ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO IWONA B
Transkrypt
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO IWONA B
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO NR 394 PRACE KATEDRY EKONOMETRII I STATYSTYKI NR 15 2004 IWONA B K Akademia Rolnicza Szczecin INTENSYWNO RUCHU TURYSTYCZNEGO W WOJEWÓDZTWACH POLSKI Druga połowa XX wieku przyniosła burzliwy rozwój turystyki na całym wiecie. Liczby dotycz ce turystyki zagranicznej si gaj w ostatnich latach ponad 700 mln uczestników zagranicznych podró y turystycznych rocznie. Turystyka wewn trzna ka dego kraju odnotowuje jeszcze intensywniejszy rozwój. W turystyce krajowej ekonomiczne znaczenie turystyki wi e si z aktywizacj regionów i miejscowo ci, które maj odpowiednie walory turystyczne, a w wi kszo ci przypadków brakuje im rozwini tego przemysłu i urodzajnej gleby (tereny górskie, nadmorskie, pojezierne). W wyniku rozwoju turystyki nast puje przepływ pieni dza z regionów silniejszych gospodarczo do rejonów recepcji turystycznej. Ł czy si to z tworzeniem nowych miejsc pracy, o niskim koszcie ich powstania, co w przypadku bezrobocia ma bardzo istotne znaczenie. Dla rozwoju ruchu turystycznego wa na jest baza noclegowa turystyki. Mi dzy wielko ci ruchu turystycznego a rozwojem bazy istnieje zasadnicza współzale no . W artykule przedstawiono charakterystyk ruchu turystycznego rejestrowanego w bazie noclegowej zlokalizowanej na terenie województw Polski. W analizie posłu ono si wska nikami rozwoju ruchu turystycznego, które pozwoliły na okre lenie roli badanego regionu w rozwoju sektora turystycznego w Polsce. Iwona B k 44 Ostatnie lata przyniosły istotne zmiany bazy noclegowej turystyki w Polsce. Dotyczyły one jej liczby i standardu obiektów. Informacje o stanie i wykorzystaniu bazy noclegowej turystyki w Polsce pochodz ze stałych bada staty stycznych Głównego Urz du Statystycznego. Raz w roku obiekty wiadcz ce usługi noclegowe dla turystów s zobowi zane do sporz dzenia sprawozdania na formularzu oznaczonym symbolem K-T1. Jak podaje GUS, 31 lipca 2002 roku liczba obiektów noclegowych turystyki wynosiła ponad 7,9 tys. obiektów. W porównaniu do 1987 roku spadła ona o ponad 20%. Najwi ksze spadki licz by obiektów odnotowano na pocz tku lat dziewi dziesi tych (rysunek 1). Jedynie w latach 1996–1997 nast pił znaczny wzrost obiektów turystycznych. W roku 1997 było ich 12 tys., a ju w 1998 roku liczba obiektów nie osi gn ła nawet 8,5 tys. 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 0 Rys. 1. Liczba obiektów noclegowych turystyki w Polsce w latach 1987–2002 ródło: opracowanie własne na podstawie [4]. W roku 2002 obiekty noclegowe turystyki oferowały ł cznie 610,9 tys. miejsc noclegowych. Tak niskiej liczby miejsc noclegowych nie odnotowano w całym badanym okresie. W porównaniu do 1987 roku spadek liczby miejsc wyniósł 28,7%. W latach 1987–2002 (z wyj tkiem lat 1996 i 1997) liczba miejsc noclegowych z roku na rok ulegała spadkowi (rysunek 2). W roku 2002 liczba miejsc całorocznych wyniosła prawie 335 tys. miejsc, czyli 54,8% cało- Intensywno ruchu turystycznego w województwach Polski 45 ci. Reszta miejsc była wykorzystywana w sezonie letnim. Warto zauwa y , e spadkowi liczby miejsc noclegowych towarzyszył, szczególnie od połowy lat dziewi dziesi tych, wzrost miejsc całorocznych (rysunek 3). W roku 2002 liczba miejsc całorocznych w porównaniu do 1987 roku wzrosła prawie o 28%. 900000 800000 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 Rys. 2. Liczba miejsc noclegowych w obiektach turystycznych w Polsce w latach 1987– 2002 ródło: opracowanie własne na podstawie [4]. 