GMINNY PROGRAM WSPIERANIA RODZINY W ZIELONKACH

GMINNY PROGRAM WSPIERANIA
RODZINY DLA GMINY ZIELONKI
NA LATA 2013- 2015
Zielonki 2013
1
Spis treści:
1. Wstęp.
2. Podstawa prawna.
3. Charakterystyka społeczno-demograficzna Gminy Zielonki.
4. Diagnoza rodzin w gminie Zielonki.
5. Charakterystyka infrastruktury społecznej w Gminie Zielonki.
a) instytucje o charakterze oświatowym,
b) środowiskowe formy wsparcia dla dzieci i młodzieży,
c) inne organizacje i instytucje działające na rzecz rodziny.
6. Diagnoza-analiza SWOT.
7. Cel główny, cele szczegółowe, działania, wskaźniki i źródła finansowania.
8. Efekty i realizacja programu.
9. Monitoring i ewaluacja.
10. Podsumowanie.
2
1. Wstęp
Gminny Program Wspierania Rodziny dla Gminy Zielonki na lata 2013-2015 został
przygotowany, w związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2012 r., ustawy z dnia
9 czerwca 2011r. o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej.
Jak wynika z obowiązującego obecnie stanu prawnego, systemem pieczy zastępczej
nazywamy zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki
i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania tej opieki i wychowania
przez rodziców.
Jednostkami organizacyjnymi wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej są
jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego wykonujące zadania w zakresie wspierania
rodziny i systemu pieczy zastępczej, placówki wsparcia dziennego, organizatorzy rodzinnej
pieczy zastępczej, placówki opiekuńczo-wychowawcze, regionalne placówki opiekuńczo
terapeutyczne, interwencyjne ośrodki preadopcyjne, ośrodki adopcyjne oraz podmioty,
którym zlecono realizację zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.
Troska o dobro dzieci, rodziny jako podstawowej komórki społecznej stanowi ważny
aspekt polskiego ustawodawstwa. Małżeństwo, macierzyństwo oraz rodzicielstwo objęte są
opieką i ochroną Rzeczypospolitej Polskiej na mocy art. 18 Konstytucji Rzeczypospolitej.
Ponadto sytuacja rodziny i jej członków zabezpieczana jest licznymi regulacjami prawnymi
zawartymi między innymi w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, Kodeksie karnym,
cywilnym, postępowaniu cywilnym oraz w Kodeksie pracy.
Należy podkreślić, że działania na rzecz rodziny to działania na rzecz całej wspólnoty
lokalnej. Wspierając rodzinę przyczyniamy się do jej rozwoju i wzmacniania więzi w całej
społeczności. W rodzinę należy inwestować i wierzyć w możliwości samodzielnego
wykonywania podstawowych funkcji, a szczególnie w wypełnianiu funkcji opiekuńczowychowawczych.
Rodzina stanowi pierwsze naturalne i najważniejsze środowisko wychowawcze dziecka.
To właśnie ona przygotowuje młodego obywatela do życia w społeczeństwie, wyznacza
aspiracje, określa wzory i wartości, do których powinien dążyć. Dlatego tak bardzo istotne
jest, aby rodzina funkcjonowała w sposób prawidłowy i należycie spełniała swoje
podstawowe funkcje.
Współczesna rodzina musi stawiać czoła wielu wyzwaniom i zagrożeniom związanym
m.in. z aktualną sytuacją społeczno-ekonomiczną oraz przemianami kulturowymi
i politycznymi w kraju. Rodzina powinna mieć możliwość samodzielnego zmierzenia się
z nimi. Niestety niektóre zagrożenia i problemy takie jak bezrobocie, przemoc, niewydolność
3
wychowawcza czy uzależnienia, niejednokrotnie prowadzą do sytuacji, w której rodzina nie
jest w stanie poradzić sobie bez pomocy z zewnątrz. Dlatego istotny element pracy lokalnych
samorządów powinny stanowić działania pomocowe na rzecz rodziny. Pomoc ta powinna
opierać się na wykorzystywaniu zasobów własnych rodziny i wspieraniu jej w wypełnianiu
funkcji opiekuńczo– wychowawczej.
