20_PARSZA TECAWE

20. Cotygodniowe czytanie Tory
Parsza Tecawe
‫( ְתּ ַצוֶּה‬Rozkażesz)
Szemot 27;20-30;10
Streszczenie parszy:
Tecaveh jest czasownikiem niedokonanym rodzaju męskiego w 2. osobie od tcavah, co oznacza
"polecać" (micwa), i to czytanie zaczyna się gdy Bóg mówił do Mojżesza by przekazał polecenie synom
Izraela, aby przynosili czystą oliwę z oliwek do podtrzymywania "wiecznego ognia" w Menorze.
W tej części Tory opisane są szczegółowo także szaty kapłańskie, noszone przez Kohanim (kapłanów)
podczas ich służby w Przybytku. Parsza zaczyna się słowami:
‫ ָכּתִית ַלמָּאוֹר ְל ַה ֲע*ת נֵר ָתּמִיד׃‬$ָ‫ִשׂ ָראֵל וְיִקְחוּ ֵאלֶי ֶשׁמֶן זַיִת ז‬
ְ ‫וְ תָּה ְתּ ַצוֶּה אֶת־ ְבּנֵי י‬
Weata tecawe et-bene Jisrael wejkhu eleka szemen zajt zak katit lamaor lehaalot ner tamid
Polecisz synom Izraela, aby ci dostarczali czystej oliwy wytłoczonej z oliwek do świecznika (menorah),
by stale podtrzymywać płomień. (Exodus 27:20)
Według tradycji żydowskiej, tylko kilka pierwszych kropel Szemen (oliwy) wyciskanych z oliwek (zayit)
mogły być wykorzystywane do Menorah, gdyż te zostały uznane za "pierwsze owoce" z oliwek, a także
dawały oliwę która paliła się najjaśniejszym, nie kopcącym się płomieniem.
Menorę zapalano każdego popołudnia by paliła się przez całą noc. Codziennie rano kohen (kapłan),
wchodził do kodesz czyli świętej części miszkanu opróżniał z popiołu lampki (kaganki) i wstawiał nowe
knoty. Jeden midrasz mówi, że najbardziej skrajne zachodnie światło - ner ma'aravi – pozostawało
zapalone, by służyło następnie do zapalenia światła pozostałych sześciu lamp (podobnie jak świeca
szamasz jest używana do zapalania innych świec na Chanuka). Dopiero po zapaleniu drugiej lampki
mógł zdmuchnąć płomień ner ma'arivi, oczyścić z popiołów, i powtórnie zapalić go. Tak naprawdę to
menora nie była świecznikiem, i nigdy nie palono w niej świec, ale był to stojak (kandelabr) na kaganki
czyli lampki oliwne.
Bigdei Kehuna - szaty kapłańskie
Tylko potomkom Aarona wolno nosić szaty kapłańskie (Lewita lub zwykły Izraelita nie mógł tego robić),
i to tylko podczas wykonywania Awoda (usługi) w Miszkan. Zwykli kapłani (kohen hedyot) mieli cztery
wymagane części stroju, podczas gdy Najwyższy Kapłan (kohen Gadol) miał ich aż osiem.
Wszyscy Kohanim (zwykli kapłani) nosili:
1) ketonet - pełnej długości płaszcz lub długa koszula, tunika
2) michnasajim - krótkie spodnie,
3) migba'at – zwój białego płótna, który zawijano w turban, oraz
4 ) Avnet - bardzo długa szarfa, zawiązywana powyżej pasa. Avnet miało ponad 40 metrów długości!
Oprócz tego, Kohen Gadol (Arcykapłan) miał na sobie:
5) efod, fartuch zakładany na ubiór (związywany z przodu) z niebieskiej, fioletowej i czerwonej wełny,
lnu i wyszywany złotą nicią,
6) Choszen miszpat, napierśnik z etui, na którym znajdowało się dwanaście szlachetnych kamieni na
których wyryto imiona dwunastu pokoleń Izraela, (w etui znajdowały się Urim i Tumim)
7) me'il – niebieska szata, prawdopodobnie z wełny ze złotymi dzwonkami i ozdobami w kształcie
owoców granatów przyszytymi na dolnym brzegu,
8) tzitz - złoty diadem z napisem kodesz la-JHWH - "Święty dla JHWH".
Zauważ, że ani zwykli Kohanim ani Kohen Gadol nie nosili butów ani kapci! Innymi słowy, służyli w
miszkan (a później w świątyni) zupełnie boso!
Według tradycji żydowskiej, dzwonki były noszone przez Najwyższego Kapłana na płaszczu, aby
"odstraszyć" świętych aniołów, kiedy służył w części kodesz w miszkan (widocznie Bóg nie chciał by
aniołowie krytykowali Arcykapłana, kiedy wykonywał swoje obowiązki). Inna tradycja mówi, że
dzwonki były używane, aby Izraelici pamiętali o modlitwie za Arcykapłana, który służył w ich imieniu.
Choszen lub napierśnik Najwyższego Kapłana jest także opisany w tej części Tory. Na święte szaty był
nakładany na ramiona (lniany fartuch) z pektorałem, który zawierał dwa specjalne kamienie zwane Urim
v'tummin ("światłość i doskonałość". Wj. 28:30;. Kapł. 8:8; Liczb. 27:21;. Pwt. 33:8). Te kamienie były
używane do rozeznania woli Bożej w niektórych przypadkach (1 Sam 14:41;. 28,6;. Ezd 2:63;. Neh 7:65).
Niektórzy twierdzą, że Szechina powodowała, iż Urim i Tummim oświetlały swym blaskiem avnei
choszen (12 kamieni na choszen reprezentujące 12 plemion Izraela). Ponieważ każdy kamień miał
inskrypcje z nazwą plemienia Izraela, podświetlane litery na choszen dawały odpowiedzi na pytania
postawione przez Najwyższego Kapłana.
Avnei Choszen – napierśnik
Choszen zostało zorganizowane w cztery rzędy po trzy kamienie. Na każdym kamieniu zostały wyryte
litery reprezentujące nazwę plemienia Izraela (w sumie 51 liter niektóre powtarzały się parokrotnie,
innych nie było wcale, więc nie był to kompletny alfabet hebrajski).
1.
Rząd 1: Reuben (rubin), Symeon (topaz), Levi (szmaragd)
2.
Rząd 2: Juda (granat), Isachar (szafir), Zabulon (perła)
3.
Rząd 3: Dan (hiacynt), Neftali (agat), Gad (kryształ ametyst);
4.
Rząd 4: Aszer (chryzolit), Józef (onyks), i Benjamin (yaszneh- nieznany współcześnie kamień).
Według Gemary (Sota), "Szamir" był to cudowny robak, tak mały jak ziarno jęczmienia, który został
użyty do grawerowania nazw plemion na kamieniach.
Wierzący w Mesjasza Jeszua są również wyznaczeni by być królestwem kapłanów ( 1 Piotra 2:9 ) mają
też bezpośredni dostęp do Ruach Hakodesz (Ducha Świętego), aby rozeznać wolę Bożą. Robimy to przez
wiarę, w modlitwie prosząc Boga o mądrość, i ufając w Jego światło i doskonałość, które nas wprowadza
w całą prawdę ( Ew. Jana 16:3 ).
Mizbeach Haketoret – złoty ołtarz kadzenia
Ołtarz kadzenia (mizbeach haketoret) był drugim ołtarzem w miszkan (pierwszy był duży i miedziany
Mizbeach Ha'olah lub ołtarz ofiarny do spalania zwierząt na zewnętrznym dziedzińcu). Ten drugi był
wykonany z drewna pokrytego (okutego) czystym złotem i umieszczony w strefie kodesz Przybytku
(obok Menorah i Szulchan, być może tuż przed parochet (kurtyna), która oddzielała Miejsce Święte
kodesz od Najświętszego (kodesz hakodeszim) .
Dwa razy dziennie, rano i ponownie po południu, kapłan palił ketoret (kadzidło) na tym ołtarzu, jako
przypomnienie wstawienniczej modlitwy do Boga za Izraela.
Jeden midrasz mówi, że ołtarz kadzenia wykonany był w całości z drewna sittim i pokryty był tylko
bardzo cienką warstwą złota, ale mimo to drewno nigdy nie było spalone przez ogień.
Dlaczego Potomkowie Aarona a nie Mojżesza?
