Gazetka nr 2 2014/2015 do ściągnięcia

Kącik dla rodziców
NADPOBUDLIWOŚĆ
PSYCHORUCHOWA
U DZIECI
OPRACOWAŁY:
Agnieszka Jaszczyk
Beata Kochaniak
Małgorzata Woźniak
Charakterystyka dziecka nadpobudliwego psychoruchowo
Dziecko porusza się biegiem, na niczym nie może dłużej skupić uwagi, nie
odkłada zabawek na wyznaczone miejsce, wchodzi w konflikty z innymi dziećmi, jego
zachowanie budzi niepokój najbliższych domowników, przysparza problemów
nauczycielom.
Pojawia się w tym momencie pytanie: czy trzeba udać się z nim do lekarza, psychologa, znachora, czy lepiej po prostu uzbroić się w cierpliwość? Zadaje je większość
rodziców dzieci sprawiających tego typu problemy. Nauczyciele w tym względzie wydają się być bezradni, pomimo tego, iż problem jest dość powszechny i sporo się na
ten temat pisze i mówi.
Termin „ nadpobudliwość psychoruchowa” zrobił ostatnio sporą karierę. Nadużywają go nauczycielki nauczania początkowego i przedszkoli. Diagnoza taka budzi
powszechny niepokój, a jednocześnie rodzi poczucie bezradności i małej sprawczości.
Współczujemy rodzicom tych dzieci, często obarczamy ich winą, staramy się zrzucić
odpowiedzialność za losy „ żywych” maluchów, szukając winnych zaistniałej sytuacji.
Tymczasem nie każde dziecko aktywne, ruchliwe, zapominalskie, krzykliwe jest
nadpobudliwe.
Nadpobudliwość ujawnia się wcześnie, między trzecim a piątym rokiem życia, ale
pierwsze objawy zaburzenia mogą dać o sobie znać w różnym wieku: zdarza się, że
stają się one widoczne dopiero w późnym dzieciństwie lub wręcz w okresie dorastania.
.
Niepokój może wzbudzać fakt wystąpienia następujących zachowań:
 Nadmierna ruchliwość - zarówno w zakresie dużej jak i małej motoryki – nie
jest w stanie usiedzieć w miejscu, ma często nerwowe ruchy rąk, które są ciągle
czymś zajęte, rusza nogami, chrząka, wydaje dziwne dźwięki.
 Brak samokontroli i refleksji na temat własnego zachowania.
 Trudności z koncentracja uwagi – słucha nieuważnie, rozprasza się, nie pamięta
co miało zrobić, robi wrażenie mało spostrzegawczego.
 Impulsywność – działa szybko, bez zastanowienia, akceptuje łatwo cudze pomysły, domaga się natychmiastowego zaspokojenia swoich potrzeb, wyrywa się
często z odpowiedzią zanim padnie pytanie, odpowiada bezmyślnie.
 Zaburzone relacje z rówieśnikami – stara się przejmować inicjatywę w zabawie, nie umie przegrywać, często w sposób niezamierzony zadaje krzywdę innym
dzieciom, jest krzykliwy, napastliwy, nie umie czekać na swoją kolej.
Trudności z uwewnętrznieniem swoich zachowań
i wypowiedzi – nazywają głośno to, co robią, co dezorganizuje zajęcia.
 Brak kontroli emocji, motywacji i stanu pobudzenia – co utrudnia funkcjonowanie w grupie, a czasem wręcz uniemożliwia realizację celów.
Jeśli uważamy, że dziecko jest nadpobudliwe psychoruchowo należy przeprowadzić
rozmowę z rodzicami zadając dodatkowe pytania dotyczące zachowania dziecka w domu:






Czy problemy z zachowaniem zdarzają się nagminnie, czy dotyczą tylko specyficznych sytuacji?
Czy dziecko na niczym nie może się skoncentrować, a może są sytuacje, przedmioty, które przyciągają jego uwagę i angażują na dłużej?
Czy kłopoty pojawiły się dawno czy miesiąc temu?
Czy dziecko nie umie opanować ataków złości, domaga się natychmiastowego
zaspokojenia swoich potrzeb?
Czy fakt, że dziecko jest ruchliwe dostrzegają inni, którzy o tym informują?
Jak pomóc dziecku nadpobudliwemu psychoruchowo?
Każde dziecko potrzebuje wiele zrozumienia, ale dziecku nadpobudliwemu jest
ono szczególnie potrzebne. Warto pamiętać, że jego zachowanie, męczące dla otoczenia jemu samemu sprawia również poważne problemy.
