4. Zapobieganie upadkom z wysokości – energetyka zawodowa

4. Zapobieganie upadkom z wysokości – energetyka zawodowa
W ramach realizacji tematu skontrolowano dwa obszary obejmujące Elektrownię i Zakłady
Energetyczne, gdzie zatrudnionych było ogółem 2750 osób w tym 532 kobiety.
Dodatkowo inspektorzy pracy skontrolowali dwóch wykonawców zewnętrznych
zatrudniających ogółem 133 pracowników w tym 14 kobiet.
Ustalenia dokonane w trakcie kontroli przedstawiono w załączniku nr 5.
Wyniki kontroli w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy pokazują, że w samych
zakładach energetyki zawodowej stwierdzone nieprawidłowości dotyczą jednostkowych
przypadków. Braki w zabezpieczeniu stanowisk pracy przed upadkiem z wysokości
występują sporadycznie i wynikają przede wszystkim z braku należytego nadzoru na etapie
bieżącej pracy czy też podczas wykonywanych remontów i modernizacji. W zakładach
tych nie stwierdzano również szczególnie rażących przypadków braku należytego
przygotowania pracowników do pracy w tym nieprawidłowości z zakresu szkoleń bhp,
profilaktycznej ochrony zdrowia czy kwalifikacji zawodowych. Sytuacja ta zdecydowanie
gorzej przedstawia się u przedsiębiorców, którym zakłady energetyki zlecają wykonanie
określonych robót na swoim terenie. W wszystkich kontrolowanych przypadkach
stwierdzano u zatrudnionych pracowników brak wymaganych szkoleń bhp bądź badań
lekarskich stwierdzających przydatność do pracy na wysokości. W jednym przypadku
ustalono, że do pracy na wysokości ok. 4m dopuszczono pracownika posiadającego
przeciwwskazania lekarskie w tym zakresie. Dużym zaskoczeniem jest fakt, że wszystkie
skontrolowane rusztowania były budowane m.in. przez osoby nie posiadające
wymaganych kwalifikacji zawodowych oraz bez dokumentacji technicznej lub projektu w
przypadku rusztowań nietypowych.
Dodatkowo osoby zatrudnione przy montażu rusztowań nie były wyposażone w
odpowiednio skompletowany sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości co wynikało
głównie z braku amortyzatora bądź stosowanie sprzętu nie posiadającego oceny zgodności.
Żadne z dopuszczonych do eksploatacji rusztowań budowlanych nie zostało odebrane
przez nadzór techniczny. Brak uprzedniego odbioru rusztowań przekładał się odpowiednio
na fakt, iż nie spełniały one obowiązujących warunków technicznych i wymagań bhp.
Stan techniczny użytkowanych maszyn i urządzeń technicznych należy ocenić jako dobry
przy czym należy tu zaznaczyć, że żaden z pracodawców nie posiadał dokumentacji
technicznej DTR użytkowanych rusztowań rurowych.
Jako podstawowe przyczyny naruszeń prawa pracodawcy najczęściej wymieniają trudności
ekonomiczne, niską rentowność przedsiębiorstw, wysokie koszty pracy oraz pośpiech
spowodowany krótkimi terminami realizacji inwestycji, narzucanymi przez inwestorów.
Czynniki te nie mogą być jednak usprawiedliwieniem zwłaszcza w przypadku takich
nieprawidłowości, jak np. dopuszczenie do eksploatacji rusztowań nie spełniających
warunków technicznych w tym bezpieczeństwa pracy co wynika np. z niewypełnienia
pomostami powierzchni roboczych rusztowań, brak wymaganego ich obarierowania
zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości, oraz niestosowanie przez pracowników
odpowiednich środków ochrony indywidualnej. Usunięcie tych naruszeń nie pociąga za
sobą dużych nakładów finansowych (i z reguły odbywa się jeszcze w trakcie kontroli).
Ponadto pracodawcy wskazują, że po 2004r. coraz bardziej odczuwalny jest brak
możliwości pozyskania dobrych i wykwalifikowanych pracowników, którzy masowo
wyjeżdżają do pracy poza granice kraju.