W związku z Awoda (usługi) w miszkan, może powstać pytanie, dlaczego to potomkowie Arona zostali
wybrani, aby tam służyć, a nie Mojżesza. Innymi słowy, dlaczego Mojżesz nie był wybrany na Kohen
Gadol dla Izraela? Raszi twierdzi, że Bóg najpierw chciał Mojżesza na Kohen Gadol, ale ponieważ nie
chciał wyprowadzić Izraela po incydencie z krzewem gorejącym, Bóg wybrał jego brata (i jego synów)
na Kohanim, podczas gdy Mojżesz (i jego potomkowie byli w zamian lewitami (asystentami kapłanów).
Proroczo, nawet sam Mojżesz był typem (lub obrazem) na Mesjasza Jeszuę, nie był w stanie wejść
do Ziemi Obiecanej, a cały system opierający się na kapłaństwie w miszkan (i później w Świątyni)
był przeznaczony do zastąpienia przez większe kapłaństwo według porządku Malki-Tzedek ( Hbr 7 ).
Słownictwo związane z Miszkin
Mędrcy porównują symbolikę miszkan do samego Stworzenia. Tak jak Bóg stworzył człowieka jako
najważniejszy aspekt Jego stworzenia, więc dał instrukcję oświetlenia menora i palenia ketoret (kadzidło)
w miszkan który został postawiony. Ludzkość została ostatecznie stworzona, aby wielbić JHWH, Boga
Izraela. Mesjasz Jeszua jest Wielkim Arcykapłanem (i Królem) z królewskiego pokolenia Judy. Jego
kapłaństwo jest w porządku Malki-Tzedek, w oparciu o niezmienne obietnice samego Boga ( Ps 110,4 )
i odróżnia się od kapłaństwa lewickiego jak rzeczywistość różni się od cienia ( Hbr. 10:1, 13:10 ).
Niemniej jednak zapowiedź miszkan nie była dana Izraelowi na próżno, i (jak menorah i ketoret) naszego
życia powinna świecić światłem prawdy dla innych ( Mat. 5:16 ) i przywoływać smak nieba gdziekolwiek
pójdziemy ( 2 Kor. 2,14-16 ).
Zauważ, że pierwszy werset parszy zawiera wyrażenie veyikhu eleykha Szemen zayit ... "weźmiesz dla
siebie oliwy z oliwek ..." Implikacją przykazania jest nie tyle dać Bogu, ile ma mieć dla całego życia,
co należy już do Boga. Ten akt powrotu do Boga jest nienaruszalny: stworzenie życia w odpowiedniej
kolejności daje błogosławieństwo teraz i w przyszłym świecie.
Czytanie haftara Jechezkel/Ezekiel 43:10-27):
Haftara z Parszy Tecawe podaje szczegóły dotyczące budowy ołtarza w tajemniczej świątyni niebiańskiej
Masziach i poświęcenia tej świątyni w erze mesjańskiej. Istnieją dyskusje wśród ortodoksyjnych Żydów, czy ta
świątynia jest zbudowana przez samego Boga (i zejdzie na ziemię) lub, czy może będzie zbudowana przez
Mesjasza w czasach mesjańskich. Wierzący w Mesjasza Jeszue opowiadają się zdecydowanie za ta drugą opcją.
Prorok Ezekiel zapowiedział zniszczenie Świątyni i powrót ludu żydowskiego do swojej ziemi. Odmalował
również odbudowę Świątyni, której piękno i świętość będą wspanialsze niż kiedykolwiek wcześniej.
Dlaczego nadzieja na Świątynię dominuje w wyobraźni żydowskiej? Dlaczego Żydzi modlą się o jej odbudowę
dzień w dzień przez setki lat? Dlaczego, nawet teraz, ludzie studiują architekturę budynku i prawa dotyczące
składania ofiar?
Świątynia jest mikrokosmosem świata, który buduje judaizm. Ten budynek był poświęcony życiu. Wewnątrz nie
można było walczyć. Śmierć, zwłoki, a nawet osoba, która dotykała zmarłego, nie miały wstępu do środka
(Bamidbar/Liczb 19). Żaden głód ani nędza nie mogły dotknąć tego budynku. Bogatsi byli zobowiązani do tego,
by zapraszać wdowy, sieroty, przybyszów i lewitów na swoje święta i celebracje (Dewarim/Powtórzonego Prawa
16:14ff).
Świątynia była miejscem moralnej czystości. Każdy, kto wchodził do środka, był pytany: "Kto powinien wstąpić
na świętą górę Boga? Kto powinien być dopuszczony na święty obszar przed oblicze Boga?" (Psalm 24:3).
Wchodzący powinien odpowiedzieć: "Ten, który ma czyste ręce i czyste serce, który nie przysięgał fałszywie ani
nie dawał fałszywego świadectwa" (ibid.). Przed udzieleniem odpowiedzi osoba powinna naprawić wszystko, co
stoi w sprzeczności z tymi słowami lub stanąć na wprost oczyszczającego ognia boskiej sprawiedliwości - aby
móc znaleźć się na najświętszym miejscu na ziemi, w obecności Boga.
Oczywiście, Żydzi nie zawsze dorastali do tych oczekiwań. A Świątynia wciąż przypominała o modelu lepszego
świata, o miejscu, w którym każdy staje się lepszy i wznosi się coraz wyżej dzięki obecności Boga. Niezależnie
od tego, jak dalece zaszła w "kompromisach" etycznych osoba w dotychczasowym życiu, powinna powrócić do
Świątyni po moralną odnowę, aby ujrzeć świat, jakim powinien i może być - świat sprawiedliwości i pokoju.
Lata i wieki opresji i prześladowań spadły na Żydów, lecz sen o odrodzeniu i zbudowaniu wspólnoty na nowo nie
zniknął.
Tak długo, jak ludzi potrafią marzyć o lepszym świecie, nie pogodzą się z niesprawiedliwością w świecie
istniejącym. Tak długo, jak ludzie potrafią sobie wyobrazić wyzwolenie od kłamstw i małostkowości, będą starali
się dotrzeć do swej lepszej cząstki. Świątynia jest teraz i w przyszłości tym miejscem, gdzie każda osoba,
wszyscy ludzie i cały świat mogą się odrodzić.
Czytanie z Brit Chadasza Hebr. 13;10-17:
Czytanie z Nowego Przymierza dotyczy duchowej świątyni i naszej relacji do świątyni zarządzanej przez
Jeszuę jako nasz Gadol Kohen według porządku Malki-Cedeka. Frazą kluczową jest tu " Mamy ołtarz,
z którego nie mają prawa spożywać ci, którzy służą przybytkowi." (Hbr 13:10), co wskazuje, że ołtarz
Mesjasza nie jest dostępny dla tych, którzy próbują znaleźć zasługi ( ‫ )זְכוּת‬przez system lewicki
(tj. rytuałów i obrzędów dodanych wyraz z Przymierzem na Synaju do Prawa Mojżesza).
Wzmianki o cierpieniu Jeszui "poza obozem" odnoszą się do ofiar za grzech (chatat i Aszam), które były
potrzebne do odkupienia (‫ַפּרָה‬
ָ ‫)כּ‬. Te ofiary musiały być składane przez namaszczonego Arcykapłana
który pokropił krwią ofiary siedem razy wewnątrz Świątyni na złoty ołtarz naprzeciw zasłony przed
Najświętszym (‫)פּרכֶת‬.
ָ Chelev (‫)חלֶב‬
ֵ czyli tłuszcz, który był spalany na ołtarzu, ale w przeciwieństwie do
innych ofiar, pozostałe części zwierząt (ich skóry, mięso i wszystkie części ciała) były wynoszone "poza
obóz" i spalenie w ogniu. Wyznawcy Jeszui są również wezwani, by wyjść "poza obóz" znieść zarzuty
tych, którzy wciąż trzymają się rytuałów Starego Przymierza , jak napisano: Wyjdźmy więc do Niego poza
obóz, niosąc Jego pohańbienie. (Hbr 13:13).
DALSZE MYŚLI O PARSZY TECAWE (Rozkażesz) 2 Mojż. 27:20-30:10
• Przepis o oliwie do świecznika • Aaron i jego synowie powołani na urząd kapłański • Opis szat
kapłańskich • Efod • Napierśnik sądu z dwunastoma kamieniami • Urim i Tumim • Płaszcz z jabłkami
granatu i dzwoneczkami • Diadem i czapka • Biała szata • Szaty dla synów Aarona • Przepisy o
poświęceniu kapłanów • Przepis o oczyszczeniu ołtarza • Przepis o ofierze ustawicznej • Przepis o złotym
ołtarzu do kadzenia •
Urim i Tummim
„Który przed twarzą Eleazara kapłana stawać będzie, aby się zań radził sądu Urim przed Jahwe.”
