Strona 1 z 11

CELE FIZJOTERAPII W CHIRURGII
• ZAPOBIEGANI E POOPERACYJNYM
POW I KŁANIOM I NASTĘPSTW OM
OPERACJI,
FIZJOTERAPIA W CHIRURGII
• LECZENI E POOPERACYJNYCH
POW IKŁAŃ I ZABURZEŃ
CZYNNOŚCI OW YCH,
• JAK NAJSZYBSZE PRZYW RÓCENIE
SPRAW NOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ DO
STANU PRZED ZABIEGI EM.
ZADANIA FIZJOTERAPII
CELE FIZJOTERAPII PRZEDOPERACYJNEJ
• UTRZYMANIE
PRAWIDŁOWEJ W ENTYLACJI PŁUC,
• ZWIĘKSZENIE RUCHOMOŚCI KLATKI PIERSIOW EJ I
PRZEPONY,
• ZAPOBIEGANIE ZJAW ISKU HIPOKINEZY,
• ZWIĘKSZENIE SIŁY MIĘŚNI ODDECHOW YCH,
• POBUDZENIE DO SKUTECZNEGO KASZLU,
• ZAPEWNIENIE PRAW IDŁOWEGO ODPŁYWU ŻYLNEGO Z
KOŃCZYN DOLNYCH,
• UTRZYMANIE PRAWIDŁOW EJ POMPY MIĘŚNIOWEJ
KOŃCZYN DOLNYCH,
• NAUKA ĆW ICZEŃ STOSOWANYCH PO
OPERACJI,
• NORMALIZACJA STW I ERDZONYCH
ZABURZE Ń CZYNNOŚCI UKŁADU KRĄŻENIA
I ODDECHOW EGO.
• WCZESNE URUCHAMIANIE I PIONIZACJĘ,
• ĆWICZENIA OGÓLNEJ SPRAWNO ŚCI.
OCENA CHOREGO
• CHOROBA ZASADNICZA ORAZ CHOROBY
RYZYKO POOPERACYJNYCH POWIKŁAŃ
PO LECZENIU RAKA PŁUCA
WSPÓŁISTNIEJĄCE,
— OCENA AKTYW NOŚCI FIZYCZNEJ
—OCENA ZDJĘCIA KLATKI PIERSIOWEJ,
— CZYNNO ŚĆ UKŁADU ODDECHOWEGO,
— WYDOLNOŚĆ UKŁADU KRĄŻENIA I ODDECHOWEGO,
ISTOTNA KORELACJA
NISKIEJ
WYDOLNOŚCI
FIZYCZNEJ I
POOPERACYJNYCH
POWIKŁAŃ
SILNY ZWIĄZEK
WYSOKIEJ
AKTYWNOŚCI
RUCHOWEJ
I
—WYDOLNOŚĆ FIZYCZNA I AKTYWNOŚĆ RUCHOW A
— RUCHOMOŚĆ W STAWACH OBRĘCZY BARKOWEJ I
KRĘGOSŁUPA,
— POSTAWA I BUDOWĄ CIAŁA CHOREGO,
< 50 – 60%
NALEŻNYCH
WARTOŚCI VO2MAX
— SIŁA MIĘŚNI ODDECHOW YCH ORAZ KO ŃCZYN DOLNYCH.
OCENA PRZEDOPERACYJNA
NISKIEGO RYZYKA
ŚMIERTELNOŚCI
POOPERACYJNEJ
Eur. Respiro. J., 2009
POZIOM AKTYW NO ŚCI FIZYCZNEJ ZALE ŻNIE
OD DZIENNEJ LICZBY KROKÓW
TEST WYSIŁKOWY
Poziom aktywno ści ruchowej
FEV1 < 80% WARTOŚCI NALEŻNYCH
Siedzący tryb życia
Strona 1 z 11
Liczba kroków dziennie
< 5000
Niska aktywno ś ć
5000 – 7499
Średnia aktywno ś ć
7500 – 9999
Aktywny tryb życia
10 000 – 12 499
Wys oka aktywno ść
> 12 500
POLECANY POZIOM AKTYW NO ŚCI FIZYCZNEJ
W CIĄGU TYGODNIA DLA CZ ŁOW IEKA
O MASIE 70 KG
CZAS (MIN) UZYSKANIA POLECANEGO,
DZIENNEGO WYDATKU ENERGET YCZNEGO
(150-400 KCAL)
ZALEŻNIE OD MASY CIAŁA
50 kg
Rodzaj aktywno ści
Liczba godzin w ci ągu tygodnia
60 kg
Rodzaj aktywno ści
Czas w minutach potrzebny do uzyskania polecanego,
dziennego wydatku energetycznego (150-400 kcal)
Spokojny marsz (20 min/km)
6
Bieg (7,5 min/km)
2
Pływanie, taniec lub tenis
2,5
Marsz (20 min/km)
72
60
Bieg (7,5 min/km)
23
19
Pływanie
30
25
Tenis ziemny
26
21
Taniec
28
23
NAUKA ĆWICZEŃ POOPERACYJNYCH
FIZJOTERAPIA PRZEDOPERACYJNA
•NAUKA ĆW ICZEŃ STOSOWANYCH PO
OPERACJI,
•
•ĆW ICZENIA OGÓLNIE USPRAW NIAJ ĄCE,
• SKUTECZNEGO KASZLU,
ODDECHOW YCH,
•ĆW I CZENIA KONDYCYJNE
• PRZECI W ZAKRZEPOWYCH,
•ĆW I CZENIA NORMALIZUJ ĄCE
ZABURZON Ą CZYNNOŚĆ UKŁADÓW.
