były zarówno z młodzieżą jak i rodzicami oraz nauczycielami. Praca z młodzieżą polegała przede wszystkim na wspólnym tworzeniu osobistego planu pracy i przygotowaniu młodego człowieka do pracy w grupie edukacyjnej. Dla tej właśnie grupy młodzieży w wieku od 16 do 28 roku życia, eksperymentującej i nadużywającej substancje psychoaktywne zorganizowano warsztaty edukacyjne. Zajęcia grupowe zwierały następujące zagadnienia: • Pojęcie uzależnienia, • Mechanizmy uzależnienia, • Fazy uzależnienia, • wachlarz ochronny, • Radzenie sobie ze złością i stresem, • radzenie sobie ze smutkiem i przygnębieniem, • poszukiwanie sensu życia, wartości, którymi należy się kierować w życiu- zajęcia te prowadził ksiądz Każdy z uczestników warsztatów otrzymał pakiet materiałów do pracy na grupie edukacyjnej. Oprócz pracy grupowej przeprowadzono również rozmowy indywidualne. Konsultacje indywidualne można było uzyskać w każdy poniedziałek w godz. 16 00 do godz. 20 00. Rozmowa indywidualna trwa od 45 minut do godziny. W minionym okresie 11 sprawozdawczym udzielono 295 porad - 55 osobom mającym problem z substancjami psychoaktywnymi oraz 23 osobom współuzależnionym. Ilość udzielonych porad corocznie wzrasta, świadczy to też o tym, że działalność Punktu oraz informacje o instytucjach, w których można znaleźć pomoc, są znane wśród mieszkańców naszej Gminy. Od trzech lat prowadzona jest również praca środowiskowa, która dała dużo informacji o kulturze młodzieżowej. Swoje działania ukierunkowano właśnie do panujących trendów młodzieżowych. Znajomość ta ułatwia dotarcie do często zbuntowanych młodych ludzi. Do tych właśnie środowisk docierano i podejmowano próbę ich aktywizacji . Praca z nimi polegała głównie na rozmowach oraz na zainteresowaniu ich zajęciami sportowymi i kulturalnymi. W przypadku, gdy na program trafiają osoby niepełnoletnie to równocześnie utrzymywany jest kontakt z rodzicami, z jednej strony informowani są o postępach ich dziecka, z drugiej otrzymują wskazówki, jak należy postępować z dzieckiem, żeby mogło to przynosić efekty. Jeżeli na program trafiają osoby pełnoletnie, to z rodzicami utrzymywany jest kontakt tylko w momencie, gdy oni wyrażą na to zgodę. Z zakresu przeciwdziałania narkomanii dla 550 młodzieży szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych zorganizowano zajęcia edukacyjno-informacyjne. Profilaktykę przeciwdziałania narkomanii realizują również funkcjonariusze policji w ramach swojej działalności. Zajęcie te prowadzone były we współpracy z psychologiem. Punkt konsultacyjny ds. narkomanii prowadzony jest przez Stowarzyszenie „Twoja Alternatywa” i mieści się w jednym z pomieszczeń Młodzieżowego Klubu Środowiskowego RIVENDELL. Tabelka poniżej przedstawia ilość osób korzystających z programu przeciwdziałania narkomanii realizowanego w Punkcie Konsultacyjnym ds. narkomanii przy ul. Młyńskiej 2B w Krotoszynie. Lp. Nowe Przecho dzące Zażywana substancja Uzależniony/ nadużywający/ współuzalezniony 1. X Marihuana Amfetamina u\z 2. X Marihuana Amfetamina u/z podjęte działania wobec klientów Konsultacje i porady. Ukończył indywidualny program rozwiązywania problemów narkotykowych. Ponownie skierowany do Ośrodka Leczenia Uzależnień Toruń – przebywał tam dwa m-ce, 12 3. X - WSP. 4. X Amfetamina u/z 5. X n/d 6. 7. X X Amfetamina, marihuana Alkohol 8. X Amfetamina n/d 9. X Alkohol u/z 10. 