4 Mojż. 27:21
Centralnym tematem czytania tego tygodnia są przepisy o wyglądzie i świętości kapłanów, którzy swoją
służbę mieli sprawować w szczegółowo opisanym ubraniu. Centralną częścią ubrania kapłańskiego był
Napierśnik Sądu z osadzonymi na nim dwunastoma szlachetnymi kamieniami. W Napierśniku tym
umieszczone zostały Urim i Tummim, które pozwalały rozeznawać wolę Bożą i to prawdopodobnie one
stały się przyczyną, dla której Napierśnik uzyskał dodatkowe określenie - „Napierśnik Sądu”: „Położysz
też na napierśniku sądu Urim i Tummim, które będą na piersiach Aaronowych, gdy wchodzić będzie
przed Jahwe; i poniesie Aaron sąd synów Izraelskich na piersiach przed Jahwe ustawicznie.” (2 Mojż.
28:30)
Nie umiemy dzisiaj dokładnie powiedzieć, czym były Urim i Tummim. Wiemy tylko tyle, że znajdowały
się w Napierśniku. Nie znajdujemy w Piśmie Świętym żadnego opisu, jak wyglądały, jak należałoby je
zrobić. Nie ma też świadectwa, że ktokolwiek, kiedykolwiek je wykonał. Zapis, że Mojżesz miał je
położyć w Napierśniku mógłby świadczyć, że już istniały, że były dane. Na tej podstawie niektórzy
uważają, że Urim i Tummim były darem i tajemnicą samego Boga.
Słowo Urim oznacza dosłownie „światłość” a słowo Tummim - „doskonałość”. Owo drugie słowo wedle
tradycji żydowskiej wiąże się z Imionami Bożymi, które są doskonałością. Słowo „światłość” mogłoby
sugerować, że sposobem rozpoznawania woli Bożej było światło. Mówi się, że dzięki mocy imion
Bożych złożonych w Napierśniku Sądu kapłan, patrząc na wyryte w kamieniach napierśnika litery imion
dwunastu pokoleń Izraela, dostrzegał w niektórych z nich szczególne światło i składając te litery w
odpowiedniej kolejności uzyskiwał odpowiedź na zadane pytanie.
Jest rzeczą oczywistą, że nie każdy człowiek mógł przyjść do kapłana z pytaniem o rozstrzygnięcie
w sprawie swojego losu. W księdze Nehemiasza zapisano, że wyroczni tej użyto prawdopodobnie do
rozstrzygnięcia pochodzenia kapłanów, którzy nie umieli udowodnić swego pochodzenia (Neh. 7:65).
Tradycyjnie uważa się, że pytania do wyroczni Urim i Tummim mogły zadawać tylko osoby publiczne
i że pytania te musiały dotyczyć dobra publicznego. Tak więc prosty człowiek ze swoimi zwykłymi
codziennymi pytaniami tak jak i my dzisiaj zdany był na bardziej naturalne metody poszukiwania woli
Bożej.
Jest w nas tęsknota za poznaniem Bożej woli. Człowiek wierzący bardzo by pragnął wiedzieć, jakie są
Boże zamierzenia względem jego życia, jakie rozwiązanie sytuacji wybrałby dla nas Bóg. W modlitwach
często pytamy Pana Boga, jaki zawód winniśmy wybrać, jakiego pojąć współmałżonka, czy może zostać
w stanie bezżennym, czy należy przyjąć różne propozycje, jakie stawia przed nami życie zawodowe,
rodzinne, czy zborowe. Wydaje nam się, że byłoby nam wygodniej, gdyby było takie Urim i Tummim,
którego moglibyśmy zapytać i uzyskać jednoznaczną odpowiedź. Czy rzeczywiście byłoby nam łatwiej?
Być może jednoznaczne poznanie obiektywnie najlepszego rozwiązania pomogłoby nam w
podejmowaniu decyzji w sytuacjach, w których sami nie mamy żadnych emocjonalnych preferencji.
Ale gdyby na przykład okazało się, że dziewczyna, do której zapałałem gwałtowną namiętnością, nie
będzie dla mnie odpowiednią żoną, gdyby wyrocznia powiedziała, że praca, która przynosi wielkie zyski
nie jest dla mnie dobra, bo pochłonie znaczną część mojej uwagi i czasu, gdybym dowiedział się,
że upragniona podróż, którą koniecznie chcę odbyć jest za droga i pieniądze te powinienem przeznaczyć
na pomoc dla potrzebujących - czy i wtedy byłoby nam łatwiej podjąć odpowiednią decyzję.
Najwygodniej byłoby nam oczywiście wtedy, gdyby Pan Bóg zamykał przed nami możliwości błędnej
decyzji, gdyby w ogólne nie pojawiła się możliwość podjęcia nieodpowiedniej pracy, czy wyboru
niewłaściwego męża. Ale niestety w tej grze oprócz Pana Boga pojawia się czasami także szatan, który
z Bożego przyzwolenia stawia przed nami kuszące naszą pożądliwość propozycje. Czy w takiej sytuacji
obiektywna wiedza jest znaczącą pomocą?
A poza tym, czy na naprawdę jest tak, że nie mamy Urim i Tummim? Owszem tego literalnego nie
mamy, nie ma świątyni, kapłana i efodu z Napierśnikiem. Może niedługo znów będzie takie miejsce na
Ziemi, do którego ludzie będą chodzić, aby poznać jednoznaczną Bożą odpowiedź na ich ważne pytania,
ale na razie niczego takiego nie ma. Mimo to, nawet tradycyjna interpretacja Urim i Tummim przyznaje,
że umiejętność odczytania woli Bożej ze świateł Napierśnika było po pierwsze darem ducha świętego,
a po drugie umiejętnością przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Jeśli tak, to czy dzisiaj nie ma takich
„świateł” i takich „doskonałości”, które pomagałyby nam rozeznawać Bożą wolę? Oczywiście, że są!
Światło jest symbolem poznania intelektualnego, a „doskonałość” - czyli próba odwzorowania w naszym
życiu doskonałości Bożego podobieństwa (Mat. 5:48) - to poznanie przy pomocy uczuć i próby dobrego
życia. Kapłan na sercu nosił sąd Izraela. Nasze serce może również stać się niewidzialnym, duchowym
Urim i Tummim. Pod dwoma wszakże warunkami: że będziemy starali się chodzić w świetle Bożej
Prawdy ukazanej w Jego Słowie i po drugie, że będziemy starali się pokochać to co dobre i znienawidzić
zło. Wtedy nasz rozum i nasze uczucia staną się Urim i Tummim, które niezawodnie wskażą nam drogę
Bożej woli.
Kapłani spędzali całe siedem dni w Przybytku i nie opuszczali świętego miejsca ani na chwilę. Ubrani
w odświętne szaty rozkoszowali się ofiarami i rozmyślali o wielkim poświęceniu ołtarza. Cudowny opis
wyglądu i poświęcenia kapłanów będziemy czytali jeszcze dwa razy w tym roku. Wszystko co ważne
powtórzone jest w Biblii dwa razy. Rzeczy nieprzemijające opisane są po trzykroć. Tak widać ważne jest
dla nas poczucie odłączenia dla służby Bożej, czy to kapłańskiej, czy jakiejkolwiek innej. Świętość to
poczucie odłączenia. I nawet jeśli czasami trzeba oblec się w cywilne szaty i wejść w obóz albo i w
cierpieniu przekroczyć jego granice, to myśl jak czerwony sznur nadziei ciągnie się aż miejsca świętego,
które tak bardzo chciałoby się oglądać, choćby tylko raz w życiu. A na dzień odpocznienia życzę Ci:
“...aby lampy zawsze gorzały” 2 Mojż. 27:20
Pokropienie krwią i olejkiem
Wziąwszy zaś ze krwi, która na ołtarzu, także z olejku pomazywania, pokropisz Aarona, i szaty jego,
i syny jego, i szaty synów jego z nim; i będzie poświęcony on i szaty jego, i synowie jego, i szaty synów
jego z nim. 2 Mojż. 29:21
Gdzieś w głębi duszy w każdym z nas tkwi marzenie o „magicznej” przemianie. Słyszałem,
że popularne jest oczyszczenie przez „chrześcijańskich” szamanów z Ameryki Południowej.