Inspektorzy pracy, wśród przyczyn nieprawidłowości wskazują przede wszystkim
nieznajomość zagrożeń bądź ich lekceważenie, przejawiające się m.in. w tolerowaniu
przez nadzór techniczny zachowań zwiększających ryzyko związane z wykonywaną pracą.
Znaczną przyczyną negatywnych zjawisk występujących w skontrolowanych podmiotach
gospodarczych według kontrolujących był brak znajomości aktualnie obowiązujących
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy pomimo, iż pracownicy i kadra kierownicza
posiadali zaświadczenia o ukończeniu wymaganego przeszkolenia bhp. Nienależyte
wywiązywanie się pracodawców z podstawowych obowiązków, zmniejszenie
zatrudnienia, skutkiem czego są problemy w zapewnieniu odpowiedniej obsady kadrowej,
niezbędnej dla prowadzenia prac zgodnie z obowiązującymi przepisami. Niedocenianie
przez pracodawców znaczenia oceny ryzyka zawodowego, która wymusza odpowiednio
podejmowanie działań decydujących o bezpieczeństwie pracy.
W wyniku stwierdzonych nieprawidłowości inspektorzy pracy zastosowali następujące
środki prawne:
wydano 49 decyzji nakazowych w tym 29 na piśmie i 20 ustnych,
3 decyzje ustne wstrzymania robót,
3 decyzje ustne skierowania do innych robót dotyczące 11 pracowników,
3 wystąpienia zawierające 5 wniosków pokontrolnych,
3 mandaty karne na łączną kwotę 1800 zł.,
Wyniki przeprowadzonych kontroli wskazują, że w kontrolowanych obszarach tj.
zakładach energetyki zawodowej występuje nieznaczny odsetek nieprawidłowości
wynikający przede wszystkim z niewłaściwego nadzoru kadry kierowniczej na etapie
bieżącej pracy. Na taki stan wpływa przede wszystkim fakt, iż większość prac
remontowych i eksploatacyjnych zakłady te zlecają na zewnątrz w efekcie czego służby
własne nie wykonują prac na wysokości.
Z uwagi na powyższe najwięcej stwierdzonych nieprawidłowości wystąpiło w firmach
zewnętrznych, którym zlecono wykonanie określonych robót w tym związanych z pracą na
wysokości. Stan ten należy tłumaczyć pośpiechem spowodowanym krótkimi terminami
realizacji inwestycji, narzucanymi przez inwestorów, oraz wybieraniem najtańszych
wykonawców, którzy minimalizacją środki przeznaczane na bhp. Należy jednak
zaznaczyć, że termin prowadzenia kontroli tj. w okresie najwyższego zapotrzebowania na
energię elektryczną spowodowanego panującą suszą nie sprzyjał dokonaniu obiektywnej
oceny stanu bhp przy wykonywaniu prac na wysokości gdyż w tym czasie zakłady
energetyki zawodowej wstrzymały większość prac remontowych i inwestycyjnych
skupiając się jedynie na działalności podstawowej.
Wyniki kontroli wskazują, że regulacje prawne dot. bezpieczeństwa pracy w budownictwie
w tym przy wykonywaniu prac na wysokości są w wielu przypadkach niespójne,
problematyka ta jest różnie uregulowana przez różne obowiązujące akty prawne, zaś
nieprecyzyjne sformułowania budzą wątpliwości.
W związku z dużym odsetkiem nieprawidłowości jakie wystąpiły u podwykonawców,
którym zakłady energetyki zawodowej zlecają wykonanie prac remontowych i budowlanomontażowych w następnych latach należałoby przeprowadzić rekontrole, ukierunkowane
na te rodzaje robót, które są źródłem najpoważniejszych zagrożeń, tj. prace na wysokości z
wykorzystaniem rusztowań budowlanych. Szczególną uwagę należałoby wówczas zwrócić
na kwestię oceny ryzyka zawodowego w celu doprowadzenia do sytuacji, w której ocena ta
przestanie być traktowana jako spełnienie formalnego wymogu, a stanie się narzędziem
pozwalającym podjąć działania naprawcze i zminimalizować istniejące zagrożenia.
1