11. X X - - 12. X u/z WSP. WSP. 13. X 14. X 15. X 16. X 17. X 18. X 19. X Amfetamina, alkohol - u/z Amfetamina, marihuana Marihuana, amfetamina Amfetamina alkohol Alkohol, marihuana Marihuana u/z u/z u/z u/z n/d został wydalony, za złamanie regulaminu placówki. Konsultacje indywidualne w sprawie syna. Konsultacje i porady. Ukończył terapię w Ośrodku Leczenia Uzależnień w Toruniu, utrzymuje abstynencję Konsultacje i porady Konsultacje i porady Konsultacje w sprawie syna Uczestniczy w indywidualnym programie rozwiązywania problemów alkoholowych Skierowanie na oddział leczenia uzależnienia w Miliczu po ukończeniu na Punkt Konsultacyjny dla osób z problemem alkoholowym w Krotoszynie Problemy wychowawcze Konsultacje w sprawie wnuczki – problemy wychowawcze Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne (depresja) Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualna – skierowanie 13 20. X u/z X Marihuana, alkohol Marihuana, alkohol Amfetamina 21. X 22. 23. X Alkohol u/z 24. X - WSP. Marihuana n/d 25. X u/z n/d 26. X Marihuana, alkohol u/z 27. X marihuana n/d 28. X - WSP. 29. X - WSP. 30. X Amfetamina, alkohol, marihuana u/z 31. X - WSP. 32. X marihuana n/d 33. X marihuana u/z 34. X u/z 35. X Marihuana, amfetamina - WSP. Młodzieżowa Pracownia Socjoterapii konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualneskierowane na indywidualny program rozwiązywania problemów alkoholowych – Punkt Konsultacyjny dla osób z problemem alkohol. Konsultacje w sprawie córki Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne , Skierowanie na oddział terapii krótkoterminowej dla dorosłych w Toruniu Konsultacje indywidualne Konsultacje w sprawie wnuka Konsultacje w sprawie syna Konsultacje indywidualne, skierowanie na oddział detoksykacyjny w Kościanie, skierowanie do OLU w Łękinii Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Skierowanie do OLU dla dorosłych w Toruniu Konsultacje w sprawie syna 14 36. X - WSP. 37. X Leki, alkohol Zaburzenia psychiczne 38. X WSP. 39. X amfetamina u/z marihuana u/z Marihuana, amfetamina u/z X 40. 41. 42. X X 43. X 44. X 45. X X 46. 47. Wsp. X X 48. Marihuana, alkohol Amfetamina, dopalacze Alkohol, marihuana, heroina, amfetamina marihuana n/d - Wsp u/z u/z n/d 49. X - WSP. 50. X alkohol WSP. 51. X - WSP. 52. X - WSP. 53. X - 54. X Marihuana, alkohol - 55. X - Konsultacje w sprawie syna Konsultacje, skierowanie do lekarza psychiatrycznego Konsultacje indywidualne Skierowanie na oddział terapii krótkoterminowej w Toruniu Konsultacje indywidualne Problemy wychowawcze Skierowanie do lekarza psychiatry, konsultacje indywidualne Problemy wychowawcze z synem, skierowanie na konsultacje z psychologiem Konsultacja z psychologiem Konsultacje indywidualne Skierowanie do OLU w Nowym Dworku Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne Konsultacje indywidualne, skierowanie na Punkt Konsultacyjny dla osób z problemem alkoholowym Konsultacje indywidualne w sprawie syna Konsultacje w sprawie syna Konsultacje w sprawie męża Konsultacje indywidualne Konsultacje w sprawie córki 15 Organizacja wypoczynku letniego dla dzieci i młodzieży. • Hufiec Związku Harcerstwa Polskiego był organizatorem zgrupowania obozów hufca. Zgrupowanie odbyło się w dniach 10-23 lipca 2010 r., w którym uczestniczyło 65 osób. Obóz miał miejsce w miejscowości Lgiń położonej nad jeziorem w Przemęckim Parku Krajobrazowym. Uczestnicy korzystali żaglówek, z kąpieliska oraz z walorów terenowych .Uczestnicy obozu brali udział w zajęciach ekologicznych, turystycznych oraz harcerskich z elementami profilaktyki. • Hufiec ZHP w dniach 7 do 18 lipca 2010 r. zorganizował kolonię zuchową dla 29 dzieci w wieku 6 - 10 lat. Miejscem kolonii była Ostróda w województwie warmińskomazurskim. Opiekę nad dziećmi sprawowało 3 wychowawców. • W okresie od 3 do 10 sierpnia 2010 r. Krotoszyński Hufiec ZHP zorganizował biwaki wędrowne dla harcerzy starszych w Kotlinie Kłodzkiej • Hufiec ZHP był również organizatorem nieobozowej akcji letniej pn. „Zielone biwaki” dla grupy 84 dzieci z Kobierna, Orpiszewa, Biadek, Świnkowa i Chwaliszewa. Półkolonie odbyły się w dwóch turnusach. Pierwszy turnus w dniach 28.06.