Prof. Karol Starmach

PTH
Prof. Karol Starmach
Andrzej Kownacki
Profesor dr hab. Karol Starmach był jednym z najwybitniejszych przyrodników polskich XX wieku, którego badania
miały zasięg nie tylko krajowy ale również światowy. Jego życie splatało się ściśle z burzliwymi dziejami Polski XX
wieku.
Karol Starmach urodził się 22 września 1900 roku w Mszanie Dolnej, w powiecie limanowskim, w zaborze
austriackim przezwanym w
ówczas Galicją, gdyż Polski nie było już od ponad 100 lat. Pochodził ze starego góralskiego rodu osiadłego w ziemi
limanowskiej od wieków, o czym świadczą nazwy: Starmachów Groń (767 m n.p.m.) w Koninkach oraz Starmachowa
Hala w Gorcach. Jego rodzice, ojciec Franciszek i matka Tekla z domu Strama, mieli 9-cio hektarowe gospodarstwo.
Ten chłopski syn, dzięki zdolnościom i uporowi zaczyna się kształcić w Gimnazjum Klasycznym w Myślenicach. Gdy
11 listopada 1918 Polska uzyskuje niepodległość, lecz jej granice i byt państwowy są zagrożone, młody Karol porzuca
naukę i jako ochotnik wstępuje do tworzącego się Wojska Polskiego. Jako prosty żołnierz bierze czynny udział w
walkach o Lwów i wojnie polsko-bolszewickiej. Po podpisaniu traktatu pokojowego ze Związkiem Radzieckim w roku
1921 powraca do szkoły i w tym samym roku zdaje maturę. W latach 1921-1925 studiuje biologię na Wydziale
Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Równocześnie zapisuje się na Studium Wychowania
Fizycznego (1923-1924) gdzie uzyskał dyplom uprawniający do nauczania tego przedmiotu w szkołach średnich. Po
ukończeniu studiów biologicznych zostaje zatrudniony w Katedrze Botaniki na Wydziale Rolniczym UJ u prof.
Kazimierza Rupperta, początkowo jako zastępca asystenta następnie młodszy i starszy asystent. Atmosfera panująca w
katedrze i osobowość profesora Rupperta stwarzały sprzyjające warunki dla rozwoju młodego naukowca. To tutaj
rozwinęła się pasja twórcza, naukowe zamiłowania i dociekliwość w badaniach, które cechowały Karola Starmacha
przez całe jego życie. Tu również poznał Bolesławę Kawecką, przyszłą żonę. Profesor Ruppert zasugerował młodemu
badaczowi zajęcie się glonami a zwłaszcza mało poznanymi wówczas sinicami. W roku 1927 Karol Starmach uzyskał
stopień doktora. W Katedrze Botaniki pracował do roku 1934 jako starszy asystent. Niskie zarobki asystenta na
uniwersytecie nie pozwalały na utrzymanie rodziny, dlatego był zmuszony podjąć dodatkowo pracę w gimnazjum jako
profesor biologii, początkowo w VIII Gimnazjum im. Witkowskiego a następnie III Gimnazjum im. Jana III
Sobieskiego w Krakowie.. Jeszcze jako student w roku szkolnym 1922/1923 uczył w gimnazjum w Dziśnie na
Wileńszczyźnie, w ramach ogólnopolskiej akcji mającej wspomóc szkolnictwo polskie na Kresach Wschodnich.