• SAMOOBS ŁUGI
ZASADY ĆW ICZEŃ FIZYCZNYCH
PRZED OPERACJ Ą I W PÓŹNYM OKRESIE
POSZPITALNYM
CELE FIZJOTERAPII POOPERACYJNEJ
• ZAPOBI EGANIE
P ŁUCNYM
Rodzaj ćwiczeń
Naturalne formy ruchu, anga żujące du że
grupy mi ęśni np. marsz
POW IKŁANIOM,
Intensywno ść
50 – 75 VO 2ma x (HRre z) lub 60 – 80% HR
Czas trwania
30 – 60 minut
• ZAPOBIEGANIE ZAKRZEPICY ŻYŁ
GŁĘBOKICH,
Częstotliwość
3 – 5 razy w tygodniu
Rodzaj treningu
Tlenowy ci ągły lub interwa łowy
ma x
• PRZYW RACANIE SPRAW NO ŚCI
CHOREGO UMO ŻLIW IAJĄCEJ MU JAK
NAJW IĘKSZĄ SAMODZI ELNO ŚĆ,
• USUWANI E CZYNNO ŚCI OW YCH I
ORGANICZNYCH NAST ĘPSTW OPERACJI.
W CZESNA FIZJOTERAPIA PO LECZENIU
CHIRURGI CZNYM
Zapobieganie powik łaniom i zaburzeniom czynno ściowym po operacji
Układ
Powikłania
Fizjoterapia
Oddechowy
Zaburzenia wentylacji
Niedodma
Zapalenie p łuc
Fizjoterapia klatki piersiowej
Ćwiczenia ruchowe
Szybkie uruchamianie
Żylny
Zakrzep
Zator
Zewnętrzny ucisk sta ły lub przerywany
Wysokie u łożenie ko ńczyny
Ćwiczenia ruchowe
Szybkie uruchamianie
Ruchu
Ograniczenie ruchomo ści
w stawie
Ułożenie przeciwprzykurczowe
Ćwiczenia ruchowe
Szybkie uruchamianie
Szybkie wdra żanie do wykonywania czynno ści
codziennych
OGÓLNA METODYKA ĆWICZEŃ
Rodzaj ćwiczeń
Częstotliwość
Czas
trwa nia
Liczba
ser ii
Liczba
powtór zeń
Oddechowe
6- 8/dzień
5-10
minut
1-3
3-4
Kaszlu
6- 8/dzień
5-10
minut
1-3
3-4
Pr zeciwza kr zepowe
Co ½ - 1
godzinę
1 minuta
1
16/minutę
Strona 2 z 11
CZYNNOŚCIOW E ZABURZENI A PO OPERACJACH
CHIRURGICZNYCH
METODYKA ĆWICZEŃ WE WCZESNYM
OKRESIE POOPERACYJNYM
Parametr
1 – 3 doba
3 doba <
Częstotliwość
6 – 8 razy
dziennie
3 razy dziennie
5 – 15 minut
15 – 30 minut
Liczba serii
1–3
1–3
Liczba powtórzeń
3 -7
7 - 10
Czas ćwiczeń
Rodzaj zaburze ń
Przyczyna
Ograniczenie ruchomo ści w
stawach
Ból, pooperacyjna blizna, ograniczenie aktywno ści
ruchowej
Osłabienie lub zanik mi ęśni
Przecięcie lub usuni ęcie mięśni, ograniczenie
aktywno ści
ruchowej,
zaburzenia
czynno ści
metabolicznej i enzymatycznej mięśni, zmiany
strukturalne w mi ęśniach
Niedow ład
mięśni
Blizna pooperacyjna, przeci ęcie nerwów
lub
pora żenie
Nieprawidłowa postawa cia ła
Zmiany
przeci ążeniowo- Ból, osłabienie i przykurcz mi ęśni, rozleg łe blizny,
zwyrodnieniowe
stawów ograniczenie aktywno ści ruchowej
kończyn i kręgosłupa
Upośledzenie wentylacji p łuc
sprawno ści
Wtórne zmiany czynno ściowe i strukturalne
mięśniach, ograniczenie aktywno ści ruchowej
Obniż enie
zmęczenie
wydolno ści,
Anemia, ograniczenie aktywno ści ruchowej
Ograniczenie
w stawach
i Ćwiczenia ruchowe dostosowane do poziomu tolerancji
wysiłkowej oraz deficytu sprawno ści fizycznej
ruchomo ści
Ćwiczenia ruchowe
Pozycje rozci ągające
PNF
Terapia manualna
Poizometryczna relaksacja mi ęśni
Niedow ład lub pora żenie
mięśni
Reedukacja nerwowo-mi ęśniowa
PNF
Czynno ści
oddechowego
Fizjoterapia klatki piersiowej
Ćwiczenia ruchowe dostosowane do rodzaju zaburze ń i
zdolno ści wysiłkowych
Płat płuca
Gór ny
Segm ent
Szczytow y
układu
Pozycja drenażowa
Obszar oklepywany
1.
•
•
•
•
•
•
FIZJOTERAPIA KLATKI PIERSIOWEJ
POZYCJE UŁOŻENIOWE
POZYCJE DRENAŻOWE
ĆWICZENIA ODDECHOWE
OKLEPYWANIE KLATKI PIERSIOWEJ
INHALACJE
SKUTECZNY KASZEL
2.
ĆWICZENIA RUCHOWE
2.