Program jest zatem szansą dla wielu rodzin zamieszkujących na terenie Gminy. Zawarte
w nim propozycje pomocowe zakładają kompleksowe działania na rzecz poprawy sytuacji
dzieci i rodzin oraz wspierają rodzinę w prawidłowym wypełnianiu funkcji. Działania
skierowane są do rodzin naturalnych, rodzin zagrożonych różnego typu dysfunkcjami, rodzin
patologicznych,
a
do
także
dzieci
i
młodzieży
zagrożonych
uzależnieniami
i niedostosowaniem społecznym.
2. Podstawa prawna.
Działania w zakresie rozwoju pieczy zastępczej, w tym zadania zapisane w niniejszym
Programie,
podejmowane
i
realizowane
są
w
oparciu
o
następujące
przepisy
i dokumenty:
1.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r.
Nr 42, poz.1591 z późn. zm.)
2.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
(tekst jednolity Dz. U. z 2013 poz. 135 z późn. zm.)
3.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r.
poz. 182 z późn, zm.)
4.
Ustawa z dn. 29 grudnia 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego „Pomoc państwa
w zakresie dożywiania” ( Dz. U. z 2005 r. Nr 267 poz. 2259 z późn. zm. )
5.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r.
Nr.180, poz.1493 z późn. zm.)
6.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Zielonki na lata 2006 – 2015
4
3. Charakterystyka społeczno-demograficzna gminy Zielonki.
Gmina Zielonki położona jest w województwie małopolskim w powiecie krakowskim
w dorzeczach rzek Prądnika i Białuchy w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego.
Jest najbliżej położoną od centrum Krakowa gminą w województwie małopolskim.
W skład gminy wchodzi 19 sołectw, które łącznie zajmują powierzchnię 48,59 km2. Ze
względu na bliskość Krakowa, a także na walory środowiskowe, gmina Zielonki nazywana
jest „zielonymi przedmieściami Krakowa.” Liczba jej ludności na koniec 2012 r. wynosiła
18804 mieszkańców, z czego w wieku przedprodukcyjnym liczba kobiet stanowiła 2064,
a mężczyzn 2130; natomiast w wieku produkcyjnym było 5758 kobiet i 6064 mężczyzn
( wg. stanu na dzień 07.03.2013 r. ewidencji ludności prowadzonej przez Urząd Gminy
Zielonki).
Gęstość zaludnienia Gminy Zielonki na koniec 2012 r. wynosiła 388,5 osób/km2.
Gmina Zielonki jest gminą wiejską, jednak już ze znaczną zabudową o charakterze
podmiejskim (duża ilość domów jednorodzinnych w zwartej zabudowie). Południowa część
gminy ma charakter podmiejskiego osiedla o zabudowie jednorodzinnej, północna część ma
charakter rolniczy. Gmina powoli traci swój rolniczy charakter i staje się „sypialnią”
Krakowa. Bliskość miasta, dobrze rozwinięta sieć dróg, dogodna komunikacja oraz
rozwinięta infrastruktura techniczna (wodociąg, kanalizacja, gaz, energia elektryczna)
powodują duży ruch budowlany i migracje ludności z miasta na obszary wiejskie z zabudową
podmiejską. Atrakcyjne położenie i struktura gminy przyciąga coraz więcej nowych
mieszkańców, dlatego mówi się o gminie, że jest "zieloną sypialnią wielkiego Krakowa".
Jednym z głównych powodów wysokiej pozycji gminy Zielonki na rynku mieszkaniowym są
inwestycje infrastrukturalne, na które co roku przeznacza się tu około 40% budżetu gminy.
Znaczna część tych środków wydawana jest na inwestycje z zakresu ochrony środowiskabudowę kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni, rozbudowę sieci wodociągowych. Mają one
szczególne znaczenie, ze względu na położenie gminy na obszarach chronionych,
w dorzeczach rzek Prądnika i Białuchy oraz Ojcowskiego Parku Narodowego, a także ze
względu na szybki rozwój mieszkalnictwa i stały wzrost liczby podmiotów gospodarczych.