Wykładał też w Państwowym Pedagogikum oraz prowadził szkolenia z biologii dla nauczycieli szkół powszechnych w
Centralnej Pracowni Przyrodniczej w Krakowie. W latach 1933-1939 był także kierownikiem Wieczorowej Szkoły
Zawodowej dla Ogrodników w Krakowie. Pomimo tego, że był bardzo zaangażowany w pracy naukowej, swoje zajęcia
w szkole traktował bardzo poważnie, m. in. był współautorem podręcznika dla szkół średnich „Biologia dla klasy I
Liceum Ogólnokształcącego”, który był uważany za jeden z najlepszych podręczników szkolnych przed II Wojną
Światową. W roku 1935 zostaje mianowany adiunktem w Katedrze i Zakładzie Ichtiobiologii i Rybactwa na Wydziale
Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierowanej przez prof. Teodora Spiczakowa, wybitnego rosyjskiego zoologa
i ichtiologa, który uciekł z bolszewickiej Rosji. Pod jego kierunkiem Karol Starmach rozwija kolejne zainteresowania strona 1 / 6
PTH
Prof. Karol Starmach
Andrzej Kownacki
hydrobiologią i ichtiologią, które w przyszłości przyniosą mu sławę międzynarodową. Tu też rozpoczął swoje badania
z zakresu biologii sanitarnej zajmując się zanieczyszczeniem wód. W tej katedrze uwidocznił się również Jego talent
organizatorski. Jako zastępca prof. Spiczakowa w znacznej mierze przyczynił się do powstania Rybackiej Stacji
Doświadczalnej UJ w Mydlnikach, która była ówcześnie najnowocześniejszym naukowym ośrodkiem
rybacko-ichtiologicznym w Europie. 6 grudnia 1937 na podstawie pracy „Badania sestonu górnej Wisły i Białej
Przemszy” uzyskał tytuł docenta hydrobiologii. Był pierwszym docentem z tej dziedziny w historii Uniwersytetu
Jagiellońskiego.
Wybuch wojny, 1 września 1939, gwałtownie przerywa jego zawodową karierę. Po raz drugi w swoim życiu
bezpośrednio zderza się z dramatyczną historią Polski XX wieku. 6 listopada 1939 na żądanie oficera gestapo
Obersturmbannführera Müller’a rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Tadeusz Lehr-Spławiński zwołuje zebranie
samodzielnych pracowników naukowych. Przybywa na nie również docent Karol Starmach. Gdy profesorowie i
docenci zgromadzili się w sali nr 12 Collegium Novum kordon policji niemieckiej otoczył budynek. Po brutalnym i
kłamliwym przemówieniu Müller’a zebrani zostali aresztowani i przewiezieni do więzienia przy ul. Montelupich. Tak
zaczęła się „Sonderaktion Krakau”, która po raz pierwszy wyraźnie pokazała całemu światu prawdziwe oblicze
hitlerowskich Niemiec. Uwięzieni profesorowie i docenci zostali przewiezieni do obozu koncentracyjnego
Sachsenhausen-Oranienburg koło Berlina a następnie do obozu w Dachau. Karol Starmach w obozie otrzymał numer
5261. Oprócz ciężkich warunków bytowych w obozie, które dotyczyły wszystkich aresztowanych, Starmach był
kilkakrotnie ciężko pobity. Pomimo tego nigdy nie tracił godności i góralskiej hardości. Tak wspominał jeden ze
współwięźniów ... apel przebiegał spokojnie, jedynie Starmach był bity bo znowu się stawiał ... Aresztowanie
profesorów krakowskich wywołało oburzenie na całym świecie. Pod naciskiem opinii publicznej, a także sojusznika
Niemiec - Mussoliniego, więźniowie Sonderaktion Krakau małymi grupami byli zwalniani z obozu. Prawdopodobnie
do szybszego zwolnienia Karola Starmacha z obozu, 30 kwietnia 1940 roku, przyczynił się również wybitny niemiecki
hydrobiolog prof. August Thienemann, z którym w sprawie zwolnienia męża korespondowała Bolesława
Starmachowa.
Ciężkie przeżycia obozowe nie załamały Karola Starmacha. Po zwolnieniu z obozu powraca do pracy w Zakładzie
Ichtiobiologii i Rybactwa, który w odróżnieniu od pozostałych katedr Uniwersytetu Jagiellońskiego nie został
rozwiązany. Zakład wraz ze Stacją w Mydlnikach wszedł w skład Państwowego Instytutu Rolniczego
(Landwirtschaftliche Forschungsanstalt des Generalgouverments) w Puławach będącego pod zarządem niemieckim.
