doc„Komunikat” 1/107 - Sybiracy – Zarząd Główny
download 
Reklamacja Transkrypt
„Komunikat” 1/107 - Sybiracy – Zarząd Główny
ZWIĄZEK SYBIRAKÓW ZARZĄD GŁÓWNY Komunikat 1/107 Warszawa, marzec 2011 1 Szanowni P. T. Prezesi Oddziałów i Kół Prosimy o zaznajamianie z treścią Komunikatu wszystkich członków Zarządu i Związku REDAKCJA Irena Tańska Copyright © by Związek Sybiraków Zarząd Główny 2011 e-mail: [email protected] ISSN 1508-0676 Wydawnictwo Comandor 02-760 Warszawa, ul. Kaspijska 1/29 tel./fax: 22 827 51 71 Skład komputerowy: Mirosława Sadowska Łamanie komputerowe: ZWIĄZEK SYBIRAKÓW ZARZĄD GŁÓWNY 00-048 Warszawa, ul. Mazowiecka 12/III p., tel./fax 022 827-93-71 Konto bankowe PKO BP S.A. I O/Warszawa Nr 85 1020 1013 0000 0502 0149 8617 2 SPRAWY ORGANIZACYJNE KWIECIEŃ – MIESIĄC PAMIĘCI GOLGOTY WSCHODU WE WROCŁAWIU PROGRAM UROCZYSTOŚCI upamiętniającej ofiary Golgoty Wschodu, która odbędzie się w dniu 15 kwietnia 2011 roku we Wrocławiu 10.00 – zbiórka uczestników uroczystości na placu przed Bazyliką Mniejszą 10.15 – powitanie uczestników uroczystości przez organizatorów 10.30 – modlitwa w Kaplicy Zesłańców Sybiru w Bazylice Mniejszej 10.45 – przemarsz uczestników uroczystości na Skwer Sybiraków pod POMNIK ZESŁAŃCOM SYBIRU 11.30 – Msza św. polowa przy Pomniku w ceremoniale wojskowym 12.30 – wystąpienia Gości 13.30 – Apel Poległych i Zamęczonych na Nieludzkiej Ziemi: – salwa honorowa – składanie wieńców i kwiatów 14.00 – zakończenie uroczystości 14.30 – przejazd autokarem na dworzec lub do hotelu. 3 PROGRAM XXII PIELGRZYMKI SYBIRAKÓW NA JASNĄ GÓRĘ 7–8 maja 2011 roku 7.05. SOBOTA Godz. 17.00 – Msza św. w Kaplicy Cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej Godz. 18.30 – Akademia patriotyczna w Auli Jana Pawła II. Inscenizacja w wykonaniu uczniów Gimnazjum nr 12 im. Sybiraków w Olsztynie i innych szkół Godz. 21.00 – Apel Jasnogórski z akcentem uczczenia 70. rocznicy czwartej wielkiej wywózki Polaków w czerwcu 1941 roku Godz. 21.30 – Nabożeństwo Drogi Krzyżowej Golgoty Wschodu na Wałach 8.05. NIEDZIELA Godz. 09.30 – Zbiórka pocztów sztandarowych i pielgrzymów na placu przed pomnikiem Mauzoleum Sybiraków. Godz. 10.00 – Apel Poległych. Modlitwa za zmarłych i zamęczonych sybiraków. Złożenie kwiatów u stóp pomnika. Godz. 11.00 – Suma pontyfikalna koncelebrowana w intencji wszystkich sybiraków – żyjących oraz zmarłych i pomordowanych. Składanie darów. GODZ. 12.15 – Zakończenie pielgrzymki. Modlitwy grupowe i indywidualne. ORGANIZATORZY Oddział Związku Sybiraków w Olsztynie Krajowy Kapelan Sybiraków Eugeniusz Grabski, Zygmunt Skotnicki ks. Zdzisław Banaś Prosimy o uczestnictwo w Pielgrzymce Sybiraków 4 Odznaczenie Wiesława Krawczyńskiego Towarzystwo im. Józefa Piłsudskiego 9 listopada 2010 r. odznaczyło naszego kolegę sybiraka Wiesława Krawczyńskiego Medalem Towarzystwa. TOWARZYSTWO IM. JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO 30-437 Kraków, ul. Forteczna 54; tel. (0-12) 262 20 94, fax (0-12) 262 01 03 MAJĄC NA WZGLĘDZIE DZIELNOŚĆ I WIERNĄ SŁUŻBĘ OJCZYŹNIE, JEJ OBRONĘ W GODZINIE DZIEJOWEJ PRÓBY, SŁUŻBĘ W SZEREGACH ARMII KRAJOWEJ, OGROM NIEDOLI I DOZNANYCH CIERPIEŃ PODCZAS WIELOLETNIEJ ZSYŁKI NA SYBIR ORAZ PIĘKNE ŻYCIE DLA POLSKI PO POWROCIE Z NIELUDZKIEJ ZIEMI, MAMY ZASZCZYT NADAĆ WIELMOŻNEMU PANU WIESŁAWOWI KRAWCZYŃSKIEMU MEDAL TOWARZYSTWA IM. JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO POSIADAJĄCY NR 1 Wiceprezes TJP Prezes TJP dr Paweł Skorut Tadeusz Żaba Kraków, dn. 9 listopada 2010 r. 5 Sekretarz Generalny Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Stanis?aw Sikorski in?. Tadeusz Chwied? Warszawa, dnia 15.11.2010 ZG/903/10 Marszałek Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej Pan Grzegorz Schetyna Szanowny Panie Marszałku Zarząd Główny Związku Sybiraków nawiązując do wcześniejszych wystąpień w sprawie przyjęcia ustawy o świadczeniach substytucyjnych przysługujących osobom represjonowanym w latach 1939–1956 przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, uprzejmie prosi o nadanie przyspieszonego biegu legislacyjnego tej ustawie. Projekt ten znajduje się w Sejmie Rzeczpospolitej od lutego 2009 roku i od dłuższego czasu w Podkomisji do Spraw Socjalnych. Panie Marszałku, przeżycia Polaków deportowanych z ziemi ojczystej z całą bezwzględnością, po aneksji zbrojnej przez reżim stalinowski znacznej części terytorium Rzeczpospolitej, Zarząd Główny Związku Sybiraków w imieniu jeszcze żyjących i coraz szybciej odchodzących na wieczną wartę Sybiraków zwraca się z uprzejmą prośbą o możliwie najszybszą procedurę legislacyjną dla w/w projektu ustawy. W załączeniu przekazujemy kopię naszego wystąpienia do Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Pana Bronisława Komorowskiego. Z wyrazami szacunku Załączniki: j/w 6 Warszawa, 7 grudnia 2010 r. ZG/1025/10 Sz.P. Minister Jan Ciechanowski Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych ul. Wspólna 2/4 00-926 Warszawa Szanowny Panie Ministrze! Zwracamy się ponownie w sprawie dla nas szczególnie bolesnej, spowodowanej ograniczeniem możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę osobom, które podlegały represjom, a urodziły się na zesłaniu w ZSRR po 31 grudnia 1948 r. Mamy kilka zgłoszeń takich przypadków i oceniamy, że ogółem w skali kraju może być ich kilkanaście i liczba ta nie będzie wzrastać. Osoby te, z natury rzeczy, były pozbawione normalnych możliwości spełnienia wymaganych kryteriów emerytalnych. Teraz, po powrocie do Polski, która deklaruje im pomoc, trafiają na prawny stoper, dla nich bolesny i niezrozumiały. Niektórzy z nich nie mają możliwości wypełnienia wymogów ogólnie obowiązujących przepisów emerytalnych i rentowych. Prosimy ponownie Urząd o pomoc w rozwiązaniu tego problemu, który ma cechy nie tylko moralne i społeczne, ale również polityczne. Rozumiejąc, że naginanie generalnych przepisów prawa dla spraw małej grupy beneficjentów nie jest praktykowane, prosimy o stworzenie dogodnych warunków dla tej nielicznej grupy osób do skorzystania z przepisu art. 16 ustawy o kombatantach, z wykorzystaniem przepisu art. 17 ust. 2 tej ustawy. Prosimy zatem o ustalenie, jakie kryteria, procedury i inne przesłanki mogą doprowadzić wnioski tych osób do przyznania im praw emerytalnych na zasadach szczególnych, na czas do osiągnięcia wieku emerytalnego według zasad ogólnych. Z poważaniem Tadeusz Chwiedź Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków 7 Warszawa, 7 grudnia 2010 r. ZG/1024/10 Sz.P. Minister Jan Ciechanowski Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych ul. Wspólna 2/4 00-926 Warszawa Szanowny Panie Ministrze! Pismem z dnia 20 lipca 2010 r. wsparliśmy senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o kombatantach, a w szczególności propozycję ustanowienia Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych w randze Ministra, powoływanego i odwoływanego przez Premiera RP. Mieliśmy nadzieję, że zmiana taka w ustawie o kombatantach nastąpi szybko. Zmianę taką postulowaliśmy już wcześniej, przed senackim projektem ustawy, poprzez dwukrotnie podejmowane uchwały Zarządu Głównego i Zjazdu Krajowego w 2006 r., które kierowane były do właściwych Władz Naczelnych RP. Prosimy o poinformowanie nas o stanie biegu tej sprawy i o tym, czy i jak możemy przyczynić się do jej wdrożenia w procesie legislacyjnym. Z poważaniem Tadeusz Chwiedź Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków 8 Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Pan Tadeusz Chwiedź Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków Pan Stanisław Sikorski Sekretarz Generalny Zarządu Głównego Związku Sybiraków pismo z dnia: znak: 04/01/2011 r. nasz znak: data: SP-655-1(2)/11 Warszawa, 4 stycznia 2011 r. Szanowny Panie Przewodniczący serdecznie dziękuję za przekazany na moje ręce numer czwarty „Komunikatu” oraz załączony do niego film z Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru. Pragnę przekazać władzom, członkom i wszystkim przyjaciołom Związku Sybiraków najserdeczniejsze pozdrowienia i życzenia wszelkiej pomyślności w dalszej działalności. Z poważaniem p.o. Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Franciszek Gryciuk 9 Sekretarz Generalny Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Stanis?aw Sikorski Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Tadeusz Chwied? Warszawa, 5 stycznia 2011 ZG/16/11 Szanowny Pan Michał Kleiber Prezes Polskiej Akademii Nauk Nowy Świat 73 00-330 Warszawa Szanowny Panie, Zarząd Główny Związku Sybiraków pismem z dnia 8 listopada 2007 roku, L.dz. ZG/242/07, zwrócił się z prośbą o pomoc w ustaleniu właściwej (prawdziwej) liczby deportowanych Polaków z Kresów Wschodnich w latach 1939–1946 i późniejszych, istnieją bowiem poważne rozbieżności w tej kwestii między danymi podawanymi przez organy i instytucje. Do pisma dołączone zostały załączniki (10 ark.) uzasadniające nasze stanowisko. Do dnia dzisiejszego nie otrzymaliśmy odpowiedzi ani informacji o podjętych działaniach. Wobec powyższego pozwalamy sobie na ponowienie naszej prośby o objęcie badaniami problemu deportacji Polaków na Syberię, gdyż sprawa ustalenia wiarygodnych danych jest dla nas i dla prawdy historycznej niezwykle ważna. Z poważaniem Do wiadomości: 1. Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. 2. Prof. Antoniego Kuczyńskiego 10 Sekretarz Generalny Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Stanis?aw Sikorski Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Tadeusz Chwied? Warszawa, 5 stycznia 2011 ZG/17/11 Szanowny Pan Dr Franciszek Gryciuk Prezes Instytutu Pamięci Narodowej Towarowa 28 00-839 Warszawa Szanowny Panie, Zarząd Główny Związku Sybiraków pismem z 12 listopada 2007 roku, L.dz. ZG/245/07, zwrócił się do szanownego Pana z prośbą o pomoc w ustaleniu właściwej (prawdziwej) liczby deportowanych Polaków z Kresów Wschodnich w latach 1939–1956. Do pisma dołączone zostały załączniki (10 ark.) uzasadniające nasze stanowisko. Do dnia dzisiejszego nie otrzymaliśmy odpowiedzi ani informacji o podjętych działaniach. Wobec powyższego pozwalamy sobie na ponowienie naszej prośby, gdyż sprawa ustalenia wiarygodnych danych, dotyczących liczby deportowanych, jest dla nas i dla prawdy historycznej niezwykle ważna. Z poważaniem Do wiadomości: 1. Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. 2. Prof. Antoniego Kuczyńskiego 11 Warszawa, 11 stycznia 2011 roku p.o. Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Stanisław Ciechanowski DS-I-K0932-079-4-10 Szanowny Pan Tadeusz Chwiedź Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków Szanowny Panie Prezesie, pragnę serdecznie podziękować Szanownemu Panu Prezesowi za przesłanie materiałów prezentujących 10. Międzynarodowy Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru w Białymstoku. Ubiegłoroczny Marsz Żywej Pamięci był niezapomnianą lekcją historii oraz wspomnieniem o ofiarach sowieckiego reżimu. Jestem bardzo wdzięczny za przesłanie filmu będącego wzruszającą dokumentacją z przebiegu Marszu, upamiętniającego nie tylko ofiary zesłań, ale także katastrofy smoleńskiej. Dziękując za pamięć, życzę Szanownemu Panu Prezesowi zdrowia i wszelkiej pomyślności oraz sukcesów w realizacji dalszych przedsięwzięć. Z wyrazami szacunku Jan Stanisław Ciechanowski 12 Sekretarz Generalny Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Stanis?aw Sikorski Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Tadeusz Chwied? Warszawa, 18 stycznia 2011 ZG/67/11 Szanowny Pan Minister dr Jan Ciechanowski Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych ul. Wspólna 2/4 00-926 Warszawa W związku z przewidywanym rozpatrywaniem noweli do ustawy o kombatantach prosimy uprzejmie o rozpatrzenie możliwości wprowadzenia zmiany do art. 14 ust. 3, dotyczącego przejścia na wcześniejszą emeryturę osób urodzonych po 1948 r. Poprzednio wnioskowaliśmy o skreślenie tego przepisu. Obecnie, biorąc pod uwagę, że przepis ten ma znaczenie generalne w systemie emerytalno-rentowym, proponujemy jego modyfikację do postaci: „3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się do osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., z wyjątkiem osób urodzonych na zesłaniu w ZSRR posiadających zaświadczenie Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”. Jak już poprzednio uzasadnialiśmy, sprawa może dotyczyć najwyżej kilkudziesięciu osób w całej Polsce i liczba ta nie będzie wzrastać. Osoby z tej grupy przysyłają do nas rozpaczliwe petycje, w których wytykają krzywdzącą nierówność wobec prawa. Zauważamy, że osoby, które z zesłania mogły wrócić do Polski znacznie później po głównej migracji zesłańców, miały większe trudności z adaptacją do polskiego systemu pracowniczego i emerytalnego. Tym bardziej więc powinny w prawie do wcześniejszej emerytury być zrównane z innymi zesłańcami na Sybir. Z poważaniem 13 Warszawa, dnia 19 stycznia 2011 r. p.o. Kierownika Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Stanisław Ciechanowski BD/WP/K0846/812/3/11 Szanowny Pan Tadeusz Chwiedź Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków Wielce Szanowny Panie Prezesie, w związku z pismem Szanownego Pana Prezesa z dnia 7 grudnia 2010 roku uprzejmie wyjaśniam, iż zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jedn. Dz. U. z 2002 roku, Nr 42, poz. 371, ze zm.) prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje wyłącznie osobom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku. Kryterium urodzenia, od którego zależy uczestnictwo w starym lub nowym systemie emerytalnym (wyłącznie w starym systemie przewidziana jest możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę), wprowadzono w trakcie prac nad reformą tegoż systemu przeprowadzoną w końcu lat dziewięćdziesiątych XX wieku i stanowi realizację podstawowych założeń reformy emerytalnej. Obecne zasady nabywania prawa do wcześniejszej emerytury obowiązują od dnia 1 stycznia 1999 roku, dlatego też – biorąc zwłaszcza pod uwagę obecną sytuację finansów publicznych – nie należy spodziewać się zmiany kryterium daty urodzenia, która pozwoliłaby uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury na podstawie ustawy kombatanckiej osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 roku. Odnosząc się natomiast do odrębnej kwestii przyznawania emerytury lub renty w drodze wyjątku, określonej w art. 16 ustawy o kombatantach…, pragnę zwrócić uwagę na odmienne przesłanki do nabycia tego świadczenia. Podstawowym kryterium do uzyskania świadczenia w drodze wyjątku jest brak uprawnień do jakichkolwiek świadczeń emerytalno-rentowych. Równocześnie niezbędne jest osiągnięcie wieku 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn (dotyczy emerytury) albo zaliczenie do jednej z grup inwalidów (dotyczy przyznawania renty inwalidzkiej). Ponadto świadczenie, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy kombatanckiej, przyznane może być wyłącznie osobom, które nie mają niezbędnych środków do utrzymania. Dokładna procedura przyznawania świadczeń w drodze wyjątku na podst. art. 16 ustawy o kombatantach… opisana została w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 lipca 1991 roku w sprawie trybu postępowania przy przyznawaniu dodatku kombatanckiego oraz emerytur lub rent, w drodze wyjątku, kombatantom i innym osobom uprawnionym (Dz. U. Nr 65, poz. 283). Należy zatem stwierdzić, iż każdy Sybirak, który nie ma żadnych źródeł utrzymania i osiągnął wiek 55 i 60 lat może otrzymać emeryturę w drodze wyjątku (w wysokości najniższej emerytury) i w związku z tym nie są konieczne zmiany w prawie. Z wyrazami szacunku Jan Stanisław Ciechanowski 14 Sekretarz Generalny Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Stanis?aw Sikorski Tadeusz Chwied? Warszawa, 18 stycznia 2011 ZG/68/11 Senacka Komisja Ustawodawcza Kancelaria Senatu ul. Wiejska 6 00-902 Warszawa Szanowni Państwo, Zarząd Główny Związku Sybiraków zgodnie z Uchwałami V i VI Zjazdu Związku oraz z wieloma pismami proponującymi zmianę podporządkowania Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych i objęcia nadzorem przez Prezesa Rady Ministrów po raz kolejny ponawia ten wniosek. Propozycja nasza jest zgodna ze stanowiskiem Rady Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz innych związków, co było potwierdzane w wielu interwencjach przekazywanych w formie uchwał do Kancelarii Pana Premiera. Jednoznaczne stanowisko w tej sprawie było przekazywane przez przedstawiciela Organizacji Kombatanckich i Osób Represjonowanych bezpośrednio Panu Premierowi w dniu 22 grudnia 2010 r. na spotkaniu w Urzędzie Rady Ministrów. Uważamy, że przedmiotowa sprawa wymaga jak najszybszego i zgodnie ze zgłaszanymi propozycjami załatwienia. Kombatanci sądzą, że podporządkowanie UdsKiOR bezpośrednio pod nadzór Urzędu Premiera oraz powołanie i odwoływanie kierownika – ministra tego Urzędu przez Pana Premiera nada właściwą rangę dla tego Urzędu i będzie dowodem potwierdzającym zapis w preambule Ustawy o Kombatantach i Osobach Represjonowanych (Dz. U. Nr 42/02), który stanowi „kombatantom oraz ofiarom represji należy się głęboki szacunek wszystkich rodaków oraz szczególna troska i opieka ze strony instytucji państwowych, samorządowych, terytorialnych i społecznych”. Dla nadania uzasadnionej rangi dla Urzędu i Jego kierownictwa, dla uhonorowania i uznania weteranów i zgłaszanych przez nich propozycji, Zarząd Główny Związku Sybiraków po raz kolejny ponawia propozycję i usilnie prosi o pozytywne załatwienie przedmiotowej sprawy. Z poważaniem Do wiadomości: 1. Kancelaria Premiera 2. Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych 3. Rada Kombatantów i Osób Represjonowanych 15 Sekretarz Generalny Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Stanis?aw Sikorski Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Tadeusz Chwied? Warszawa, 15 lutego 2011 ZG/221/11 Szanowny Pan Grzegorz Schetyna Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej ul. Wiejska 4/6/8 00-902 Warszawa Wielce Szanowny Panie Marszałku! Związek Sybiraków ubolewa, że wniesiony pod obrady Sejmu projekt ustawy (druk 1855) o świadczeniu substytucyjnym dla Sybiraków nie jest procedowany. Po pierwszym czytaniu został on skierowany do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, która w dniu 24 września 2009 roku powołała Nadzwyczajną Podkomisję do tej sprawy i przekazała jej postępowanie proceduralne. Sprawa utknęła jednak w Podkomisji i od 7 kwietnia 2010 roku nie ma biegu. Niezależnie od dramatycznych wydarzeń, jakie w tym czasie nastąpiły, a może właśnie tym bardziej, Związek Sybiraków, będący najliczniejszą organizacją kombatancką, odczuwa zahamowanie procedowania tej ustawy jako tendencję do nihilowania tragedii Golgoty Wschodu. Według naszego rozeznania wniesiony projekt ustawy nie ma deliktu w biegu proceduralnym, ponieważ nie został on formalnie wycofany przez wnioskodawcę. Ponadto fakt, że obecny Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na nasze wystąpienie nie uchylił się od obowiązku kontynuowania inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie, skłania nas do przekonania, że wyhamowanie procedowania tej ustawy nie ma uzasadnienia normatywnego. Z powyższych względów usilnie prosimy o uaktywnienie i procedowanie projektu przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Argumentów zasadności świadczenia substytucyjnego dla Sybiraków tu nie przedstawiamy, ponieważ były one przez nas wielokrotnie przytaczane oraz są ujawnione w wielu publikacjach i dysertacjach dotyczących historii Polskiej Golgoty Sybiru. Z poważaniem 16 Sekretarz Generalny Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Stanis?aw Sikorski Zarz?du G??wnego Zwi?zku Sybirak?w Tadeusz Chwied? Warszawa, 15 lutego 2011 ZG/220/11 Szanowni Przewodniczący Klubów Parlamentarnych Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ul. Wiejska 4/6/8 00-902 Warszawa ODEZWA ZWIĄZKU SYBIRAKÓW DO POSŁÓW NA SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Szanowni Panie Posłanki i Panowie Posłowie! W lutym 2009 roku wpłynął do Sejmu projekt ustawy o świadczeniu substytucyjnym dla Sybiraków. W maju 2009 roku Związek Sybiraków skierował do posłów na Sejm odezwę, w której wykazał zasadność tego projektu ustawy oraz prosił o rzetelne poznanie tego problemu i sumienne głosowanie. Projekt przeszedł pierwsze czytanie (druk 1855) i został skierowany do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, która 24 września 2009 roku powołała do tej sprawy Nadzwyczajną Podkomisję. O pracy nad tym projektem wiadomo tylko tyle, że od 7 kwietnia 2010 roku w Podkomisji ona ustała. W listopadzie 2010 roku zwróciliśmy się do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego, jako kontynuatora ciągłości Urzędu Prezydenta RP, z prośbą o wspieranie biegu tej ustawy w Sejmie. Ponieważ nie otrzymaliśmy odmowy naszej prośby, a przy tym uzyskaliśmy informację, że formalnie bieg procedowania tego projektu ustawy nie został zahamowany, bo nie nastąpiło jego wycofanie przez wnioskodawcę, żywimy nadzieję, że Marszałek Sejmu spowoduje aktywizację pracy Sejmu w tej sprawie. Usilnie prosimy Panie Posłanki i Panów Posłów o obiektywny i życzliwy stosunek do przedmiotowej sprawy, swoją decyzją możecie dać jeszcze żyjącym Sybirakom przeświadczenie, że Państwo Polskie, choć z ogromnym opóźnieniem i w skromnym zakresie, realizuje postanowienia zawarte w preambule Ustawy o kombatantach i niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371), która stanowi, że „ofiarom represji należy się głęboki szacunek wszystkich rodaków oraz szczególna troska i opieka ze strony instytucji państwowych”. Prosimy uwzględnić też, że efekt ustawy ma wspomóc osoby szczególnie pokrzywdzone zarówno przez sowiecką agresję, jak i władze powojenne Polski. Stracili oni na zesłaniu swoich bliskich i cały stan posiadania na zabranych Polsce terytoriach, a po powrocie przez kilkadziesiąt lat byli dyskryminowani, zepchnięci do warstwy pariasów. Nie tylko sowieci byli sprawcami ich gehenny. Mają w tym udział również władze powojennej Polski. Świadczenie substytucyjne dla Sybiraków, a więc zastępujące tymczasowo i częściowo należne od byłego ZSRR, jeżeli będzie uznane przez Sejm, ma uzasadnienie w faktach. Z poważaniem 17 Warszawa, 12.11.2010 892/10 Pani dr Irmina Poważyńska-Cwyl Szanowna Pani Doktor, Zarząd Główny Związku Sybiraków składa Pani serdeczne podziękowanie za przekazanie, w formie darowizny, 10 krzeseł dla naszego biura. Wyrażamy Pani szacunek jako Córce Sybiraka, wieloletniego działacza naszego Związku. Z poważaniem Sekretarz Generalny Zarządu Głównego Związku Sybiraków Stanisław Sikorski Biuro Rzecznika Praw Pacjenta Rzecznik Praw Pacjenta: Krystyna Barbara Kozłowska Aleja Zjednoczenia 25, 01-829 Warszawa sekretariat: tel.: (22) 532 82 50 fax: (22) 833 08 86 połączenia z tel. komórkowych: (płatne wg stawek operatora) (22) 833 08 85 (22) 635 59 96 [email protected] Oficjalna strona Rzecznika Praw pacjenta: www.bpp.gov.pl Bezpłatna infolinia: 0-800-190-590 (pn. – pt. w godz. 9.00 – 21.00) Biuro czynne: pn. – pt. w godz. 9.00 – 15.00 Prawnik biura przyjmuje: pn. – pt. w godz. 8.15 – 16.15 Konsultanci medyczni Biura Praw Pacjenta: od wtorku do piątku w godz. 15.00 – 21.00 18 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz. U. z dnia 22 stycznia 2002 r.) Rozdział 2 Przyjmowanie skarg i wniosków § 5. Skargi i wnioski mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. § 6.1. W razie zgłoszenia skargi lub wniosku ustnie, przyjmujący zgłoszenie sporządza protokół, który podpisują wnoszący skargę lub wniosek i przyjmujący zgłoszenie. 