Oprócz dobrze rozwiniętej infrastruktury technicznej, duże znaczenie przykłada się tu do
rozwoju infrastruktury społecznej. Aż 75 % szkół to niedawno wybudowane, nowoczesne,
spełniające wysokie wymagania techniczne i estetyczne obiekty oświatowe.
Na terenie gminy Zielonki silnie rozwinięty jest sektor prywatnej przedsiębiorczości,
działa tu ponad 1822 (źródło: CEIDG) podmiotów gospodarczych, głównie z sektora usług.
Nadal spora część mieszkańców utrzymuje się z rolnictwa - rozwija się tu głównie produkcja
warzywniczo-sadownicza oraz roślin ozdobnych, prowadzona przez małe gospodarstwa
5
rodzinne. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego (w/g ewidencji podatkowej) wynosi
1,74 ha. Coraz częściej jednak głównym źródłem utrzymania mieszkańców staje się praca
poza gospodarstwem rolnym. Przejawem dbałości o wypoczynek mieszkańców i turystów jest
planowane na 2013 rok wytyczenie i oznakowanie 40 km szlaków rowerowych
przebiegających przez najciekawsze miejsca w gminie.
4. Diagnoza rodzin w gminie Zielonki.
Z danych pochodzących z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań
2002 wynika, że w gminie Zielonki, jak pokazuje tabela nr 1,
funkcjonowało 4412
gospodarstw domowych, z czego 3259 stanowiły gospodarstwa jednorodzinne, natomiast 841
gospodarstwa nierodzinne (jednoosobowe i wieloosobowe).
Tabela nr 1. Typy gospodarstwa domowego
L.p.
Typ gospodarstwa domowego Liczba
Odsetek
1.
jednorodzinne
3259
73,87%
2.
dwurodzinne
300
6,80%
3.
trzy i więcej rodzinne
12
0,27 %
4.
nierodzinne
841
19,06%
Ogółem
4412
100%
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, NSP 2002, opracowanie własne
Z powyższej tabeli wynika, że w Gminie Zielonki gospodarstwa rodzinne obejmują
3571 osób , co stanowi 80,94 % ogółu mieszkańców.
Tabela nr 2. Typy rodzin z dziećmi
L.p.
Typy
dziećmi
rodzin
z Liczba Odsetek
1.
małżeństwa
2426
79,23%
2.
partnerstwa
9
0,29%
3.
samotne matki
546
17,83%
4.
samotni ojcowie
81
2,65%
5.
Ogółem
3062
100%
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, NSP 2002, opracowanie własne
6
Z analizy tabeli 1 i 2 wynika, iż wśród 3571 gospodarstw rodzinnych (jedno i więcej
rodzinnych) 3062 stanowiły rodziny z dziećmi, gdzie większość (ponad 79 %) to rodziny
pełne, czyli małżeństwa z dziećmi. Drugą co do liczebności grupą były matki samotnie
wychowujące dzieci (niespełna 18 %), kolejną-samotni ojcowie - 2,65 %. Najmniejszy udział
w strukturze rodzin z dziećmi miały partnerstwa, których w badanym roku było na terenie
gminy zaledwie 0,29 %. Większość dzieci w gminie Zielonki wychowywała się zatem
w rodzinach pełnych.
Tabela nr 3. Rodziny z dziećmi w gospodarstwach domowych do lat 24
Lp.
Liczba
rodzinie
dzieci
w
małżeństwa
liczba
odsetek
rodziny z dziećmi ogółem
Liczba
odsetek
1.
1 dziecko
791
39,16%
1019
42,32%
2.
2 dzieci
871
43,12%
987
40,99%
3.
3 dzieci
259
12,82%
294
12,21%
4.
4 i więcej
99
4,90%
108
4,48%
ogółem
2020
2408
Źródło: Główny Urząd Statystyczny, NSP 2002, opracowanie własne
Największą grupę rodzin z dziećmi stanowiły rodziny z 1 dzieckiem - 1019 (42%),
z czego 39% to małżeństwa. Ponadto rodzin z dwójką dzieci było 987 (40 %), w tym
małżeństw 871 (43%). Znacznie mniej rodzin, zarówno wśród małżeństw jak i rodzin ogółem,
zajmowało się wychowaniem 3 dzieci (odpowiednio 12,82% i 12,21%). Natomiast
wychowaniem 4 dzieci i więcej zajmowało się 4,90% małżeństw, a 4,48% rodzin ogółem.