SZYBKIE URUCHAMIANIE
Płat płuca
Górny
Pr zedni
Tylny
Śro dkowy
Dolny
Leżenie na ple cach, z poduszką
pod
ni eznaczni e
zgięt ymi
kol anami, rotacj a tułowia w lewo
Między obojczyki em i sutki em
Leżenie na le wym boku z rot acją
tuł owia do pr zodu pod kątem 450
Szczyt łopatki
Leżeni e tyłe m z rot acją
w lew o pod kąt em
podus zką pod prawym
uni esieni e łóżka o 30
str ony stóp chorego
Segm ent
Poz ycja dre nażo wa
Między obojczyki em i ł opat ką
Sia d pros ty
tu łowi a
450 z
bokiem ,
cm od
Sia d prosty
Między obojczykiem i łopatką
Przedn i
Leże nie n a ple c ac h, z po dusz ką po d
niezn acz nie z gię tym i ko lan ami, rotacja
tuł owia w pra wo
Między obojczyk iem i sutkiem
Tylny
Leże nie na praw ym bo ku z ro ta cją
tu łow ia d o przodu pod kątem 4 50, k latk a
piersiow a je st un iesion a i op arta o
podg łówe k łó żka
Szczyt łopatki
Języ cz ek
Leżenie na brz uchu, z poduszką Środek grzbi etu na wysokoś ci dolnego
pod ja mą brz u szną, nieznaczna kąta łopatki
rot acja t ułow ia w lewo
Podstaw ny
pr zedni
Leżenie na ple cach, z poduszką
pod nie co zgięt ymi kolanami ,
ni eznacz na rotacj a tułowi a w
lewo, unie s ienie ł óżka o 30 cm
od s trony stóp chorego
Podstaw ny
tylny
Leżenie na brzuchu z poduszką Z tył u w okolicy kręgosł upa
pod bi odr ami , ni ez naczna rot acj a
tuł owia w l ewo , uniesienie łóż ka
o 30 cm od s trony stóp chorego
Podst awny
boczny
Leże ni e na lew ym boku z
podus zką pod mi edni cą od
pr zednie j strony, uni esienie łóż ka
Dolny
Leżen ie tył em z rotac ją tuło wia w p raw o Lewy bok na poziomie sutka
pod kąte m 450 z po dusz ką po d le w ym
bok iem, u nie sie nie łóżka o 30 cm od
strony stó p chore go
Sz czy tow y
Leżen ie na b rz u chu , z pod usz ką p od jam ą
brz usz ną, niez n aczn a ro tac ja tuło wia w
praw o
Pod staw ny
przedn i
Leże nie n a ple c ac h, z po dusz ką po d Z przodu na poziomie dolnych
nie co z giętymi ko lan ami, niez nac z n a żeb er
ro tacja tuł owia w prawo , unie sie nie łóżk a
o 30 cm od strony stóp chore go
Pod staw ny
tylny
Leże nie na brzu ch u z p od usz ką po d
biodrami, niez n aczn a ro tac ja tuło wia w
pra wo , un ie sie nie ł óżka o 30 cm od
strony stó p chore go
Pod staw ny
bo czn y
Leżen ie n a p raw ym b oku z po du sz ką po d Z tyłu na poziomie dolnych
miedn icą o d prze d niej strony, un ie sienie żeb er
łó żk a o 30 cm od stro ny stó p ch oreg o
Z przodu na pozi omie dolnych żeber
Z ty łu na poziomi e dolnych żeber
Obszar ok lepywa ny
Sz czy tow y
Prawy bok na poziomie sut ka
Szczytow y
w
ZAPOBIEGANIE PŁUCNYM POWIKŁANIOM
Fizjoterapia
Obniż enie sprawno ści
wydolno ści fizycznej
Usunięcie tkanki p łucnej, niedodma pooperacyjna
Ograniczenie
fizycznej
FIZJOTERAPIA W POSZPITALNYM OKRESIE
PO OPERACJACH CHIRURGICZNYCH
Zaburzenia
Ból, osłabienie i przykurcz mi ęśni, rozleg łe blizny,
ograniczenie aktywno ści ruchowej
Środek grzbietu na wysokości
dolnego kąta łopatki
Z tyłu w okolicy kręgosłupa
ĆWICZENIA ODDECHOWE Z OPOREM
ZASADY ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH
• TECHNIKA ODDYCHANIA
• LICZBA POWTÓRZEŃ
A - urządzenia do ćwiczeń oddechowych i kontroli obj ętości wydechu
F - przyrządy do ćwiczeń oddechowych z oporem podczas wydechu
• LICZBA SERII
• „KOMPENSACYJNY TOR ODDYCHANIA”
C - rura do ćwiczeń oddechowych zwi ększająca ilość dwutlenku węgla w powietrzu wdechowym
D - przyrząd do ćwiczeń oddechowych z oporem podczas wdechu
Strona 3 z 11
INHALACJE
Średnica cząsteczek
Rodzaj aerozoli
0,5 – 5 µm
Prawdziwie suche
5 – 20 µm
Wilgo tne
> 20 µm
Mokra mgła
INHALACJE
Frakcja
Gr uboczą steczkowa
Śr edniocząsteczko
wa
Dr obnocząsteczkow
a
Podfra kcja
Średnica
czą steczek w
µm
Gruba
> 300
RODZAJE INHALATORÓW
Głębokość
docier ania
Jama nosowogardłowa
Średnia
300–100
Jw.
Dr obna
100–30
Tchawica,
oskrzela
główne
Gruba
30–10
Oskrzela
Dr obna
10–5
Oskr zeliki
Gruba
5–1
Pęcherzyki
Dr obna
<1
Ponownie
wydychane z
płuc
A – działający na zasadzie przepływu tlenu
B – działający na zasadzie przepływu sprężoneg o powietrza
C – ultradźwiękowy
ZASADY INHALACJI
• 5 – 6 ODDECHÓW/MINUTĘ
• 3 – 5 SEK. (25 SEK.) PRZERWY NA
SZCZYCIE WDECHU
• 15 MINUT
• 3 RAZY DZIENNIE
PRZECIWWSKAZANIA
• OSTRE STANY ZAPALNE UKŁADU
ODDECHOWEGO,
• GRUŹLICA,
• NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA,
30 ODDECHÓW/MINUTĘ = 10%
5 ODDECHÓW/MINUTĘ = 60%
• NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA
ZNACZNEGO STOPNIA.