2. W protokole zamieszcza się datę przyjęcia skargi lub wniosku, imię, nazwisko (nazwę) i adres zgłaszającego oraz zwięzły opis treści sprawy. § 7. Przyjmujący skargi i wnioski potwierdza złożenie skargi lub wniosku, jeżeli zażąda tego wnoszący. Konkurs „Co zyskaliśmy dzięki utworzeniu Związku Sybiraków” rozstrzygnięty Na ogłoszony konkurs na temat „Co zyskaliśmy dzięki utworzeniu Związku Sybiraków”, którego inicjatorką i fundatorką nagród jest Irena Głowacka, wpłynęło sześć prac. Jury konkursu w składzie: Irena Głowacka, Franciszka Miedziak, Barbara Dubik-Piotrowska, Zofia Prusakowska i Kazimierz Klenczon przyznała I miejsce – Janinie Brzozowskiej z Gorlic (godło „Brzózka”), II miejsce – Henrykowi Skirgajło z Dęblina (godło „Guga”), III miejsce – Janinie Szestakowskiej z Warszawy (godło „Sybiraczka”). Laureatom gratulujemy i życzymy, by ich prace zostały opublikowane w wydawnictwach wydawanych przez nasze środowisko. Redakcja 19 Protokół z posiedzenia Komisji Konkursowej KONKURSU „Co zyskaliśmy dzięki utworzeniu Związku Sybiraków” Komisja Konkursowa w składzie: Irena Głowacka – inicjatorka i sponsorka oraz jury: Franciszka Miedziak, Barbara Dubik-Piotrowska, Zofia Prusakowska, Kazimierz Klenczon po zapoznaniu się z pracami i naradzie w dniu 2 września 2010 roku postanowiła przyznać nagrody następującym osobom, których prace oznaczone zostały godłami: I miejsce „Brzózka” II miejsce „Guga” III miejsce „Sybiraczka” Oprócz tego wpłynęło jeszcze kilka prac, z których jury dwie oceniło, że są to prace nie na temat, o godłach: „Granat” i „Piotr Wołyński”, oraz „Wodnik”. Mimo tego wymienione prace przedstawiają jednak pewną wartość poznawczą i emocjonalną. Ogółem wpłynęło 6 prac. Podpisy członków konkursu 1. Irena Głowacka 2. Franciszka Miedziak 3. Barbara Dubik-Piotrowska 4. Zofia Prusakowska 5. Kazimierz Klenczon W drugiej części posiedzenia po wyborze najlepszych prac zostały komisyjnie otwarte koperty z nazwiskami laureatów. Są to: „Brzózka” – 2.000,00 złotych – Pani Janina Brzozowska, ul. Łokietka 62, 38-300 Gorlice „Guga” – 1.500,00 złotych – Pan Henryk Skirgajło, Oś. Wiślana Nr 9/6, 08-530 Dęblin „Sybiraczka” – 1.000,00 złotych – Pani Janina Szestakowska, ul. Osowska Nr 73/79 m. 46, 04-351 Warszawa Proponujemy, żeby wszystkie nagrodzone prace zostały opublikowane. Podpisy członków konkursu. Warszawa, dnia 2.09.2010 r. 20 Uroczystości i spotkania Uroczystość 10 lutego we Wrocławiu 10 lutego w 71. rocznicę pierwszej masowej deportacji ludności polskiej z Kresów Wschodnich do ZSRR, w Klubie Śląskiego Okręgu Wojskowego odbyła się sybiracka uroczystość, którą zaszczycili swą obecnością wojewoda wrocławski Aleksander Marek Skorupa oraz przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP Waldemar Strzałkowski. Ponadto na uroczystość przybyli przedstawiciele prezydenta Wrocławia, Rady Miejskiej, marszałka dolnośląskiego, Kuratorium Oświaty, Wojska i Policji, organizacji kombatanckich, szkół, harcerstwa oraz liczni sybiracy. Po wysłuchaniu Hymnu Sybiraków i uczczeniu minutą ciszy tych, którzy już odeszli do Pana, kapelan wrocławskich sybiraków ks. prałat dr Franciszek Głód skierował do zebranych kilka ciepłych zdań i odmówił modlitwę. Po modlitwie przedstawiciel Kancelarii Prezydenta RP Waldemar Strzałkowski dokonał dekoracji odznaczeniami państwowymi. Danuta Zawko oraz Lucyna Zgłobicka-Węcławska odznaczone zostały Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Elżbieta Kusztal Złotym Krzyżem Zasługi. Następnie wojewoda wrocławski wręczył siedmiu sybirakom Krzyże Zesłańców Sybiru, a wiceprezes Zarządu Gównego Związku Sybiraków Włodzimierz Kowalczyk udekorował Odznaką Honorową Sybiraka sześć osób zaangażowanych w propagowanie idei Związku Sybiraków. Prezes Niezależnego Stowarzyszenia Kombatantów Polskich Juliusz Krawacki udekorował dziesięciu sybiraków Krzyżem Obrońcy Kresów Wschodnich. Waldemar Strzałkowski odczytał piękne posłanie skierowane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego do uczestników uroczystości. Głos zabrał również wojewoda dolnośląski, przedstawiciel Śląskiego Okręgu Wojskowego oraz przedstawicielka Kuratorium Oświaty. Zofia Helwing, Honorowy Prezes Zarządu Oddziału Związku Sybiraków, wygłosiła piękny opis historyczny naszego Związku i naszej Golgoty Wschodu. Na zakończenie uroczystości dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 73 im. gen. Władysława Andersa przedstawiły przegląd polskich kolęd w układzie historycznym. Pod pomnikiem Zesłańcom Sybiru przy Skwerze Sybiraka ks. prałat Wojciech Tokarz poprowadził modlitwę. Na zakończenie złożono pod pomnikiem wieńce i wiązanki kwiatów. Włodzimierz Kowalczyk 21 10 lutego w Białymstoku Rocznica I masowej deportacji 10. lutego 1940 r. była obchodzona w Białymstoku bardzo uroczyście i z wielką powagą. Uczestnicy uroczystości zebrali się wokół pomnika Grobu Nieznanego Sybiraka w Białymstoku w dniu 10.02.2011. Teren otaczający pomnik został udekorowany flagami państwowymi, zapłonął znicz. Ceremonia rozpoczęła się odmówieniem modlitwy za zmarłych sybiraków, za tych, którzy zostali bez krzyża na nieludzkiej ziemi i za tych, którzy zmarli już po powrocie do kraju. Następnie miało miejsce uroczyste złożenie wieńców i kwiatów przy pomniku Sybiraka przez przedstawicieli Prezydenta Miasta Białegostoku, marszałka województwa podlaskiego, Białostocki Oddział IPN, Wojewódzką Radę Kombatantów, Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych, służby mundurowe, Związek Sybiraków oraz osoby indywidualne. Duża grupa młodzieży ze Szkoły Podstawowej nr 19 i Szkoły im. Sybiraków złożyła kwiaty i zapaliła znicze. Przy uroczystości obecna była duża grupa sybiraków – po zakończeniu spotkania reporterzy przeprowadzili z nimi wywiady; byli to przeważnie ci, którzy byli deportowani wraz z rodzinami w lutym 1940 roku. Były również wspomnienia, rozmowy z uczniami, którym trudno było zrozumieć naszą syberyjską gehennę. Jolanta Hryniewicka 22 Odsłonięcie i poświęcenie Symbolicznej Mogiły Zesłańców Syberyjskich W dniu 24 września 2010 r. odbyła się uroczystość symbolicznego odsłonięcia, a potem poświęcenia Symbolicznej Mogiły Zesłańców Syberyjskich na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W Katedrze Polowej WP przy ul. Długiej odprawiona została msza św. przez kapelana wojskowego, płk. Sławomira Żarskiego. W mszy św. uczestniczyły poczty sztandarowe. Po mszy św., o godz. 11.15 na Cmentarzu Wojskowym przy Symbolicznej Mogile Zesłańców Syberyjskich w kwaterze C-15 ustawiono poczty sztandarowe i wartę honorową WP. W uroczystości uczestniczyło 11 pocztów sztandarowych: poczet sztandarowy Zarządu Głównego ZS w składzie: Maria Markiewicz i Zygmunt Boczkowski (z Koła Warszawa Ochota), poczet sztandarowy Oddziału Warszawskiego ZS, cztery poczty sztandarowe kół terenowych Oddziału Warszawskiego, poczet sztandarowy Związku Harcerstwa Polskiego. Tę część uroczystości prowadził Mieczysław Pogodziński, wiceprezes Oddziału Warszawskiego ZS i równocześnie Koła Warszawa Ochota. Po odtworzeniu hymnu państwowego z płyty i Hymnu Sybiraków prezes Zarządu Głównego ZS Tadeusz Chwiedź, Danuta Kominiak, Janina Szestakowska oraz Honorowy Prezes Oddziału Warszawskiego Ryszard Piotrowski przecięli wstęgę. Kapelan wojskowy ks. komandor Leon Szota poświęcił Mogiłę. Przemówienie okolicznościowe wygłosił prezes Zarządu Głównego ZS Tadeusz Chwiedź, który poruszył sprawę deportacji do Rosji carskiej i Rosji Sowieckiej, liczby deportowanych, celu deportacji, którym była eksterminacja ludności polskiej na zagrabionych terenach, a kończąc wezwał do wyciągnięcia ręki do zgody i pojednania z Rosją i podziękował tym wszystkim, którzy przyczynili się do budowy Symbolicznej Mogiły. Głos zabrali przedstawiciele zaproszonych gości: – p. Julita Kacik odczytała list marszałka Sejmu RP Grzegorza Schetyny, – p. Tomasz Waźbiński odczytał list marszałka województwa mazowieckiego Adama Struzika. Ryszard Piotrowski, który w ubiegłych latach był prezesem Oddziału Warszawskiego ZS przedstawił historię powstania Związku Sybiraków, historię powstania na Cmentarzu Wojskowym – obok grobów powstańców styczniowych – kwatery sybirackiej oraz przebieg budowy pomnika, którego bezinteresownym autorem był prof. Bogusław Smyrski. Uroczystość zakończyło składanie wieńców, między innymi w imieniu Zarządu Głównego ZS, Oddziału Warszawskiego ZS, marszałka Sejmu RP, ministra Obrony Narodowej, prezydenta Warszawy, marszałka województwa mazowieckiego, Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Dziękując zebranym za przybycie na uroczystość Henryk Majewski, prezes Oddziału Warszawskiego ZS powiedział, że Symboliczna Mogiła z pomnikiem w postaci trzech krzyży upamiętnia zarówno tych, którzy zginęli na wygnaniu, jak i tych, którym udało się przeżyć i wrócić do kraju. W uroczystości uczestniczyło około 200 osób, w tym uczniowie szkół i harcerze. I. Piotrowski 23 Inauguracja spotkania z młodzieżą 50 Gimnazjum im. Lotnictwa Polskiego „Inaczej” Od wielu lat w każdym nowym roku szkolnym spotykamy się z młodzieżą Gimnazjum im. Lotnictwa Polskiego na lekcji historii, by opowiedzieć im o naszych przeżyciach syberyjskich, o „Golgocie Wschodu”. Od czterech lat każdy cykl spotkań jest poprzedzony wycieczką do Szymbarka. Na tę historyczną wycieczkę jedzie młodzież nie tylko z pierwszych klas, ale też z innych oraz dwie nauczycielki: pani mgr Jadwiga Jeleniewicz i pani mgr Karolina Bielerzewska, pięciu sybiraków – razem 46 osób. W drodze powrotnej sybiracy prowadzą dyskusję uzupełniającą. Tym razem zrobiliśmy inaczej; poza sybirakami był z nami mjr pilot Roman Sondowski i płk pilot Józef Nagolski, też sybirak. Nasi goście opowiadali o przeżyciach pilotów samolotów. Roman Sondowski jako przyjaciel sybiraków i przedstawiciel patrona Józef Nagolski opowiadał o trudnej sytuacji, w jakiej znalazła się jego matka, u której w czasie aresztowania przez NKWD rozpoczął się poród. Mimo to zabrali ją do transportu. Młodzież z dużym zainteresowaniem słuchała tych opowieści – zadawała wiele pytań. Po powrocie z takiej wycieczki młodzież dzieli się na grupy, spotyka się w klasach, relacjonuje przebieg tej wycieczki – gdzie byli i co widzieli. Według innej koncepcji to sybiracy przychodzą do szkoły i prowadzą normalne zajęcia – w ten sposób młodzież chętniej przyjmuje i rozumie