400000 350000 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 Rys. 3. Liczba miejsc noclegowych całorocznych w obiektach turystycznych w Polsce w latach 1987–2002 ródło: opracowanie własne na podstawie [4]. 46 Iwona B k Turystyka wewn trzkrajowa, rozumiana jako suma turystyki krajowej i zagranicznej przyjazdowej, jest nierównomiernie rozło ona na obszarze kraju. Poszczególne województwa charakteryzuje bowiem ró ny poziom warunków recepcji turystów krajowych i zagranicznych. Ró ny jest wi c ich udział w ogólnej liczbie uczestników turystyki wewn trzkrajowej. Jest wiele czynników, które wpływaj na to, e ruch w danym rejonie (województwie, powiecie, gminie) jest du y, a w innym nie wyst puje prawie wcale. Zespół tych czynni ków nazywamy turystyczn atrakcyjno ci terenu, na któr składaj si 1: a) walory turystyczne terenu, czyli wyst puj ce tam cechy rodowiska przyrodniczego lub obiekty b d ce przedmiotem wypoczynkowych, krajoznawczych i innych zainteresowa turystów; b) stopie turystycznego zagospodarowania, a wi c wielko i ró norod no bazy noclegowej, prawidłowa rozbudowa sieci gastronomicznej i handlowej itp.; c) dost pno komunikacyjna z podstawowych centrów wysyłkowych (wielkie miasta), a wi c wygodne poł czenia drogowe, wła ciwe poł czenia kolejowe i autobusowe; d) imprezy rozrywkowe, kulturalne, sportowe itp.; e) atrakcyjno ekonomiczna oferowanych usług, czyli poziom cen za noclegi, wy ywienie itp. Jednak sama atrakcyjno turystyczna terenu charakteryzuj ca poda turystyczn nie decyduje automatycznie o przyci gni ciu na ten teren odpowiedniego co do wielko ci i struktury ruchu turystycznego. Niezb dny jest kompleks rodków oddziaływania na popyt turystyczny przez informacj i reklam turystycz n , która jest w stanie wylansowa mod na dany region czy miejscowo . W roku 2002 najwi cej obiektów noclegowych miały województwa: za chodniopomorskie (12,7%), małopolskie (12,1%) i dolno l skie (11,6%). Tylko 1,1% obiektów było zlokalizowanych w województwie opolskim (tabela 1). W latach 1998–2002 zarówno w Polsce jak i w wi kszo ci województw systematycznie spadała liczba obiektów. Najwi kszy spadek odnotowano w województwach: pomorskim, małopolskim i warmi sko-mazurskim, wyniósł on ponad 60%. Jedynie w dwóch województwach baza noclegowa turystyki zwi kszyła si , najwi cej w województwie wi tokrzyskim, w którym w 2002 roku liczba obiektów w porównaniu do 1998 roku wzrosła o 5,2%. 1 Zob. [3], s. 115. Intensywno ruchu turystycznego w województwach Polski 47 Tabela 1 Obiekty turystyczne według województw w latach 1998–2002 2002 Województwo 1998 1999 2000 2001 1998 = 100 Polska 13 437 13 546 8 626 8 686 7 948 59,2 dolno l skie 1 098 1 096 880 1 004 918 83,6 kujawsko-pomorskie 477 451 431 408 374 78,4 lubelskie 514 839 476 486 455 88,5 lubuskie 352 358 313 363 332 94,3 łódzkie 271 253 245 314 272 100,4 małopolskie 2 499 2 710 1 055 1 057 963 38,5 mazowieckie 422 400 313 351 350 82,9 opolskie 155 144 104 103 90 58,1 podkarpackie 515 509 427 429 433 84,1 podlaskie 326 307 255 263 245 75,2 pomorskie 2 340 2 324 977 957 870 37,2 766 718 536 470 387 50,5 l skie wi tokrzyskie 155 176 162 153 163 105,2 warmi sko-mazurskie 941 855 589 478 368 39,1 wielkopolskie 765 774 680 799 717 93,7 zachodniopomorskie 1 841 1 932 1 183 1 051 1 011 54,9 ródło: [4] i obliczenia własne. Najwi cej miejsc noclegowych w 2002 roku oferowało województwo zachodniopomorskie (19,2%), a zdecydowanie najmniej, tylko 1% miejsc, miało województwo opolskie (tabela 2). Podobnie jak liczba obiektów równie liczba miejsc noclegowych