7
Tabela nr 4. Liczba rodzin i osób objętych pomocą społeczną
L.p.
Rok
Liczba osób
w rodzinie
korzystających
z pomocy
społecznej
Liczba
rodzin
korzystających
z pomocy
społecznej
Liczba
mieszkańców
Odsetek
mieszkańców
korzystających
z pomocy
społecznej
1.
2009
131
336
16 681
2,01%
2.
2010
218
586
17490
3,35%
3.
2011
215
610
18169
3,36%
4.
2012
234
633
18804
3,37%
Źródło: GOPS Gminy Zielonki, opracowanie własne
Jak wynika z powyższej tabeli, procent ludności pobierającej świadczenie z systemu
pomocy społecznej (bez względu na rodzaj i formę) w stosunku do ogólnej liczby ludności,
wzrósł z 2,01% w roku 2009 do 3,37% w 2012 roku. Od roku 2009 dało się zaobserwować
wzrost ilości osób korzystających ze świadczeń pomocy społecznej.
Tabela nr 5. Przyczyny objęcia pomocą w latach 2009-2012
Wyszczególnienie
Ubóstwo
Liczba rodzin Liczba rodzin Liczba rodzin Liczba rodzin
2009 rok
2010 rok
2011 rok
2012 rok
89
94
101
102
Bezdomność
4
1
3
4
Sieroctwo
0
0
2
0
18
16
16
12
w tym :
Wielodzietność
16
11
Bezrobocie
48
71
75
78
Niepełnosprawność
108
121
120
114
Długotrwała choroba
126
140
132
143
35
44
54
79
Ochrona
macierzyństwa
Bezradność w
sprawach
opiekuńczych
12
9
8
w tym:
Rodziny niepełne
24
25
26
32
Rodziny wielodzietne
0
2
3
5
Przemoc w rodzinie
5
3
4
8
12
18
25
24
Pomoc po zwolnieniu z
zakładu karnego
Zdarzenie losowe
4
4
1
4
4
16
2
2
Sytuacja kryzysowa
3
0
45
25
Alkoholizm
Źródło: GOPS Gminy Zielonki, opracowanie własne
Powód korzystania z pomocy,
jakim jest bezradność w sprawach opiekuńczo-
wychowawczych, ma tendencję wzrostową. Dane te potwierdzają konieczność przedstawienia
propozycji pomocowych, które będą wspierać rodzinę w jej prawidłowym funkcjonowaniu.
Dążąc do zapewnienia skutecznego rozwiązywania problemów rodzin i ich kryzysów
koniecznym jest opracowanie i realizacja lokalnych programów budowania systemu opieki
nad dzieckiem i rodziną.
Tabela nr 6. Typy rodzin objętych pomocą ośrodka w latach 2007-2012
Rok
2007
Rok
2008
Rok
2009
Rok
2010
Rok
2011
Rok
2012
Ogółem:
71
86
81
111
92
115
o liczbie dzieci:
1
2
15
18
18
29
24
34
27
35
29
46
31
41
3
12
19
19
23
23
24
4
1
2
5
5
6
7
5
6
4
6
3
4
4
6
6
4
2
3
2
3
7 i więcej
4
4
2
2
2
2
Rodziny z
dziećmi
Źródło: dane własne
Jak wynika z powyższych danych, liczba rodzin z dziećmi korzystających z pomocy
tut. Ośrodka na przestrzeni lat 2007 – 2009 pozostaje prawie niezmienna. Zauważalny
wzrost nastąpił w 2010 roku. W roku 2011 nastąpił niewielki spadek liczby rodzin
9
korzystających z pomocy społecznej, natomiast w roku 2012 dało się zaobserwować
ponownie tendencję wzrostową.
Tabela nr 7. Liczba rodzin dysfunkcyjnych
L
.p.
R
ok
1
Liczba
rodzin
dysfunkcyj
nych
14
Liczba dzieci
wychowującą się w
rodzinie
dysfunkcyjnej
34
2
010
2
2
17
40
.