FIZJOTERAPIA W POOPERACYJNEJ
NIEDODMIE
ZASADY SKUTECZNEGO KASZLU
• TECHNIKA KASZLU
• CZĘSTOTLIWOŚĆ ĆWICZEŃ KASZLU
• PORY ĆWICZEŃ KASZLU
• WSPOMAGANIE ĆWICZEŃ KASZLU
•
W YSOKA POZYCJA U ŁOŻENIOWA (SIEDZĄCA LUB
PÓŁSIEDZĄ CA)
•
INHALACJE,
•
ĆW ICZENIA ODDECHOW E ZE SZCZEGÓLNYM ZW RÓCENIEM
UW AGI NA W YDECH Z OPOREM,
•
POZYCJE DRENAŻOW E ZALEŻNIE OD UMIEJSCOW IENIA
NIEDODMY. KA ŻDA POZYCJA POW INNA BY Ć POW TARZANA
KILKA RAZY DZIENNIE, JEDNORAZOW O PRZEZ 3-4 MINUTY.
W TYM CZASIE W YDZIELINA SP ŁYW A DO GŁÓW NYCH
OSKRZELI, CO U ŁATW IA JEJ ODKRZTUSZENIE,
•
OKLEPYWANIE KLATKI PIERSIOW EJ,
•
ĆW ICZENIA SKUTECZNEGO KASZLU.
Strona 4 z 11
PROFILAKTYKA ZAKRZEPICY
METODY ZAPOBIEGANIA ZAKRZEPICY
1.
•
•
•
•
CHORZY MAŁEGO RYZYKA
wczesne uruchamianie chorych,
ćwiczenia przeciwzakrzepowe,
pończochy elastyczne,
przerywana kompresja pneumatyczna.
2.
•
•
CHORZY ŚREDNIEGO RYZYKA
metody mechaniczne
heparyny drobnocząsteczkowe (z wyjątkiem
operacji neurochirugicznych i pierwotnych
zaburzeń hemostazy)
3.
•
CHORZY WYSOKIEGO RYZYKA
chorzy średniego ryzyka
• FARMAKOLOGICZNE
• FIZYKALNE
FIZYKALNE METODY ZAPOBIEGANIA
ZAKRZEPICY
1. CZYNNE
• ĆWICZENIA RUCHOWE
• SZYBKIE URUCHAMIANIE
2. BIERNE
• ĆWICZENIA BIERNE
• PRZERYWANA KOMPRESJA
PNEUMATYCZNA
• ELEKTROSTYMULACJA MIĘŚNI ŁYDKI
• ELASTYCZNE POŃCZOCHY
• POZYCJE UŁOŻENIOWE
METODY FIZJOTERAPII W ZAPOBIEGANIU
POOPERACYJNEJ ZAKRZEPICY ŻYLNEJ
Metody zap obiegania
pooperacyjnej zakrzepicy żylnej
Metody fizjoterapii
Kinezyt erapia
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe czynne i bierne
Ćwic zenia kończyn dolnych
Sz ybka pionizac ja, uruc hamianie i trening marszowy
Ćwic zenia oddechowe
Masaż
Prz erywana kompresja pneumatycz na
Fizykoterapia
Ele ktrostymulac ja mię śni łydki
Inne
Bandaż owanie kończ yn dolnyc h
Pończochy przeciwzkrzepowe
Przec iwzakrzepowe ułożenie kończyn dolnych
METODY KINEZYTERAPII ZAPOBIEGANIU
POOPERACYJNEJ ZAKRZEPICY ŻYLNEJ
Metoda kinezyterapii
Ćwicz enia
przeciwzakrzepowe
Sp osób wykonania
Rytm iczne z gięcia i wyprosty stopy w stawie
skokowym wykonywane w p e łnym z akresie w
rytm ie odde chowym (16 na minutę ) p owtarz ane
co półgodziny
Ćwiczenia czynne i Oko ło 1000 powt órzeń w ciągu dnia, np. przy
cz ynne z op orem pomocy
rotora
kończyn
doln ych
lub
kończyn dolnych
cykloergometru w pozycji leżącej
Sz ybka
pionizacja, Pioniz acja w 1-2 dobie p oope racyjnej, marsz w
uruchamianie
i mie jscu, następnie na ustalonym dystansie
tre ning marszowy
Ćwicz enia
oddechowe
Według zasad wykonywania tych ćwic zeń
PRZERYWANA KOMPRESJA
PNEUMATYCZNA (IPC)
PRZERYW ANA KOMPRESJA PNEUMATYCZNA
W ZAPOBIEGANIU
POOPERACYJNEJ ZAKRZEPICY ŻYLNEJ
• UZNANA METODA
FIZJOTERAPII
W CHOROBACH NACZYŃ
• UCISK OBRZĘKNIĘTEJ
KOŃCZYNY
ZA POMOCĄ RĘKAWA
• REGULOW ANY CZAS
UCISKU I PRZERW Y
• REGULOWANA W YSOKOŚĆ
CIŚNIENIA UCISKU
• RÓŻNE RODZAJE
RĘKAWÓW
Dane
Param etr
Okres zabiegów
Do pełnego uruchomienia
Czas zabiegu
30-60 minut
Częstotliwo ść
Od jednego do kilku razy dziennie
Czas ucisku
10 – 60 s ekund
Czas przerwy
50 – 120 sekund
Wys oko ść ciśnienia
30 – 40 m m Hg
Rodzaj nogawicy/r ękawa
Jedno lub wielokom orowy
Strona 5 z 11
PRZERYWANA KOMPRESJA PNEUMATYCZNA
(IPC)
Wskazania
Ucisk
Przerwa
Ciśnieni
e
mm Hg
Czas
Sek.