wykazywała malej c tendencj . Najwi kszy spadek liczby miejsc odnotowano w województwie warmi sko-mazurskim (46,8%), a najmniejszy w województwie wi tokrzyskim (2,6%). Iwona B k 48 Tabela 2 Miejsca noclegowe w obiektach turystycznych według województw w latach 1998–2002 Województwo 1998 Polska dolno l skie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie l skie wi tokrzyskie warmi sko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 791 808 58 540 31 438 29 199 21 191 20 817 93 598 38 060 9 916 25 089 18 648 126 872 46 061 9 958 64 409 46 458 151 554 1999 2000 770 351 668 332 58 044 54 315 30 503 29 960 26 827 24 312 20 812 19 813 19 348 23 705 98 943 66 602 35 275 32 994 10 281 6 391 24 910 22 269 18 284 16 107 127 829 97 414 43 023 42 568 11 221 9 842 55 670 48 943 44 771 42 708 144 610 130 389 2002 1998 = 100 2001 641 172 56 826 27 943 22 967 19 441 19 740 65 484 34 516 7 420 23 054 14 209 95 158 35 046 9 388 48 839 44 165 116 676 610 914 54 237 25 192 23 129 18 373 18 350 70 531 35 416 6 054 23 987 14 497 88 962 30 382 9 704 34 255 40 503 117 342 77,2 92,6 80,1 79,2 86,7 88,1 75,4 93,1 61,1 95,6 77,7 70,1 66,0 97,4 53,2 87,2 77,4 ródło: [4] i obliczenia własne. O znaczeniu poszczególnych obszarów administracyjnych w wypełnianiu funkcji turystycznych najlepiej wiadczy poziom wska nika Deferta, czyli liczba miejsc noclegowych przypadaj ca na 100 mieszka ców stałych danej jed nostki administracyjnej2. Dla miejscowo ci o niewielkim zagospodarowaniu turystycznym i słabo rozwini tych przyjazdach turystów wska nik ten jest stosunkowo niski (1–100). Według tego kryterium, rzeczywista funkcja turystycz na zaczyna si wykształca dopiero wówczas, gdy wska nik osi ga warto 100, czyli gdy pojemno bazy turystycznej (noclegowej) jest równa liczbie mieszka ludno ci stałej. Przy wska niku o wysoko ci 100–500 funkcje turystyczne s ju na ogół dobrze rozwini te3. Jak wynika z danych zawartych w tabeli 3, województwa w Polsce nie maj wykształconej funkcji turystycznej, warto wska nika Deferta wahała si 2 3 Zob. [2], s. 94. Zob. [5], s. 209–210. Intensywno ruchu turystycznego w województwach Polski 49 bowiem w przedziale od 0,6 do 6,9. Relatywnie najlepiej rozwini t baz noclegow miało województwo zachodniopomorskie, nast pnie pomorskie i warmi sko–mazurskie, a znacznie słabiej pozostałe województwa. Na uwag za sługuje fakt, e w wi kszo ci województw nast pił spadek wska nika Deferta, co niew tpliwie wynika ze spadku miejsc noclegowych w bazie turystycznej. Tabela 3 Wska nik Deferta według województw w 2002 roku Województwo 1998 1999 2000 2001 Polska 2,0 2,0 1,7 1,6 dolno l skie 2,0 1,9 1,8 1,9 kujawsko-pomorskie 1,5 1,5 1,4 1,3 lubelskie 1,3 1,2 1,1 1,0 lubuskie 2,1 2,0 1,9 1,9 łódzkie 0,8 0,7 0,9 0,7 małopolskie 2,9 3,1 2,1 2,0 mazowieckie 0,8 0,7 0,7 0,7 opolskie 0,9 0,9 0,6 0,7 podkarpackie 1,2 1,2 1,0 1,0 podlaskie 1,5 1,5 1,3 1,1 pomorskie 5,8 5,8 4,4 4,3 l skie 0,9 0,9 0,9 0,7 0,8 0,8 0,7 0,7 wi tokrzyskie warmi sko-mazurskie 4,4 3,8 3,3 3,3 wielkopolskie 1,4 1,3 1,3 1,3 zachodniopomorskie 8,8 8,3 7,5 6,7 2002 1,6 1,9 1,2 1,1 1,8 0,7 2,2 0,7 0,6 1,1 1,2 4,1 0,6 0,7 2,4 1,2 6,9 ródło: obliczenia własne na podstawie [4]. W latach 1998–2002 rejestrowano zmniejszenie si ruchu turystycznego na obszarze Polski. Liczba turystów w 2002 roku spadła o ponad 10% w porównaniu do 1998 roku (tabela 4). Spadek liczby turystów w trzech wojewódz twach przekroczył 20%, a w sze ciu województwach zwi kszyła si liczba turystów korzystaj cych z bazy noclegowej turystyki. Najwi kszy wzrost odno towano w województwie wi tokrzyskim – o 20,2%, lubuskim – o 4,4%, łódz kim – o 2,6%, a w województwach: dolno l skim, mazowieckim i wielkopolskim wzrost liczby miejsc noclegowych nie przekroczył 2%. Iwona B k 50 Tabela 4 Liczba osób korzystaj cych z noclegów w obiektach turystycznych według województw w latach 1998–2001 Województwo POLSKA dolno ! l " skie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie ! l " skie ! wi# tokrzyskie warmi$ sko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie * 1998 1999* 2000 2001 2002 1998=100 15 886 073 13 099 546 14 627 871 14 304 901 14 244 477 1 561 965 615 864 617 360 486 259 526 763 2 342 571 1 854 479 190 871 621 803 475 992 1 354 086 1 521 013 242 545 867 345 1 075 346 1 531 811 1 278 512 490 413 441 497 373 542 418 135 1 873 328 1 425 432 170 185 495 245 332 143 1 330 282 1 134 652 216 689 847 744 927 991 1 343 756 1 526 340 576 344 516 259 480 156 529 893 1 968 621 1 616 475 142 422 573 415 390 477 1 305 857 1 294 959 264 357 835 471 1 125 020 1 474 183 1 700 910 556 011 491 058 479 834 519 414 1 899 976 1 683 068 149 292 520 571 368 046 1 230 848 1 185 812 283 877 721 382 1 141 709 1 373 093 1 587 245 534 399 494 969 507 496 540 421 1 944 160 1 855 694 144 837 531 227 355 009 1 226 947 1 059 006 291 619 711 507 1 095 472 1 364 469 89,7 101,6 86,8 80,2 104,4 102,6 83,0 100,1 75,9 85,4 74,6 90,6 69,6 120,2 82,0 101,9 89,1 Dane za okres stycze –wrzesie . ródło: obliczenia własne na podstawie [4]. Poni ej przeanalizowano województwa pod wzgl dem liczby miejsc noc legowych i liczby turystów odwiedzaj cych, uwzgl dniaj c jednocze nie jego powierzchni . W tym celu wyznaczono wska niki g sto ci bazy noclegowej, które obrazuj liczb miejsc noclegowych przypadaj cych na 1 km2 wojewódz twa4 oraz wska niki g sto ci ruchu turystycznego, okre laj ce liczb turystów na 1 km2. W roku 2002 na 1 km2 powierzchni kraju przypadały 2 miejsca noclegowe (tabela 5). Podobna sytuacja była w dwóch poprzednich latach, jedynie w 1998 roku wska nik wynosił 3. A w jedenastu województwach na 1 km2 powierzchni przypadało tylko jedno miejsce noclegowe. Najlepsza sytuacja była w województwach: zachodniopomorskim, pomorskim i małopolskim, w których miernik ten wyniósł 5. Z uwagi na zmniejszaj c si w badanym okresie liczb miejsc noclegowych w obiektach turystycznych zmniejszeniu ulegała równie warto wska nika g sto ci bazy noclegowej. Podobn tendencj spadkow 4 Zob.[5], s. 67. Intensywno ruchu turystycznego w województwach Polski 51 charakteryzowała si warto wska nika g sto ci ruchu turystycznego. W roku 1998 w Polsce na 1 km2 przypadało 51 turystów, podczas gdy w 2002 roku tylko 46 osób. Zdecydowanie najwy sz g sto ci ruchu turystycznego charakteryzowało si województwo małopolskie – 128 osób na 1 km2. W trzech wo jewództwach miernik nie przekroczył warto ci 20. Tabela 5 Wska niki g sto ci bazy noclegowej i g sto ci ruchu turystycznego według województw w latach 1998–2001 2000 2001 2002 1998 1999 2000 2001 2002 Polska dolno ! l " skie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie ! l" skie ! wi # tokrzyskie warmi$ sko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 1999 Województwo Wska% nik g# sto ! ci ruchu turystycznego 1998 Wska% nik g# sto ! ci bazy noclegowej 3 3 2 1 2 1 6 1 1 1 1 7 4 1 3 2 7 2 3 2 1 1 1 7 1 1 1 1 7 3 1 2 2 6 2 3 2 1 1 1 4 1 1 1 1 5 3 1 2 1 6 2 3 2 1 1 1 4 1 1 1 1 5 3 1 2 1 5 2 3 1 1 1 1 5 1 1 1 1 5 2 1 1 1 5 51 78 34 25 35 29 155 52 20 35 24 74 124 21 36 36 67 42 64 27 18 27 23 124 40 18 28 16 73 92 19 35 31 59 47 77 32 21 34 29 130 45 15 32 19 71 105 23 35 38 64 46 85 31 20 34 29 125 47 16 