Oficjalnym kierownikiem Zakładu Rybackiego (Institut für Fischerei) został profesor W. Schäperclaus, który jednak
nie mieszał się do spraw Zakładu i zarządzanie nim zlecił docentowi Karolowi Starmachowi. Pomimo szalejącego
terroru okupanta, w Zakładzie nadal panowała atmosfera naukowa i pod kierownictwem Starmacha prowadzono szereg
interesujących prac badawczych m. in. na Wiśle i zbiorniku Rożnowskim. Była to oficjalna część Jego działalności. Po
powrocie z obozu doc. Karol Starmach aktywnie włączył się do prac podziemnego Uniwersytetu Jagiellońskiego i
prowadził wykłady z botaniki dla studentów Wydziału Rolniczego i studentów farmacji Wydziału Medycznego. W
stacji w Mydlnikach odbywały się ćwiczenia dla studentów rybactwa i hydrobiologii i kilka osób przygotowywało tam
prace dyplomowe. Wraz z prof. Teodorem Marchlewskim i doc. Anatolem Listowskim przygotował ramowy program
studiów dla Wydziału Rolniczego UJ, który już po wojnie stał się podstawą utworzenia Wyższej Szkoły Rolniczej
(obecnie Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja). Pracował również w podziemnym Okręgowym Biurze Oświaty i
Kultury w Krakowie, gdzie był referentem do spraw szkolnictwa zawodowego, oraz w Komisji Oświatowej
Stronnictwa Ludowego Roch .
Po oswobodzeniu Krakowa spod okupacji hitlerowskiej w marcu 1945 docent Karol Starmach został mianowany
kierownikiem Zakładu i Katedry Ichtiobiologii i Rybactwa oraz Rybackiej Stacji Doświadczalnej w Mydlnikach
Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z cechującą go zawsze energią przystąpił do nowych prac naukowych i
organizacyjnych. Rozszerzył Rybacką Stację Doświadczalną w Mydlnikach o kolejne stawy hodowlane i z
Ministerstwa Rolnictwa pozyskał dla Uniwersytetu duże gospodarstwo rybackie w Zatorze o tradycjach hodowlanych
sięgających XIV wieku. Kontynuował w szerszym zakresie badania na zbiorniku Rożnowskim i zorganizował tu stację
badawczą. Dla badań Wisły i Raby utworzył kolejną stację badawczą w Uściu Solnym. Jako jeden z pierwszych w
Polsce, docent Starmach prowadził kompleksowe badania, angażując do nich specjalistów z różnych dziedzin:
chemików, geologów, botaników, zoologów i ichtiologów. Korzystał też ze współpracy praktyków - rybaków i do
celów badań ichtiologicznych wydzierżawił obwód rybacki przy ujściu Raby do Wisły.
W trudnym powojennym okresie patriotyzm i temperament Karola Starmacha nie pozwoliły mu zająć się wyłącznie
strona 2 / 6
PTH
Prof. Karol Starmach
Andrzej Kownacki
działalnością naukową. Brał udział w pracach Rady Naukowej dla Ziem Odzyskanych opracowując możliwości
rozwoju rybactwa śródlądowego na tych terenach. Był również radnym miasta Krakowa. Emocjonalnie związany, z
racji swego pochodzenia, z ruchem ludowym w lipcu 1946 wstąpił do Polskiego Stronnictwa Ludowego gdzie
aktywnie działał. Był między innymi przewodniczącym Grodzkiego Koła PSL w Krakowie.