Dziecku nadpobudliwemu psychoruchowo można pomóc
w następujący sposób:







Organizując im środowisko zewnętrzne. Dziecko żyje w świecie
wewnętrznego niepokoju i dlatego świat wokół niego powinien być
uporządkowany.
Dziecko nadpobudliwe potrzebuje więcej zrozumienia, tolerancji
i cierpliwości ze strony dorosłych. Warto pamiętać, że jego zachowania,
męczące dla otoczenia, jemu samemu sprawiają również poważne
problemy - trudniej mu znaleźć przyjaciół, trudniej odnieść sukces,
trudniej usłyszeć pochwały.
Wprowadzaj porządek i rutynę. Większość dzieci lubi, kiedy rytm dnia jest
stały: znana pora wstawania, posiłków, obowiązków i kładzenia się spać. Daje im
to poczucie bezpieczeństwa i stałości. Poza tym układ nerwowy i cały organizm
dziecka ma czas na regenerację.
Ograniczaj bodźce. Ponieważ dziecko łatwo się rozprasza, należy się starać by
w domu był spokój. Należy unikać puszczania głośnej muzyki, zapraszania często
i wielu gości naraz, trzeba ograniczać przesiadywanie przed telewizorem czy
komputerem. Trzeba dbać o to, by dziecko mogło się skupić na jednej czynności.
Kiedy je, niech nie gra radio, kiedy czyta, niech nie je itp.
Mów jasno i wyraźnie. Staraj się, by to, co mówisz, było jak najbardziej konkretne. Zamiast ogólnego: „ posprzątaj zabawki”, powiedz raczej:
„ włóż klocki do pudełka”, zamiast: „ ale z ciebie niezdara”, powiedz:
„ trzymaj filiżankę za ucho”. Nie dawaj dziecku zbyt dużo możliwości
wyboru.
Staraj się planować. Dzieci nadpobudliwe wytrąca z równowagi wszystko, co
jest nagłe i niespodziewane.
Przewiduj za dziecko wydarzenia. Rozkładaj jego przyszłe zadania na prostsze,
mniej odległe czynności i natychmiast nagradzaj dziecko. Celem tych zabiegów














jest zastąpienie dziecku wewnętrznych, niewłaściwie funkcjonujących systemów
informacji, zasad i motywacji.
Zadbaj o miejsce pracy dziecka. Każde dziecko w wieku szkolnym,
a zwłaszcza nadpobudliwe powinno mieć wygodne i ciche miejsce do
pracy, z małą ilością przedmiotów dookoła. Najlepszy będzie jasny blat,
lampa i dwa pojemniki: na kredki i na długopisy. Miejsce do pracy
powinno być jasne i nie zagracone.
Kąpiel dziecka nadpobudliwego traktuj nie tylko jako zabieg higieniczny, ale też
jako doskonały moment do relaksu i wyciszenia.
Interweniuj w sytuacjach konfliktowych, w jakie uwikłało się dziecko, reguluj
jego zachowania, ucz go innego sposobu negatywnych uczuć.
Zachęcaj dziecko do wykonywania różnego rodzaju prac plastycznych, które
pomogą mu uzewnętrznić jego uczucia.
Dostosowuj tempo pracy i zabawy do możliwości psychofizycznych dziecka.
Daj dziecku szansę wypowiadania się, jednocześnie porządkuj jego wypowiedzi,
pamiętając o tym, że dziecko ma skłonność do udzielania pochopnych wypowiedzi.
Rozbudzaj w dziecku zainteresowania i angażuj go w bardzo konkretnym działaniu.
Bądź elastycznym rodzicem. Pamiętaj, że twoje metody wychowawcze mogą cię
zawieść. Dziecko nadpobudliwe wymaga jasno określonych reguł, ale nadmierny
rygoryzm często daje odwrotny skutek do zamierzonego.
Staraj się konfrontować dziecko z konsekwencjami własnych zachowań.
Przypominaj i podpowiadaj mu, jak ma postępować, aby lepiej zorganizować czas
i móc korzystać z rozmaitych wskazówek.
Współpracuj z przedszkolem do którego uczęszcza twoje dziecko – dbaj o
jego pozytywny wizerunek w oczach innych.
Baw się razem z dzieckiem. Są zabawy, które mogą powoli ale dość skutecznie
pomóc wyciszyć dziecko i poprawić jego funkcjonowanie przedszkolne i społeczne.
Przypominaj dziecku o jego obowiązkach, umieszczając, np. karteczki
z różnymi napisami lub obrazkami – symbolami w widocznych
miejscach.