29 18 67 96 24 30 38 60 46 80 30 20 36 30 128 52 15 30 18 67 86 25 29 37 60 ródło: obliczenia własne na podstawie [4]. W roku 2002 w porównaniu do 1998 roku liczba udzielonych noclegów obni yła si o 26,1% (tabela 6). Jednocze nie skróceniu uległ redni czas pobytu turysty w obiektach noclegowych z 3,8 dnia w 1998 roku do 3,1 dnia w 2002 roku (tabela 7). Równie w poszczególnych województwach zanotowano krótsze pobyty turystów, z wyj tkiem województwa kujawsko-pomorskiego i pod karpackiego, w których redni pobyt turysty w 2002 roku pozostał na poziomie 1998 roku. Głównymi przyczynami tego stanu rzeczy, poza relatywnie niewielkim spadkiem liczby miejsc noclegowych, s niew tpliwie czynniki ekono- Iwona B k 52 miczne zwi zane z trudn sytuacj finansow społecze stwa. Zdecydowanie najdłu ej przebywali tury ci w województwie zachodniopomorskim (6,4 dnia). Ponad cztery dni korzystali z bazy noclegowej województwa pomorskiego. W pozostałych województwach redni czas pobytu turysty wyniósł od 2 do 4 dni. Tabela 6 Liczba udzielonych noclegów w obiektach turystycznych według województw w latach 1998–2002 2002 Województwo 1998 1999* 2000 2001 1998 =100 Polska 60 213 387 4 904 3140 49078807 46 284 776 44 510 381 73,9 dolno ! l " skie 6 135 829 4 733 105 5525781 5 763 563 5 232 620 85,3 kujawsko-pomorskie 2 254 311 1 787 198 2286663 2 076 331 1 988 775 88,2 lubelskie 1 808 822 1 460 414 1489002 1 336 898 1 281 902 70,9 lubuskie 1 359 996 1 122 626 1161787 1 154 105 1 090 157 80,2 łódzkie 1 541 026 1 239 066 1457822 1 351 564 1 347 511 87,4 małopolskie 9 136 066 7 350 284 6710049 6 354 517 6 230 615 68,2 mazowieckie 4 031 317 3 028 739 3275111 3 398 288 3 526 109 87,5 573 204 524 078 374653 387 262 367 694 64,1 podkarpackie 1 573 317 1 319 628 1430651 1 331 625 1 337 198 85,0 podlaskie 1 181 773 913 686 921295 827 673 772 873 65,4 pomorskie 7 537 773 6 792 001 5801351 5 383 897 5 144 740 68,3 ! l" 4 420 352 3 179 867 3322993 2 964 947 2 560 885 57,9 opolskie skie ! wi# * tokrzyskie 701 804 682 714 697720 623 081 577 516 82,3 warmi$ sko-mazurskie 3 167 437 2 502 669 2281943 1 948 402 1 868 491 59,0 wielkopolskie 3 212 437 2 595 261 2655181 2 553 587 2 398 591 74,7 zachodniopomorskie 11 577 923 9 811 804 9686805 8 829 036 8 784 704 75,9 Dane za okres stycze –wrzesie . ródło: obliczenia własne na podstawie [4]. Intensywno ruchu turystycznego w województwach Polski & 53 Tabela 7 redni czas pobytu turysty w obiektach turystycznych według województw w latach 1998–2002 Województwo Polska dolno l skie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie l skie wi tokrzyskie warmi sko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie * 1998 1999* 2000 2001 3,8 3,9 3,7 2,9 2,8 2,9 3,9 2,2 3,0 2,5 2,5 5,6 2,9 2,9 3,7 3,0 7,6 3,7 3,7 3,6 3,3 3,0 3,0 3,9 2,1 3,1 2,7 2,8 5,1 2,8 3,2 3,0 2,8 7,3 3,4 3,6 4,0 2,9 2,4 2,8 3,4 2,0 2,6 2,5 2,4 0,4 2,6 2,6 2,7 2,4 6,6 3,2 3,4 3,7 2,7 2,4 2,6 3,3 2,0 2,6 2,6 2,2 4,4 2,5 2,2 2,7 2,2 6,4 3,1 3,3 3,7 2,6 2,1 2,5 3,2 1,9 2,5 2,5 2,2 4,2 2,4 2,0 2,6 2,2 6,4 2002 1998=100 81,6 84,6 100,0 89,7 75,0 86,2 82,1 86,4 83,3 100,0 88,0 75,0 82,8 69,0 70,3 73,3 84,2 Dane za okres stycze –wrzesie . ródło: obliczenia własne na podstawie [4]. O zró nicowaniu obci ' enia ruchem turystycznym poszczególnych woje wództw wiadczy poziom wska ników Schneidera (liczba osób korzystaj cych z noclegów przypadaj ca na 100 stałych mieszka ców) oraz Charvata (liczba udzielonych noclegów przypadaj ca na 100 stałych mieszka ców). Z porówna nia wysoko ci obu wska ników wynika, e najpopularniejsze w ród turystów było województwo