I po raz kolejny historia upomina się o niego. Jako wybitny uczony i popularny działacz PSL w Krakowskim i na
Śląsku naraził się ówczesnym władzom, które rozpoczęły walkę z ludowcami Mikołajczyka. Na podstawie
sfałszowanych dowodów, w procesie pokazowym “grupy krakowskiej PSL” zostaje skazany przez Rejonowy Sąd
Wojskowy na 10 lat więzienia i utratę praw obywatelskich. Oskarżał osławiony w procesach politycznych prokurator
płk. Zarakowski. Proces trwał od 12 sierpnia do 10 września 1947 i był szeroko relacjonowany w polskiej prasie,
miedzy innymi w Dzienniku Polskim. Starmach zeznawał w ósmym dniu procesu. Tak relacjonuje Jego wystąpienie
redaktor podpisujący się J. A. SZCZ. w artykule „Dusze przeliczone na dolary”, nie zdając sobie zapewne sprawy jak
pochlebną opinie wystawia Starmachowi. Pisze ...W osobie oskarżonego dr Karola Starmacha, wybitnego ichtiologa i
docenta UJ zapoznał się sąd z innego typu człowiekiem i uczonym niż Starmacha koledzy uniwersyteccy prof. E.
Ralski i doc. K Buczek. Starmach zastosował system obrony nie prowadzący do celu, drażniący i jaskrawy; ale
zastosował go konsekwentnie i stanowczo. On nic nie pamięta i nic nie wie; a funkcje prezesa osławionego koła
miejskiego PSL w Krakowie pełnił dorywczo i na marginesie zajęć naukowych. Cichym, stłumionym głosem wypiera
się Starmach wszelkiej winy, ale równocześnie jego przenikliwe oczy połyskują zimnym ostrym spojrzeniem. Już
wiemy z kim mamy do czynienia, to człowiek pełen uporu, fanatyk, który raz nabytych poglądów nie wyrzeknie się ani
nie wyprze. .. Był więziony we Wronkach i na Mokotowie w Warszawie. Nie poddał się jednak. W więzieniu zajął się
przygotowywaniem do druku podręcznika „Życie ryb słodkowodnych”, który dzięki staraniom żony, pozwolono mu
opracowywać. Został zwolniony w maju 1950 r. Jego zwolnienie wiązało się z interwencją najwyższych władz
komunistycznych. Starmach od lat przyjaźnił się z prof. Teodorem Marchlewskim. Profesor Teodor Marchlewski był
bratankiem Juliana Marchlewskiego współzałożyciela i działacza Międzynarodówki Komunistycznej w Moskwie. Jego
córka należała do ścisłego grona współpracowników Stalina i była przez niego używana do kontaktów z
komunistycznym rządem Polski. W czasie pobytu w Polsce odwiedzała swojego kuzyna w Krakowie. W trakcie jednej
z wizyt zastała u Marchlewskich Bolesławę Starmachową. Między innymi zaczęto rozmawiać o Starmachu, jego
uwięzieniu i o tym, że w więzieniu pisze podręcznik. W kilka dni po tej rozmowie funkcjonariusze UB przybyli do
więzienia, zabrali Starmacha, wsadzili do samochodu i wysadzili przed domem, nic nie tłumacząc. Niestety na
Uniwersytet nie mógł na razie wrócić i do roku 1952 był nadal pozbawiony praw obywatelskich i wszystkich tytułów
naukowych. W roku 1956 otrzymuje tytuł profesora nadzwyczajnego, natomiast tytułu profesora zwyczajnego,
pomimo ogromnego dorobku naukowego, dydaktycznego i organizacyjnego, władze PRL nigdy mu nie przyznały.
Dopiero w sierpniu 1989, już po śmierci Profesora, wyrok sądu został całkowicie unieważniony jako wydany na
podstawie fałszywych dowodów i Starmach został w pełni zrehabilitowany.
