Biznes Rodzinny - Inicjatywa Firm Rodzinnych

Biznes Rodzinny:
Doświadczenia polskie i światowe
U-Rodziny IFR, Kędzierzyn Koźle
Seminarium, 8 listopada 2008 r..
Wyniki badań
Dr Jacek Lipiec
Adiunkt
Wyższa Szkoła Biznesu – NLU
FBN Polska
33-300 Nowy Sącz
tel. (018) 4499 411
[email protected]
Komentarz do wyników
Prof.dr hab.Tadeusz Baczko (TB)
Ośrodek Badań i Współpracy Naukowej
Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Informatyczna
w Warszawie
02-787 Warszawa
ul.Stokłosy 3
[email protected]
Biznes Rodzinny
 Podczas pierwszej ogólnopolskiej konferencji poświęconej biznesowi
rodzinnemu, która odbyła się w Wyższej Szkole Biznesu – NLU w Nowym
Sączu w dniach 25-26 września 2005 roku, przeprowadzono kilka badań
wśród właścicieli biznesów rodzinnych. Na tej podstawie określono ogólny
profil przedsiębiorcy rodzinnego oraz jego preferencje i charakterystykę
firmy.
http://www.biznesrodzinny.pl/
 Z inicjatywy Wyższej Szkoły Biznesu – NLU w Nowym Sączu powołano
Stowarzyszenie FBN Polska (Family Business Network – Sieć Biznesów
Rodzinnych) z siedzibą w Zbylitowskiej Górze, przy Firmie Roleski.
http://www.fbnpolska.pl/
Biznes Rodzinny
Profil przedsiębiorcy rodzinnego ze względu na płeć
44%
Kobiety
Mężczyźni
56%
TB: Dominacja przedsiębiorców „zagrożona” przez kobiety.
Wsparcie firm rodzinnych to szansa wyzwolenia potencjałów
biznesowych oraz podstawa polityki prorodzinnej.
Biznes Rodzinny
Respondenci
Profil przedsiębiorcy rodzinnego ze względu na wiek
100,0%
90,0%
80,0%
70,0%
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
36,4%
34,1%
11,4%
11,4%
4,5%
2,2%
19-24
25-34
35-44
45-54
55-64
65 i więcej
Kategorie
TB: Firmy rodzinne (FR) I i II generacji dominują. Mała ilość
firm, które przechodzą do III generacji. Potrzeba aktywności
firm i władz aby to ograniczyć i wesprzeć biznesy młodych.
Biznes Rodzinny
Respondenci
Charakterystyka firmy rodzinnej ze względu na rok założenia
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
35%
40%
17,5%
5%
przed 1945
2,5%
1978-1989
1990-1999
2000-2006
planowana 2007
Kategorie
TB: Mało jest FR sprzed 1945 r. Stosunkowo duży jest udział firm II
generacji. Rośnie grupa firm I generacji wchodząca w okres sukcesji.
Trzeba zmniejszyć ryzyka II i III generacji firm rodzinnych.
Biznes Rodzinny
Respondenci
Charakterystyka firmy rodzinnej ze względu na lokalizację
100,0%
90,0%
80,0%
70,0%
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
26,0%
19,5%
6,5%
2,5%
wieś
miasto do 20
ty s.
20-50 ty s.
19,5%
19,5%
6,5%
50-100 ty s.
100-200 ty s. 200-500 ty s.
pow. 500
ty s.
Kategorie
TB: FR obecne są w całej Polsce niezależnie od wielkości ośrodków.
Większość (70%) działa w mniejszych miejscowościach. Szansą dla
firm i władz jest potencjał rozwojowy FR na terenach wiejskich.
Biznes Rodzinny
Respondenci
Charakterystyka firmy rodzinnej ze względu na charakter
rozpoczęcia działalności
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
85%
7%
Odziedziczenie
5%
3%
Zakup istniejącego
Nowy biznes
Inaczej
Kategorie
TB: Dominacja nowych FR i potrzeba aliansów strategicznych. Potencjał
innowacyjny nowych FR wymaga identyfikacji, aktywizacji i rozwoju.
Biznes Rodzinny
Respondenci
Charakterystyka firmy rodzinnej ze względu na rodzaj działalności
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
55%
28%
21%
Produkcja
Handel
Usługi
Kategorie
TB: Dominacja usług w biznesach rodzinnych. Potrzeba zwiększenia ich
konkurencyjności i innowacyjności. Globalizacja FR jest zalecana.
Biznes Rodzinny
Respondenci
Charakterystyka firmy rodzinnej ze względu na pokoleniowość
100,0%
90,0%
80,0%
70,0%
60,0%
50,0%
40,0%
30,0%
20,0%
10,0%
0,0%
77,3%
15,8%
pierwsze
drugie
2,3%
2,3%
2,3%
trzecie
czwarte
piąte
Kategorie
TB: Zmniejsza się ilość FR wyższych generacji. Trzeba wykorzystać
szanse ekspansji oraz zwiększać świadomość tożsamości FR.