Podsuwaj dziecku rozwiązania alternatywne. Zamiast mówić, żeby przestało
coś robić, staraj się mu podsunąć, co mogłoby zacząć robić.
Możesz, po konsultacji z lekarzem podawać leki. Poprawiają one zdolność
hamowania i regulowania impulsywnych zachowań. Współczesne leki zapewniają
znaczna poprawę w zachowaniu dzieci. Stają się one mniej impulsywne, lepiej
zapamiętują, przejawiają większą samodzielność, dzięki temu stają się bardziej
lubiane w gronie rówieśników i nauczycieli.
Bibliografia:
1. R. A. Barkley „ Dzieci nadpobudliwe i roztargnione” w : Świat Nauki, Listopad
1998
2. E. Chmielewska „ Zabawy logopedyczne i nie tylko. Poradnik dla nauczycieli i rodziców”. Kielce 1995
3. J. Makowska „ Dzieci trudne do kochania”. Instytut Wydawniczy CRZZ
4. H. Nartowska „ Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo”. Warszawa 1972
5. T. Opolska, E. Potemska „ Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo. Program korekcji zachowań”. Warszawa 1999
6. T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka „ Nadpobudliwość psychoruchowa u
dzieci”. Lublin 1999
Jak rozsądnie nagradzać dzieci
„Nagradzaj dziecko za dobre zachowanie”- rodzice często słyszą tę radę, ale słowo
nagroda może być mylące. Jest wiele rodzajów nagród - od pochwały, poprzez nową
zabawkę, do specjalnego traktowania. Poniżej zamieszczamy kilka wskazówek, jak
używać różnych rodzajów nagród.

Nagrody naturalne.
Za dobre zachowanie dzieci często są nagradzane w sposób naturalny. Na przykład
po skończeniu trudnego zadania czują się dumne. Zwracaj uwagę dziecka na
korzyści i dobre samopoczucie, które pojawiają się, gdy zrobi coś pożytecznego:
„Pościeliłeś łóżko! Musisz byś z siebie dumny!” lub „ Pozbierałeś zabawki, gdy cię o
to poprosiłam. A więc mamy czas na jeszcze jedną bajkę na dobranoc.”

Pochwała.
Powinna być stosowana częściej niż inne nagrody. Pochwała za właściwe zachowanie
wywołuje w dzieciach pozytywne uczucie i chęć powtarzania takich zachowań. Chwal
za konkretne postępowanie: „Jestem dumna, że pozwoliłeś Łucji pobawić się swoją
zabawką”. Jeśli dziecko robi coś, czego nie lubisz, na przykład krzyczy, pamiętaj o
chwaleniu przeciwnych zachowań przy każdej nadarzającej się sposobności:
„Dziękuję, że mówisz ściszonym głosem”.

Specjalne traktowanie.
Gdy dzieci zachowują się odpowiedzialnie, zapracowują sobie na zaufanie rodziców.
Do okazywania tego służą przywileje, czyli specjalne traktowanie. Na przykład:
„Bardzo dbasz o swoje książki. Chodźmy do księgarni, żebyś mógł sam sobie wybrać
nową książkę”.

Nagrody.
Powinny być stosowane jako środek, gdy twoje dziecko musi poprawić swoje
zachowanie, a inne metody się nie sprawdziły. Niech nagrodą będzie coś, o czym
dziecko marzy. Spytaj: „Jeśli dostałbyś pieniążki, co byś za nie sobie kupił?” Albo: „
Czy jest jakieś wyjątkowe miejsce, do którego chciałbyś się wybrać z mamą czy
tatą?”
Opracowała: Katarzyna Barańska (Na podstawie „Rodzice i przedszkole”
wyd. Dr Josef Raabe Spółka Wydawnicza Sp. z. o. o.)
Źródła agresji u dzieci w wieku przedszkolnym
i sposoby jej redukowania.
W dzisiejszych czasach możemy zaobserwować znaczne nasilenie agresji. Często
zastanawiamy się co jest tego powodem.
Agresywne zachowanie może przyjąć formę agresji fizycznej i słownej.
Zachowanie dziecka agresywnego cechuje brak zdyscyplinowania, naruszanie zasad
ustalonego regulaminu- kontraktu oraz obowiązujących norm współżycia.
Niepokojącym jest to, że mimo działań wyjaśniających, że ranienie innych osób jest
wbrew zasadom, liczba zachowań agresywnych wydaje się rosnąć z każdym dniem.