Oczywiście jako atrakcja turystyczna. Pewnie nikt tego poważnie nie traktuje. Ale już egzorcyści działają
ze śmiertelną powagą. A podobno można u nich zamówić nawet wypędzanie demona uzależnienia
od nikotyny, alkoholu, czy seksu. To może obcy dla nas obszar. Ale przecież wielu z nas czuje się lepiej,
czyściej i piękniej po niedzielnym nabożeństwie, poruszającej modlitwie, wzniosłej pieśni, nie mówiąc
już o chrzcie czy obchodzeniu Pamiątki. Zbliża się ten czas, kiedy złamiemy się chlebem, podzielimy
winem z jednego kubka. Niektórzy z nas odczują, że to uroczystość zbyt zwyczajna, inni doprowadzą
samych siebie do stanu uniesienia, by w uroczystym akcie zrzucić z siebie roczny zapas grzechu
i otworzyć nowe konto dla Bożej łaski. Nie, nie, bynajmniej nie uważam, że jest w tym coś złego.
No może z wyjątkiem tych szamanów i egzorcystów...
Czego dokonał w Aaronie i jego synach „zabieg” pokropienia krwią i olejkiem? O Saulu napisane
jest, że po pomazaniu go na króla „Bóg zmienił jego serce na inne” (1 Sam. 10:9 BT). Czyli jednak
zabieg ten miał jakieś „magiczne” znaczenie. Oczywiście Bóg ma moc zmienić człowieka, dokonać cudu,
by stał się kimś całkowicie innym. Czy zrobił to na przykład w przypadku pierwszego króla Izraela raz na
zawsze? Pamiętamy, jak nietrwała była ta zmiana serca u Saula...
Można by po prostu powiedzieć, że pewne czynności rytualne, takie jak chrzest, uczestniczenie w
Pamiątkowej Wieczerzy, nałożenie rąk, pomazanie olejkiem, same z siebie nie mają żadnego działania,
stanowiąc jedynie zewnętrzny wyraz rzeczywistości, którą świadomie chcielibyśmy realizować. Wtedy
ważniejszy staje się akt woli prowadzący do wyrażenia czegoś takim a nie innym gestem czy obrzędem.
Z drugiej jednak strony czujemy często, że jest inaczej, że same te symboliczne czynności wywierają na
nas pewien zwrotny wpływ. Tak jak wypowiadane słowa są właściwie wyrazem naszych myśli i uczuć,
ale jednocześnie kształtują nas poprzez zakres pojęciowy, którym się posługujemy, tak też język
symbolicznych gestów i rytuałów, choć przede wszystkim stanowi wyraz naszej woli czynienia czegoś
lub poddania się pod jakiś wpływ, wywiera na nas jednak zwrotny wpływ, otwierając być może Bogu
drogę do cudownego oddziaływania na nasze serce.
Język „liturgii” może być skromniejszy lub bardziej wyszukany, ale wszyscy się nim posługujemy
w naszym religijnym życiu społecznym oraz indywidualnym. Potrzebujemy tych gestów: odpowiedniej
postawy przy modlitwie, starannego wyglądu na nabożeństwie, ubierania lub nieubierania pewnych
części garderoby. Wobec dość złożonej symboliki gestów i obrzędów, które Bóg w swym Prawie
zaproponował Izraelowi można powiedzieć, że widocznie jest to naturalną potrzebą naszej duchowej
konstrukcji, a może nawet gesty te otwierają Bogu kanały oddziaływania na naszą wewnętrzną strukturę.
Pozwalajmy więc Bogu, aby przez pokropienie krwią ofiary swego Syna i pomazanie olejem ducha mógł
poświęcać nasze serca i szaty. Czyńmy to przede wszystkim w obszarze woli, ale może też nie
wzbraniajmy się przed wyrażaniem tego symbolicznym słowem i gestem.
Święte szaty Aarona
A teć są szaty, które urobią: Napierśnik, i naramiennik, i płaszcz, i suknia haftowana, czapka i pas.
I urobią te szaty święte Aaronowi bratu twemu i synom jego, aby mi kapłański urząd sprawowali.
2 Mojż. 28:4
Zajmijmy się, proszę w nasze rozważania do wybranych elementów uroczystego stroju Aarona.
Święte szaty Aarona składały się łącznie z ośmiu elementów, z których w powyższym wersecie
wymienionych jest sześć. Pozostałe dwa to płócienne spodnie oraz diadem na zawoju. Jako powód
dlaczego nie są one tutaj wymienione podaje się to, że mowa jest o tych elementach stroju, które Mojżesz
zakładał Aaronowi. Kapłan sam w odosobnieniu zakładał sobie spodnie, a złoty diadem może być uznany
za część zawoju.
Owe osiem elementów stroju to:
1. Lniane spodnie zakrywające nagość
2. Lniana tunika okrywająca całe ciało.
3. Lniany pas do przewiązywania tuniki
4. Zawój na głowę
Powyższe cztery elementy stroju nosili wszyscy kapłani, zaś najwyższy kapłan, usługujący w Przybytku
dodatkowo na szaty te zakładał jeszcze:
5.Suknię – rodzaj wierzchniej szaty nakładanej na tunikę, wykonanej z niebieskiego materiału,
prawdopodobnie wełny, ozdobionej u dołu dzwoneczkami i owocami granatu.
6. Efod – rodzaj fartucha składającego się z dwóch części, przedniej i tylniej połączonych pasami
i naramiennikami, na których kamieniach wypisane zostały dwanaście imion synów Jakuba
7. Napierśnik, tkany tak jak efod i na stałe do niego przymocowany, na którym umieszczone
zostało dwanaście kamieni pokoleń Izraela
8. Diadem ze złota z napisem „Święty dla JHWH”
Objaśnienie symbolicznego znaczenia świętych szat kapłana to zapewne obszerna i trudna do zgłębienia
nauka. Komentujący nie posiada wystarczającej wiedzy, by podjąć się tego zadania. Jednak pewne ogólne
zasady widoczne są na pierwszy rzut oka. Jest tylko jeden Najwyższy Kapłan i tylko Jego dotyczy
symbolika elementów stroju zapisanych w punktach 5-8. Pozostali wierzący mogą starać się o lniane
szaty wymienione w punktach 1-4.
Zakładane w odosobnieniu i samodzielnie przez usługującego lniane spodnie oraz zakładana przez
Mojżesza lniana tunika zasłaniały nagość ciała. Podstawą usprawiedliwienie od grzechu jest pokuta oraz
wiara. Skrucha i poczucie wstydu, chęć poprawy – to elementy własnej pracy. Rzeczywiste i pełne
okrycie niedoskonałości i grzeszności – to dzieło duchowego Mojżesza. Tunika przewiązana pasem
wierności i prawdy przylega dokładniej do ciała, przybiera jego kształty. Wierna służba i staranie o
poznanie Prawdy sprawia, że zasługa szaty Jezusa staje się jakby częścią naszej własnej osobowości.
Zawój na głowie symbolizuje poddanie. Pokora i bojaźń Pańska chronią wierzącego przed wieloma
błędami i stają się początkiem prawdziwej mądrości.
W Chrystusie zauważamy dodatkowe cztery elementy stroju Najwyższego Kapłana: Piękną ozdobną
suknię Jego zasługi dla zbawienia naszego oraz zbawienia wszystkich ludzi; składający się z dwóch
części efod przymierza, w którym zarówno tylnia część Przymierza Synaju, jak i przednia – Nowego
Przymierza podtrzymywana jest przez naramienniki narodu Izraela; Napierśnik Sądu, który daje Mu
prawo sądzeniu w Imieniu samego Boga wszystkich ludzi oraz złoty diadem świętości, wyróżnienia i
panowania nad całym stworzeniem.
Przetoż mając najwyższego kapłana wielkiego, który przeniknął niebiosa, Jezusa, Syna Bożego,
trzymajmyż się tego wyznania. – Hebr 4:14
Ciekawe jest, że Bóg nakazał umieścić w dwojaki sposób nazwy plemion izraelskich, wyryte na drogich
kamieniach. Dwa kamienie onyksowe łączyły na obu ramionach dwie części efodu - przednią i tylnią.
Na każdym z nich było po sześć z dwunastu nazw plemion izraelskich. Być może umieszczone na
ramionach arcykapłana czyli symbolu mocy - pokazywały Bożą troskę okazywaną jego mocą, dotykającą
Izraela w dramatycznych chwilach jego dziejów. Inne szlachetne kamienie tworzyły w liczbie 12
napierśnik wyroczny. Każdy kamień miał wypisaną na sobie nazwę jednego plemienia. To być może
symbolizowało Boże uczucia dla tego narodu, bo napierśnik był umieszczony z przodu - na wysokości
serca...