Ciśnieni
e
mm Hg
Czas
Sek.
Zapobieganie
zakrzepicy
40
12
0
48
Owrzodzenia
żylako wate
40-50
20-90
0
20-90
Formowanie kikuta po
amputacji kończyny
30-60
40-60
0
10-15
Niedokrwienie tęt nicze
100
3
0
17
30-70
45
0
15
Obrzęk chłonny
PRZERYWANY UCISK ZEWNĘTRZNY
• ZMNIEJSZA CIŚNIENIE ŻYLNE
• ZW IĘKSZA PRZEPŁYW TĘTNICZY
• ZMNIEJSZA LEPKOŚĆ KRW I
• POW ODUJE ROZSZERZENIE NACZYŃ
• AKTYW U JE FIBRYNOLIZĘ
• STYMULUJE W YD ZIELANIE CZYNNIKÓW
ŚRÓDBŁONKOW YCH I HUMORALNYCH
STAŁY UCISK
PRZECIWWSKAZANIA DO IPC
Klasa ucisku
Wysokość
ciśnienia
mm Hg
Wskazania
I
20 – 30
Zapobiegawczo,
zagrażające
żylaki
II
30 – 40
• niewydolność krążenia znacznego
stopnia,
III
40 – 50
I okres
niewydolności
żylnej, żylaki
II-III okres
niewydolności
żylnej
• zespół nerczycowy.
IV
50 – 60
• stany zapalne naczyń tętniczych i
chłonnych kończyny,
• ostre zakrzepowe zapalenie żył,
Ze spół
pozakrzepowy
STAŁY UCISK ZEW NĘTRZNY
W ZAPOBIEGANI U
POOPERACYJNEJ ZAKRZEPICY ŻYLNEJ
PRZECIW ZAKRZEPOWE U ŁOŻENIE KOŃCZYN
DOLNYCH
Param etr
Wykonanie
Spos ób u łożenia
Powyżej poziomu s erca
Sposób odci ążenia
Na szynie
Pozycja ko ńczyny
Zgięcie w stawie biodrowym i kolanowym
Czas trwania w ciągu dnia
Maksymalnie d ługo
Ca łkowity czas u łożenia
Do pełnego uruchomienia
Strona 6 z 11
Poziom
Wysokość ucisku
Udo
8 mm Hg
Staw kolanowy
14 mm Hg
Staw skokowy
18 mm Hg
ELEKTROSTYMULACJA W ZAPOBIEGANIU
POOPERACYJNEJ ZAKRZEPICY ŻYLNEJ
Parametr
Dane
Mięśnie
Łydki
Rodzaj pr ądu
Stały
Ułożenie
elektrod
Tylna powierzchnia podudzia w pobli żu do łu podkolanowego i powy żej
stawu skokowego
Częstotliwość
Impuls co 5 sekund
Czas trwania
bodźca
50 milisekund
Nat ężenie pr ądu
Małe
WYNIKI PROFILAKTYKI DVT
AUTOR
DZIEDZINA
GRUPA KONTROLNA
% DVT
STOSOWANIE IPC
% DVT
BACHMANN
ORTOPEDIA
54,0
15,0
MCKENNA
ORTOPEDIA
75,0
10,0
TURPIE
NEUROCHIRURGIA
20,0
7,8
SKILLMAN
NEUROCHIURURGIA
22,8
6,3
COE
UROLOGIA
25,0
7,0
PROFILAKTYKA ŻCHZZ U CHORYCH
PODDAWANYCH ZABIEGOM CHIRURGICZNYM
WYNIKI PROFILAKTYKI DVT
ryzyko bardzo ma łe (0 pkt w skali Capriniego)
AUTOR
DZIEDZINA
IPC
%
BOROW
RÓŻNE
11
COE
UROLOGIA
7
MCKENNA
ORTOPEDIA
10
MOSER
7
SMITH
CHIRURGIA
JAMY
BRZUSZNEJ
RÓŻNE
38
NICOLAIDES
UROLOGIA
45
ASPIRYNA DEXTRAN HEPARYNA
%
%
%
18
19
niest osowanie dodat kowej profilakt yki farmakologicznej lub
mechanicznej poza wc zesnym uruchomieniem.
27
21
78/8
ryzyko ma ł e (1–2 pkt w skali Capriniego)
9
22/19
st osowanie profilaktyki mechanicznej, najlepiej PUP
23
PSU – PO ŃCZOCHY O ST OPNIOW NYM UCISKU; HDCz – HEPARYNA DOBNOCZ ĄSTECZKOW A
PUP – P RZERYW ANA KO MPRESJA PNEU MAT YCZNA; H NF – HEPARYNA NIEFRAKCJON OW ANA
PROFILAKTYKA ŻCHZZ U CHORYCH
PODDAWANYCH ZABIEGOM CHIRURGICZNYM
PROFILAKTYKA ŻCHZZ U CHORYCH
PODDAWANYCH ZABIEGOM CHIRURGICZNYM
ryzyko du że (≥5 pkt w skali Capriniego)
ryzyko średnie (3–4 pkt w skali Capriniego)
nieobc iąż eni dużym ryzykiem powa żnych powikłań krwot ocznych,
stosowanie HDCz, HNF 5000 j.m. co 12 h [2B]
lub profilaktyki mechanicznej, najlepiej PUP
Uwaga: 3 z 7 autorów zalece ń ACCP z 2012 r. g łosowało za silnym
zaleceniem dla stosowania HDCz lub HNF w ma ł ej dawce.