zachodniopomorskie, gdzie na 100 stałych mieszka ców przypadało nawet kilka razy wi cej turystów i noclegów n e w pozostałych województwach (tabela 8). Na kolejnych miejscach pojawiły si województwa: pomorskie, małopolskie i dolno l skie. W omawianym okresie wyst piły stosunkowo wyra ne zmiany w poziomie obci ' enia ruchem turystycznym. Wska nik Charvata dla wszystkich województw uległ wyra nemu obni eniu (dla województwa l skiego a o 41%). Je eli chodzi o poziom wska nika Schneidera, to jego przyrost nast pił w pi ciu województwach: wi tokrzyskim Iwona B k 54 (22,3%), lubuskim (6%), dolno l skim (3,8%), łódzkim (3,4%) i wielkopolskim (2,3%). Tabela 8 Wska niki Schneidera i Charvata według województw w latach 1998–2002 Województwo 1999 2000 2001 2002 1998 1999 2000 2001 2002 Wska% nik Charvata 1998 Wska% nik Schneidera Polska dolno ! l " skie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie ! l" skie ! wi# tokrzyskie warmi$ sko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie 41 53 29 28 47 20 72 37 18 29 39 61 31 18 59 32 88 34 43 23 20 36 16 58 28 16 23 27 60 23 16 58 28 77 38 51 27 23 47 20 61 32 13 27 32 59 27 20 57 33 85 37 57 26 22 47 20 59 33 14 24 30 56 25 22 49 34 79 37 55 26 23 50 21 60 36 14 25 29 56 22 22 50 33 80 156 207 107 81 133 59 282 79 53 74 97 342 92 53 216 95 668 127 159 85 66 110 47 227 60 49 62 75 308 66 52 170 77 566 127 186 109 67 113 55 207 64 35 67 76 263 69 53 155 79 559 120 194 99 60 113 51 196 67 36 62 68 244 61 47 133 76 509 116 180 96 58 108 52 193 69 35 64 64 236 54 45 131 72 517 ródło: obliczenia własne na podstawie [4]. W roku 2002 na jedno miejsce noclegowe przypadało 23 turystów, czyli o trzy osoby wi cej ni w roku 1998 (tabela 9). Wska nik rozwoju bazy nocle gowej okre la liczb turystów przypadaj cych na jedno miejsce noclegowe. Przyjmuje on wy sze warto ci w tych województwach, które przyjmuj du liczb turystów, a ich baza noclegowa jest stosunkowo słabo rozwini ta. Najni szy poziom wska nika zanotowano zatem w województwach: zachodniopomorskim i pomorskim, a najwy szy w województwie mazowieckim. Wska nik wykorzystania pojemno ci noclegowej, mierzony liczb dni w roku, w ci gu których było zaj te jedno miejsce noclegowe, wyniósł dla całej bazy noclegowej w 2002 roku (ł cznie z sezonow ) 73 dni. W dziewi ciu wo jewództwach wska nik nie przekroczył tej wielko ci. Najwy sz warto osi - Intensywno ruchu turystycznego w województwach Polski 55 gn ł w województwie mazowieckim, w którym jedno miejsce noclegowe było zaj te przez 100 dni w roku. Tabela 9 Wska niki rozwoju bazy noclegowej i wykorzystania pojemno ci noclegowej według województw w latach 1998–2002 1999 2000 2001 2002 1998 1999 2000 2001 2002 Polska dolno ! l " skie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie ! l" skie ! wi # tokrzyskie warmi$ sko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Wska% nik wykorzystania pojemno ! ci noclegowej 1998 Województwo Wska% nik rozwoju bazy noclegowej 20 27 20 21 23 25 25 49 19 25 26 11 33 24 13 23 10 17 22 16 16 18 22 19 40 17 20 18 10 26 19 15 21 9 22 28 19 21 24 22 30 49 22 26 24 13 30 27 17 26 11 23 31 20 22 25 27 30 49 20 24 27 13 34 30 15 27 12 23 29 21 21 28 29 28 52 24 22 24 14 35 30 21 27 12 76 105 72 62 64 74 98 106 58 63 63 59 96 70 49 69 76 64 82 59 54 54 64 74 86 51 53 50 53 74 61 45 58 68 73 102 76 61 59 61 101 99 59 64 57 60 78 71 47 62 74 73 104 76 61 61 71 100 99 52 60 61 57 85 67 40 60 76 73 96 79 55 59 73 88 100 61 56 53 58 84 60 55 59 75 ródło: obliczenia własne na podstawie [4]. W tabeli 10 przedstawiono wska niki mierz ce intensywno