Inną nauką mogą być cechy oraz zalety ducha i serca, charakteryzujące ten naród. Izraelici w ciągu
wieków byli niezłomni, silni duchem a nawet uparci - co im zjednało określenie ludu twardego karku.
Było to źródłem nieposłuszeństwa względem rozporządzeń Bożych - ale także i wytrwałości w
pielęgnowaniu własnej narodowej tożsamości. Prawdą jest również, że Żydzi w długiej historii wiedzy,
kultury i filozofii zawsze znajdowali się w gronie najświatlejszych twórców - byli klejnotami wśród
ludzkich talentów i umysłów...
W badaniu symboliki drobnych detali w stroju arcykapłana - w domyśle kapłana, króla i Mesjasza Jezusa, sprawującego swoją usługę kapłańską w życiu wiernych ery chrześcijańskiej, zachwycają nas
sporządzone z karmazynu i fioletowej i czerwonej purpury maleńkie jabłuszka granatowe i złote
dzwoneczki, ozdabiające brzeg szaty w jej zetknięciu z ziemią. Zauważyć można, że wszędzie tam, gdzie
styka się duchowość ze sprawami życia codziennego - tam widać spokojny owoc sprawiedliwości,
objawiany w wypowiadanych słowach czyli owocach warg a także w uczynkach, w rozsądnym
szafowaniu dobrami, w pilnym i pełnym szacunku dla sprawiedliwych zasad funkcjonowaniu.
Duchowość, jaką mamy na myśli, bierze swoją mądrość z usługi kapłańskiej Logosa, której pełno
w pismach Starego i Nowego Testamentu oraz w wpływie i mocy ducha świętego...
Zostawiając już kapłanów - ich strój, wygląd spójrzmy na ich usługę. Szczególnie intrygują nas czynności
wykonywane ustawicznie - te związane z ofiarą z jagniąt, dokonywaną dwa razy dziennie oraz z
kadzeniem przed złotym ołtarzem. Wierzymy, że pierwszy obrzęd symbolizuje nam ustawiczne
przypominanie sobie znaczenia ofiarniczej śmierci Chrystusa, drugi symbolizuje ustawiczną łączność z
Wiekuistym w modlitwie przez uwielbienie, dziękczynienie, prośbę a także wyznanie grzechów...
Oby praktykowanie pamięci o dziele Baranka Bożego i codziennie odczuwany duch uwielbienia i czci dla
Boga połączył się z przynoszeniem owoców sprawiedliwości w jedno spokojne, pokorne, oddane Bogu
ziemskie pielgrzymowanie do Niebieskiego Przybytku...
Większość czytelników uważa za przesadne nagromadzenie szczegółów w tej parszy: precyzyjne
wyliczenie rodzajów szat, jakie mogą nosić kapłani oraz kamieni szlachetnych, które miały się znaleźć na
napierśniku najwyższego kapłana. Dlaczego w Torze znajdują się takie dziwaczne szczegóły?
Rabin Saul Berman zasugerował, że dokładność zawartych w Torze przepisów miała służyć jako
zabezpieczenie przed zepsuciem. Gdyby szczegóły szat kapłana nie były opisane tak dokładnie w
publicznie znanym tekście, kapłani w kolejnych pokoleniach mogliby żądać, Żydzi odziewali ich jeszcze
wspanialej, jeszcze bardziej bogato. Dzięki zawarciu dokładnych instrukcji w Torze, lud wiedział
dokładnie, jakie ma obowiązki wobec swoich kapłanów.
Ofiara z całopalna z dwóch jagniąt a... kryzys wieku średniego
Autor komentarza całym sercem zgadza się z ogólnie przyjętym skojarzeniem ofiary całopalnej
z jagniąt jako stałego symbolicznego zapotrzebowania na odwoływanie się do poświęconego życia
i śmierci Baranka Bożego - Jezusa. Tak właśnie jest - ustawicznie potrzebujemy myśleć o dziele Golgoty,
o poświęceniu Jezusa, o jego niezwykłym cierpieniu i wielkich zasługach w Dziele Zbawienia. Wierzę,
że jagnię rano ofiarowane może pokazywać początek ofiarniczej misji Jezusa podczas spotkania z Janem
Chrzcicielem - zaś baranek zabijany przed wieczorem (około naszej trzeciej po południu) - dokładnie
w czasie, kiedy Syn Boży oddał Bogu swego ducha - koniec jego dzieła ofiarowania...
Chciałoby się jednak zadać pytanie - czym dla mnie osobiście jest dwa razy ofiarowane i spalone
jagnię - w dniu, jednym z wielu codziennie przeżywanych - a także w jednym pięknym dniu mojego
materialnego istnienie w ziemskich warunkach jakim jest całe moje ziemskie życie...
Jeśli chodzi o cykl dzienny - parę lat temu układ zajęć przeciętnego Polaka dokładnie pokazywał
czym może być ranna i przed wieczorem czyli około 15 godziny złożona ofiara. Ranne zerwanie się do
pracy wtedy mogło oznaczać w ogóle poświęcenie wraz z Jezusem - oddanie się prawemu, uczciwemu
życiu. Koniec pracy zarobkowej w fabryce, biurze, koniec nauki w szkole w porze obiadowej - mógł
pokazywać na odłączenie się po dokonaniu niezbędnych dla doczesnych materialnych spraw czynności dla spraw ducha i pobożności oraz uczuć dla swej rodziny. Niestety - tak klarowny układ zajęć w ciągu
dnia jest tylko juz historią, pamiętaną przez leciwe pokolenia. Tętniące życie XXI stulecia rządzi się
całkiem innymi regułami. Lecz cenną lekcją z tego co pisałem jest - by nawet w tych dziwnych,
pozbawionych ram czasowych naszych ziemskich zajęć dniach - umierać dwa razy - pierwszy raz dla
grzechu i niezdrowych pokus, uroków wątpliwych moralnie nadziei - i jednocześnie zmartwychwstawać
do uczciwości i rzetelności - tak jak jest to pokazane w chrzcie. I drugi raz - umrzeć dla zwariowanych
spraw naszego zabiegania, pośpiechu i w ciągu dnia znaleźć chwilę na lekturę Pisma Świętego,
duchowych rozważań, herbatę albo wspólny posiłek, połączony z serdeczną rozmową z tymi, którzy nam
najbliżsi, z tymi, którzy dzielą nasze duchowe fascynacje.
Tyle jeżeli chodzi o cykl dzienny. Lecz jak dwie całopalne ofiary możemy znaleźć w poświęceniu
całego naszego życia - które może symbolizować jeden dzień w starożytnym Izraelu. Przypuszczamy, że
ranna ofiara było dokonywana na początku dnia, lecz jeżeli chodzi i o tę drugą - "przed wieczorem" - są
świadectwa, że składano ją około naszej trzeciej po południu - dokładnie w czas śmierci Zbawiciela
ludzkości...
O ile ranna ofiara może symbolizować nasz młodzieńczy zapał w poświęceniu, w planowaniu
naszego oddanego Bogu życia - to przedwieczorna ofiara dokonywana w naszej porze obiadowej nie
musi oznaczać dokonania naszego żywota. To tylko niektórzy - tak jak nasz ukochany Zbawiciel
odchodzą do wieczności w kwiecie wieku. Zatem przedwieczorna ofiara z jagnięcia niech przedstawia
niezwykle trudne chwile w życiu młodego mężczyzny czy też pięknej, oddanej rodzinie lub pracy
zawodowej kobiety - kiedy oto on - wprawdzie ciągle jeszcze aktywny - ale zmienia się powoli w
"starszego pana w średnim wieku" i kiedy oto ona jest mniej zaangażowana w sprawy swego dorosłego
już potomstwa i zmienia się w dojrzałą, doświadczoną życiowo panią, mniej chętnie wpatrującą się w
lustro...
Komentujący zachęca - z niełatwego czasu "kryzysu wieku średniego" uczyńmy całopalną,
przedwieczorną ofiarę z jagnięcia, połączoną z wylaniem oliwy ducha świętego, z wylaniem czerwonego
jak krew Jezusa wina, odnówmy nasze poświęcenie, przygotujmy grunt pod spokojną, oddaną Bogu
i prawości, optymizmowi i nadziei - sędziwość w końcu naszej pielgrzymki przez doczesność...
Praca z sercem
"I powinieneś porozmawiać ze wszystkimi, którzy są mądrzy w sercu" (Szemot 28:3)
Chochma, mądrość, skąd pochodzi? Jak wszyscy wiemy, pochodzi ona z mózgu, a nie z serca. Człowiek
więc się zastanawia, dlaczego pasuk mówi - "mądrzy w sercu"? Serce jest miejscem dla uczuć, a nie
mądrości. Miejscem dla mądrości jest głowa. Możliwą odpowiedzią jest, że Tora sugeruje, że praca musi
być robiona z sercem. Bycie jedynie mądrym jest nie wystarczające.