duże ryzyko powa żnych powik łań krwotoc znyc h
lub skutki krwawienia mog ą być szc zególnie powa żne,
st osowanie profilaktyki mechanicznej, najlepiej PUP
Duże ryzyko powa żnych powik łań krwotocznych,
stosowanie profilaktyki farmakologicznej za pomoc ą HDCz lub HNF 5000 j.m.
co 8 h [1B]; dodanie do profilaktyki farmakologicznej profilaktyki
mechanicznej za pomoc ą PSU lub PUP.
z a bie gi chirurgicz ne z po wo du no wo two ru złośliwe go , bra k o bcią że ń dużym ryz yk iem
po ważnych po wikłań krwo to cz nych, prz e dłużo ne sto so wa nie pro filak tyk i
fa rm a ko lo gicz ne j (4 tyg.) z a po m o c ą HDC z ,
duż e ryzyko powa ż nych powik łań krwotocznych lub skutki krwawienia mog ą
być szczególnie powa żne, stosowanie profilaktyki mechanicznej, najlepiej
PUP, a ż do zmniejszenia ryzyka krwawienia i rozpocz ęcia profilaktyki
farmakologicznej.
przeciwwskazane stosowanie zarówno HDCz, jak i HNF lub leki te s ą
niedostę pne, i brak obci ąże ń duż ym ryzykiem powa żnych powik łań
krwotocznych, stosowanie fondaparynuksu(NR) lub profilaktyki
mechanicznej, najlepiej PUP
POOPERACYJNA ZAKRZEPICA
ŻYŁ GŁĘBOKICH
FIZJOTERAPIA
W BÓLU POOPERACYJNYM
JEST PRZECIWWSKAZANIEM
DO WYKONYWANIA JAKICHKOLWIEK
ĆWICZEŃ
Z WYJĄTKIEM
ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH
I SKUTECZNEGO KASZLU!
Strona 7 z 11
ŹRÓDŁA BÓLU NOCYCEPTYWNEGO
BÓL PO OPERACJI CHIRURGICZNEJ
• USZKODZONE TKANKI
POW IERZCHOWNE (SKÓRA, TKANKA
PODSKÓRNA, B ŁONY ŚLUZOW E),
• NOCYCEPTYWNY
(aktywacja receptorów bólowych w odpowiedzi na działanie bodźców
uszkadzaj ących)
• TRZEWNY
• STRUKTURY PO ŁOŻONE GŁĘBIEJ
(MIĘŚNIE, POW IĘZIE, W IĘZADŁA,
(skurcz mi ęśni gładkich, spowodowany zgniataniem, rozciąganiem struktur
trzewnych, jak i zmianami zapalnymi, bądź pociąganiem czy też zgniataniem
krezki)
OKOSTNA)
• NEUROPATYCZNY
(uszkodzenie struktur uk ładu nerwowego)
PATOMECHANIZM BÓLU POOPERACYJNEGO
PATOMECHANIZM BÓLU POOPERACYJNEGO
USZKODZENIE T KA NEK
URAZ TKANEK
ENZY MY PROTEOLIT Y CZNE
⇓
KALIKREIN Y TKANKOW E
POBUDZENIE UKŁADU WSPÓŁCZULNEGO
⇓
BIA ŁKA TKA NKOW E
KIN INOGE NY
ZMIANY NEUROENDOKRYNNE
⇓
A KT YW NE POLIPEPTY DY
ZMIANY NEUROPLASTYCZNE W OUN
KININY
⇓
ZMIANY NEUROHUMORALNE
DEPOLA RY ZACJA NA GICH
ZA KOŃCZEŃ NERW OW Y CH
⇓
ZMIANY BEHAWIORALNE
SA LW Y IMPULSÓW BÓLOW YCH
NASILENIE BÓLU W 5-STOPNIOW EJ SKALI LIKERTA
PRZYCZYNY BÓLU POOPERACYJNEGO
(Verbal Rating Scale)
Bardzo ma łe
Średnie
Małe
Bardzo du ż e
Duże
NUMERYCZNA SKALA BÓLU
(Numerical Rating Scale),
Rodzaje czynników
Związane z operacj ą
Osobnicze
Czynniki
0
Rodzaj operacji
Czas operacji
Rozleg łość operacji
Stopie ń uszkodzenia tkanek
3
4
5
6
7
8
9
10
(Visual Analogue Scale)
0 (BRAK BÓLU)
10 (BÓL NIEZNOŚNY
SKALA BÓLU OPRACOWANA W SZPITALU ŚW. HENRYKA
Stopień odczuwania bólu
W PŁYW ROZLEG ŁOŚCI ZABIEGU
OPERACYJNEGO NA BÓL POOPERACYJNY
Rodzaj operacji
2
WZROKOWO-ANALOGOWA SKALA BÓLU
Stan zdrowia
Stan emocjonalny
Poziom lęku
Doś wiadczenia bólowe
Zakres
urazu
tkanek
1
Nasilenie bólu
0
Brak bólu w czasie kaszlu
1
Ból w cza sie kaszlu, ale podczas
głębokiego oddychania
2
Ból jedynie w czasie g łębokiego
oddychania
3
Lekki ból w spoczynku
4
Ciężki ból w spoczynku
SKUTKI BÓLU POOPERACYJNEGO
Nat ężenie bólu/
Czas trwania
• CIERPIENIE FIZYCZNE,
• CIERPIENIE PSYCHICZNE,
Niewielki
„Małe” zabiegi na pow łokach, ograniczone zabiegi ortopedyczne,
niewielkie zabiegi ginekologiczne
< 4 w skali VAS lub
NRS
Mierny
Zabiegi w jamie brzusznej bez naruszania ci ągłości przewodu
pokarmowego
oraz otwierania jamy
otrzewnej,
zabiegi
ortopedyczne z wy łączeniem zabiegów na miednicy i klatce
piersiowej, zabiegi ginekologiczne, urologiczne i neurochirurgiczne
> 4 w skali VAS lub
NRS
poni żej 3 dni
Znaczny
Zabiegi w jamie brzusznej po łączone z otwarciem jamy otrzewnej,
zabiegi ortopedyczne na miednicy, zabiegi torakochirurgiczne,
zabiegi w obr ębie kr ęgosłupa
> 4 w skali VAS lub
NRS
powy żej 3 dni
Rozległy
Jednoczasowe operacje w wi ęcej niż jednej jamy cia ła, zabiegi
rekonstrukcyjne po znacznych urazach
> 6 w skali VAS lub
NRS
powy żej 7 dni
• ZABURZENIA SNU,
• OBNIŻENIE NASTROJU,
• DEPRESJA,
• POWIKŁANIA KRĄŻENIOWO-ODDECHOW E
(TACHYKARDIA, NADCIŚNIENIE, WZROST
ZAPOTRZEBOWANIA NA TLEN).