ten fragment naszej historii. Po powrocie z każdej takiej historycznej wycieczki piszą dobrowolnie swoje spostrzeżenia i odczucia. Dyrektor mgr Wiesław Banaś umieszcza w planie zajęć szkolnych takie przedsięwzięcie i stara się w Wydziale Oświaty Urzędu Miejskiego w Poznaniu o fundusze na wyjazd do Szymbarku. Ziemomysł Anger Wiceprezes Oddziału 24 Śladami Sybiraków – wyjazd uczniów Gimnazjum nr 50 do Szymbarku – 6 października 2010 Stało się już szkolną tradycją, że co roku uczniowie klas pierwszych odwiedzają Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku na Kaszubach. Wyjazd ma nie tylko cele rekreacyjne czy integracyjne, lecz przede wszystkim służy edukacji sybirackiej i patriotycznej prowadzonej w naszej szkole od lat. W Szymbarku znajduje się bowiem autentyczna chata sybiraków sprowadzona do Polski z dalekiej Syberii – młodzież z zainteresowaniem wysłuchała słów przewodnika, który obrazowo opowiadał o trudach życia na Syberii. Dla większości uczestników fakty o życiu zesłańców były paraliżujące. Uczniowie mieli okazję obejrzeć nie tylko dom zesłańców, ale też olbrzymi barak, w którym mieszkali przymusowi robotnicy i towarowy skład z lokomotywą, służący do przewozu Polaków. Mogli także wysłuchać wspomnień tych, którzy przeżyli piekło syberyjskie, bowiem uczestnikami wyjazdu byli także członkowie Związku Sybiraków. Przejmujące były ich opowieści o okrutnych czasach, w których życie ludzkie miało znikomą wartość. Dzięki nim uczniowie mogli poznać wiele przejmujących szczegółów na temat życia Polaków na Syberii, a przez to uzmysłowić sobie ogrom cierpienia, jakie przeżywali ci niewinni ludzie. W Szymbarku uczniowie zwiedzili też bunkier tajnej organizacji wojskowej z II wojny światowej „Gryf Pomorski”, w którym przeżyli chwile grozy podczas symulacji nalotu, a także poznali losy Polaków z Kaszub, którzy kolonizowali Kanadę. Wycieczka stanowiła ciekawą, niepowtarzalną lekcję historii własnego narodu, którą – jak mówią sybiracy – należy poznawać, by uniknąć błędów przeszłości. To także lekcja patriotyzmu. Jesteśmy wdzięczni przyjaciołom naszej szkoły, sybirakom, za to, że mimo iż w swoim dzieciństwie doznali tyle okrucieństwa, chcą nam mówić o tym, co przeżyli, byśmy poznali prawdę. Karolina Bielerzewska nauczyciel Z uczniowskich relacji Ogromne wrażenie wzbudził w nas dom Sybiraka przywieziony spod Irkucka i na nowo złożony w Szymbarku. Przebył on 8100 km i ma 240 lat. W środku znajdował się duży piec, który spełniał kilka funkcji: ogrzewał izbę, służył do gotowania potraw i był miejscem do spania. Ludzie byli skazani na życie w nieludzkich warunkach i tylko wiara, miłość i solidarność trzymały ich przy życiu. Tuż obok obejrzeliśmy fragment sowieckiego łagru – znajdował się tam długi drewniany barak, w którym mieściło się ponad 100 osób. Spano dziesiątkami w tzw. szychtach, a kiedy ktoś umierał, jego miejsce zajmował inny. Widzieliśmy też pociąg, jakim transportowano polskich zesłańców na Sybir. Podróż trwała od 1 do 3 miesięcy w ciężkich warunkach – 50 osób w bydlęcym wagonie, gdzie znajdował się mały piecyk i otwór w podłodze na załatwianie potrzeb fizjologicznych. W drodze powrotnej dwóch panów – sybiraków, którzy młodość spędzili na wygnaniu, opowiadało o trudach tamtejszego życia. Wspominali dzieciństwo i młodość, kiedy to pokrzywy i lebioda były codziennym pożywieniem. Niesamowite były ich opowieści. 25 Wycieczka była niezapomnianą lekcją historii. Monika Lebecka, kl. Ib Podczas wycieczki zwiedziliśmy dom Sybiraka. Nie wyobrażam sobie życia w takich warunkach. Z opowiadania przewodnika wynikało, iż było tam bardzo zimno i trudno było przeżyć. My jesteśmy przyzwyczajeni do wygód, ciepła i trzy miesiące zimy nieźle dają nam w kość, a tam warunki były jeszcze straszniejsze, zima surowsza, odzież byle jaka, jedzenia jak na lekarstwo. Podziwiam sybiraków za ich wytrwałość i odwagę. Potem czekał nas łagier, gdzie było chyba jeszcze gorzej. Nie mieści mi się w głowie, że doszło do czegoś takiego w historii, że od sąsiadującego narodu doznaliśmy tylu krzywd i niesprawiedliwości. Aleksandra Piotrowska, kl. Ib Po zapoznaniu się z tradycjami regionu kaszubskiego przewodnik pokazał nam skansen z ekspozycją na temat losów Polaków na Syberii. Obejrzeliśmy dom Sybiraka, najprawdziwszy sprowadzony z okolic Irkucka, bardzo dobrze zachowany i pozostawiający niezapomniane wrażenie – działa na wyobraźnię, ponieważ z opowieści czy lekcji historii nie jesteśmy w stanie uzmysłowić sobie, w jak ciężkich warunkach żyli Polacy na Syberii, a przebywając w tym domu możemy wyobrazić sobie mieszkających w nim ludzi, zobaczyć oczami wyobraźni to, o czym mówił przewodnik czy nasi przyjaciele sybiracy. To niesamowite, że przeżyli to piekło i jeszcze chcą nam o tym opowiadać. Chylę przed nimi czoła. Maciej Makieła, kl. 3b Interesujący był dom Sybiraka, który składał się z autentycznych belek przywiezionych z Syberii – mogliśmy na własne oczy przekonać się, że losy Polaków na Wschodzie okupione były nieludzkim życiem w ciężkich warunkach, trudami zimy, głodu, chorób i ludzkiej nienawiści. Lokomotywa i wagony, które wiozły ludzi na zesłanie, barak z sowieckiego obozu pracy są obrazem okrucieństwa, którego historia nie zapomni nigdy, dopóki żyją sybiracy i opowiadają nam o tym, co się wydarzyło. My musimy nieść ich pamięć następnym pokoleniom. Karolina Szulc, kl. IIIb Jak było na Syberii? Tego nie można opisać słowami. My mogliśmy poczuć zaledwie namiastkę tego, co czuli Polacy wywożeni i skazani na życie na nieludzkiej ziemi. Choć byłam w Szymbarku już dwa razy, chętnie pojechałabym jeszcze raz – za każdym razem dowiaduję się czegoś nowego, nadal wiele rzeczy mnie zaskakuje i przywożę nowe wrażenia. Kasia Dudziak, kl. 3b Najbardziej zaskoczyła mnie w Szymbarku opowieść o losach sybiraków. Dlaczego do tego doszło? Dlaczego inne państwa pozwoliły, by dopuszczono się takiego bezprawia? Cierpienia sybiraków były niewyobrażalne. Współczuję wszystkim, którzy musieli to przeżyć. Weronika Okupniak, kl. Ib 26 W Szymbarku byłam pierwszy raz i nie żałuję. To była interesująca lekcja historii Polski. Dowiedziałam się, jak żyli Polacy na Syberii, czego doświadczali. To niewyobrażalne, że musieli mieszkać w domu ze zwierzętami, bo one dawały ciepło, że musieli uważać na głodne wilki atakujące całymi stadami, że musieli oszukiwać strażników i kraść zboże, by wyżywić rodzinę. Niesamowita też była symulacja nalotu bombowego, którą przeżyliśmy w bunkrze organizacji Gryf Pomorski z II wojny światowej. Warto jeździć do takich miejsc, bo z wycieczki zapamiętałam więcej niż z lekcji historii. Sandra Wajs, kl. 3d 27 W hołdzie bohaterkom Bezimiennym, cichym i powszednim, bohaterkom na miarę antycznej tragedii – Matkom Sybiraczkom; tym, których prochy przechowują śniegi Syberii, stepy Kazachstanu i cmentarze polskie, heroicznym matkom, które z jednakowym oddaniem walczyły z przeciwnościami losu o jedzenie dla swoich dzieci jak i o prawość ich serc, matkom, które były ostoją i bezpieczeństwem w czasach, gdy wszystko z dnia na dzień traciło sens, matkom o sercach mężnych i pełnych wiary w siłę matczynej miłości, im została poświęcona tablica pamiątkowa w Jasieniu. Uroczystość odbyła się 24 września 2010 r. Koło Sybiraków zjednoczyło społeczność miasta i gminy: świadków historii, uczestników deportacji na Sybir, nowe pokolenie spadkobierców dziedzictwa, władze samorządowe miasta, przedstawicieli stowarzyszeń, Kół Sybiraków z Lubska, Żar i Żagania oraz delegacje szkolne z Wiciny, Golina i Jasienia. Obecny był prezes Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Zielonej Górze. Odsłonięcie tablicy stało się ważnym akcentem tegorocznych obchodów 70. rocznicy deportacji Polaków na Sybir. W podniosłej atmosferze, po okolicznościowym wystąpieniu prezes Koła Sybiraków w Jasieniu, aktu odsłonięcia dokonali: Małgorzata Wójtowicz – córka prezes Koła i Andrzej Czerwiński – syn sybiraczki Elwiry Czerwińskiej, prałat Roman Wróbel poświęcił tablicę, modlitwą i minutą ciszy uczczono zmarłe Matki Sybiraczki. Złożono wiązanki kwiatów, zapalono znicze. Hanna Łabudzińska odczytała wiersz M. Jonkajtysa „Matka Sybiraczka”. Tablica została umieszczona na obelisku cmentarnym upamiętniającym losy sybiraków. W części artystycznej wystąpiła młodzież szkolna i zespół „Dojrzałe Kłosy” ze Szprotawy. Serca zebranych wzruszyły pieśni, poezja patriotyczna i kresowa. Burmistrz Jasienia – Helena Sagasz najstarszej sybiraczce wręczyła list z życzeniami i wyrazami wdzięczności i zapewniła o pamięci. Prezes Koła podziękowała wszystkim uczestnikom uroczystości, którzy dzielili radość i trud dokonań miejscowych działaczy. Za ogromne zaangażowanie i pomoc w działalność Koła Hannie Łabudzińskiej i Mirosławowi Zychowi nadano tytuł Honorowego Członka Koła Związku Sybiraków w Jasieniu. Dziesięciu sponsorów, których pomoc i wsparcie finansowe pomogło godnie uczcić pamięć Matek Sybiraczek otrzymało szczególnie serdeczne podziękowania. Prezes Koła Genowefa Karmelita 28 Przekazanie Księgi Sybiraków Dnia 21.09.2010 r. w Sali Konferencyjnej Urzędu Miasta we Włodawie odbyła się sesja popularnonaukowa pt. „Wspomnienia Sybiraków z Ziemi Nieludzkiej” pod honorowym patronatem burmistrza Włodawy. Organizatorami spotkania byli Miejska Biblioteka Publiczna we Włodawie i Związek Sybiraków Koło Terenowe Nr 2 we Włodawie. Jednym z najważniejszych punktów sesji było przekazanie do zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie czteroczęściowego wydania „Księgi Sybiraków” z przesłaniem, by wzbogacała ona wiedzę o losie skazanych za polskość, ostrzegała przed totalitaryzmem i zniewoleniem oraz służyła pamięci narodu. Uroczystego aktu przekazania na ręce dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej Małgorzaty Zińczuk dokonała Helena Sawoń, prezes Związku Sybiraków Koła Terenowego Nr 2 we Włodawie. Dużym zainteresowaniem cieszyła się też projekcja filmu Mikołaja Wawrzeniuka z TP S.A. Białystok pt. „Wy już do Polski nie wrócicie”. Licznie zgromadzeni na sali przedstawiciele władz samorządowych, stowarzyszeń działających w mieście i powiecie, młodzieży szkolnej z nauczycielami historii i dyrektorami oraz delegaci z Publicznego Gimnazjum Nr 6 im. Sybiraków w Chełmie z nauczycielem historii Zbigniewem Lubaszewskim i Związku Sybiraków wysłuchali wykładu dr. hab. Marka Wierzbickiego z Delegatury IPN w Radomiu o mało znanych i przez wiele lat starannie ukrywanych epizodach II wojny światowej pt. „Okupacja sowiecka ziem polskich w latach 1939–1941”. Przedstawił on gehennę Narodu Polskiego podczas okupacji sowieckiej ziem polskich i o zsyłkach Polaków na nieludzką ziemię. Następnie na temat „Wspomnienie jako dokument. O historii mówionej” mówiła Aleksandra Zińczuk, doktorantka UMCS, Ośrodek Brama Grodzka „Teatr NN” w Lublinie. Przeglądu książek jako literackiego portretu Sybiraków z księgozbioru Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie dokonała Ewa Krukowska, instruktor ds. bibliotek publicznych powiatu włodawskiego. O oprawę artystyczną spotkania zadbała młodzież z Młodzieżowego Domu Kultury we Włodawie pod kierunkiem Marty Grzeszczuk, rozpoczynając spotkanie odśpiewaniem Hymnu Sybiraków. W dalszej części spotkania głos zabrali sybiracy: Maria Sawka – prezes Związku Sybiraków w Chełmie oraz Adela