Dzieci w różnych okresach swojego życia mogą się złościć, gniewać albo
zachowywać agresywnie. Każde z nich ma przecież prawo do chwili słabości.
Gromadząc doświadczenia dzieci próbują różnych rzeczy, badają granicę, do której
mogą się w swoich zachowaniach posunąć. Chcą wiedzieć na ile im pozwolimy. Czy na
głośny krzyk dziecka reagujemy natychmiast, czy też jeszcze pozwolimy mu uderzyć,
znieważyć czy w końcu kopnąć kolegę ?
Każde dziecko od czasu do czasu zachowuje się agresywnie. Najważniejsze
jednak, to nie dopuścić, aby przejawy agresji i złości były stałym, powtarzającym się
sposobem postępowania.
Częścią pracy nauczyciela jest pomaganie dzieciom w zrozumieniu przeżywanych
przez siebie uczuć, wyrażaniu ich i radzeniu sobie z nimi.
Odpowiednia ekspresja złości jest jednak dla wielu dzieci trudna.
Świadome, ukierunkowywane przezwyciężanie wybuchów złości środkami
pedagogicznymi jest niezwykle potrzebne. Jeśli tłumimy emocje, to one nie znikają, ale
się kumulują, nawarstwiają i potem może nastąpić wybuch niewspółmierny do bodźca.
Dzieci najlepiej uczą się poprzez własne bezpośrednie doświadczenia.
I. Reakcje agresywne dzieci
Zachowania agresywne mogą wynikać z wielu różnych czynników, tj. temperamentu
dziecka czy przebytych chorób. Najważniejszym czynnikiem jest jednak atmosfera
rodzinnego domu i wszelkich innych środowisk (również przedszkolnego), w których
dziecko przebywa.
Jedną z najczęstszych przyczyn agresji jest brak rodzinnego ciepła. Dziecko
potrzebuje kontaktu z dorosłymi, a szczególnie z mamą i tatą. Jeżeli ma tego kontaktu
za mało, przestaje się czuć kochane i chronione. Aby uniknąć przeżywania smutku i
żalu, staje się złe na cały świat.
Inną przyczyną agresji mogą być niewłaściwe wzorce rozwiązywania konfliktów.
Jak wiadomo nasze dzieci uczą się poprzez naśladownictwo. Jeśli krzyczą, biją, nie
szanują, to bądźmy pewni, że nie przyszły z tym dorobkiem na świat. One nauczyły się
tego od nas - dorosłych. Nierzadko bywa tak, że my sami dajemy dzieciom darmową
lekcję agresji.
Ostatnią przyczyną, o której wciąż za mało się mówi, jest oglądanie w telewizji
nieodpowiednich programów, filmów, a nawet bajek.
Zachowania agresywne w przedszkolu to nic innego jak: kłótnie, sprzeczki, przezwiska,
obraźliwe słowa, ciągnięcie za włosy, prowokacja, popychanie, bicie szczypanie,
gryzienie, kopanie, zabieranie i niszczenie zabawek, wyśmiewanie, drwienie, dokuczanie.
Agresja to również brak przyzwolenia na przyłączenie się do zabawy, wykluczenie
kogoś z rozmowy, zabawy, zemsta, groźba, dręczenie, onieśmielanie.
II. Formy pozbywania się złości
Za pośrednictwem gier i zabaw przeciwko agresji możemy uczyć dzieci
opanowywać i przezwyciężać złość i agresję, budować poczucie własnej wartości i
silnej osobowości, nawiązywać kontakty nie agresywne i pokojowo rozwiązywać
konflikty.
Oto kilka akceptowanych społecznie form pozbywania się, odreagowywania złości,
zanim złość zapanuje nad dzieckiem:
- skrzynia złości lub pudełko z gazetami, które można gnieść do woli,
- przelanie złości na papier- malowanie z rozmachem jaskrawymi farbami na dużych
arkuszach papieru,
- tłuczenie gliny, wałkowanie jej, ugniatanie,
- "ludzik złości" - skarpeta z namalowaną twarzą, do której można włożyć rękę i
powiedzieć jej o swoim zdenerwowaniu,
- uderzanie we wszystkie garnki i patelnie w kąciku złości,
- spłukiwanie złości wraz z wodą w toalecie,
- wczołganie się do namiotu złości i leżenie na poduszkach,
- ustawienie obok siebie tabliczki nastroju, napis "złość", rysunek czarnej i czerwonej
błyskawicy lub inny,
- woreczek złości, w którym zamykamy złość,
III. Konsekwencje
Bardzo ważne jest, by wszyscy z góry wiedzieli, jakie działania uważane są za
niewłaściwe oraz co się stanie, gdy postąpimy wbrew ustanowionym regułom. "Sankcje"
można przygotować razem z dziećmi na wypadek agresywnych zachowań wywołujących
złe skutki. Takimi skutkami są: wyrządzenie krzywdy innym, obrażanie ich, poniżanie,
izolacja. Psychologowie są zdania, że sankcje powinny być prawdziwymi karami, w
postaci np.