Strona 8 z 11
KLINICZNA OCENA CHOREGO
Z BÓLEM POOPERACYJNYM
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA LECZENIE
BÓLU POOPERACYJNEGO
• UMIEJSCOWIENIE,
•
NATĘŻENIE BÓLU W SPOCZYNKU I PODCZAS RUCHU,
•
CZĘSTA OCENA BÓLU W ODDZIALE POOPERACYJNYM
(NAW ET CO 15 MINUT, NAJCZĘŚCIEJ CO 1 – 2 GODZINY),
•
OCENA I UŚ MIERZANIE BÓLU CO 4 – 8 GODZIN NA ODDZIALE
CHIRURGICZNYM,
• CZAS TRWANIA,
•
W DROŻENIE LECZENIA BÓLU PRZY JEGO NAT ĘŻENIU ≥3 W
SPOCZYNKU I ≥4 PODCZAS RUCHÓW W 11-STOPNIOW EJ
SKALI NUMER YCZNEJ (NRS),
• JAKOŚĆ,
•
PROW ADZENIE DOKUMENTACJI LECZENIA BÓLU,
•
ZW RÓCENIE SZCZEGÓLNEJ UW AGI NA PACJENTÓW Z
ZABURZENIAMI POZNAW CZYMI,
•
DIAGNOSTYKA NIEOCZEKIWANEGO W ZROSTU NATĘŻENIA
BÓLU, JAKO OBJAW U POTENCJALNYCH POW IK ŁA Ń
POOPERACYJNYCH
• NATĘŻENIE,
• OBJAWY TOWARZYSZĄCE
FARMAKOLOGICZNE LECZENIE BÓLU
POOPERACYJNEGO
METODY LECZENIA BÓLU POOPERACYJNEGO
• LEKI NIEOPIOIDOWE – PARACETAMOL,
METAMIZOL,
• FARMAKOLOGICZNE,
• FIZYKALNE,
• PSYCHOTERAPII.
• NIESTEROIDOWE LEKI
PRZECIWZAPALNE (NLPZ),
• OPIOIDY – SŁABE (KODEINA,
TRAMADOL), SILNE (MORFINA,
FENTANYL),
• LEKI MIEJSCOWO ZNIECZULAJĄCE –
LIDOKAINA, BUPIWAKAINA,
ROPIWAKAINA.
NIEPOŻĄDANE DZIAŁANIE LEKÓW
PRZECIWBÓLOWYCH
DRABINA ANALGETYCZNA WHO
• OSŁABIENIE LUB ZNIESIENIE ODRUCHÓW Z DRÓG
ODDECHOWYCH (RYZYKO W YMIOTÓW I
ZACHŁYŚNIĘCIA SIĘ TĄ TREŚCIĄ),
• OSŁABIENIE CZYNNOŚCI ODDECHOWEJ
PROWADZĄCE DO HIPOW ENTYLACJI,
• OBNIŻENIE CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRW I U CHORYCH
Z DUŻĄ UTRATĄ KRWI I W PODESZŁYM WIEKU,
• SKURCZ KRTANI,
• OGRANICZENIE MOŻLIWOŚCI OCENY OGÓLNEGO
STANU PACJENTA, ZW ŁASZCZA Z OBRAŻENIAMI
OŚRODKOWEGO UKŁADU NERWOW EGO.
FIZJOTERAPIA W UŚMIERZANIU BÓLU
POOPERACYJNEGO
• KINEZYTERAPIA - ĆWICZENIA
RUCHOWE, POZYCJE UŁOŻENIOWE,
STABILIZACJA OPEROWANEGO
MIEJSCA, SZYBKIE URUCHAMIANIE,
• FIZYKOTERAPIA – CZYNNIKI CIEPLNE,
KRIOTERAPIA, PRZEZSKÓRNA
ELEKTROSTYMULACJA NERWÓW
(TENS),
• MASAŻ
TECHNIKI RELAKSACYJNE W UŚMIERZANIU
BÓLU POOPEARCYJNEGO
• TRENING AUTOGENNY SCHULTZA,
rozluźnienie dzięki wykonywaniu sze ściu grup ćwiczeń i
towarzyszącym im odczuwaniu ró żnych wrażeń
• RELAKSACJA PROGRESYWNA
JACOBSONA,
naprzemienne napięcia i rozluź nienia mięśni
• ĆWICZENIA ODDECHOWE.