Jednak i te przejścia nie załamały Profesora. Z cechującą go energią i rozmachem rzucił się w wir pracy naukowej i
organizacyjnej. W roku 1951 prof. Sakowicz powierza mu organizację krakowskiego oddziału Instytutu Rybactwa
Śródlądowego, który funkcjonował do roku 1954. W latach 1951-1957 był organizatorem i kierownikiem Katedry
Biologii Sanitarnej na Politechnice Śląskiej w Gliwicach. W oparciu o Politechnikę w latach 1953-1958 zorganizował
interdyscyplinarny zespół do badań nowo powstającego zbiornika zaporowego w Goczałkowicach, a następnie
przygotował plan wieloletnich badań zbiornika i do jego realizacji w roku 1955 utworzył Ośrodek Naukowo Badawczy (w roku 1958 placówka ta została przejęta przez Zakład Biologii Wód PAN jako Stacja Hydrobiologiczna).
Była to pierwsza w Europie placówka poświęcona stałemu, wieloletniemu śledzeniu przemian hydrologicznych,
hydrobiologicznych i ichtiologicznych w zbiorniku zaporowym, poprzedzonych szczegółowymi badaniami Wisły na
tym odcinku przed jego powstaniem. Równocześnie Polska Akademia Umiejętności w roku 1952 zatrudniła go w
Komisji Ekologiczno-Rolniczej PAU. W oparciu o tą Komisje zorganizował Zakład Ekologii Stawów, którego
zadaniem było kompleksowe badanie stawów rybnych. Po likwidacji Polskiej Akademii Umiejętności w roku 1953,
Zakład ten wraz z gospodarstwami karpiowymi w Ochabach, Gołyszu i Landeku jako Zakład Biologii Stawów wszedł
w skład nowo utworzonej Polskiej Akademii Nauk. Wkrótce Starmach poszerzył zakres badań Zakładu na rzeki i
zbiorniki zaporowe co doprowadziło do powstania Zakładu Biologii Wód PAN, którego Profesor Starmach był
dyrektorem do 1965 roku. W latach 1954-1958 w Instytucie Botaniki PAN zorganizował Zakład Algologii. Będąc
przewodniczącym Komitetu Zagospodarowania Ziem Górskich PAN (1960-1969) doprowadził do powstania Zakładu
Gospodarki Górskiej PAN. Wreszcie “odwilż październikowa” i pozytywne stanowisko ówczesnego rektora UJ, prof.
strona 3 / 6
PTH
Prof. Karol Starmach
Andrzej Kownacki
Zygmunta Grodzińskiego pozwalają Starmachowi powrócić na Uniwersytet. W roku 1958 organizuje Katedrę i Zakład
Hydrobiologii, której kierownikiem był do momentu przejścia na emeryturę. W okresie gdy był kierownikiem Katedry
103 studentów zrobiło u niego magisteria. Nie jest to pełny bilans ponieważ już przed wojną i w czasie okupacji
kształcił i promował wielu magistrów. 17-tu jego uczniów zrobiło habilitacje i uzyskało tytuły profesorskie, 34 osoby
pod jego kierunkiem zrobiło doktoraty.
Profesor zdawał sobie sprawę, że badania naukowe mają dopiero wartość gdy zostaną opublikowane i mogą służyć
innym, przyczyniając się do rozwoju danego kierunku badawczego. Pomimo ówczesnych trudności udało mu się
utworzyć najpierw skromny “Biuletyn Zakładu Biologii Stawów PAN”, który następnie przekształcił w kwartalnik
“Acta Hydrobiologica”, czasopismo o szerokim zasięgu, które drogą wymiany lub zakupów docierało do ponad 470
bibliotek ma całym świecie. Był pierwszym Redaktorem Naczelnym tego czasopisma a następnie do końca życia
przewodniczącym Rady Redakcyjnej. Utworzył i był redaktorem serii wydawniczej “Flora Słodkowodna Polski” i
dziewięć tomów tego wydawnictwa było jego dziełem. Prócz tego był przewodniczącym lub członkiem Rad
Redakcyjnych wielu innych czasopism hydrobiologicznych i botanicznych krajowych i zagranicznych.