"Haszem wymaga od nas robienia rzeczy z sercem". Ktoś może być bardzo bystry i wiedzieć jak robić
rzeczy po prostu dobrze, ale jeśli to nie jest robione z sercem, jest to nie do zaakceptowania. Musimy
spełniać Micwot z uczuciem, ponieważ to kochamy, ponieważ czujemy, że to lubimy, a nie jedynie
dlatego, że musimy je czynić. Mózg jest jak inżynier, który steruje wszystkimi częściami, żeby
pracowały. Jednakże, jeśli czynisz coś jedynie ponieważ musisz, albo jedynie ponieważ twój mózg mówi
ci, że jest wymagane, żebyś to robił, oznacza to, że tracisz główną część. Mózg musi być zarażony przez
uczucie i miłość, które przychodzą od wewnętrznego rdzenia serca. Im więcej miłości i uczucia
wkładamy w Micwę, tym wspanialsza Micwa się staje. Nawet jeśli wielu ludzi może spełniać dokładnie
tą samą Micwę, wspanialsza nagroda idzie do kogoś, kto robi to z większą ilością serca. Miłość jest
nieskończona, i to jest nagroda za Micwę.
Gemara w Berachot mówi nam, że kiedy Rzymianie torturowali Rabbiego Akiwę i zdzierali z niego skórę
żelaznymi hakami, a on był uśmiechnięty. Kiedy jego uczniowie zapytali go, "Rabbi, jak możesz być
szczęśliwie uśmiechnięty w czasie takim, jak ten? Nie czujesz wielkiego bólu?" Jego prosta odpowiedź
była następująca: "Całe moje życie pragnąłem, żebym mógł pokazać moją miłość do Haszem poprzez
oddanie całego mojego życia dla Niego. Teraz, kiedy ten wspaniały moment nadszedł, czy nie
powinienem być szczęśliwy?" Jego miłość do Haszem pomogła mu pokonać straszliwy ból.
Jak Rabbi Akiwa osiągnął tak wysoki poziom duchowości? Stało się tak ponieważ Rabbi Akiwa nigdy
nie widział zła. Nawet w najgorszej sytuacji widział, że jej cel musi być zawsze dobry. Jak on
najwymowniej wytłumaczył to samemu sobie - "Wszystko, co Haszem czyni jest dla dobra". Stało się tak
ponieważ Rabbi Akiwa rozumiał Jego cel. On wiedział, że Bóg uderzył w niego dla jego własnego dobra,
a nie ponieważ nie lubił go.
Powodem dlaczego Rabbi Akiwa był w stanie zrozumieć, że wszystko, co Haszem robił dla niego było
zawsze dla jego własnego dobra było to, że służył on Haszem z prawdziwą miłością. On naprawdę kochał
Haszem z całego swego serca. To nie było po prostu czynienie - wiary, po prostu mówienie tego bez
żadnego znaczenia. Jeśli ktoś ma świadomość, że Haszem prawdziwie go kocha, to oczywiście zawsze
jest pewien, że Haszem nie zamierza go skrzywdzić.
Wyobraź sobie, że widzisz człowieka przechodzącego przez ulicę razem z dwoma młodymi chłopcami.
Nagle wielka ciężarówka przejeżdża wzdłuż i rusza na dwóch chłopców. Szczęśliwie, człowiek odciągnął
ich z drogi po prostu w ostatnim momencie. Potem widzisz tego człowieka besztającego jedno z tych
dzieci z powodu ich beztroski w przechodzeniu przez ulicę. On jeszcze nawet się nie odezwał do
drugiego z nich. Który z nich, powiedziałbyś, że jest jego własnym synem? Na pewno jest to ten, który
jest besztany. Jest tak dlatego, ponieważ on kocha go i chce być pewien, że dziecko będzie bardziej
ostrożne następnym razem.
Jeśli prawdziwie kochamy Haszem to będziemy czynić wszystkie Jego micwot z miłością. I na pewno
kiedy budowaliśmy Dom Haszem, którym był Miszkan, był on budowany przez budowniczych, którzy
byli nie tylko bystrzy, ale też wkładali całe swe serca w swą pracę. Haszem pragnie od nas, żebyśmy
budowali Jego Dom z miłością. Tylko kiedy mądrość przepływa przez serce jest prawdziwą wartością!
Jednym słowem: "Rachmana Liba Ba'i" - "Bóg pragnie serca" mówi Gemara (Sanhedrin 106b).
Nadanie urzędu kapłanom
Obrzęd nadania urzędu kapłanom obejmował trzy etapy: oczyszczenie, włożenie szat i namaszczenie
(por. Kpł 8,1-36). Oczyszczenie, czyli obmycie wodą, uzdolniało kapłana do wejścia w przestrzeń tego,
co święte (por. 2 Mojż. 30,17-21). Rytuał namaszczenia arcykapłana (w. 7) pojawił się prawdopodobnie
dopiero po wygnaniu, kiedy arcykapłan zaczął odgrywać rolę polityczną i tym samym jego urząd zyskał
znamię urzędu królewskiego. (Według 2 Mojż. 28,41 i innych tekstów wszyscy kapłani byli
namaszczani.) Zakończenie tego fragmentu daje jednoznaczny wyraz roszczeniu jerozolimskich
kapłanów sadokickich do pochodzenia od samego Aarona (por. w. 2 Mojż 29:43).
W tym fragmencie został zawarty szczegółowy opis trzech różnych typów ofiary. Najpierw mówi się o
ofierze za grzech, z cielca (2 Mojż. 29: 10-14). Ponieważ była to ofiara za grzechy kapłanów, oni sami
nie mogli uczestniczyć w jej składaniu. Następnie składano ofiarę całopalną, z pierwszego barana
( 2 Mojż. 29:15-18). I wreszcie składano trzecią ofiarę biesiadną z drugiego barana (w. 19-26.31-37).
Według w. 20 Mojżesz „wyświęcił” kapłanów przez pomazanie krwią barana wierzchu prawego ucha,
dużych palców prawej ręki i nogi Aarona i jego synów. Zwróć uwagę na duże podobieństwa rytuału
wyświecenia kapłana z rytuałem oczyszczenia trędowatego.Według w. 24-25 Mojżesz miał następnie
położyć pewne części ofiar na dłonie Aarona i jego synów i kazać im wykonać gest kołysania przed
JHWH, po czym wziąć je od nich i spalić na ołtarzu. W rezultacie tego rytualnego gestu Aaron i jego
synowie uzyskują władzę kapłańską. (Wersety 27-30 przerywając opis ceremonii, informują , jaka część
ofiary należy się kapłanom składającym ofiarę, i zastrzegają, że szatę arcykapłańską Aarona będą
dziedziczyli jego synowie.) Następnie powiada się, że kapłani mieli ugotować mięso z drugiego barana
i spożyć je w świętej uczcie. Ponieważ była to święta uczta związana z ich „wyświęceniem” na kapłanów,
osoby świeckie (BT: „niepowołani”) nie mogły w niej uczestniczyć (w. 31-35). Fragment ten kończy się
uwagą o czasie trwania ceremonii. Wyjątkową świętość ołtarza podkreśla przepis, aby w ciągu siedmiu
dni trwania obrzędu nadawania urzędu kapłanom codziennie składać ofiarę z cielca (w. 35-37).
Ofiara ustawiczna
Uważna analiza codziennej ofiary składanej z dwóch rocznych baranków prowadzi nas do głębokiej
teologicznej refleksji (2 Mojż. 29: 43-46). Konsekracja ołtarza, Przybytku i samych kapłanów miała
zapewnić stałą obecność Boga pośród Izraelitów. Była wyraźnym i jednoznacznym potwierdzeniem,
że Bóg, który mieszka pośród nich, nie jest żadnym innym bogiem, lecz Bogiem JHWH, który
wyprowadził ich z Egiptu. Kultowe instytucje Izraela zostają w ten sposób zakorzenione w wydarzeniu
Wyjścia i na Synaju.
PYTANIA i ODPOWIEDZI do Parszy TECAWE
• Parsza: Tecawe ( ‫" ) ְתּ ַצוֶּה‬Rozkażesz" • Rozdziały: Exodus 27:20-30:10
Streszczenie:
Początkowy fragment zeszłotygodniowej parszy wyjaśnił, że Bóg zwrócił się o "darowizny" (terumah)
do ludzi, na budowę przenośnego, namiotu-sanktuarium zwanego Miszkan (Przybytek) Następnie Bóg
pokazał Mojżeszowi wzór, zgodnie z którym Przybytek i wszystkie jego sprzęty miały być wykonane.