ćwiczenia trwają 5 – 10 minut, podczas których zwraca si ę uwagę
na prawidłowy pogłębiony wdech, zatrzymanie oddechu i
wydłużony wydech
Strona 9 z 11
TENS
MEDYCYNA OPARTA
NA DOWODACH
(EBM)
NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANA
I NAJBARDZIEJ SKUTECZNA
(POZIOM I WG EBM)
FIZYKALNA METODA W LECZENIU
OSTREGO BÓLU, UŚMIERZAJĄCA BÓL
POOPERACYJNY U OKOŁO 50 – 60%
PACJENTÓW.
REHABILITACJA/
FIZJOTERAPIA
OPARTA
NA DOWODACH
(EBR/P)?
ETAPY REHABILITACJI OPARTEJ
NA DOWODACH
ZAŁOŻENIA REHABILITACJI OPARTEJ
NA DOWODACH
• PODEJMOWANIE DECYZJI KLINICZNYCH
NA PODSTAW IE DOW ODÓW
NAUKOW YCH
• SFORMUŁOWANIE PROBLEMU
KLINICZNEGO
• PRYMAT PROBLEMU KLINICZNEGO
NAD OBOW I ĄZUJĄCYMI SCHEMATAMI
• STUDIA LITERATUROWE
• ZASTOSOWANIE DOW ODÓW
W PRAKTYCE
• KRYTYCZNA OCENA DOWODÓW
• STAŁA W ERYFIKACJA W NIOSKÓW
NAUKOW YCH W PRAKTYCE
• ZASTOSOWANIE WYNIKÓW
W PRAKTYCE KLINICZNEJ
WIARYGODNOŚĆ WYNIKÓW BADAŃ
PODSTAWOWE ZNACZENIE W EBR
MA
RODZAJ BADAŃ NAUKOWYCH
• KRYTYCZNA OCENA
PROJEKTU BADAWCZEGO
• PRZEBIEG BADAŃ
• ANALIZA I WNIOSKOWANIE
• PRZEJRZYSTOŚĆ
DONIESIEŃ
KLASYFIKACJA BADA Ń KLINICZNYCH
BADANIA EKSPERYMENTALNE
• Celem jest wybór najlepszej metody leczenia
I.
BADANIA EKSPERYMENTALNE
• Randomizacja (losowy dobór) badanych do
grupy badawczej i kontrolnej
II.
•
•
•
BADANIA NIEEKSPERYMENTALNE
Obserwacyjne kohortowe
Obserwacyjne retrospektywne
Przekrojowe populacyjne
• Podwójna ślepa próba (zarówno badany jak i
badaj ący nie znaj ą charakteru interwencji)
• Niezależny obserwator
III.
METAANALIZA – zbiorcza analiza
badań eksperymentalnych
• Stosowanie placebo lub innej referencyjnej
metody leczenia w grupie kontrolnej
Strona 10 z 11
POZIOMY EBM
POZIOM
W IARYGODNOŚĆ
I
SILNA
SPÓJNE W YNIKI W IELU BADA Ń
EKSPERYMENTALNYCH
II
Ś REDNIA
SPÓJNE W YNIKI W IELU BADA Ń
EKSPERYMENTALNYCH NISKIEJ
JAKOŚCI I JEDNO W YSOKIEJ
III
OGRANICZONA
IV
SPRZECZNA
V
BRAK
TENS W UŚMIERZANIU BÓLU
POOPERACYJNEGO
OPIS
•
JEDNA LUB W IĘCEJ PAR ELEKTROD O DŁUGOŚCI ZBLIŻONEJ DO
DŁ UGOŚCI RANY POOPERACYJ NEJ, UMIESZCZON E
RÓW NOLEGLE DO JEJ PRZEBIEGU LUB W OKÓŁ RANY W
ODLEGŁOŚCI 2 – 6 CM OD JEJ BRZEGÓW
•
DODATKOW Ą PARĘ ELEKTROD MOŻNA UMIEŚCIĆ
PRZYKR ĘGOSŁUPOW O, NA W YSOKOŚCI ODPOW IEDNIEG O
DERMATOMU LUB W PRZEBIEGU NERW U.
•
W PRZYPADKU DŁUŻSZEJ RANY NIŻ DŁUGOŚĆ ELEKTROD,
UMIESZCZA SIĘ JE W BLIŻSZYM ODCINKU RANY.
NIESPÓJNE W YNIKI W IELU BADA Ń
•
CZĘSTOTLIW OŚĆ 80 – 100 HZ I NATĘŻENIE TUŻ PONIŻEJ PROGU
BÓLOW EGO (10 – 20 MA) PRZEZ OKRES 48 – 72 GODZIN.
BRAK BADA Ń EKSPER YMENTALNYCH
•
W SPOSÓB CIĄGŁY LUB PRZERYW ANY, W KTÓRYM 2-GODZINNE
STYMULACJE PRZEDZIELON E SĄ 2-GODZINN YMI PRZERW AMI.
JEDNO BADANIE EKSPER YMENTALNE
NISKIEJ JAKO ŚCI
INNE METODY FIZJOTERAPII
W UŚMIERZANIU BÓLU POOPERACYJNEGO
• TERMOTERAPIA,
• KRIOTERAPIA,
• LASEROTERAPIA,
• INNE ZABIEGI ELEKTROTERAPII,
• KINESIOTAPING.
Strona 11 z 11