Aktywnie działał też w wielu komisjach, komitetach i towarzystwach naukowych. Od roku 1927 był członkiem
Komisji Fizjograficznej PAU, a w latach 1928-1938 jej sekretarzem. Po II Wojnie Światowej był przewodniczącym lub
członkiem: Komitetu Zagospodarowania Ziem Górskich, Komitetu Hydrobiologicznego, Komitetu Botanicznego,
Komitetu Zootechnicznego, Komisji Gospodarki Wodnej, Komisji Nauk Biologicznych, Centrum Dokumentacji
Fizjograficznej w Polskiej Akademii Nauk oraz w Komitecie Naukowym przy Ministerstwie Rolnictwa przewodniczył
Sekcji Ichtiologicznej. Był członkiem wielu towarzystw naukowych krajowych i zagranicznych między innymi
Societas Internationalis Limnologie (SIL), Internationale Arbeitsgemeinschaft für Cyanophyten-Forschung, członkiem
założycielem Polskiego Towarzystwa Hydrobiologicznego i długoletnim przewodniczącym Oddziału Krakowskiego
PTH, oraz członkiem Polskiego Towarzystwa Botanicznego w ramach którego powołał do życia Sekcję Fykologiczną,
której był przez długie lata przewodniczącym. W obu tych towarzystwach otrzymał najwyższe wyróżnienie - Członka
Honorowego. W roku 1965 w Polsce odbywał się XVI Międzynarodowy Kongres SIL. Profesor wchodził w skład
Komitetu Organizacyjnego i był przewodniczącym sekcji przygotowującej publikacje kongresowe. Jemu też
międzynarodowa społeczność hydrobiologiczna powierzyła przygotowanie wykładu Edgaro Baldi Memorial Lecture .
Profesor Starmach pozostawił po sobie ogromny dorobek naukowy. Opublikował ponad 210 prac z dziedziny
algologii, botaniki, hydrochemii, hydrobiologii, biologii sanitarnej, ichtiologii, rybactwa i zagospodarowania ziem
górskich, w tym wiele podręczników i książek. Wyniki swoich badań prezentował na licznych kongresach,
konferencjach i sympozjach krajowych i zagranicznych, miedzy innymi na prestiżowych Międzynarodowych
Konferencjach SIL w Szwecji, Austrii, Czechosłowacji, Szwajcarii, ZSRR. Był światowej sławy znawcą sinic i
złotowiciowców, dlatego też międzynarodowe wydawnictwo “Süsswasserflora von Mitteleuropa” zleciło mu
przygotowanie monografii do oznaczania złotowiciowców. Mówiąc o wkładzie Profesora Starmacha w rozwój
hydrobiologii i algologii, należy również wziąć pod uwagę inicjowane i kierowane przez niego badania, które
wykonywali Jego uczniowie i współpracownicy, publikując rezultaty tych badań pod własnymi nazwiskami. Jednak
zawarte w tych pracach podziękowania świadczą dobitnie o wielkiej roli Profesora w ich powstaniu.
Jego zasługi dla rozwoju nauk przyrodniczych doceniła Polska Akademia Nauk przyznając mu najwyższe
wyróżnienie naukowe. W roku 1969 Profesor Karol Starmach został Członkiem Korespondentem, a w roku 1976
Członkiem Rzeczywistym PAN. W roku 1987 Uniwersytet Wrocławski nadał mu tytuł Doktora Honoris Causa. W
roku 1967 Minister Szkolnictwa Wyższego przyznał mu nagrodę I stopnia za całokształt działalności naukowej a w
roku 1972 za rozwój algologii, a zwłaszcza za wydawanie “Flory Słodkowodnej Polski” otrzymał Nagrodę Państwową
I stopnia. Był oznaczony miedzy innymi Krzyżem Komandorskim i Krzyżem Kawalerskim “Polonia Restituta”,
Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Krzyżem Oświęcimskim, Medalem Zwycięstwa i Wolności, złotą odznaką
“Zasłużony dla Województwa Katowickiego”.