Najpierw miała być wykonana Arka Przymierza (i jej pokrywa zwana kapporet) która będzie
umieszczona w wewnętrznej komorze zwanej Miejscem Najświętszym. W obrębie sąsiedniej komory
(tzw. Miejsca Świętego) będzie znajdował się złoty ołtarz do spalania kadzidła, stół na dwanaście
bochenków macy i siedmioramienna menora by oświetlić wnętrze namiotu.
Bóg podał dokładne wymiary namiotu z dodatkową instrukcją by oddzielić Najświętsze od Świętego
zasłoną zwaną parochet. Cały namiot był skonstruowany drewnianych desek z drewna akacjowego
nakrytych kolorowymi tkaninami i skórami z baranów i kóz. Przed namiotem na zewnętrznym
dziedzińcu miał stać, miedziany ołtarz ofiarny i kadź z wodą tj umywalnia. Zewnętrzna dziedziniec miał
mieć ogrodzenie wykonane z bisioru rozpiętego na słupach srebrnymi hakami i oparte na gniazdach z
miedzi.
W tym tygodniu fragment Tory kontynuuje opis Przybytku jednak skupia się na tych, którzy będą w nim
służyć, mianowicie na kapłanach Izraela. Mojżesz został pouczony, aby nakazał Izraelitom przynieść
czystą oliwę do lamp menory, by kapłani zapalali światło co wieczór w Świętym Miejscu. Dalej Bóg
nakazał Mojżeszowi wyświęcić Aarona i jego synów na kapłanów i podał opis szat kapłańskich jakie
będą nosić podczas służby w Przybytku.
Wszyscy kapłani mieli nosić szaty z czterech elementów - spodnie lniane, tunikę, pas i turban, a prócz
tego Kohen Gadol (Arcykapłan) miał nosić niebieską szatę ozdobioną granatami i złotymi dzwonkami.
Na tej szacie, nosił naramienniki - fartuch tkany złotą, niebieską, fioletowa, i purpurową nicią - był do
noszenia, a naramiennik został połączony z napierśnikiem inkrustowanym szlachetnymi kamieniami z
wyrytymi na nich nazwami 12 plemion Izraela. Wreszcie, Arcykapłan nosić złotą tabliczkę z
wygrawerowanymi słowami "święte dla JHWH" naprzodzie swego turbanu.
Kapłani byli wyświęcani w specjalnej siedmiodniowej ceremonii obejmującej kąpiel, przebieranie się,
i namaszczenie ich olejem i krwią specjalnej ofiary poświecenia. Kapłanom polecono składać ofiary
całopalenia przez dwa dni na ołtarzu miedzianym. Parsza kończy się opisem złotego ołtarza, na którym
dwa razy dziennie kapłani spalali kadzidło gdy lampy Menory były czyszczone i napełniane oliwą.
Krwią odkupienia pomazywano rogi tego ołtarza raz w roku, w czasie obrzędów w Jom Kippur .
PYTANIA:
1. Jakiego rodzaju olej (szemen) był używany do menory by oświetlać Przybytkek?
2. Kto był kohanim (koenem / kapłanem)?
3. Jakie są trzy “grupy” Żydów?
4. Dlaczego Tora mówi, że dla kohena / kapłana mają być wykonane „święte szaty”?
5. Jakie specjalne ubrania nosił Kohen Gadol (Najwyższy Kapłan)?
6. Co z ubiorów kohanim / kapłanów nie mogło być zwykle / zwyczajnie noszone?
7. W jaki sposób kapłani byli konsekrowani / wyświęcani do swojej służby (avodah)?
8. Jak nazywane są codzienne ofiary i co było wymagane do złożenia?
9. Jak często było palone kadzidło (ketoret) na ołtarzu w Świętym Miejscu?
10. Dalej w Torze, dwaj synowie Aarona zostali zabici przez Boga za wniesienie „obcego ognia”
do Sanktuarium / Przybytku Świętego. Którzy synowie nie zostali zabici?
11. Co było dołączone do rąbka / brzegu szaty Najwyższego Kapłana i w jakim celu?
12. Co było wygrawerowane na złotym naczyniu / tabliczce (tzitz) przymocowanej do turbanu / tiary /
zawoju (głowy) Najwyższego Kapłana?
13. Dlaczego (choszen) nazywany jest napierśnikiem?
14. Co robiono z krwią “barana wyświęcenia” (*na kapłana)?
ODPOWIEDZI:
1. Przejrzysta (klarowna), czysta oliwa z oliwek (szemen zayit zakh), która pochodziła z pierwszej kropli,
która została wyciśnięty z oliwki (reszta używana była do innych celów).
2. Aaron i jego potomkowie (Nadab, Abihu, Eleazar i Itamar).
3. Kohanim (kapłani), Leviim (Lewici) i Jisraelim (Izraelici).Tylko Koheni są fizycznmi potomkami
Aarona, którym przypisane są kapłańskie obowiązki składania korban (ofiary). Pozostałym potomkom
Lewiego przypisane były role pomocnicze w utrzymaniu Miszkanu, takie jak jego rozbieranie lub montaż
oraz przewożenie różnych naczyń gdy BÓG przenosił obóz, itp. Koheni są więc “podzbiorem” z
pokolenia Lewiego. Tak więc, każdy Lewita jest Izraelitą (potomkiem Izraela) ale nie każdy Lewita
(potomek Lewiego) jest Kohenem / kapłanem (potomkiem Aarona).
4. "Dla chwały i piękna" (2Mojż. /Wj 28:2).
5. Efod, strój / ubiór podobny do fartucha (sznurowany z przodu); choszen, napierśnik, który zawierał
dwanaście kamieni szlachetnych z wyrytymi imionami dwunastu plemion Izraela; szata z niebieskiej
wełny, ze złotymi dzwoneczkami i dekoracyjnymi granatami na jej obrębie, oraz tzitz – złota opaska
z napisem "Święty / Poświęcony dla JHWH".
6. Szaatnez to tkanina wykonana z wełny zmieszanej z lnem. Szaatnez jest zabronione w 3Moj./ Kpł
19:19 i 5 Moj. / Pwt 22:11. Kutonet (tunika lub wewnętrzna koszula) kapłanów zawierała szaatnez.
7. Oni myli się, ubierali w święte szaty, i zostawali namaszczeni olejem na czole.
8. Korban tamid (‫ ) ָק ְרבַּן ָתּמִיד‬to ofiara, która składana była z rocznego jagnięcia codziennie rano i po
południu na ołtarzu. Dodatkowo na ofiarę wymagane były chleb i wino (2 Moj. / Wj 29:38-42). Jagnię chleb – wino wymagane / nakazane były codziennie.
9. Dwa razy dziennie, rano i wieczorem (wtedy też czyszczono i napełniano oliwą Menorę).
10. Eleazar i Itamar.
11. Złote dzwonki, aby wydawały dźwięk, gdy on wchodził, wychodził lub przebywał w miejscu świętym
przed Bogiem, wskazujące że nie umarł. Dzwonki były również ostrzeżeniem dla ludzi, że Najwyższy
Kapłan wykonywał wówczas swoje obowiązki.
12. "Święty / Poświęcony JHWH" (‫)קדֱשׁ לַיהוָה‬. Nazywane tzitz, ponieważ sznur koloru techelet
(niebieski) trzymał ją w miejscu.
13. Napierśnikiem sądu / wyroczni (choszen ha-Miszpat) Kapłan miał reprezentować / przedstawiać sąd /
wyroczni bożej ludowi nad jego sercem.
14. Krew była umieszczana na prawym płatku ucha, kciuku prawej ręki i dużym palcu prawej stopy
wyświęcanych (konsekrowanych) kapłanów.
TEMATY do DYSKUSJI:
1. Przykazanie, aby utrzymać palącą się lampę menory przez cały czas nosi nazwę ner tamid [‫] נֵר ָתּמִיד‬
"Wieczna lampa". W wielu synagogach dziś rytualne światło zwane ner tamid jest ustawione nad aron
(arką, gdzie przechowywane są zwoje) by symbolizować Obecność Boga. Omów pomysł, że "każdy Żyd
musi zapalić tamid ner we własnym sercu."