Dominiczak, Krystyna Jarosz, Kazimiera Babkiewicz z Koła Terenowego Nr 2 we Włodawie, które wspominały swój pobyt na zesłaniu. Wspomnienia te wywoływały łzy słuchaczy. Uczniowie łatwiej przyswajają wiedzę przekazywaną przez autentycznych świadków wydarzeń, niż wiadomości podręcznikowe. Sesję podsumował nauczyciel historii Mariusz Czuj słowami: „Tego typu przypomnień nigdy za wiele. Ludzie, którzy przeszli traumę syberyjskich łagrów zasługują na to, aby zawsze o nich pamiętać. Sybir jako synonim sowieckiego imperializmu powinien wreszcie doczekać się pełnego i wyczerpującego udokumentowania, zwłaszcza przez tych, których coraz mniej – czyli żywych świadków”. Na zakończenie Helena Sawoń przedstawiła główne cele, jakie stawia sobie zarząd włodawskiego Koła, a mianowicie: pogłębianie więzi z członkami i zaistnienie w środowisku lokalnym jako głęboko patriotyczna i z tradycjami organizacja doceniana przez społeczeństwo, władze miasta i powiatu. Spotkanie zostało odnotowane w prasie lokalnej: „Nowy Tydzień – Powiat Włodawski” Nr 39 (262) z 27 września – 3 października 2010 r., „Super Tydzień” Nr 39 (463) z 27 września – 3 października 2010 r. oraz 29 lokalnej rozgłośni radiowej „Twoje Radio Włodawa”. Prezes Związku Sybiraków Koła Terenowego Nr 2 we Włodawie Helena Sawoń 30 Wyszli z Andersem Sybiracy, którym udało się wyjść z „nieludzkiej ziemi” z armią gen. Andersa rozproszeni są po całym świecie. Większość deportowanych nie powróciła do kraju, bo ich domy wskutek paktu w Jałcie pozostały po tamtej stronie. Nie mieli dokąd jechać, naznaczeni tragicznym losem pobytu na Syberii, nie chcieli powracać do komunistycznej Ojczyzny. Niektórzy pozostali na zawsze w obcej ziemi. W dniu Wszystkich Świętych – przy wtórze muzyki i tańców tubylców – uczestniczyłam w uroczystościach na afrykańskim cmentarzu tułaczy w Afryce. Obecni byli Sybiracy przybyli z Kanady, Australii i Polski. Oni to w 1942 roku dotarli nad Jezioro Wiktorii i zamieszkali w domkach z gliny. Po tych domkach nie pozostało śladu. Dzięki staraniom misjonarza ks. Marciniaka, który odszukał w archiwum w Nairobi nazwiska zmarłych, dokonano rekonstrukcji pomnika na cmentarzu oraz dzięki studentom historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, którzy pod kierunkiem dr. Huberta Chudzio – odtworzyli płytę z nazwiskami, mogliśmy uczcić pamięć zmarłych. 1 listopada 2010 r. wokół płyty z inskrypcją: Zmarli Polacy w drodze do Ojczyzny zgromadzili się uczestnicy spotkania. Sybiraków z Polski reprezentowali: Halina Machalska, Danuta Sedlak, Artur Woźniakowski. Nasze biało-czerwone flagi powiewały w czasie mszy św. Po odegraniu hymnów polskiego i ugandyjskiego zapalono znicze, a kol. Artur Woźniakowski rozsypał ziemię ojczystą przywiezioną z Częstochowy na płytę z nazwiskami zmarłych. Uczestnicy spotkania, dostojnicy państwowi wraz z ks. biskupem Matthias Ssekamanya i tubylcami uczynili to samo. Po złożeniu kwiatów w ciszy i skupieniu – przemówił ks. biskup podkreślając, że dzięki ludzkiej solidarności ocalałe z Sybiru dzieci znalazły schronienie w Ugandzie. Następnie dawni mieszkańcy osiedla Koja wspominali swoje szczęśliwe dzieciństwo nad Jeziorem Wiktoria. Niektórzy ze wzruszenia nie mogli wydobyć głosu. W krajach afrykańskich – tradycja „Wszystkich Świętych” nie jest znana, a obecność biskupa i miejscowej ludności była wyrazem szacunku i uznania dla gości przybyłych z dalekich krajów. Odwiedziliśmy także osiedle Masindi – położone w północno-zachodniej części kraju. W osiedlu tym w latach 40. ub. wieku przebywało około 4000 osób i jest tam wiele trwałych śladów naszego pobytu: szkoła, poczta, doskonale zachowany kościół z przylegającym do niego polskim cmentarzem. Jest to tym bardziej zdumiewające, gdyż kult zmarłych obcy jest miejscowej ludności. Swoich bliskich tubylcy chowają po prostu w przydomowych ogrodach. Dlatego w Afryce nie ma zbiorowych nekropolii. Sybirackie znaki pamięci, które przetrwały w Afryce zawdzięczamy niezwykłym misjonarzom: ks. J. Marciniakowi, ks. R. Jóźwiakowi. Za pomoc, wsparcie rekonstrukcji i renowacji cmentarza w Koji, za dbałość o znaki pamięci narodowej księża ci zostali uhonorowani Odznaką Honorową Sybiraka – za szczególne zasługi dla społeczności Sybirackiej. Z żalem żegnaliśmy gościnną Ugandę i towarzyszy z dzieciństwa. Być może jeszcze spotkamy się. Było nam przykro, że nie doczekaliśmy przyjazdu przedstawiciela polskiej Ambasady, mimo iż Ambasada została powiadomiona o naszej uroczystości – czekaliśmy na próżno! Danuta Sedlak 31 Szkoła im. Sybiraków w Oleśnicy 24 maja 2010 r. w sali widowiskowej Miejskiego Ośrodka Kultury i Sportu w Oleśnicy odbyła się uroczystość nadania Specjalnemu Ośrodkowi Szkolno-Wychowawczemu w Oleśnicy imienia Sybiraków. Sala została udekorowana symbolami narodowymi i sybirackimi. Na scenie ustawiono sztandary wszystkich szkół miejskich i organizacji kombatanckich. Charakterystycznym elementem scenografii były reprodukcje obrazów Stanisława Centomirskiego, który 12 lat życia spędził w łagrach Syberii. Na uroczystość przybyli przedstawiciele władz samorządowych, duchowieństwa, nauczyciele i młodzież szkolna, liczni sybiracy, poczty sztandarowe oleśnickich szkół i organizacji kombatanckich oraz poseł na Sejm Stanisław Huskowski. Hasłem przewodnim stały się słowa: „Ku przestrodze, pamięci i pojednaniu żyjących” i tej treści zaprezentowano bogaty program multimedialny, opracowany przez nauczycielkę Barbarę Barańską, opierając się na wspomnieniach oleśnickich sybiraków: Genowefy Suwały, Wandy Siedlec, Marii Karpik i Stanisława Mierzwy. Wzruszenie na widowni było ogromne. Dyrektor Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego Zbigniew Huszczyn poinformował o podjęciu uchwały przez Radę Powiatu nadania Ośrodkowi imienia „Sybiraków”, na wniosek Rady Pedagogicznej, zaakceptowany przez Samorząd Uczniowski i Radę Rodziców, a zainicjowanej przez Koło Związku Sybiraków w Oleśnicy. Treść uchwały odczytał Przewodniczący Rady Powiatu Marian Horbacz. Ksiądz Jan Kulik poświęcił sztandar Ośrodka a starosta powiatu oleśnickiego Zbigniew Potykała oraz sybiraczka Genowefa Suwała (rodzice chrzestni sztandaru) przekazali uroczyście sztandar dyrektorowi Ośrodka, który z kolei przejął szkolny poczet sztandarowy. Starosta powiedział: „Wasz sztandar jest symbolem pamięci i nadziei, że to, co było złe, już nie wróci. Niech prowadzi was ku lepszej przyszłości”. Burmistrz Oleśnicy Jan Bronś podkreślił okrutne losy narodu polskiego na Wschodzie oraz patriotyczne aspekty nadania Ośrodkowi imienia „Sybiraków”. Poseł Stanisław Huskowski odczytał gratulacje od marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego. Oto fragment: „Sztandar w polskiej tradycji jest wyrazem najwyższych wartości – honoru i zobowiązania do godnego wypełniania obowiązków wobec Ojczyzny i Narodu. Na sztandarze, który dzisiaj przyjmujecie widnieje znak godła Związku Sybiraków. Jest on wielce wymowny. Zobowiązuje do zachowania i pielęgnowania pamięci o tych, którzy zostali zesłani na nieludzką ziemię”. Wiceprezes Zarządu Koła Związku Sybiraków w Oleśnicy Tadeusz Mirecki powiedział: „My Sybiracy z wielką radością i nadzieją przyjęliśmy tę wiadomość, ponieważ jest to jeden z trwałych znaków pamięci o zesłaniach Polaków. Placówki oświatowe, które przyjmują imię „Sybiraków” stają się nośnikami informacji o prawdziwej historii narodu i przekazują tę wiedzę kolejnym pokoleniom. W ten sposób zwraca się uwagę młodemu pokoleniu, że wolność nie jest dana na zawsze. Wasz sztandar będzie uczestniczyć w uroczystościach lokalnych, przypominając o sybirakach, o tej grupie społeczeństwa polskiego, która przeżyła gehennę Sybiru i wróciła do ojczyzny i tej, która na zawsze pozostała na nieludzkiej ziemi”. Na zakończenie uroczystości przedstawiciele Koła Związku Sybiraków w Oleśnicy wręczyli dyrektorowi Ośrodka trzy części „Księgi Pamiątkowej Sybiraków”. Tadeusz Mirecki 32 Wieści z Oddziału w Łomży Każda rocznica wywózki we wszystkich Kołach Oddziału jest poprzedzona uroczystą mszą świętą, złożeniem kwiatów, zapaleniem zniczy przy znakach pamięci i uświetniona programem o tematyce sybirackiej przygotowanym przez młodzież z zaprzyjaźnionych szkół. Na szczególną uwagę zasługują następujące wydarzenia w 2010 roku. Z inicjatywy członka Zarządu Ireny Boryszewskiej 6 czerwca 2010 r. odsłonięto w Szczepankowie tablicę pamiątkową dla uczczenia ofiar Sybiru. Dla wielu mieszkańców Szczepankowa i gminy Śniadowo Syberia pozostanie w pamięci jako jedno z najtragiczniejszych wydarzeń. Wójt gminy Śniadowo Cezary Polkowski pięknie powiedział: „Odsłonięcie tablicy pamiątkowej jest kolejnym dowodem, że nigdy nie zapomnimy o cierpieniu narodu, sile przetrwania, zdolności poświęcenia życia. Jednocześnie przez to upamiętnienie dajemy kolejnym pokoleniom bodziec do działania przeciwko przemocy, okrucieństwu i niesprawiedliwości. To ważne, aby w naszych sercach nie zabrakło miejsca dla tych, których zesłano na nieludzką ziemię. Ufam, że to wydarzenie pozostawi trwały ślad w sercach i umysłach wszystkich uczestników, ale jest ono także dla nas cenną lekcją historii i patriotyzmu”. Spotkanie dzieci urodzonych na Syberii odbyło się 27–28 czerwca w Nowogrodzie. Inicjatorami spotkania byli sekretarz Oddziału Nina Żyłko oraz prezes Koła w Kolnie Jan Truszkowski, autor książki „Urodzone na Syberii”. Patronat honorowy objęli Maciej Żywno, wojewoda podlaski i Józef Piątek, burmistrz Nowogrodu. Uroczystą mszę św. celebrował ks. kanonik Czesław Małż. Sybiraczki z Nowogrodu Irena Dzierzgowska, Stanisława Nowocińska, Krystyna Jankowska i Nina Żyłko ufundowały pięknie rzeźbiony stylizowany świecznik pod paschał. Harcerze-weterani zaśpiewali pieśń o Matce Sybiraczce. Słuchacze nie kryli wzruszenia. Po mszy św. zaproszeni goście spotkali się na obiedzie w hotelu „Zbyszko”, na którego frontonie znajdował się jakże wymowny baner – na tle zimowego pejzażu tajgi napis: „Nowogród wita dzieci urodzone na Syberii”. Gości symbolicznym goździkiem witała córka sybiraczki Niny Żyłko Danuta Jankowska. Tu odbyła się promocja książki Jana Truszkowskiego „Urodzone na Syberii”. Młodzież z teatrzyku „Logos” recytowała jej fragmenty. Książka cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Autor wszystkim dzieciom urodzonym na Syberii, a obecnym na spotkaniu jak też sponsorom, wręczył książkę ze swoim autografem. Promocję swoją obecnością uświetnił Kurpiowski Zespół Dziewczęcy w pięknych strojach kurpiowskich, którego występ nagrodzono gromkimi oklaskami. Odbyła się uroczysta kolacja. Wieczór upłynął w miłej i serdecznej atmosferze, ze starej płyty płynęły piękne melodie. W niecodziennym spotkaniu wzięło udział około 100 osób. Drugiego dnia goście zwiedzali skansen kurpiowski. We wrześniu na apel prezes Alicji Lewandowskiej w X Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru w Białymstoku z Oddziału w Łomży wzięło udział 500 osób, przeważnie młodzież, z czego jesteśmy bardzo dumni. Bardzo uroczyście obchodzono Dzień Sybiraka. Zarząd Oddziału wraz ze Szkołą Nr 5 przygotował wspaniałą, doniosłą uroczystość, która odbyła się 17 września 2010 r. pod honorowym patronatem Jerzego Brzezińskiego, prezydenta Łomży. Uroczystości tej przyświecały słowa papieża Jana Pawła II: „Człowiek nie może pozwolić, żeby prawda została wydarta pod pozorem niczym nieograniczonej wolności. Nie można zabić w sobie krzyku sumienia jako głosu prawdy, która go przerasta, ale która równocześnie czyni go człowiekiem i stanowi o jego człowieczeństwie”. 