W roku 1970 przeszedł na emeryturę, jednak nadal aktywnie pracował naukowo. Duża część Jego artykułów i
publikacji książkowych ukazała się właśnie w tym okresie. Pracował do ostatnich dni swojego życia. Jego ostatnia
książka „Plankton roślinny wód słodkich. Metody badania i klucze do oznaczania gatunków występujących w wodach
Europy” ukazała się rok po Jego śmierci i jak pisze prof. Jadwiga Siemińska we wstępie ... Profesor Starmach napisał tę
książkę na zamówienie społeczne, wielokrotnie zgłaszane przez osoby pracujące w rozmaitych dziedzinach związanych
z gospodarką wodną i biologią wód. .. Nadal pełnił też szereg funkcji społecznych w różnych placówkach naukowych.
m. in. był przewodniczącym Rady Naukowej Zakładu Biologii Wód PAN, członkiem wielu Rad Redakcyjnych
strona 4 / 6
PTH
Prof. Karol Starmach
Andrzej Kownacki
czasopism hydrobiologicznych i botanicznych. Czynnie działał w licznych towarzystwach naukowych krajowych i
zagranicznych. Ale przede wszystkim zawsze służył pomocą i radą swoim dawnym uczniom i współpracownikom oraz
osobom z innych ośrodków naukowych którzy u niego szukali wskazówek przy rozwiązywaniu swoich problemów
badawczych.
Zmarł 2 marca 1988 roku w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim.
Andrzej Kownacki
Wybrane prace biograficzne poświęcone Profesorowi Karolowi Starmachowi
1. Dumnicka E., Włodek J. 1989. Karol Starmach (22.IX.1900 - 2.III.1988). Wiad. Ekol. 34 (1988): 469-471.
2. Gorczyñski T. 1977. Fiftieth anniversary of scientific activity of Professor Karol Starmach. Acta Soc. Bot. Polon.,
46, 3: 381-386.
3. Gumiński S. 1989. Wspomnienie o Karolu Starmachu (22.IX.1900-2.III.1988). Wiad. Bot., 33, 1: 3-6.
4. Kownacki A. 1989. Professor Karol Starmach – 22 September 1900 – 2 March 1988. Pol. Arch. Hydrobiol. 36, 2:
171-178.
5. Kownacki A. 1993. Profesor Karol Starmach twórca Krakowskiej Szkoły Hydrobiologicznej – Professor Karol
Starmach founder of the Cracow School of Hydrobiology. Acta Hydrobiol. 35 Suppl.: 429-438.
6. Kownacki A., Kawecka B., 1977. Historia hydrobiologii w Polsce południowej. Wiad. Ekol., 23: 110-113.
7. Krzyżanek E. 1993. Profesor Karol Starmach inicjatorem badań zbiornika zaporowego w Goczałkowicach Professor Karol Starmach, initiator of hydrobiological studies in the Goczałkowice reservoir. Acta Hydrobiol. 35
Suppl.: 443-448.
8. Nowa encyklopedia powszechna PWN, tom 6 S-Z, 1997. Starmach Karol. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa: str. 28
9. Radwańska - Paryska Z., Paryski W. H. 1995. Starmach Karol. Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Wydawnictwo
Górskie, Poronin: 1138-1139.
10. Siemińska J. 1971. Karol Starmach. Nauka Polska, 1: 112-116.
11. Siemińska J. 1978. Profesor Karol Starmach (W pięćdziesięciolecie pracy naukowej) – Professor Karol Starmach
(Fifty years of scientific work). Fragm. Flor. Geobot., 22, 1-2: 5-8.
12. Siemińska J. 1889. Profesor Karol Starmach (22.IX. 1900 – 2. III. 1988). Wspomnienie pośmiertelne – In
memoriam. Acta Hydrobiol., 30, 1: 265-286.