-01.07.2010 r. oraz w okresie od 2-5.07.2010 r. Półkolonie obsługiwało 28 harcerzy z 3 drużyn harcerskich oraz 8 wychowawców. Miejscem półkolonii była osada leśna ”Wielki Bór”. • Stowarzyszenie „Twoja Alternatywa” było organizatorem akcji letniej „Aktywne wakacje” organizując między innymi: - Obóz wędrowny Jelenia Góra-Karpacz-Szklarska Poręba w dniach 5 do 14 lipca 2010 roku dla 13 osób i 2 wychowawców. W obozie uczestniczyły osoby objęte całoroczną pracą wychowawczą w Młodzieżowej Pracowni Socjoterapii. Obóz miał charakter turystyczny, lecz ważnym elementem jego były zajęcia sztuki przetrwania w trudnych warunkach terenowych. - Organizacja w Stanicy Buczyna 4 biwaków młodzieżowych o różnej tematyce: • z elementami brazylijskiego juitsu - uczestniczyło 10 osób (6-7.08.2010 r.) • z elementami capoeira - uczestniczyło 14 osób ( 3-5.08.2010 r.) • z elementami survivalu - uczestniczyło 20 osób 12-14.07.2010 r.) - Organizacja biwaku dla 15- osobowej grupy tanecznej w Załęczańskim Parku Krajobrazowym - (7-9.08.2010 r.) - W dniach 19-24 lipca 2010 roku zorganizowano obóz profilaktyczny dla 10 osób w Gorcach i Pieninach 16 • Parafia św. Piotra i Pawła w Krotoszynie w dniach 5-11 lipca 2010 r. dla 40 uczestników, w tym z 6 rodzin dysfunkcyjnych zorganizowała wypoczynek nad Jeziorem Międzybrodzkim. Wypoczynek połączony był nauką asertywnego zachowania wobec patologii społecznych . • Parafia w Jankowie Zaleśnym dla dzieci z Janowa, Orpiszewa, Świnkowa i Baszyn zorganizowała wypoczynek dla 28 dzieci. • Parafia św. Marii Magdaleny w Krotoszynie zorganizowała w dniach 30 czerwca do 6 lipca 2010 r. wypoczynek letni dla 62 dzieci w Zakopanem Podczas wypoczynku organizowano zajęcia sportowe, piesze wycieczki, naukę pływania. Uczestnicy wypoczynku brali udział w 5 konferencjach przeprowadzonych nt. profilaktyki uzależnień od alkoholu, narkotyków i sekt. • Parafia pw. św. Andrzeja Boboli w Krotoszynie w sierpniu organizowała dla 20 dzieci z 10 rodzin objętych pomocą społeczną oprócz wypoczynku uczono wypoczynek w młodych ludzi Mikorzynie, podczas którego asertywnego zachowania wobec współczesnych patologii. Podczas wypoczynku udało się stworzyć miejsce i atmosferę wyciszenia, zastanowienia nad sobą i życiem. • Parafia p.w. św. Jana Chrzciciela w Krotoszynie była organizatorem wypoczynku dla 37 osób w wieku od 8 do 18 lat. Wypoczynek polegał na organizacji dwóch wyjazdów do Przesieki k. Jeleniej Góry. Pierwszy wyjazd 5-8 lipca 2010 r. dla grupy młodszej i 11-17 lipca 2010 r. dla grupy starszej. Uczestnicy wypoczynku zwiedzili Muzeum Przyrodnicze w Jeleniej Górze, Swiątynię Wang w Karpaczu, zamek w Bolkowie i Muzeum Kolejnictwa w Jaworzynie Śląskiej • Szkoła Podstawowa w Roszkach zorganizowała w lipcu 2010 roku dla 44 dzieci wyjazd do Szklarskiej Poręby • Parafia pw. św. Wojciecha w Kobiernie zorganizowała w dniach od 12 do 23 lipca 2010 r. półkolonie pn. „ Z Leonem przez świat teatru”. W półkoloniach brało udział 56 dzieci i 9 wolontariuszy. Zajęcia odbywały się od poniedziałku do piątku w godz. od 900 do godz. 1330. W trakcie półkolonii zorganizowano Festyn Rodzinny, podczas którego przekazano informacje o prowadzonych półkoloniach. • Towarzystwo Przyjaciół Dzieci zorganizowało kolonie letnie dla 30 dzieci pn. „ W krainie księcia Kaspjana”. Celem wypoczynku było propagowanie turystyki górskiej. Dzieci zwiedziły Kłodzko, Wambierzyce, Kudowę Zdrój - muzeum zabawek, pijalnię wód w Kudowie i Dusznikach.. Oprócz wypoczynku dzieci otrzymały przekaz edukacyjny dotyczący zagrożeń uzależnieniami. 