ruchu turystycznego w województwach i podregionach w Polsce. Z danych w niej zawartych wynika, e regionem najbardziej obci ' onym ruchem turystycznym w 2002 roku był region koszali ski, w którym na 100 stałych mieszka ców przypadały 724 noclegi (wska nik Charvata). Najwy sz g sto ci ruchu turystycznego charakteryzowały si najwi ksze miasta Polski – Warszawa, Kraków, Wrocław, Pozna , Trójmiasto – wa ne centra kulturalne, gospodarcze i polityczne. Tam jest równie najlepiej rozwini ta baza noclegowa. W wi kszo ci podregionów na 1 km2 powierzchni przypadało od jednego do pi ciu miejsc noclegowych, natomiast w wy ej wymienionych miastach, liczba miejsc noclegowych przypadaj ca na 1 km2 powierzchni wahała si od 16 w Łodzi do 48 Iwona B k 56 w Krakowie. Na podstawie wyznaczonego wska nika Deferta mo na stwierdzi , e w adnym z podregionów turystyka nie jest dominuj c form działal no ci gospodarczej i tym samym nie maj one wykształconej funkcji turystycznej. Tabela 10 Wska nik Charvata Wska nik g sto ci ruchu Wska nik g sto ci bazy noclegowej 1 Dolno ! l " skie podregiony: – jeleniogórsko-wałbrzyski – legnicki – wrocławski – m. Wrocław Kujawsko-pomorskie podregiony: – bydgoski – toru$ sko-włocławski Lubelskie podregiony: – bialskopodlaski – chełmsko-zamojski – lubelski Lubuskie podregiony: – gorzowski – zielonogórski Łódzkie podregiony: – łódzki – piotrkowsko-skierniewicki – m. Łód% Małopolskie podregiony: – krakowsko-tarnowski – nowos " decki – m. Kraków * Wska nik Schneidera i podregiony ) Wska nik Deferta Województwa Wska nik wykorzystania pojemno ci noclegowej Wska nik rozwoju bazy noclegowej Wska niki rozwoju turystyki w województwach i podregionach Polski w 2002 roku 2 1,8 3 54 4 178 5 98 6 30 7 79 8 3 3,0 0,5 0,7 1,1 1,2 68 18 19 77 26 294 43 47 130 95 98 94 63 114 80 23 39 25 68 21 88 21 16 1689 30 4 1 1 25 1 1,3 1,1 1,0 24 27 22 103 88 57 78 82 57 18 25 22 27 32 20 1 1 1 2,1 1,0 0,8 1,8 26 19 23 50 86 41 59 106 41 43 79 60 12 20 31 28 14 14 29 36 1 1 1 1 2,2 1,5 0,7 68 39 21 141 85 51 65 55 75 31 25 30 42 31 30 1 1 1 0,5 0,9 0,6 2,1 15 25 22 60 35 75 44 191 64 81 75 90 28 27 38 28 16 24 594 128 1 1 16 5 0,4 4,4 2,1 15 82 110 28 385 208 69 88 101 37 19 53 28 120 2541 1 6 48 ( ( ( ( ( ( ) ( ) * Intensywno ruchu turystycznego w województwach Polski 1 Mazowieckie podregiony: – ciechanowsko-płocki – ostroł# cko-siedlecki – warszawski – radomski – m. Warszawa Opolskie podregion – opolski Podkarpackie podregiony: – rzeszowsko-tarnobrzeski – kro ! nie$ sko-przemyski Podlaskie podregiony: – białostocko-suwalski – łom+ y$ ski Pomorskie podregiony: – słupski – gda$ ski – , Gda$ sk-Gdynia-Sopot l " skie podregiony: – północno ! l " ski – południowo ! l " ski – centralny ! l " ski – , rybnicko-jastrz# bski wi # tokrzyskie podregion – ! wi # tokrzyski Warmi$ sko-mazurskie podregiony: – elbl " ski – olszty$ ski – ełcki Wielkopolskie podregiony: – pilski – pozna$ ski – kaliski – koni$ ski – m. Pozna$ Zachodniopomorskie podregiony: – szczeci$ ski – koszali$ ski 57 2 0,7 3 36 4 69 5 100 6 53 7 52 8 1 0,5 0,7 0,3 0,5 1,2 0,6 15 12 16 11 81 14 30 29 41 34 137 34 65 44 134 73 117 61 32 18 53 25 69 24 12 7 26 12 2785 15 0 0 0 0 41 1 0,6 1,1 14 25 34 62 61 57 24 23 15 29 1 1 0,7 1,5 1,2 19 32 29 37 93 38 50 61 33 27 21 25 30 29 17 1 1 1 1,4 0,6 4,0 34 16 56 71 39 235 53 62 58 25 25 14 20 9 67 1 0 5 7,0 3,9 2,3 0,6 55 48 67 22 377 207 180 54 54 53 79 84 8 12 29 35 32 47 1213 86 4 4 42 2 0,7 2,7 0,2 0,3 0,7 41 76 10 8 22 56 245 19 16 44 82 89 82 55 60 59 28 42 28 30 38 94 238 1 3 6 25 1 0,7 2,4 22 50 44 130 60 55 30 21 25 29 1 1 1,5 3,1 2,6 1,2 26 78 33 33 68 196 106 71 46 64 41 60 18 25 13 28 19 46 15 37 1 2 1 1 1,0 1,6 0,5 1,2 1,2 6,9 27 30 16 34 63 80 55 84 35 69 106 517 53 51 66 58 86 75 26 18 31 28 51 12 17 29 18 33 1393 59 1 2 1 1 27 5 5,8 8,9 75 91 405 724 70 82 13 10 66 52 5 5 ródło: obliczenia własne na podstawie [4]. 