33 Duchowieństwo, zaproszonych gości, sybiraków i młodzież przywitała prezes Alicja Lewandowska, mówiąc: „Szanowni Państwo, dostojni goście, drodzy Sybiracy i kochana młodzieży. Zgromadziliśmy się w tej świątyni pod jakże wymownym wezwaniem Miłosierdzia Bożego, aby w sposób szczególny uczcić Dzień Sybiraka. Dla nas, Sybiraków, dzień 17 września to dzień bolesnych wspomnień i refleksji. Dzisiaj, podczas tej uroczystej mszy świętej, którą będzie sprawował ks. biskup senior Tadeusz Zawistowski, będziemy modlić się za tych Sybiraków, co powrócili i dziś są z nami, za tych, co na zawsze zostali na nieludzkiej ziemi, oraz za tych, co odeszli do Pana w Polsce i już są w »nieziemskiej krainie, gdzie ból nie sięga i łza nie płynie, gdzie tylko słychać Boga głos serdeczny, pokój im wieczny«”. Wśród dostojnych gości była obecna córka Sekretarza Generalnego śp. Edwarda Duchnowskiego wraz z rodziną. Na uroczystość, którą rozpoczęto Hymnem Sybiraków, przybyło 15 pocztów sztandarowych. Medalem Pro Memoria uhonorowano sybiraka Ryszarda Tymińskiego. Medal z rąk prezydenta Łomży w asyście wiceprezes Danuty Pieńkowskiej odebrała jego żona Danuta. Montaż słowno-muzyczny przygotowała młodzież ze Szkoły Nr 5. Prezes Alicja Lewandowska w asyście Hanny Kozikowskiej, skarbnika Oddziału, odznaczyła 11 osób Odznaką Honorową Sybiraka. Po uroczystej mszy świętej odbyła się ceremonia sadzenia trzech dębów -–dwóch dębów w hołdzie ofiarom Katynia i jednego w hołdzie śp. Edwardowi Duchnowskiemu, który zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem. Pod pomnikiem Sybiraka w dolinie Miłosierdzia Bożego poszczególne delegacje złożyły kwiaty i wieńce, zapalono znicze. Kompania honorowa wojska oddała salwę. Po zakończeniu uroczystości goście udali się do sali katechetycznej na poczęstunek. Mieszkańcy Łomży długo będą pamiętać tak doniosłą uroczystość. Wszystkie poczynania, sprawy organizacyjne, przygotowanie to zasługa Alicji Lewandowskiej oraz dyrektor Szkoły Nr 5 Małgorzaty Pietrusewicz. Kolejna uroczystość odbyła się z inicjatywy prezes Alicji Lewandowskiej z okazji Narodowego Święta Niepodległości. Odznakami Honorowymi Sybiraka odznaczono sztandary szkół współpracujących ze Związkiem Sybiraków z Kolna, Ciechanowca, Przytuł, Czyżewa, Nowogrodu, Jedwabnego. Obchody miały miejsce w przepięknej auli II LO im. Hanki Bielickiej w Łomży. Witając dostojnych gości Alicja Lewandowska powiedziała, że święto 11 Listopada to symbol miłości do ojczyzny, symbol zwycięstwa. Symbolem zwycięstwa są także dumne sztandary. Składano przysięgę wojskową od najdawniejszych czasów. Także dla sybiraków sztandary są symbolem świętości, wartości nadrzędnych. Młodzież ze Szkoły Nr 5 przygotowała montaż słowno-muzyczny o tematyce adekwatnej do uroczystości. Następnie wszyscy udali się na poczęstunek. Wieczór upłynął w bardzo przyjaznej atmosferze, śpiewano pieśni patriotyczne, wspominano przeszłość. 8 grudnia 2010 roku odbyło się spotkanie opłatkowe prezesów z członkami Zarządu, poprzedzone krótką naradą. Prezes Alicja Lewandowska poinformowała zebranych, że na prośbę Zarządu Oddziału biskup łomżyński ustanowił nowego kapelana Oddziału ks. prałata Jerzego Abramowicza, kustosza Seminarium Miłosierdzia Bożego w Łomży. Dzieląc się opłatkiem, życzono sobie wzajemnie zdrowych, spokojnych świąt Bożego Narodzenia i aby w tym samym gronie spotkać się w następnym roku. Nina Żyłko i Jan Truszkowski 34 Współpraca Związku Sybiraków z Zespołem Szkół Nr 1 im. Zesłańców Sybiru w Toruniu Współpraca pomiędzy Związkiem Sybiraków a Zespołem Szkół Nr 1 w Toruniu datuje się od dnia 30 kwietnia 2009 r. W tym dniu Rada Miasta Torunia jednogłośnie podjęła uchwałę nadania imienia „Zesłańców Sybiru” Gimnazjum NR 6 i VI Liceum Ogólnokształcącemu – Zespołowi Szkół Nr 1. Wybór imienia szkole został poprzedzony okresem przygotowań, w których brali udział zarówno uczniowie i nauczyciele obydwu szkół jak i Zarządy Oddziału i Koła Związku Sybiraków w Toruniu. W maju 2009 r. odbyły się spotkania z młodzieżą we wszystkich klasach. Sybiracy opowiadali o swych przeżyciach w latach 1940–1946. Młodzież z uwagą słuchała o losach zesłańców i zadawała wiele pytań. 17 września 2009 r. w Dniu Sybiraka odbyła się uroczystość wręczenia szkole sztandaru ufundowanego przez sponsorów i sybiraków. Uroczystość rozpoczęła się sesją u marszałka województwa kujawskopomorskiego, gdzie przekazano młodzieży sztandar. Spotkanie zakończyło się na cmentarzu Ofiar II Wojny Światowej, pod obeliskiem poświęconym sybirakom. Uroczystość odbyła się z ceremoniałem wojskowym, w obecności władz województwa i miasta, młodzieży, sybiraków i mieszkańców Torunia. W Zespole Szkół Nr 1 im. Zesłańców Sybiru utworzono maturalne klasy mundurowe. Ich absolwenci znajdują zatrudnienie w straży pożarnej, policji i straży miejskiej. W kosztach umundurowania tych klas partycypowali również sybiracy. Młodzież z Zespołu Szkół Nr 1 im. Zesłańców Sybiru tworzy poczet sztandarowy Związku Sybiraków i bierze udział w uroczystościach państwowych, miejskich i sybirackich. 10 lutego 2010 r. została otwarta szkolna Izba Pamięci Sybiraków. Liczne zdjęcia, materiały i eksponaty dostarczyli byli zesłańcy, a szatę graficzną i wystrój opracowało grono nauczycielskie. Sybiracy są zapraszani do szkoły na uroczystości szkolne m.in. na rozpoczęcie i zakończenie roku szkolnego, zakończenie nauki klas maturalnych. Odbyła się również wieczornica poświęcona wydarzeniom na wschodzie w latach 1795–1956 przygotowana przez uczniów i nauczycieli „naszej szkoły”. Montaż słownomuzyczny oparty na wierszach poetów-sybiraków uświetnił spotkanie opłatkowe w styczniu. W dniu 28 maja 2010 r. wręczono nagrody zwycięzcom II edycji wojewódzkiego konkursu pt. „Syberyjska Golgota – losy sybiraków na wschodzie w latach 1795–1956”. Na konkurs wpłynęło 48 prac z całego województwa kujawsko-pomorskiego (w I edycji było 96 zgłoszeń). Prace miały charakter opracowań medialnych omawiających losy wybranego sybiraka. Prace były oceniane przez komisję konkursową w dwóch kategoriach: szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W skład komisji, oprócz dyrektora Zespołu Szkół Nr 1 w Toruniu im. Zesłańców Sybiru Zbigniewa Matuszkiewicza, przewodniczącego komisji, weszła również Zofia Kalisz – prezes Oddziału Związku Sybiraków w Toruniu. Po zapoznaniu się ze wszystkimi nadesłanymi pracami i dokonaniu ich oceny, komisja konkursowa przyznała po trzy nagrody w każdej kategorii. Otrzymali je uczniowie ze szkół z Brodnicy, Skępego k. Lipna, Grudziądza, Gimnazjum w Pluskowęsach k. Chełmży i Torunia. Rozdanie nagród odbyło się w szkolnej Izbie Pamięci i poprzedzone było prezentacją nagrodzonych prac. W imieniu sybiraków gratulacje nagrodzonym i podziękowania dla ich opiekunów za zaangażowanie i wkład pracy złożyła sekretarz Koła Związku Sybiraków Danuta Szelatyńska oraz dyrektor szkoły Zbigniew Matuszkiewicz. Sybiraków ogromnie cieszy fakt, że po latach milczenia o losach Polaków na zesłaniu, możemy mówić 35 o naszych przeżyciach z okresu wojny i po jej zakończeniu oraz szerzyć wiedzę na ten temat wśród młodzieży. Danuta Szelatyńska 36 Nadanie imienia Gimnazjum Samorządowemu Nr 2 w Bolesławcu „Polaków Zesłanych na Sybir” Przygotowania do nadania szkole imienia trwały ponad rok. Sybiracy z Bolesławca spotykali się z młodzieżą oraz gronem pedagogicznym i te kontakty przyniosły rezultat. Postanowiono nadać szkole imię – „Polaków Zesłanych na Sybir”. Po uzyskaniu wszelkich akceptacji, wybrano dzień uroczystości – 10 luty 2011 rok. Uroczystość rozpoczęto mszą św. w Sanktuarium Wniebowziętej Matki Kościoła w Bolesławcu. Przed mszą został poświęcony sztandar szkoły, fundatorem którego był m.in. Oddział w Jeleniej Górze. W czasie mszy wysłuchaliśmy wspaniałej homilii wygłoszonej przez ks. Mariusza Szymańskiego, tematycznie powiązanej z zesłaniami na Sybir i wzbogaconej wierszami Mariana Jonkajtysa. Mszę św. celebrował proboszcz ks. Wojciech Gołębiewski. Po mszy św. młodzież szkolna, pedagodzy, sybiracy i zaproszeni goście przemaszerowali ze sztandarami do szkoły. Uroczystość w szkole rozpoczęto hymnem narodowym. Po hymnie przekazano sztandar szkoły Pocztowi Uczniowskiemu. Przedstawiciele poszczególnych klas złożyli ślubowanie. Po ślubowaniu młodzież szkolna wystąpiła ze spektaklem – w dużej mierze złożonym z fragmentów III cz. „Dziadów” Adama Mickiewicza oraz wierszy Mariana Jonkajtysa. Poezja była przeplatana pieśniami patriotycznymi w wykonaniu chóru i orkiestry. W trzeciej części wystąpili przedstawiciele dyrekcji szkoły oraz władze terenowe Bolesławca, w imieniu Sybiraków przemawiała prezes Koła – Maria Niemczuk, w imieniu Oddziału głos zabrała – Bożena Dudzińska, w imieniu Zarządu Głównego przemawiał Sekretarz Generalny Stanisław Sikorski. Piotr Roman – prezydent Bolesławca podziękował wszystkim za przygotowanie szkoły do nadania imienia oraz pogratulował dyrekcji, pedagogom i młodzieży wspaniałej uroczystości. Prezes Oddziału ZS w Jeleniej Górze Bożena Dudzińska Wystąpienie prezes Oddziału Związku Sybiraków w Jeleniej Górze Spotykamy się dzisiaj 10 lutego w 71. rocznicę pierwszej masowej wywózki na Sybir Polaków – aby nadać gimnazjum w Bolesławcu imię – „Polaków Zesłanych na Sybir”. Czy słyszałaś młoda Polko, czy słyszałeś młody Polaku wcześniej słowo „Sybir”? Jeśli tak, to jakie skojarzenie ono wywołało? Czy szukałeś odpowiedzi w podręczniku historii, czy w atlasie geograficznym? A może w domu, pytając rodziców, dziadków, kogoś ze znajomych, kogo łączono z tym słowem, wymawianym z lękiem, nadając mu złowrogie brzmienie? Sybir to pojęcie obecne w dziejach narodu polskiego, zawsze związane z walką o wolność – dławioną przez wrogów wolności. Najpierw despotyzm carów Rosji, później krwawa dyktatura Stalina i totalitarny system ZSRR uczyniły z Sybiru więzienie narodów. To tam wywożono konfederatów barskich, powstańców z 1830 37 roku i z 1863 roku – bo pragnęli zrzucić z Polski jarzmo rozbiorów. (…) W latach 1940–1941 władze ZSRR dokonały czterech wielkich operacji deportacyjnych. W lutym, kwietniu i czerwcu w 1940 r. oraz w maju i czerwcu 1941 r. wywieziono ponad 1 milion osób. Wróciły cierpienia, rozpacz wywiezionych rodzin tym razem na skalę nigdzie nie stosowaną; bez sądu i bez winy, za samą polskość, którą starali się wykorzenić. Co trzeci wywieziony nie wrócił. Dzieci i starcy umierali w czasie trwającej tygodniami podróży w zatłoczonych wagonach towarowych zaplombowanych od zewnątrz. Słowo „Sybiracy” – tym razem oznaczało nie tylko miejsce i czas, nie tylko geografię i historię, ale doświadczenie doznanych represji. (…) Nam udało się przeżyć ten koszmar, myślę, że dzięki modlitwom i wierze w Boga. Powrót sybiraków do upragnionej Ojczyzny też był bardzo dramatyczny, często żyliśmy bez nadziei i perspektyw. Rządzący w latach powojennych rozczarowali społeczeństwo. W stosunku do sybiraków okazywano nieufność, nie pomagano nam. A w nas „syndrom zesłań” będzie tkwił do końca naszych dni. Można stawiać pytania o sens przypominania po wielu latach ludzkich tragedii, męki wygnania i śmierci, skoro to wszystko należy już