„Ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu”

„Ograniczanie społecznych nierówności w zdrowiu”
Projekt Predefiniowany
współfinansowany w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego
2009-2014
Dr Michał Marek
Członek Rady Programowej
Radca Ministra
Projekt współfinansowany w ramach środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009 -2014
Treść prezentacji
• Pojęcie społecznych nierówności w zdrowiu
• Charakterystyka działań ograniczających społeczne
nierówności
• Prace eksperckie prowadzone w Polsce
• Opis Projektu
• Literatura
Pojęcie społecznych nierówności w zdrowiu (1)
Zjawisko
- na chorobowość i umieralność silny wpływ wywierają
czynniki społeczne
- umieralność i chorobowość zwiększa się wraz
ze spadkiem pozycji społecznej
Cechy zjawiska
Powszechność
społeczne nierówności w zdrowiu występują na całym
świecie, ich wielkość i zakres różni się w poszczególnych
państwach
Pojęcie społecznych nierówności w zdrowiu (2)
Trwałość różnic
Badania prowadzone od kilkudziesięciu lat potwierdzają
istnienie tego zjawiska
Niesprawiedliwość
Społeczne nierówności w zdrowiu są sprzeczne
z powszechnym poczuciem sprawiedliwości w rozumieniu
praw człowieka
Społeczne nierówności w zdrowiu (3)
Możliwość przeciwdziałania
− nie istnieje takie prawo natury, które stanowiłoby,
że np. wskaźnik umieralności dzieci z ubogich rodzin
powinien być znacznie wyższy niż w przypadku dzieci z
rodzin zamożnych
− jeżeli procesy społeczne danego państwa generują różnice
w zdrowiu, to można dążyć do ograniczania tych różnic
Źródło: M.Whitehead, G.Dahlgren, Concepts and principles for tackling social inequalities in health,
2006)
Równość w zdrowiu a równość w opiece zdrowotnej
• równość w zdrowiu - cel skuteczne ograniczanie trwałych
różnic w stanie zdrowia pomiędzy różnymi grupami społecznoekonomicznymi
• równość w dostępie do opieki zdrowotnej – osoby o tym
samym stanie zdrowia otrzymują takie same gwarantowane
świadczenia opieki zdrowotnej niezależnie od ich sytuacji
społeczno-ekonomicznej
• Poświęcanie uwagi jedynie równości w dostępie do opieki
zdrowotnej nie zapobiega powstawaniu nierówności w zdrowiu,
choć zapewnienie równości w opiece jest jednym z niezbędnych
warunków skutecznego ograniczania nierówności w zdrowiu
Przeciwdziałanie społecznym nierównościom w zdrowiu
• Health 2020, Policy Framework and Strategy, 09.2012), WHO
Regional Office for Europe
• WHO EURO- Göran Dahlgren, Margaret Whitehead European
strategies for tackling social inequalities in health, University of
Liverpool, 2006 - ramowa strategia
Strategie krajowe
• Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015
• National strategy to reduce social inequalities in health,
Norweskie Ministerstwo Zdrowia, 2007
• Wiodące kraje: Anglia, Szkocja, kraje Nordyckie, Holandia,
Słowenia
−
−
−
−
Cele strategii dotyczące ograniczania społecznych
nierówności w zdrowiu
Poprawa stanu zdrowia ludności
poprawa stanu zdrowia grup społecznych o niskim statusie
społeczno-ekonomicznym
zmniejszanie nierówności w zdrowiu pomiędzy grupami
znajdującymi się na przeciwstawnych krańcach drabiny
społecznej - o najniższym i najwyższym statusie
społeczno-ekonomicznym
zmniejszanie nierówności w zdrowiu w całym
społeczeństwie (gradient)
Konieczne warunki skutecznej realizacji strategii
• działania międzysektorowe
− zdrowie we wszystkich politykach
• zdrowie, edukacja, badania naukowe, środowisko
przyrodnicze, rolnictwo, gospodarka, zatrudnienie, polityka
społeczna (w tym zabezpieczenie społeczne)
• strategie rządów, a nie ministrów zdrowia
− Postulat WHO
