Informacja w formie pliku pdf - Urzędu Dzielnicy Ursynów m.st

Warszawa, dnia 1 kwietnia 2011 r.
INFORMACJA PRASOWA
Popiersie Jánosa Esterházyego w parku Przy Bażantarni
29 marca 2011 r. Burmistrza Dzielnicy Ursynów Piotra Guziała odwiedził Pan
Robert Kiss Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Republiki Węgierskiej
w Polsce. Celem spotkania było omówienie koncepcji przekazania Dzielnicy
Ursynów m.st. Warszawy popiersia Jánosa Esterházyego – Węgra z polskimi
korzeniami, odznaczonego pośmiertnie w 2009 r. przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej prof. Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim
Orderu Odrodzenia Polski.
Pomnik J. Esterházyego jest darem Marszałka parlamentu węgierskiego oraz
ogromnym wyróżnieniem dla Dzielnicy Ursynów, w której wiele ulic nosi nazwy
znamienitych Węgrów jak np. Pala Telekiego, Zoltana Balo, Beli Bartoka czy Ferenca
Keresztesa – Fischera oraz węgierskich stowarzyszeń np. Boglarczyków. Podczas
spotkania ustalono, że popiersie Esterházyego zostanie umieszczone w Parku przy
Bażantarni na Kabatach w sąsiedztwie wyżej wspomnianych ulic.
János Esterházy jest postacią ze wszech miar godną aby pamięć o niej była
kultywowana nie tylko na Węgrzech, na Słowacji i na Morawach, ale także w Polsce.
W okresie II wojny światowej był jedynym politykiem formatu międzynarodowego,
który oficjalnie potępił sowiecką zbrodnię katyńską na Polakach jako niezgodną
z prawem międzynarodowym i nazwał ją ludobójstwem. Ponadto dostrzegając
groźne skutki niemieckiej koncepcji „Mitteleuropa” przeprowadzał rozmowy
dyplomatyczne z Węgrami, Polakami, Serbami i Włochami na temat jednoczenia
narodów Europy Środkowej. Krytykował istnienie obozów koncentracyjnych oraz
eksterminację narodów Europy Środkowej przez oba systemy totalitarne, narodowy
socjalizm i komunizm. W 1945 r. został umieszczony w więzieniu w Łubiance i po
haniebnym procesie skazany przez władze ZSSR na 10 lat przymusowej pracy.
Oskarżony został o dwie sprawy: spisek przeciw Związkowi Radzieckiemu
i „przypisywanie władzom radzieckim przeprowadzonych przez Niemców w nieludzki
sposób egzekucji na polskich oficerach”. W 1947 r., komunistyczne władze
czechosłowackie skazały Esterházyego na śmierć i zwróciły się do władz ZSSR
o jego ekstradycję celem dokonania wyroku. 15 kwietnia 1949 r. Klement Gottwald
zamienił mu karę śmierci na dożywotnie więzienie. János Esterházy Umierał ze
świadomie dopuszczonego przez władze komunistyczne wycieńczenia głodem
i zimnem 8 marca 1957 r. w więzieniu w Mirovie na Morawach.
Podczas spotkania rozmowy Burmistrza z Ambasadorem koncentrowały się również
wokół współpracy polsko – węgierskiej a dokładniej współpracy między Dzielnicą
Ursynów a jedną z 22 dzielnic Budapesztu, a także na zorganizowaniu jeszcze w tym
roku w Dzielnicy Ursynów „święta węgierskich ulic”.
Załącznik:
1. Pal Teleki (1879-1941) - Hrabia. Węgierski polityk, geograf. Członek
Węgierskiej Akademii Nauk. Od 1919 prof. Uniwersytetu w Budapeszcie. W
latach 1920-21 premier. Zwolennik rewizji traktatu w Trianon. Od 1939
ponownie premier. Związał politycznie Niemcy z Węgrami w zamian za nabytki
terytorialne kosztem Czechosłowacji (część Rusi Podkarpackiej) i Rumunii
(pn. Siedmiogród). Po wybuchu II wojny światowej zachował neutralne
stanowisko wobec Polski i polskich uchodźców. Na przełomie III i IV 1941
przeciwstawił się żądaniu Niemiec, by Węgry wzięły udział w wojnie
z Jugosławią, z którą w XII 1940 zawarły pakt o przyjaźni. Kiedy regent M.
Horthy przystał na żądanie niemieckie popełnił samobójstwo.
2. Balo Zoltan (1883-1966) - Dyrektor w Węgierskim Królestwie Ministerstwa
Obrony. Ukończył Węgierską Akademię Wojskową. Uczestnik I wojny
światowej w randze pułkownika. Wspomagał Polskę i Polaków podczas II
wojny światowej, w okresie internowania żołnierzy Wojska Polskiego
i wojennego uchodźca polskiego na Węgrzech. W 1946 przeniesiony w stan
spoczynku.
3. Keresztes-Fiszer Ferenc (1881-1948) - Węgierski minister. Doktor nauk
administracyjnych. Ukończył Wydział Prawa. Brał czynny udział w I wojnie
światowej. Po wojnie osiadł w Budapeszcie i kontynuował zawód adwokacki.
Od 1921 powołany na stanowisko nadżupana (wojewody). W 1931 zostaje
ministrem spraw wewnętrznych, a w 1932 organizuje od podstaw Królewskie
Węgierskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. W swojej działalności
politycznej stanowczo przeciwstawiał się wprowadzenia w Królestwie Węgier
hitlerowskiego modelu społecznego. Zajmował się sprawami polskich
uchodźców. Aresztowany przez Gestapo w 1944 i zesłany do obozu
koncentracyjnego.
4. Bela Bartok (1881-1945) - Węgierski kompozytor, pianista i etnograf muzyki.
W ciągu 30 lat zebrał ponad 16 tys. melodii ludowych: węgierskich,
rumuńskich, serbskich i chorwackich. Od 1940 r. zamieszkał w USA, wykładał
w Columbia University w Nowym Yorku. Uchodzi za jednego z twórców
muzyki nowoczesnej i jej klasyka zarazem. Twórca takich dzieł muzycznych,
jak opera "Zamek Sinobrodego", baletów "Drewniany książę", "Cudowny
mandaryn" oraz utworów instrumentalnych zwłaszcza na fortepian, którego był
wirtuozem, i skrzypce.
5. Boglarczycy - Wychowankowie oraz nauczyciele polskiego gimnazjum
i liceum działających podczas II wojny światowej w Balatonboglár - miasta na
Węgrzech. Obecnie - Stowarzyszenie reprezentujące nieżyjących już
wychowawców, profesorów, dzieci i młodzież polską z tych szkół.
Węgierskie Królewskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podczas II wojny
światowej przejawiało wiele troski w sprawie Polski. Premier Węgier Pál
Teleki, Ferenc Keresztes-Fischer - minister WKMSW, ksiądz poseł Béla Varga
i József Antalla zorganizowali szkolnictwo polskie na Węgrzech. Węgry
otoczyły ochroną i opieką polskich uchodźców ukrywającym się przed
terrorem faszystowskim. W Balatonboglár na jednym ze skrzydeł gmachu,
w którym mieściło się gimnazjum i liceum została odsłonięta tablica pamięci
poświęcona tamtym wydarzeniom.