do oddalających się czasów. Czy relacje tego rodzaju przeszłości nie jątrzą i nie szkodzą dobrym stosunkom między narodami. Otóż wydaje się, że jest tylko jedna odpowiedź na tego typu zastrzeżenia: ujawnienie zła i jego etyczne wartościowanie jest konieczne, by narosłe nieporozumienia oczyścić. Nową rzeczywistość budować na prawdzie, a dzięki niej na zaufaniu i szacunku. My, Polacy, jako chrześcijanie przebaczamy sprawcom naszych nieszczęść, nie żywimy nienawiści mimo budzących grozę faktów męczeństwa. Jest w nich jedynie moralna ocena nieludzkiego systemu stworzonego przez komunizm. Wybaczenie nie może jednak oznaczać zapomnienia. Losy Polaków na Wschodzie po 17 września 1939 r. stanowią integralną część historii Polski, zbiorowej pamięci i duchowej tożsamości. (…) Dlatego taka uroczystość jak dzisiaj tu w Bolesławcu – nadanie imienia szkole – raduje nasze serca, tym bardziej, że zorganizowano ją 10 lutego, w 71. rocznicę masowej wywózki. Jest to nasza czwarta szkoła Oddziału Jeleniogórskiego po Szarocinie, Jerzmankach i Lubawce. Bożena Dudzińska 38 Ukraińskie wrażenia z polskiego Marszu Pamięci Historia Polski i Ukrainy jest bogata w tragiczne wydarzenia, które przyniosły ogromne ludzkie straty. Dla Ukraińców jest to na przykład Wielki Głód, a dla Polaków – deportacja na Syberię. Tradycyjnie we wrześniu w polskim mieście Białystok odbywa się Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru, w którym uczestniczą nie tylko Polacy, ale też goście z całego świata. Wśród uczestników marszu są także mieszkańcy Ukrainy, w tym Wołyniacy – członkowie Stowarzyszenia Kultury Polskiej na Wołyniu imienia Ewy Felińskiej. W tym roku także i ja – pisząca te słowa – miałam okazję po raz pierwszy uczestniczyć w Marszu Żywej Pamięci. Dzięki temu doświadczeniu zrozumiałam dlaczego my Ukraińcy możemy uczyć się od Polaków patriotyzmu. Dla nich podobne daty nie są związane jedynie z jakimiś formalnymi obchodami, to jest rzeczywiście ogólnonarodowy dzień bólu. Liczącą cztery kilometry trasą przemarszu ulicami Białegostoku szli i młodzi i starzy. Marsz trwał ponad godzinę, jednak – co było dla mnie zaskoczeniem – ludzie starsi zamiast dotrzeć na miejsce autobusem, szli pieszo razem z innymi uczestnikami. Sądzę, że to ich poświęcenie wynikało ze świadomości, że być może po raz ostatni mogą oddać hołd zmarłym na Syberii krewnym i rodakom. Ta podniosła atmosfera jedności i patriotyzmu panowała wśród uczestników marszu, którzy po pochodzie zgromadzili się na wspólnej modlitwie w intencji Sybiraków. Podobne wrażenia pozostały w mojej pamięci po zwiedzaniu Muzeum Sybiraków, gdzie zapoznałam się z materiałami przedstawiającymi ówczesne wydarzenia. Dokumenty, ubrania, przedmioty codziennego użytku, obrazy i instalacje plastyczne odtwarzają realia Syberii, gdzie Polacy byli deportowani przez władze radzieckie. Warto zaznaczyć, że wśród uczestników marszu panował nastrój spokoju i skupienia. W przemówieniach występujących nie było żadnej nienawiści w stosunku do tych, którzy popełniali te zbrodnie. Sybiracy ze łzami w oczach wspominają życie na zesłaniu, dodając jednak, że w swoim sercu tę zbrodnię już przebaczyli. Ania Tet 39 Honory dla Sybiraka 11 grudnia 2010 r. w Cieszynie pochowano szczątki wielce zasłużonego dla Polski i koalicji antyhitlerowskiej sybiraka płk. Gwido Karola Langera. Szczątki płk. Gwido Langera ekshumowano z cmentarza w Perth (Szkocja), gdzie spoczywały od 1948 roku, dzięki osobistemu zaangażowaniu Jana Stanisława Ciechanowskiego, p.o. Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz wielomiesięcznemu zmaganiu się funkcjonariuszy tego urzędu ze skomplikowanymi procedurami. Ponowny pochówek odbył się w rodzinnym mieście bohatera na życzenie jego najbliższych krewnych. Mimo że uroczystość miała miejsce z dala od stolicy, ceremoniał był najwyższej klasy, przysługujący osobom zasłużonym dla Rzeczypospolitej Polskiej. Rząd reprezentował – minister Jan Stanisław Ciechanowski, Prezydenta RP – pan Waldemar Strzałkowski. Uczestniczyli: wojewoda śląski, burmistrz Cieszyna, liczne poczty sztandarowe na czele z pocztem kompanii reprezentacyjnej Wojska Polskiego, młodzież i mieszkańcy Cieszyna w liczbie ponad 200 osób (mimo fatalnej pogody: zadymka z mokrym śniegiem). Podczas mszy świętej autor biografii Gwido Langera pan Marek Grajek zapoznał uczestników uroczystości z życiorysem bohatera, a pan Waldemar Strzałkowski w imieniu Prezydenta RP udekorował trumnę Orderem Odrodzenia Polski z Gwiazdą. Przy otwartym grobie wzruszającymi słowami pożegnał płk. Gwidona Langera min. Jan Ciechanowski. Dlaczego Sybirak? I dlaczego tak późno o tym dowiadujemy się? Gwido Karol Langer, jako poddany CK Austrii, ukończył tuż przed pierwszą wojną światową terezjańską akademię wojskową i niemal wprost z sali wykładowej wyruszył w stopniu podporucznika na rosyjski front. Przeciw Rosji walczy do 5 czerwca 1916 r. z krótkimi przerwami na leczenie ran. W feralnym dniu trafia do rosyjskiej niewoli. W obozie jenieckim nad rzeką Ussuri przebywa do 1 grudnia 1918 r. Na drugi dzień po zwolnieniu z obozu 2 grudnia 1918 r. melduje się w sztabie 5 Dywizji Strzelców Polskich zwanej Syberyjską. W dywizji służy do końca jej walk na Syberii, na różnych stanowiskach, na których niejednokrotnie przyczynił się do sukcesów. Między innymi, dzięki jego pomysłowości i energicznemu działaniu, dywizja wyszła bez szwanku z okrążenia przez wojska Tuchaczewskiego. Zasługi porucznika Gwidona Langera dla sukcesów 5. Dywizji Strzelców Polskich znacznie przekraczały przeciętny poziom. Po przehandlowaniu przez dowództwo Korpusu Czechosłowackiego z Tuchaczewskim głowy admirała Kołczaka i losów 5 Dywizji Syberyjskiej za wolną drogę do Władywostoku, por. Langer znalazł się w tej części dywizji, która trafiła do bolszewickiej niewoli. Po udanej ucieczce z obozu jenieckiego w Tule i wielu tarapatach, przekracza front polsko-bolszewicki, by natychmiast zgłosić gotowość do służby w Wojsku Polskim. Został przyjęty i dał się poznać jako zdyscyplinowany żołnierz o nieprzeciętnych walorach organizator. Doceniono to, dowodem, że w ciągu niecałego dziesięciolecia ukończył elitarną Szkołę Wojenną WP i został zatrudniony w Sztabie Głównym. Po odbyciu praktyki (zapewne również prób lojalności) w różnych komórkach sztabu w 1930 r. został Kierownikiem Biura Szyfrów II Oddziału Sztabu Głównego WP. Było oczywiste, że ta 40 komórka organizacyjna, jej praca, a tym bardziej szef podlegały ścisłej i głębokiej konspiracji. Należeli do tajnych wśród najtajniejszych. Tym zapewne tłumaczy się brak nazwiska bohatera nie tylko wśród organizatorów I Zjazdu Sybiraków; chociaż wiadomo, że współorganizatorami utworzenia ogólnokrajowego Związku Sybiraków byli żołnierze 5 Dywizji Strzelców Polskich, także nie znajdziemy jego nazwiska na listach członków nowo utworzonego Związku Sybiraków. A o tym, że w osobie ewidentnie zasłużonej nie tylko dla Polski, ale i koalicji, do której Polska należała, dowiadujemy się dopiero po z górą sześćdziesięciu latach, można by pisać rozprawy. Upraszczając: PRL pisał nową historię i wszelkie osiągnięcia II RP były przemilczane, bądź poddawane w półprawdach lub wręcz zohydzane. Nie inaczej było ze złamaniem szyfrów Enigmy. Anglicy, którzy wiedzieli wszystko lub prawie wszystko o osiągnięciach Biura Szyfrów WP, w tym o sprawach personalnych, uznali sytuację powojenną za korzystną dla siebie, bo pozwalała przypisać sobie wszystkie zasługi w tym zakresie. Dopiero w XXI wieku uznali prawdę historyczną, zresztą dzięki zdecydowanym naciskom strony polskiej. A swoją drogą, ile jeszcze mamy do zrobienia? By wyciągnąć z niebytu ludzi zasłużonych dla Polski, przywrócić im dobre imię, a młodzież poinformować o dokonaniach tych, dzięki którym korzystamy dziś z niepodległości i pełnej suwerenności naszej Ojczyzny. W uroczystościach Zarząd Główny Związku Sybiraków reprezentował Henryk Majewski. Henryk Majewski 41 Spotkanie organizacyjno-opłatkowe Oddziału Częstochowa Zebranie otworzył i prowadził wiceprezes Oddziału Wacław Kulpa, który powitał zebranych sybiraków i członków ich rodzin, zaproszonych gości oraz młodzież Liceum Ogólnokształcącego im. J. Słowackiego – stanowiących wolontariat współpracujący, a równocześnie ubiegających się o powołanie Młodzieżowego Koła Związku Sybiraków w Częstochowie. Zebranych na sali było około 70 osób. Prezes Oddziału Władysław Dziembowski złożył obszerne sprawozdanie z działalności naszego Związku. Oddział brał udział w uroczystościach państwowych, kombatanckich i religijnych oraz innych przedsięwzięciach na rzecz m. Częstochowy i jego społeczności. Prezesi – Koło nr 1 Marian Nowak i Koło nr 2 Adela Bryniak złożyli relacje z działalności Kół. Sekretarz Jolanta Twardowska poinformowała o możliwości zamówienia symbolicznych nagrobkowych emblematów Sybiraka, a także prenumeraty periodyków „My, Sybiracy” i „Zesłaniec”, gdzie zawarta jest pełna wiedza i wspomnienia o zesłaniach. W. Kulpa zaapelował o składanie wszelkiego rodzaju dokumentów, fotografii, pism i rzeczy, które świadczą o naszym pobycie na Syberii. Będą one umieszczone w naszej „Izbie Pamięci”, którą mamy w planie realizacji na 2011 rok. Izbę tę zamierzamy otworzyć w kościele parafii pw. Matki Boskiej Zwycięskiej – Kozielskiej. Dokumenty te będą najlepiej i na zawsze świadczyć o historii czasów totalitaryzmu hitlerowskostalinowskiego. Zaapelował też, by sybiracy przy rocznych rozliczeniach podatkowych deklarowali odpis 1% podatku 2010 r. na urządzenie Izby Pamięci. Wolontariuszka LO im. J. Słowackiego Oliwia Brodowicz, „motor” młodzieżowego Koła Sybiraków poinformowała o kierunkach ich zamierzeń i działaniach na rzecz sybiraków. – Wystąpiliśmy do Urzędu Miasta o finansowe wsparcie, w celu poczynienia pewnych zakupów, które są niezbędne, aby prowadzić wywiady, filmować i dokumentować wspomnienia. Zamierzamy też w tym celu utworzyć stronę internetową. Już teraz chcemy pomagać, wyręczając przy trudnych już dla członków Związku Sybiraków zadaniach, jak np. niesienie podczas uroczystości związkowego sztandaru. W spotkaniu uczestniczył kapelan sybiraków i Rodziny Katyńskiej ks. prof. Franciszek Dylus, który pobłogosławił zebranych. Był też obecny kapelan ks. gen. Stanisław Rospondek. Na spotkaniu Odznaką Honorową Sybiraka odznaczono Kazimierza Twardowskiego, Jana Śmigielskiego, Józefa Kolędę, Marię Juchniewicz, Stanisława Juchniewicza. Nieobecni M. i S. Juchniewiczowie jako schorowani, odznaczenia te z rąk delegacji Oddziału otrzymają w domu. W imieniu odznaczonych głos zabrał Jan Śmigielski (dyrektor ZUS), który powiedział: „Bardzo, a bardzo dziękuję Związkowi Sybiraków za tak zaszczytne i piękne wyróżnienie. Wiem, że ten krzyż (bo taką formę on ma) jest okupiony ogromnym waszym trudem i łzami – tym bardziej jest cennym. Będę zawsze z wami”. W czasie spotkania odczytano akt nominacji kapelana Oddziału przez abp. metropolitę częstochowskiego: „Niniejszym mianuję księdza kanonika diecezjalnym kapelanem Wojewódzkiego Związku Sybiraków oraz Rodzin Katyńskich”. Z pasterskim błogosławieństwem (podpis) Członkowie Zarządu z prezesem na czele wręczyli biało-czerwone wiązanki kwiatów obu księżom i złożyli gratulacje. 