• stworzenie odpowiednich rozwiązań prawnych i organizacyjnych
− transfer koniecznego know-how
− stworzenia odpowiednich narzędzi (np. strategii)
− zapewnienie odpowiednich zasobów ludzkich i finansowych
Prace diagnostyczne w Polsce
• Social inequalities in health in Poland, lipiec 2010 -analiza
istniejących dowodów występowania tych nierówności na
poziomie ogólnokrajowym i wojewódzkim
• Analysis of health and socio economic characteristics of
district level populations in Poland, Warszawa, luty 2011 –
nowe analizy zarówno różnic geograficznych jak i
społecznych w stanie zdrowia ludności –poziom powiatowy
• Atlas umieralności ludności Polski w latach 1999-2001 i
2008-2010, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2012
Projekt
Beneficjent
• Ministerstwo Zdrowia - Departament Ubezpieczenia Zdrowotnego
Partnerzy
• Norweski Dyrektoriat do Spraw Zdrowia
• Konsorcjum „Nauka i Zdrowie” w składzie: - Narodowy Instytut Zdrowia
Publicznego – Państwowy Zakład Higieny; - Centrum Medyczne Kształcenia
Podyplomowego w Warszawie oraz - Instytut Zdrowia Publicznego Wydział
Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego;
• Departament Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia;
• Narodowy Fundusz Zdrowia.
Wysokość wsparcia
• Wartość projektu: 14 176 239 PLN
w tym:
- 12 049 803 PLN
- dofinansowanie w ramach środków
Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
- 2 126 436 PLN - dofinansowanie w ramach środków krajowych
Cele Projektu
Wypracowanie rozwiązań służących lepszemu zarządzanie w
ochronie zdrowia służących:
• przyszłej poprawie stanu zdrowia społeczeństwa,
• ograniczaniu nierówności w zdrowiu spowodowanych czynnikami
społecznymi
PRAKTYCZNY CHARAKTER PAC
Trzy części Projektu
•Diagnostyczna
•Projektowa
•Szkoleniowa
Część Diagnostyczna
• Diagnoza nierówności w zdrowiu i ich uwarunkowań
•Diagnoza obecnej organizacji i funkcjonowania systemu zdrowia
publicznego w Polsce
•Model oceny wpływu [regulacji prawnych, działań społecznych i
gospodarczych] na zdrowie (Health Impact Assessment)
•Międzysektorowa strategia na rzecz zmniejszania społecznych
nierówności w zdrowiu
Działania (1)
• Działanie 1. Opracowanie międzysektorowej strategii opartej na faktach
mającej
na
celu
ograniczanie
społecznych
nierówności
w zdrowiu.
Strategia ta ma stanowić wkład w prace nad Narodowym Programem Zdrowia
2016+, a także może wspierać proces realizacji innych polskich
średniookresowych, międzysektorowych strategii 2020. Podstawą opracowania
strategii będzie określenie nierówności w zdrowiu oraz ich uwarunkowań
w Polsce.
Część Projektowa
• Model zarządzania zdrowiem populacji i funkcjonowania systemu
zdrowia publicznego w Polsce
• Model oceny potrzeb zdrowotnych w społecznościach lokalnych
• Model programu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej dla
społeczności lokalnych
•Ocena realizacji pilotażowego programu promocji zdrowia i
profilaktyki zdrowotnej dla społeczności lokalnych
Działania (2)
• Działanie 2: Opracowanie modelu organizacji i funkcjonowania systemu
zdrowia publicznego w Polsce, jak również modeli publicznych programów
zdrowotnych głównie na poziomie sub-regionalnym, w tym ograniczania
społecznych nierówności w zdrowiu.
Zostanie opracowana diagnoza różnych aspektów obecnego polskiego systemu
zdrowia publicznego. Wyniki tej diagnozy będą wykorzystane m.in. w pracach
dotyczących projektu ustawy o zdrowiu publicznym, a także w pracach
dotyczących wybranych narzędzi zarządzania zdrowiem publicznym mających na
celu zwiększenie skuteczności i wydajności świadczeń zdrowia publicznego
w Polsce.
