streszczenie - AWF Katowice

STRESZCZENIE
Siatkówka jest sportem zespołowym o charakterze walki pośredniej, a dane dotyczące
budowy somatycznej, sprawności fizycznej i lateralizacji zawodniczek ułatwiają proces
selekcji oraz kształtowania pod wpływem treningu ich indywidualnych predyspozycji.
Siatkarka powinna charakteryzować się specyficzną budową ciała adekwatną do tej
dyscypliny sportu, doskonale rozwiniętymi zdolnościami motorycznymi głównie siłowoszybkościowymi. Dojrzewanie płciowe – długość poszczególnych faz i zjawisk rozwojowych,
u dziewcząt w tym samym wieku kalendarzowym jest na różnym poziomie zaawansowania.
Zróżnicowanie wieku biologicznego zawodniczek ma duże znaczenie w szkoleniu
sportowym.
Celem pracy jest ocena zmian i różnic zachodzących w budowie somatycznej, składzie
masy ciała, zdolnościach motorycznych i lateralizacji u zawodniczek piłki siatkowej
z menarche wczesną i w normie.
Badaniom poddano 56 dziewcząt w wieku 13–15 lat uprawiających piłkę siatkową. Siatkarki
trenowały pięć razy w tygodniu po 1,5 godziny. Materiał badawczy podzielono
ze względu na wiek metrykalny, wiek menarche oraz staż treningowy. Przeprowadzono
pomiary antropometryczne
szerokości,
obwodów
i
obejmujące
fałdów
20
cech:
wysokościowych,
skórno-tłuszczowych.
Obliczono
długościowych,
6
wskaźników
somatycznych. Metodą Heath – Cartera oceniono komponenty somatotypu: endomorfię,
mezomorfię
i
ektomorfię.
Wg
Europejskiego
Testu
Sprawności
Fizycznej
i Międzynarodowego Testu Sprawności Fizycznej przeprowadzono wybrane próby
sprawności motorycznej: siłę eksplozywną, funkcjonalną, mięśni tułowia oraz szybkość
i zwinność. Lateralizację obręczy barkowej i obręczy miednicznej oceniono testami Solin
i Chanon, a kierunek obrotu określono za pomocą koordynacjomierza Starosty. Na podstawie
oceny lateralizacji odcinków dystalnych kończyn i ich obręczy dokonano klasyfikacji
zawodniczek na zlateralizowane logicznie, paradoksalnie i wykazujących lateralizację
nieokreśloną.
Uzyskane dane opracowano stosując podstawowe statystyki opisowe oraz test
t-Studenta, test Cochrana-Coxa, analizę czynnikową i analizę wariancji. Analiza zmiennych
obejmowała:
- budowę somatyczną a tempo dojrzewania (wiek menarche),
- dynamikę zmian cech somatycznych, zdolności motorycznych, lateralizacji w zależności
od stażu treningowego,
- ocenę tempa rozwoju i regresu podstawowych cech somatycznych, komponentów ciała
i zdolności motorycznych według zmodyfikowanego wzoru WTR Wolańskiego.
Wyniki
badań
wykazały,
że
ogół
zawodniczek
dojrzewających
wcześnie
charakteryzuje się większym obwodem bioder i uda, fałdem skórno-tłuszczowym łopatki
i podudzia oraz wyższym wskaźnikiem BMI. Pod wpływem szkolenia sportowego zachodzą
zmiany w obrębie składu ciała siatkarek, takie jak zmniejszenie zawartości tkanki tłuszczowej
i wzrost ilości tkanki mięśniowej. Wiek i tempo dojrzewania ma istotny wpływ na szerokość
ręki, obwód bioder i uda oraz fałd skórno-tłuszczowy łopatki i wskaźnik BMI. Długość stażu
treningowego ma wpływ na obwód klatki piersiowej i ramienia, fałd brzuszny i podudzia,
masę ciała i wskaźnik BMI. Istotne różnice w przeprowadzonych próbach pomiędzy grupami
wiekowymi zawodniczek wystąpiły w biegu wahadłowym, siadach z leżenia, zwisie
o ramionach ugiętych i wyskoku dosiężnym. Testy określające lateralizację wykazały zmiany
w kierunku oburęczności i obunożności oraz lateralizacji nieokreślonej.
Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że u zawodniczek pod wpływem
szkolenia sportowego zmniejsza się zawartość tkanki tłuszczowej, natomiast zwiększa się
ilość tkanki mięśniowej. Ogół zawodniczek dojrzewających wcześnie charakteryzuje się
większym obwodem bioder i uda, większą grubością fałdu skórno-tłuszczowego łopatki
i podudzia oraz wyższym wskaźnikiem BMI. Pod wpływem treningu sportowego nastąpił
wzrost siły mięśni tułowia i siły eksplozywnej oraz funkcjonalnej szczególnie w grupach
wieku zawodniczek trenujących do pół roku i powyżej czterech lat. Różnice w zmiennych
morfofunkcjonalnych pomiędzy zawodniczkami dojrzewającymi wcześnie i w normie nie
wystąpiły. Zmiany lateralizacji zarówno kończyny górnej, jak i dolnej nastąpiły w kierunku
oburęczności i obunożności. Zawodniczki charakteryzowały się przede wszystkim
lateralizacją nieokreśloną, zmiany wystąpiły w kierunku przekształcenia lateralizacji logicznej
w nieokreśloną. Lateralizacja paradoksalna nie uległa zmianom.