42 Ks. gen. swą wiązankę, jak powiedział „przekazuję na ręce ks. profesora w dowód jego wieloletniej posługi i dowód, iż dzięki jego wstawiennictwu, ja człowiek wojskowy tę funkcję i posługę przejmuję i jeszcze raz dziękuję”. Nowy kapelan ks. gen. Rospondek przybliżył zebranym swą dotychczasową działalność tak w zakresie życia wojskowego jak i pasterskiego. Mówił, że w życiu przyszło mu budować trzy kościoły. W Warszawie, gdzie był proboszczem, później w Kielcach, a teraz buduje parafię w Częstochowie na Wypalankach, a nie mając swej siedziby codziennie dojeżdża 40 km. Pochodzi z rodziny rolniczej, a choć ukończył Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie i jest inżynierem to umie orać, siać i przetwarzać plony rolne na chleb. „Kocham Polskę i Polaków”. Zakończył słowami: „Chcę wam służyć”. Odczytał też swoje posłannictwo. Za długoletnią i ofiarną posługę pasterską podziękowanie księdzu prof. Dylusowi złożył w imieniu Związku wiceprezes senator RP Grzegorz Lipowski, który życzył ks. profesorowi zdrowia, spokoju i niezliczonych łask Bożych na zasłużonej emeryturze. Wiceprezes Zarządu Związku Sybiraków w Częstochowie Wacław Kulpa 43 Niezawodni Sybiracy W drugiej połowie maja 2010 roku jechaliśmy właśnie jako delegaci na VI Krajowy Zjazd Związku Sybiraków w Szymbarku, w tym czasie zaczęły napływać coraz dramatyczniejsze wiadomości o powodzi przesuwającej się z południowo-wschodniej do centralnej części kraju. Wtedy jeszcze nikt nie przypuszczał jak wielki rozmiar zniszczeń i jak wielki zasięg będzie miała klęska powodzi w tym roku, jak wielu i jak bardzo skrzywdzonych zostanie przez nią ludzi. Po powrocie ze Zjazdu Komisja Socjalna Oddziału Warszawskiego, w porozumieniu z Zarządem Oddziału zwróciła się do prezesów Kół Terenowych z apelem o organizację zbiórki pieniędzy i wsparcie dla powodzian. Sybiracy jak zwykle okazali się niezawodni. Niektóre Koła wpłaciły zebrane środki bezpośrednio do Caritasu, inne do Oddziału Warszawskiego. W sumie do Oddziału trafiło na ten cel 2645 złotych. Nie jest to zawrotna kwota, ale na nią składa się dobra wola i wysiłek wszystkich Kół Warszawskiego Oddziału Sybiraków. Postanowiono udzielić pomocy bezpośrednio – konkretnej osobie – sybirakowi. Wychodziliśmy z założenia, że pomagać należy wszystkim rodakom dotkniętym klęską niebywałych rozmiarów. Wybierając rodzinę sybiraka kierowaliśmy się nie tylko przynależnością do tej samej organizacji, ale również mając na uwadze to, że w latach czterdziestych ubiegłego wieku sybiracy również tracili dorobek całego życia, ba… wielopokoleniowy. Więc wybraliśmy szczególnie upośledzonych przez los. Po konsultacjach z prezesami Oddziałów Lubelskiego, Kieleckiego i Puławskiego, wybraliśmy sybiraka z Sandomierza, którego rodzina najbardziej ucierpiała podczas powodzi. Prezes Oddziału Kieleckiego pan Tadeusz Niezabitowski pojechał do Sandomierza, aby osobiście, na miejscu rozeznać się w sytuacji, następnie przekazał nam informacje o rozmiarach zniszczeń i strat, jakie dotknęły pana Romana Drewnowskiego. Sybirak ten został bez dachu nad głową, stracił wszystko, jego dom powódź zalewała czterokrotnie. Przekazane nam zdjęcia mówiły same za siebie. Panu Drewnowskiemu przekazaliśmy kwotę 2000 złotych. Pozostałe 645 złotych zostało przekazane Komisji Socjalnej Zarządu Głównego dla wsparcia jakiegoś innego sybiraka potrzebującego pomocy. Wszyscy byliśmy ogromnie wzruszeni podziękowaniami, które przysłał nam pan Drewnowski. Zarząd Oddziału raz jeszcze przekonał się, że można liczyć na warszawskich Sybiraków, którzy są gotowi wesprzeć potrzebujących ze swoich skromnych zasobów. Uważamy, że masowy udział we wspieraniu potrzebujących liczy się bardziej niż wysokość wspierającej kwoty. Jak mawiają Rosjanie: „S miru po nitkie – gołemu rubaszka” („od członka gromady nitka, koszula dla gołego”). Maria Stankiewicz Podziękowanie Serdecznie dziękuję za pomoc, którą otrzymałem od Związku Sybiraków z Warszawy; pieniądze te przeznaczę na zakup sypialni, żeby mi przypominało, że są ludzie o dobrym sercu. Życzę dużo zdrowia Sybirakom z Warszawy, a szczególnie Zarządowi, którzy mnie wspomogli w takim nieszczęściu jakie mnie spotkało. Straciłem wszystko, czego się przez całe życie dorobiłem. Jeszcze raz serdecznie dziękuję. Z poważaniem Drewnowski Roman 44 Historia pomnika Budowa pomnika „Matki Sybiraczki” zrodziła się z inicjatywy Koła Nr 8 Związku Sybiraków w Zielonej Górze w 2006 roku. Sybiracy poprzez budowę pomnika pragnęli oddać dozgonną pamięć Matkom Sybiraczkom za heroizm i bohaterstwo na zesłaniu. Inicjatorami budowy pomnika byli: Marian Szymczak dwukrotny Prezes Zarządu Koła Nr 8 przebywający na zesłaniu w Kazachstanie przeszło 6 lat i Wacław Mandryk – wiceprezes Zarządu Koła Nr 8, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Pomocy Zesłańcom Sybiru, urodzony na zesłaniu. Współtwórcami koncepcji realizacji pomnika byli: prof. Czesław Osękowski, śp. prof. Jan Stawiarski, doc. dr inż. Mikołaj Kłapoć i prof. Jan Gawron – pracownicy naukowi Uniwersytetu Zielonogórskiego. Prezydent Miasta Janusz Kubicki wskazał miejsce budowy pomnika na skwerze Placu Kolejarza obok Dworca Głównego PKP. Sybiracy zaakceptowali tę lokalizację, ponieważ w tym miejscu, po powrocie z zesłania, oczekiwali na wskazanie miejsc zamieszkania w Zielonej Górze i najbliższych okolicach. Wybór projektu budowy pomnika poprzedził konkurs ogłoszony przez Komisję Konkursową pod przewodnictwem prof. Wojciecha Eckerta, uznając za najlepszy projekt – ofertę zielonogórskiego rzeźbiarza Roberta Tomaka. Realizatorem budowy Pomnika było Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Zesłańcom Sybiru oraz Koło Nr 8 Związku Sybiraków w Zielonej Górze pod bezpośrednim nadzorem Komitetu Budowy Pomnika w osobach: Wacława Mandryka, Mikołaja Kłapocia, Mariana Szymczaka, Zbigniewa Owsińskiego, Kazimierza Wróblewskiego. Wykonawcą rzeźby była firma Emila Kosickiego z Komornik koło Poznania. Rzeźba „Matki Sybiraczki” wykonana jest z brązu, ma wysokość 2,70 m, ustawiona na czworokątnym cokole obłożonym płytami granitowymi. Na czołowej płycie umieszczono: godło państwowe, herb Zielonej Góry i znak Związku Sybiraków oraz napis „Matka Sybiraczka Bohaterka Golgoty Syberyjskie”. Rzeźba przedstawia kobietę z dwojgiem dzieci. Jest to postać zwycięska, opiekuńcza i dumna, patrząca z optymizmem w przyszłość. Uroczyste odsłonięcie Pomnika odbyło się 17 września 2010 roku w 71. rocznicę napaści Związku Radzieckiego na Polskę. W uroczystości udział wzięły władze państwowe i samorządowe województwa lubuskiego, zastępca prezesa Zarządu Głównego Związku Sybiraków – Włodzimierz Kowalczyk, poczty sztandarowe organizacji kombatanckich, kół terenowych Związku Sybiraków, młodzież szkolna, licznie przybyli Sybiracy, mieszkańcy Zielonej Góry i najbliższych okolic. Odsłonięcie pomnika zostało poprzedzone uroczystą mszą świętą i Marszem Pamięci. W trakcie uroczystości odczytano list Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego skierowany do zielonogórskich sybiraków. Poświęcenia pomnika dokonał JE ks. dr biskup Stefan Regmunt ordynariusz Diecezji ZielonogórskoGorzowskiej. 45 W naszych Kołach i Oddziałach Sucha Beskidzka. 12 czerwca 2010 r. odbyło się uroczyste poświęcenie tablicy pamiątkowej dedykowanej ofiarom zsyłek na Syberię. Uroczystości poprzedziła msza św. w miejscowym kościele odprawiana przez ks. prałata Stanisława Bogacza, który ofiarował miejsce przy kościele, gdzie umieszczono tablicę. Patronat nad uroczystością objął starosta suski Andrzej Pająk. Projekt tablicy wykonała Justyna Bigos z Nowego Jorku i wsparła finansowo przedsięwzięcie. Sucha Beskidzka. 15 września odbyła się XXXVIII Sesja Rady Powiatu Suskiego. Obrady rozpoczęły się od uroczystego wręczenia podziękowań dla osób zaangażowanych w powstanie obelisku, upamiętniającego ofiary deportacji Polaków w głąb Związku Radzieckiego jak i polskich jeńców wojennych pomordowanych w Katyniu oraz ofiar tegorocznej tragicznej katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem. Podziękowania otrzymali: Krystyna Listwan, Teresa Krzyś, Zofia i Józef Sokołowscy, Kazimierz Sulka oraz – nieobecni na sesji – Justyna Bigos i Adam Maciejowski. Rzeszów. Oddział IPN w Rzeszowie zorganizował wystawę w 70. rocznicę wywózek Polaków na Syberię. Wystawa jest eksponowana na dworcu PKP i cieszy się dużym zainteresowaniem podróżnych i mieszkańców Rzeszowa. Wystawa nosi tytuł „Zesłańcy. Sybiracy. Deportowani”. Gliwice. W Gliwickim Teatrze Muzycznym 26 września 2010 r. odbyła się uroczystość przyznania dorocznych nagród Prezydenta Miasta za działalność w dziedzinie kultury. Wśród odznaczonych jest Związek Sybiraków uhonorowany specjalnym dyplomem i odznaczony medalem Pro Memoria. Warszawa. W lokalnej gazecie „Nasze Bródno” ukazał się obszerny artykuł, którego bohaterem jest sybirak doktor Benedykt Kuprianowicz, działacz Związku Sybiraków, społecznik. Do niedawna był przewodniczącym, a obecnie członkiem Komisji Rewizyjnej. Wiele czasu poświęca swojej dzielnicy. Pracuje w przychodni zdrowia i w spółdzielni lekarskiej. Społecznie uczestniczy w budowie kościoła pw. Świętej Rodziny, wspiera ks. proboszcza w jego pracy. Odeszli od nas W grudniu 2010 r. odeszła od nas na zawsze ŚP. TEKLA PIOTROWSKA Członek Komitetu Założycielskiego Związku Sybiraków, Nr Legitymacji 17. Uroczystości pogrzebowe miały miejsce 13 grudnia 2010 r. w Warszawie na Cmentarzu Bródnowskim. Zarząd Główny Związku Sybiraków złożył wieńce i przekazał wyrazy współczucia Rodzinie. Cześć Jej Pamięci! 46 Spis treści Sprawy organizacyjne Program uroczystości we Wrocławiu w dn. 15.04.11 r. Program pielgrzymki na Jasną Górę Odznaczenie Wiesława Krawczyńskiego Pismo ZS do marszałka Sejmu RP G. Schetyny z dn. 15.11.10 r. Pismo ZS do min. J. Ciechanowskiego z dn. 7.12.10 r. Pismo ZS do min. J. Ciechanowskiego z dn. 7. 12.10 r. Pismo IPN do T. Chwiedzia z dn. 4.01.11 r. Pismo do prezesa PAN z dn. 5.01.11 r. Pismo do prezesa IPN z dn. 5.01.11 r. Pismo UdSKiOR z dn. 11.01.11 r. Pismo do min. J. Ciechanowskiego z dn. 18.01.11 r. Pismo UdsKiOR z dn. 19.01.11 r. Pismo ZS do Senackiej Komisji Ustawodawczej z dn. 18.01.11 r. Pismo ZS do marszałka Sejmu G. Schetyny z dn. 15.02.11 r. Pismo ZS do Przewodniczącego Klubów Parlamentarnych Sejmu RP z dn. 15.02.11 r. Podziękowania Zarządu Głównego ZS Biuro Rzecznika Praw Pacjenta Konkurs „Co zyskaliśmy dzięki utworzeniu Związku Sybiraków” Uroczystości i spotkania Uroczystość 10 lutego we Wrocławiu – W. Kowalczyk Uroczystość 10 lutego w Białymstoku – J. Hryniewicka Symboliczna Mogiła Zesłańców Syberyjskich – J. Piotrowski Inauguracja spotkania z młodzieżą 50 Gimnazjum im. Lotnictwa Polskiego – Inaczej – Z. Angere Śladami Sybiraków – K. Bielerzewska W hołdzie bohaterkom – G. Karmelita Przekazanie Księgi Sybiraków – H. Sawoń Wyszli z Andersem – D. Sedlak Szkoła im. Sybiraków w Oleśnicy – T. Mirecki Wieści z Oddziału w Łomży – N. Żyłko, J. Truszkowski Współpraca Związku Sybiraków z Zespołem Szkół Nr 1 im. Zesłańców Sybiru w Toruniu – D. Szelatyńska Nadanie imienia Gimnazjum Nr 2 w Bolesławcu – B. Dudzińska Ukraińskie wrażenia z polskiego Marszu Pamięci – A. Tet Honory dla Sybiraka – H. Majewski Spotkanie organizacyjno-opłatkowe w Oddziale w Częstochowie – W. Kulpa Niezawodni sybiracy – M. Stankiewicz Historia pomnika Matki Sybiraczki w Zielonej Górze W naszych Kołach i Oddziałach 47 Odeszli od nas 48