Biznes Rodzinny
Członkowie rodziny jako pracownicy w mikroprzedsiębiorstwach
10
9
Ilość pracowników
9
8
7
7
6
6
5
Ilość pracowników
5
Rodzina - pracownicy
4
3
3
2
2
2
2
3
2
2
2
1
2
2
2
2
2
1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ilość obserwacji
TB: Samozatrudnienie to typowe zjawisko dla firm rodzinnych. Jego
nasilenie w firmach mikro to nie jest patologia, ale szansa ich rozwoju.
Biznes Rodzinny
Członkowie rodziny jako pracownicy w małych przedsiębiorstwach
50
46
Ilość pracowników
45
40
40
40
35
30
30
30
25
20
20
15
20
21
20
Ilość pracowników
21
Rodzina - pracownicy
14
12
10
5
4
0
1
4
3
2
3
2
4
4
1
5
6
5
4
7
8
3
9
3
10
3
2
11
12
Ilość obserwacji
TB: W firmach większych do 50 pracowników można tworzyć taniej
miejsca pracy rodzinie i innym (wzrost zatrudnienia od 4 do 15 razy).
Biznes Rodzinny
Członkowie rodziny jako pracownicy w średnich
przedsiębiorstwach
Ilość pracowników
250
230
200
180180
170 176176
160
200
150
127127130
100
70
80 85
Ilość pracowników
100100
Rodzina - pracownicy
50
50
10
0
1
2
15
1
3
4
3
3
5
6
2
6
7
6
8
5
6
1
7
7
4
6
1
3
9 10 11 12 13 14 15 16 17
Ilość obserwacji
TB: W MŚP od 50-249 pracowników zdolność tworzenia miejsc pracy
przez rosnącą ilość zatrudnionych członków rodziny wynosi od 20-200.
Biznes Rodzinny
Respondenci
Ilu członków rodziny jest współwłaścicielami firmy?
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
46%
22%
17%
10%
5%
0
1
2
3
4
Kategorie
TB: Samozatrudnieni członkowie rodzin to często ich współwłaściciele.
Struktury właścicielskie są podstawą współpracy i zrozumienia FR.
Biznes Rodzinny
Respondenci
Ile członków rodziny pracuje na stanowiskach kierowniczych?
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
43%
35%
22%
33-49%
50-74%
75-100%
Kategorie
TB: W firmach rodzinnych typowe jest zajmowanie
kierowniczych funkcji przez członków rodziny
Biznes Rodzinny
Respondenci
Czy chciałaby Pani/Pan pracować w firmie rodzinnej?
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
91%
2%
Tak
Nie
Kategorie
7%
Trudno powiedzieć
Biznes Rodzinny
Respondenci
Jeśli nie pracowałaby Pani/Pan w firmie rodzinnej to gdzie chciałaby
Pani/Pan pracować?
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
77%
18%
5%
Inna f irma
Inna f irma rodzinna
Kategorie
Założy ć własną
Biznes Rodzinny
Kwestie krytyczne biznesu rodzinnego zdaniem przedsiębiorców
Kwestia
Opis
1.
Rodzina
Konflikty rodzinne, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie firmy,
zbyt emocjonalne podejście, problemy z komunikacją oraz
zrozumieniem, a także brak obiektywizmu w podejmowanych
decyzjach przez wzgląd na członków rodziny będących
pracownikami.
2.
Zarządzanie zasobami ludzkimi
Nepotyzm w przypadku zatrudniania, jak i późniejszego traktowania
pracowników, obsadzanie stanowisk kierowniczych, brak
profesjonalistów, brak kompetencji, trudności ze stawianiem
wymagań i delegowaniem obowiązków oraz z ich egzekwowaniem, a
także trudność w ustalaniu wynagrodzeń. Co ciekawe, zwrócono
także uwagę na brak zaufania właścicieli firm rodzinnych do osób z
zewnątrz oraz na trudne wejście do takich firm.
3.
Dom, a praca
Brak podziału na dom i na pracę, problemy z pogodzeniem celów
rodzinnych z celami firmowymi, oraz ciągły brak czasu osób, które
zarządzają rodzinną firmą.
4.
Państwo
Brak stabilnych przepisów prawnych, biurokracja urzędnicza, złe przepisy,
niestabilność polityczna, wysokie obciążenie fiskalne oraz brak
informacji o pomocy państwa.
Biznes Rodzinny
Kwestie krytyczne biznesu rodzinnego zdaniem przedsiębiorców
Kwestia
Opis
5.
Finanse
Pozyskiwanie kapitału, konieczność podjęcia ryzyka finansowego w
początkowej fazie działalności oraz ryzyko utraty dorobku rodziny w
przypadku kryzysu.
6.
Ciągłość/sukcesja
Przekazanie firmy następcom, brak możliwości dziedziczenia oraz
stawianie wysokich oczekiwań następcom.
7.
Młode pokolenie
Z perspektywy potomnych przedsiębiorców rodzinnych - niedocenianie,
brak autonomii w działaniu i podejmowaniu decyzji w firmie oraz trudność
w przekonywaniu do swoich racji.
8.
Inne
Problemy dotyczące rozwoju firmy i innowacyjności, mała skłonność do
ryzyka, zbytnia hermetyczność oraz brak tradycji firm rodzinnych w
Polsce.