58 Iwona B k Obszar Polski ma ró n atrakcyjno ze wzgl du na zró nicowanie rodowiska i nierównomierne zagospodarowanie na potrzeby turystyki. Warunkuje to bardzo zró nicowany rozkład przestrzenny ruchu turystycznego. Koncentruje si on w pewnych regionach i miejscowo ciach, podczas gdy inne, rozleglejsze obszary, nie s prawie wcale odwiedzane przez turystów. Konsekwencj tego stanu rzeczy jest małe znaczenie turystyki dla ekonomiki regionów, bud etów terenowych i dochodów ludno ci. Wła ciwie dla adnego regionu w Polsce turystyka nie jest głównym ródłem dochodów ani wiod c funkcj gospodarcz . W czterech województwach, najliczniej odwiedzanych, skupia si ponad 54% miejsc turystyki w Polsce. Wskazuje to na olbrzymi dysproporcj w zagospodarowaniu turystycznym i w konsekwencji rozmieszczeniu ruchu turystycznego. Województwa słabiej wyposa one w obiekty turystyczne cz sto dysponuj równie cennymi walorami turystycznymi i mogłyby przej - cz ruchu z terenów nadmiernie obci ' onych. Wymaga to jednak znacznych inwestycji. Turystyka ma ogromny wpływ na funkcjonowanie gospodarki. Przyczynia si do rozwoju innych jej sektorów i daje zatrudnienie coraz wi kszej liczbie osób. Na wiecie obserwuje si rosn c opłacalno turystyki. W poszczególnych krajach wyst puj jednak du e wahania. Dotycz one równie Polski, która jest krajem o du ym potencjale turystycznym i ekonomicznym, jednak nie w pełni wykorzystanym. Kraj nasz, b d c w okresie przemian ekonomicznych, musi stawia na rozwój turystyki. Jest to niezb dne do wyrównania bilansu płatniczego, tworzenia nowych miejsc pracy i przesuni cia zatrudnienia z przemysłu i rolnictwa do usług. Rozwój turystyki daje szans aktywizacji regionów i miejscowo ci turystycznych, które nie maj korzystnych warunków do rozwoju innych dziedzin gospodarki narodowej (na przykład region nowos decki). Na takich obszarach aktywizowanych przez turystyk podnosi si tempo ycia, poprawiaj warunki bytowe i kultura ycia codziennego mieszka ców5. Dla przyci gni cia wi kszej liczby turystów i podró nych nale y profesjonalnie zaprezentowa potencjał turystyczny przez dobrze zorganizowany, promowany i wprowadzony na rynek produkt turystyczny. Rozwój 5 Zob. [1], s. 120. Intensywno ruchu turystycznego w województwach Polski 59 turystyki i zwi zane z tym korzy ci ekonomiczne mog decydowa o przysz ło ci polskiego sektora turystycznego i jego miejsca w gospodarce narodowej. LITERATURA 1. Gaworecki W.W.: Elementy turystyki mi . dzynarodowej. Wydawnictwo Uniwersyte- tu Gda skiego, Gda sk 1993. 2. Naumowicz K.: Turystyka w strefie nadmorskiej województwa szczeci/ skiego. Wy- brane problemy funkcjonowania rynku. Uniwersytet Szczeci ski, Szczecin 1990. 3. Ostrowski S.: Ruch turystyczny w Polsce. Sport i Turystyka, Warszawa 1972. 4. Turystyka. GUS, Warszawa 1998–2001. 5. Warszy ska J., Jackowski A.: Podstawy geografii turyzmu. PWN, Warszawa 1978. INTENSITY OF TOURIST MOVEMENT IN POLISH VOIVODSHIPS Summary In the article we presented characteristics of tourist movement registered in accommodation base localised on the area of Polish voivodships. In the analysis we used the ratios of tourist movement development, which allowed describing the role of analysed region in development of tourist sector in Poland. Translated by Krzysztof Dmytrów