PRAKTYCZNY CHARAKTER PRAC
Część szkoleniowa
•Szkolenia i warsztaty dla różnych grup interesariuszy (ze
szczególnym uwzględnieniem szkoleń dla osób odpowiedzialnych za
zarządzanie)
•Seminaria/warsztaty dla nauczycieli akademickich
•Treningi dla innych grup określonych w trakcie realizacji Projektu
•Stworzenie bazy wiedzy (kontynuacja po zakończeniu Projektu)
Działanie (3)
•
Działanie 3: Zwiększanie wiedzy i umiejętności w obszarze zdrowia publicznego
(treningi, seminaria, warsztaty, konferencje).
− Opracowane zostaną programy nauczania obejmujące działania szkoleniowe mające
na celu poprawę stanu wiedzy i umiejętności grup ludzi zaangażowanych w działania
na rzecz zdrowia publicznego.
− Stworzona zostanie baza wiedzy, która będzie zawierała materiały wypracowane
w Projekcie oraz inne materiały dotyczące nierówności w zdrowiu, w tym dane
epidemiologiczne, ale także okresowo przygotowywane materiały dotyczące stanu
zdrowia i społecznych nierówności w zdrowiu, a ponadto linki do najważniejszych baz
danych dotyczących zdrowia publicznego w kraju i na świecie. Baza danych będzie
służyła wszystkim adresatom poszczególnych części Projektu – m.in. podmiotom
odpowiedzialnym za politykę zdrowotną na szczeblu centralnym, regionalnym
i sub-regionalnym, a także podmiotom bezpośrednio przygotowującym, realizującym
lub oceniającym programy zdrowia publicznego głównie na terenie powiatów.
Interesariusze
Lista interesariuszy działających na poziomie krajowym, wojewódzkim,
powiatowym i gminnym jest długa i obejmuje m.in.:
− Ministerstwo Zdrowia (odpowiedzialne za krajową politykę zdrowotną),
− pozostałe ministerstwa np. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju,
Ministerstwo Edukacji, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo
Sportu, Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo Finansów (zgodnie z zasadą
„zdrowie we wszystkich politykach” – „health in all policies”),
− instytucje szczebla: wojewódzkiego, powiatowego oraz gminnego
odpowiedzialne za działania w zakresie zdrowia publicznego,
− organizacje pozarządowe zajmujące się zdrowiem publicznym,
− społeczeństwo
Literatura - Polska
• Społeczne nierówności w zdrowiu w Polsce, raport WHO, 2012 r.,
http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/raportspolnierownosci_20130529.pdf
• Analysis of health and socio-economic characteristics of district level populations in Poland,
BCA, Warszawa, 2011 r.
http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/finalwho_20130410_raport2.pdf
• Atlas umieralności ludności Polski w latach 1999-2001 i 2008-2010, Narodowy Instytut
Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2012
http://www.atlas.pzh.gov.pl/
• Stan Zdrowia Mieszkańców Warszawy w latach 1999–2008, (red) Grażyna Broda – Instytut
Kardiologii w Warszawie, Ewa Olsiñska – naczelnik Wydziału Zdrowia Publicznego, praca
zbiorowa, Urząd m. st. Warszawy, Biuro Polityki Zdrowotnej, listopad 2010
http://www.um.warszawa.pl/sites/default/files/attach/o-warszawie/stan_zdrowia.pdf
Literatura- WHO, UE
•
Health 2020, Policy Framework and Strategy, 09.2012), WHO Regional Office for Europe
http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0011/199532/Health2020-Long.pdf
•
Closing the gap in a generation, Commission on social determinants of health, Geneva, WHO, 2008
http://www.who.int/social_determinants/final_report/csdh_finalreport_2008.pdf
WHO EURO- Margaret Whitehead, Göran Dahlgren, Concepts and principles for tackling social inequalities in
health, Levelling up Part 1 (WHOLIS E89383) Univesity of Liverpool – polskie tłumaczenie, 2010
•
•
•
WHO EURO- Göran Dahlgren, Margaret Whitehead European strategies for tackling social inequalities in
health, Univesity of Liverpool, 2006, (WHOLIS E89384) Univesity of Liverpool - polskie tłumaczenie, 2010
UE- EUROPA 2020, Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu
http://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_PL_ACT_part1_v1.pdf
Dziękuję