13. Siemińska J. 1991. Professor Karol Starmach’s caricatures (with drawings of Karol Starmach, Barbara Kawecka
and Jerzy Ziêba). Polish Bot. Stud. Guidebook Series 4: 59-72.
14. Siemiñska J. 1993. Profesor Karol Starmach, organizator i dyrektor Zak³adu Biologii Wód Polskiej Akademii
Nauk - Professor Karol Starmach , organizer and director of the Institute of Freshwater Biology of the Polish Academy
of Sciences. Acta Hydrobiol. 35 Suppl.: 417-427.
15. Siemińska J. 1996. Karol Starmach (1900-1988). W: Garbary D. J., Wynne M. J. (red.). Prominent phycologists
of the 20th century. Hantsport, Nova Scotia. Lancelot Press Limited: 195-199.
16. Siemińska J. 2007. Badania fykologiczne – Phycological research. W: Zemanek A., Zemanek B. (red.). Naukowe
szkoły botaniczne w Krakowie – tradycje i nowe zadania. Kraków, Ogród Botaniczny – Instytut Botaniki UJ: 253-274.
17. Siemińska J., Wołowski K. 1989. Chosen scientific publications of Professor Karol Starmach. Pol. Arch.
Hydrobiol. 36, 2: 179-194.
18. Sowa R. 1990. Professor Karol Starmach, 22 September 1900 – 2 March 1988. Acta Hydrobiol. 31 (1989), ˝ :
3-11.
19. Sroka S. T. 2004. Starmach Karol. Polski Słownik Biograficzny (Straczewski Marian – Starzyński Bolesław).
Pol. Acad. Nauk., Pol. Acad. Umiejętności, Warszawa – Kraków: 323 – 326 (obszerna literatura).
20. Szumiec J. 1993. Profesor Karol Starmach, inicjator i organizator Zakładu Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej
PAN w Gołyszu - Professor Karol Starmach, initiator of the Gołysz Institute of Ichtiobiology and Aquaculture of the
Polish Academy of Sciences. Acta Hydrobiol. 35 Suppl.: 439-442.
strona 5 / 6
PTH
Prof. Karol Starmach
Andrzej Kownacki
21. Śródka A. 1993. Starmach Karol. Biogramy Uczonych Polskich. Suplement. Ośrodek Informacji Naukowej PAN,
Warszawa: 176-178.
22. Who is Who in Science in Europe. Starmach Karol. London 1972, IV.
23. Włodek J. 1993. Profesor Karol Starmach w latach okupacji hitlerowskiej, “Sonderaktion Krakau”, konspiracyjny
Uniwersytet Jagielloñski – Professor Karol Starmach in the years of Nazi Occupation, “Sonderaktion Krakau” and
clandestine Jagiellonian University. Acta Hydrobiol. 35 Suppl.: 405-416.
24. Wo³owski K. 2000. Wspomnienie o Profesorze Karolu Starmachu w 100 rocznicę urodzin (1900-1988). Wiad.
Bot., 44, ľ: 44-47.
25. Zaręba M., Zaręba A. (red.) 1975. Ne cedat Academia. Kartki z dziejów tajnego nauczania w Uniwersytecie
Jagiellońskim 1939-1945. Wydawnictwo Literackie, Kraków; 652 str.
26. Zakład Biologii Wód PAN w Krakowie, Komisja Biologiczna PAN, Oddział w Krakowie 1966. Od
Wydawnictwa – Editorial; Wybór publikacji naukowych prof. dr K. Starmacha – Chosen scientific publications of
professor K. Starmach. Acta Hydrobiol. 8 Suppl.: 1-11 (zeszyt ze zbiorem prac dedykowanych prof. Starmachowi z
okazji 40-lecia Jego pracy naukowej poprzedzonych życiorysem Profesora)
strona 6 / 6