2. W większości synagog jest zwyczajem, aby "ubierać" zwój Tory w sposób podobny do tego, w co
ubierał się Najwyższy Kapłan w Przybytku / Świątyni. Korona na Torę, płaszcz / szata z ozdobami z
granatów, napierśnik, jad (wskazówka), itd., są wspólnymi "ozdobami Tory." Jak myślisz, w jaki sposób
Tora zastąpiła ideę kapłana w myśli żydowskiej?
3. Napierśnik Arcykapłana zawierał torbę trzymającą dwa specjalne kamienie o nazwie Urim v'tummin
(Urim i Tummin) zwykle tłumaczone jako "światłość i doskonałość". Zgodnie z Targumem Jonatana,
kiedy sprawa została wniesiona do Najwyższego Kapłana do rozstrzygnięcia, to on czasami mógł trzymać
Urim przed menorą i Szekiną by oświetlać różne litery wpisane na choszen, by objawić wolę Boga. Czy
uważasz, że jest to formą usankcjonowanego przez Boga wróżbiarstwa? Dlaczego tak lub dlaczego nie?
4. Zgodnie z Chasydyzmem, Miszkan / Przybytek jest metaforą dla osiągnięcia osobistej, wewnętrznej
świętości. Szczegółowe instrukcje budowy wskazują na projekt budowy duszy; ner tamid wskazuje na
potrzebę oświecenia duszy, odzież Najwyższego Kapłana zwraca uwagę na poszczególne obszary,
w których musimy ćwiczyć świętość (np. turban stanowi wezwanie do prawego myślenia, itp.).
Arka reprezentuje mózg; cheruby reprezentują "cichy głos" Boga, Menora reprezentuje oczy, Stół
przedstawia usta; ołtarz z kadzidłem reprezentuje nos, kadź reprezentuje ręce, a ołtarz przedstawia
żołądek. Omów zasadność tej analogii.
5. Oliwki miały być "wydeptane / starte na / do światła." Naród żydowski porównywany jest do Drzewa
Oliwnego, ponieważ daje on jego "olej" (cnotę) tylko wtedy, gdy jest zdruzgotany. Omów jak utrapienie /
cierpienie może być środkiem do przynoszenie świadectwa dla światła w twoim życiu…
6. Bóg poświęcił dużo czasu na omówienie szat kapłańskich. Ubiór był przeznaczony dla "chwały i
piękna" [‫רֶת‬3ְ‫ ] ְלכָבוֹד וּ ְל ִתפ‬oraz – mądrości serca - do świętości (II Mojż 28:2-3).
Jak ważny jest wygląd w twoim życiu?
7. Rolą kapłana było przyprowadzenie ludu blisko do Boga. Słowo "korban" (ofiara) oznacza
przyprowadzenie blisko / zbliżenie (karov). Aaron nosił napierśnik sądu nad swoim sercem (II Mojż
28:30) na znak wagi cierpienia ludzi. Jego zadaniem było reprezentowanie serc ludzi przed Bogiem. Jak
rozumiesz Jeszuę jako kapłana przed Ojcem?
8. Światło menory - podobnie jak sama Arka Przymierza - ukryte było przed wzrokiem. Nikt z pogan
(*goim) nie mógł go nigdy zobaczyć, ani też większość Żydów, którzy nie byli Lewitami. Omów w jaki
sposób Boskie Światło przenika sfery fizycznej, i jak rzeczy zrobione w "ukryciu" mogą być "widziane /
widoczne" jako konsekwencje / następstwa w świecie zewnętrznym ...
9. Dlaczego Aaron został wybrany na Najwyższego Kapłana Izraela, a nie Mojżesz? Czy dlatego, że
Mojżesz zrzekł się / utracił prawo w trakcie spotkania z Bogiem w Gorejącym Krzewie (2 Mojż 4:1416)? Ale w jaki sposób nadać sens oświadczeniu z Psalmu 99:6 "Mojżesz i Aaron byli wśród jego
kapłanów, Samuel także wśród tych, którzy wzywali Jego imienia. Wołali do JHWH, a On im
odpowiedział/ Wzywali JHWH, On ich wysłuchiwał”. Ponadto, jak Mojżesz miał zrozumieć prawo o
ofiarach przed objawieniem na Synaju? W jaki sposób Mojżesz funkcjonował jako pierwszy Najwyższy
Kapłana Izraela i w jaki sposób, zapowiadało to/ wskazywało na Jeszuę?
10. Arka Przymierza jest porównywana do Kisei Ha-Kavod "Tronu Chwały." Arka składała się z trzech
oddzielnych (i nachodzących na siebie) skrzyni: drewniana skrzynia zakryta przez jedną złotą skrzynię,
z drugą złotą skrzynią wewnątrz. Najbardziej zewnętrzna skrzynia również miała brzeg / obramowanie
(lub "koronę/diadem") nazywany zer (‫) זֵר‬, które trzymało pokrywę (kapporet) na miejscu (2 Mojż.
25:11). Co więcej, namiot Przybytku składał się z trzech części: Świętego Świętych (miejsca
Najświętszego)i dwóch przegród wewnątrz Miejsca Świętego. Pomimo różnorodnych przepisów
Przybytek, jest nazywany "jeden" (echad). Omów w jaki sposób wzór Przybytku / Świątyni odsłania
i objawia charakter oraz naturę Boga .
11. Według Malbim, Menora mówi, aby odsłonić / ujawnić światło Tory. Jest to czasem nazywane
"49 Bram do Tory". 7 gałęzi reprezentuje siedem słów z 1 Moj. / Rdz 1:1, a 11 owoców reprezentuje
11 słów z 2 Mojż. / Wj 1:1, a 9 kwiatów reprezentuje 9 słów 3 Mojż. / Kpł 1:1, a 22 filiżanki reprezentują
22 słowa z 5 Mojż. / Pwt 1:1. A co z Księgą Liczb (4 Mojż.)? 17 słów z 4 Mojż. / Lb 1:1 odnosi się do
wysokości menory na 17 tefachim (szerokości dłoni). Omów symbolikę menory, zwłaszcza w świetle
słów Jeszui "Jestem Światłem dla świata".
12. "Korban tamid" [‫ ] ָק ְרבַּן ָתּמִיד‬było ofiarowaniem baranka codziennie rano i po południu na miedzianym
ołtarzu w Miszkan / Przybytku. Razem z tym chleb i wino były wymaganą ofiarą, a tym samym zapowiedzią
Baranka Bożego i Jego ofiary za nas (2 Mojż. / Wj 29:38-42). Kiedy kapłan był wyświęcany do służby, krwią
"barana święceń" pomazywano na jego prawym płatku ucha, kciuku prawej ręki i dużym palcu prawej stopy
(2 Mojż. / Wj 29:19-20). Podobnie my jesteśmy powołani, aby prezentować / ofiarować nasze ciała jako "ofiarę
‫ ] ָק ְרבַּן ח‬w naszej własnej służbie dla Boga (Rz 12:1-2). W jaki sposób wykonujesz
żywą" (tzn. korban chai [‫ַי‬
codzienną ofiarę dla Boga w swoim życiu?
Błogosławieństwo końcowe po czytaniu Tory:
‫ֲשׁר‬
ֶ ‫ הָעוֹלָם א‬$‫ תָּה יְהוָה אֱלהֶינוּ ֶמ ֶל‬$‫בָּרוּ‬
‫נָתַן לָנוּ תּוֹרַת ֱאמֶת וְ ַחיֵּי עוֹלָם נָטַע בְּתוֹכֵנוּ‬
‫ תָּה יְהוָה נוֹתֵן הַתּוֹרָה‬$‫בָּרוּ‬
Błogosławiony jesteś, JHWH, Boże nasz, Królu wszechświata, który
dałeś nam Torę prawdy i ustanowiłeś życie wieczne pośród nas.
Błogosławiony jesteś, JHWH, dawco Tory.
UWAGA: Współcześnie większość ortodoksyjnych żydów z powodu dawnego zabobonu
nie wymawia oryginalnego IMIENIA BOGA Izraela ‫ יְהוָה‬JHWH , zastępując je w modlitwach
różnymi substytutami, z których najpopularniejsze to Adonai i Haszem. Dlatego w ich wykonaniu
to błogosławieństwo brzmi tak:
Baruch atta Adonai eloheinu melekh ha-olam, Aszer.
Natan lanu torat emet wechaijei olam nata betokheinu.
Baruch atta Adonai, notein hatorah .
Kopiowanie i dalsze rozpowszechnianie jest nie tylko dozwolone, ale nawet bardzo wskazane według zasady:
„Darmo wzięliście, darmo też dawajcie”