17 • Towarzystwo Przyjaciół Dzieci było organizatorem 5-dniowych półkolonii dla dzieci uczestników świetlicy środowiskowej działającej przy Środowiskowym Hufcu Pracy. W ramach półkolonii 12 dzieci uczestniczyło w w 3-diowej wycieczce do Trójmiasta. Dzieci zwiedzały zabytki i zapoznawały się z historią zwiedzanych miejsc. • Stowarzyszenie „Szansa” było organizatorem 2 obozów socjoterapeutycznych: - obóz socjoterapeutyczny w Gorcach- Ochotnica Górna zrealizowano w dwóch turnusach: I. dla małych dzieci w wieku 6-11 lat; 24 uczestników i 4 wychowawców II. dla dzieci starszych w wieku 12-16 lat: 14 uczestników i 3 wychowawców. Turnusy przeprowadzone zostały w dniach od 30 czerwca do 27 lipca 2010 roku. - Obóz wędrowny dla młodzieży gimnazjalnej starszej, uczestniczącej w trakcie roku w zajęciach sekcji turystycznej. W obozie tym wzięło udział 13 uczestników w okresie 816 sierpnia 2010 roku. W trakcie wypoczynku realizowano elementy projektu „Różni, a tacy sami”. Podczas obozu stacjonarnego dzieci uczestniczyły w górskich wycieczkach pieszych w Gorce i Pieniny. W wycieczkach autokarowych innymi do Zakopanego, Wąwozu Homole, Zubrzycy - skansen etnograficzny. Obóz wędrowny przebiegał szlakami Beskidu Żywieckiego. • Stowarzyszenie „Pomost” w Krotoszynie zorganizowało tygodniowy wypoczynek dla grupy 30 dzieci. Zajęcia odbywały się w ośrodku wypoczynkowym w Żelaznie w okolicach Leszna Program półkolonii obejmował wypoczynek połączony z profilaktyką uzależnień, rekreacji, zajęciami artystycznymi i nauką języka angielskiego przy wykorzystaniu wolontariuszy z Anglii i wolontariuszy stowarzyszenia. Wypoczynek zimowy • Organizatorem ferii zimowych połączonych z zajęciami socjoterapeutycznymi było Stowarzyszenie „Twoja Alternatywa”. W programie ferii wzięło udział 15 osób, byli to uczestnicy zajęć Młodzieżowej Pracowni Socjoterapii. Dla uczestników ferii zorganizowano kulig, wyjścia do kina, na basen, wyjazd na ściankę wspinaczkową, turniej piłkarzyków oraz turniej na kręgielni. Dla uczestników ferii zorganizowano dzień kulinarny pod hasłem „Kulinarny talent”. Na zakończenie ferii zorganizowano biwak ogniskiem i kiełbaskami, podczas którego podsumowano przebieg wypoczynku. • Organizatorem akcji „Młodzieżowa zima” było również Stowarzyszenie „Twoja Alternatywa”. Miejscem realizacji był Młodzieżowy Klub Środowiskowy Rivendell. Było to miejsce, w którym spotykali się wszyscy uczestnicy ferii tak w godzinach przedpołudniowych, jak i popołudniowych. Dla uczestników zorganizowano kulig, warsztaty 18 muzyczne. Dla grupy liderów młodzieżowych zorganizowano wyjazd w góry. Wyjazd ten odbył się dzięki pozyskanie dodatkowych środków przez Stowarzyszenie. • Stowarzyszenie „Szansa” zorganizowało ferie zimowe w miejscowości Ochotnica GórnaStudzionki połączone z treningiem rozwijającym umiejętności prospołeczne. W wypoczynku wzięło udział 25 dzieci w wieku 10-16 lat, podzielonych na dla 2 grupy. • Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły „G-4” było organizatorem półkolonii pn. „Artystyczne ferie”. W zajęciach, które trwały 5 godzin dziennie brało udział 23 uczestników. W trakcie półkolonii odbywały się zajęcia teatralne, dziennikarskie oraz zajęcia profilaktyczna. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie Zadanie własne gminy z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zgodnie z zawartym porozumieniem realizuje Ośrodek Interwencji Kryzysowej mieszczący się na Os. Sikorskiego 7 w Krotoszynie, który swym zasięgiem obejmuje cały powiat. Zajmuje się on różnorodnymi problemami: kryzysy rodzinne, osobnicze, psychospołeczne, ostre kryzysy sytuacyjne i inne. Liczba zgłoszonych sytuacji do Ośrodka w 2010 roku określanych mianem kryzysowych wynosiła 207, w tym 135 z terenu miasta i gminy Krotoszyn. Najwięcej zgłoszonych sytuacji kryzysowych tj. 89 miało miejsce w mieście, natomiast 46 zgłoszeń dotyczyło mieszkańców wsi gminy Krotoszyn. Ze zgłoszonych sytuacji kryzysowych zostały wyodrębnione sprawy, w których zdiagnozowano przemoc. Ponad połowa sytuacji związanych z przemocą zgłoszonych do Ośrodka wystąpiła na terenie miasta i gminy Krotoszyn. Sprawcami byli głównie mężczyźni, ofiarami zaś przede wszystkim dzieci i kobiety. W większości zdiagnozowanej przemocy, sprawcy nadużywali alkoholu, w kilku pozostałych przypadkach istotny wpływ na wystąpienie sytuacji kryzysowej miały zaburzenia psychiczne i niezaradność życiowa. Tabela poniżej przedstawia ilość zgłoszonych sytuacji kryzysowych z podziałem na miasto i wieś. Gmina Miasto Wieś Razem 89 46 135 Kobylin 1 8 9 Koźmin Wlkp. 7 10 17 Zduny 10 8 18 Krotoszyn 19 Rozdrażew 0 10 10 Sulmierzyce 7 0 7 spoza powiatu 6 5 11 113 94 207 Razem Od 1 stycznia 2009 roku osoby doświadczające przemocy, którymi są głównie dzieci i kobiety znajdują schronienie w nowo otwartym Specjalistycznym Ośrodku Wsparcia w Zdunach. Do placówki tej kierowane są ofiary przemocy nie tylko z terenu powiatu krotoszyńskiego. W ośrodku tym ofiary przemocy znajdują nieodpłatna profesjonalna pomoc. Poniższa tabela przedstawia liczbę spraw związanych z sytuacjami kryzysowymi dotyczących przemocy z uwzględnieniem podziału na gminy oraz liczby osób. Gmina Prze moc Sprawcy mężczyźn Pozostałe osoby kobiet mężczyźn kobiet Przyczyna dzie alkoh i y i y ci ol inne Krotoszyn 42 41 7 14 46 69 22 20 Kobylin 2 2 0 0 2 1 1 1 15 14 1 12 19 14 12 3 12 12 1 4 15 18 10 2 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 0 1 6 2 3 2 4 4 0 2 5 8 1 3 80 78 9 33 93 112 49 31 Koźmin Wlkp. Zduny Sulmierzyc e Rozdrażew spoza powiatu Razem 20 Od 1 stycznia 2009 roku osoby doświadczające przemocy, którymi są głównie dzieci i kobiety znajdują schronienie w nowo otwartym Specjalistycznym Ośrodku Wsparcia w Zdunach. Do placówki tej kierowane są ofiary przemocy nie tylko z terenu powiatu krotoszyńskiego. W ośrodku tym ofiary przemocy znajdują nieodpłatną profesjonalną pomoc. W minionym roku kontynuowano prace remontowe budynku na Os. Sikorskiego 7 w Krotoszynie, w którym mieści się Ośrodek Profilaktyki Środowiskowej, Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Młodzieżowej Pracowni Socjoterapii . Realizacja Programu w 2010 roku potwierdza, iż Gminę wśród zadań nałożonych na z zakresu przeciwdziałania uzależnieniom priorytetem winna być szeroko pojęta profilaktyka skierowana do dzieci i młodzieży. Programy profilaktyczne winny być szczególnie ukierunkowane na eksperymentowanie i używanie środków psychoaktywnych przez młodzież , gdyż zjawisko to zaczyna być zauważalne na naszym terenie. Kontynuować należy również spotkania z rodzicami i nauczycielami, podczas których przekazywane winny być wyczerpujące informacje na temat zagrożeń związanych z używaniem środków psychoaktywnych i metod postępowania w przypadku ich zaistnienia. Wzbogacać należy również ofertę spędzania czasu wolnego przez młodych ludzi i umiejętnie rozwijać ich zainteresowania zarówno w sporcie, turystyce oraz w dziedzinie kultury i sztuki. 21