- dodatkowych zadań, - utraty przywilejów np. utrata funkcji dyżurnego, itp., wykluczenie na pewien czas z zajęć grupy. Pod żadnym pozorem nie mogą być
stosowane kary cielesne ani poniżanie dziecka.
Opracowała na podstawie materiałów zebranych w internecie: Marzena Rutkowska.
ŚPIEWAĆ KAŻDY MOŻE? KAŻDY POWINIEN !
Zoltan Kodaly - węgierski kompozytor , który zreformował system nauczania
muzyki na Węgrzech uważał ,że ,, wychowanie muzyczne powinno zaczynać się
na 9. miesięcy przed narodzeniem dziecka. "Śpiew ciężarnej kobiety, jej aktywność
ruchowa przy muzyce, percepcja muzyki czy gra na instrumencie wywiera korzystny
wpływ na rozwój inteligencji muzycznej dziecka. W okresie po niemowlęcym naturalną
formą ekspresji staje się śpiew. Już od około 19. miesiąca życia dziecka można
zauważyć w jego śpiewie zwroty melodyczne i rytmiczne charakterystyczne dla kręgu
kulturowego, z którego pochodzi. W okresie przedszkolnym muzykę łączy się
z zabawą ruchową dostarczając dziecku wiele radości. W tym okresie zwiększa się też
wrażliwość na zmiany dynamiczne w muzyce oraz rozwija się poczucie rytmu.
Czterolatek potrafi rozpoznać piosenkę na podstawie wystukanego rytmu. W okresie
nabywania dojrzałości szkolnej muzyka staje się dla dziecka ważnym źródłem
zainteresowań i obszarem intelektualnych działań. Zwiększa się zakres czysto
śpiewanych dźwięków, rośnie umiejętność poprawnego posługiwania się głosem.
Zdaniem E. Gordona (muzyk, współtwórca własnej oryginalnej teorii i koncepcji
wychowania muzycznego) poziom uzdolnień muzycznych zaczyna spadać po urodzeniu,
dlatego najważniejsze dla rozwoju muzycznego dziecka jest bogate muzycznie
środowisko, jakie można mu zapewnić do 9. roku życia. Po tym okresie zdolności
stabilizują się i przestają podlegać wpływom środowiska zewnętrznego, nawet gdyby
ten wpływ był nadzwyczaj sprzyjający. Trzeba więc starać się jak najlepiej
wykorzystać etap przedszkolny, aby dziecko rozwinęło umiejętności muzyczne.
Śpiewanie piosenek, prowadzone w sposób właściwy, wpływa na rozwój klatki piersiowej
oraz wzmocnienie wiązadeł głosowych. Zajęcia grupowe prowadzone przy muzyce lub
śpiewie kształcą ogólną koordynację ruchową dziecka oddziaływując dodatnio na pracę
narządów wewnętrznych (płuca, serce) oraz układ nerwowy. Zajęcia umuzykalniające
rozwijają wyobraźnię dziecka wzbogacając jego słownictwo i poprawiając wymowę.
Treść poznawanych piosenek rozszerza zakres jego wiadomości o świecie i ludziach.
Opanowanie tekstu słownego ćwiczy pamięć, sprzyja rozwojowi prawidłowej wymowy
oraz umożliwia prowadzenie zajęć ortofonicznych w zawiązku z opracowaną piosenką.
W czasie zajęć muzycznych dziecko uczestniczy w następujących formach aktywności:
ruch przy muzyce, śpiew, gra na dziecięcych instrumentach perkusyjnych, słuchanie
muzyki, tworzenie muzyki. Zachęcajmy dzieci, aby zaśpiewały w domu piosenkę, której
nauczyły się w przedszkolu, ale też w miarę możliwości śpiewajmy razem z dzieckiem.
Myślę, że każdy pamięta ile radości sprawia zabawa przy piosence
np. Stary niedźwiedź, Dwóm tańczyć się zachciało, Rolnik sam w dolinie.
Warto też wybrać się z dzieckiem do filharmonii lub teatru na koncert przeznaczony
dla dzieci na pewno nie będzie to czas stracony - zachęcam.
Opracowała muzykoterapełtka: Dorota Wiśniewska