011
3
2
22
64
.
012
Źródło: GOPS Gminy Zielonki, opracowanie własne
.
Wykres 1. Liczba rodzin dysfunkcyjnych (lata 2010-2012)
70
L iczba rodzin
dys funckyjnych
60
50
40
30
liczba małoletnich
dzieci wychowujących
s ię w rodzinie
dys funkcyjnej
20
10
0
2010
2011
2012
Źródło: GOPS Gminy Zielonki, opracowanie własne
Jak wynika z powyższej tabeli, liczba rodzin dysfunkcyjnych z roku na rok wzrasta
w niepokojącym tempie. Rodzina dysfunkcyjna to taka rodzina, która poprzez zaburzone
relacje, zasady, role społeczno - rodzinne czy komunikację nie zapewnia swoim członkom
możliwości zdrowego i pełnego funkcjonowania. Mianem rodziny dysfunkcyjnej określa się
często rodzinę, gdzie jedna lub kilka osób jest uzależnionych (np. od alkoholu, leków,
narkotyków, itd.), w której dochodzi do przemocy lub też któryś z jej członków nie może
realizować swojej roli, ze względu na doświadczane zaburzenia psychiczne. Bez względu na
to czy zaburzona jest jedna, czy wiele osób w rodzinie, to problem dotyczy całej rodziny,
10
ponieważ rodzina funkcjonuje jako całość i jest czymś więcej niż tylko sumą poszczególnych
osób.
Jednym z głównych zadań gminy jest pomoc rodzinie z różnymi dysfunkcjami,
poprzez udzielenie jej wsparcia oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa. W gminie
Zielonki od września 2011 działa Punkt Informacji, Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych
Przemocą w Rodzinie. W ramach ww. punktu świadczona jest pomoc prawna, konsultanta
prawnego oraz pracownika socjalnego.
Ponadto na terenie Gminy Zielonki działa grupa samopomocowa oraz grupa wsparcia
Al- Anon, która jest wspólnotą krewnych i przyjaciół alkoholików. Grupa wsparcia ma na
celu rozwiązywanie problemów rodzin z problemem alkoholowym.
Poza tym, od kilku lat na terenie Gminy Zielonki działa 6 świetlic środowiskowych,
które wspierają rodziców w wychowaniu i kształceniu dzieci. Podczas zajęć dzieci rozwijają
swoje zainteresowania, poszerzają swoją wiedzę oraz nabywają umiejętności pomagające
radzić sobie z problemami.
Dane dotyczące liczby rodzin zastępczych i umieszczonych w nich dzieci z Gminy
Zielonki, z podziałem na typy rodzin obrazuje poniższa tabela. Informacje uzyskano
z Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Krakowie.
Tabela nr 8. Liczba rodzin zastępczych i liczba dzieci w nich umieszczonych
Rok
Rodzina
zastępcza
spokrewniona
Rodzina
zastępcza
niespokrewniona
Pogotowie
rodzinne
Liczba
dzieci
0
Rodzina
zastępcza
zawodowa
wielodzietna
Liczba
Liczba
rodzin
dzieci
0
0
2007
Liczba
rodzin
5
Liczba
dzieci
8
Liczba
rodzin
0
2008
5
8
2009
5
2010
2011
Razem
Liczba
dzieci
1
Liczba
rodzin
5*
Liczba
dzieci
9**
Rodzina
zastępcza
poza
powiatem
Liczba
dzieci
0
0
0
0
0
0
5*
8
0
6
0
0
0
0
3
5*
9**
0
5
6
0
0
0
0
2
5*
8**
0
6
8
0
0
0
0
6
6*
14**
0
* tylko rodziny spokrewnione
** w tym dzieci w pogotowiu rodzinnym
11
Tabela nr 9. Liczba osób objętych pomocą w formie dożywiania
1.
Rządowy
Program „Pomoc
państwa w
zakresie
dożywiania„
Ogółem
w tym dla
:
Dzieci
( posiłek)
209*
13.132
Liczba
osób
Liczba
świadczeń
Liczba
Liczba
osób
225
świadczeń
2012
2011
świadczeń
Liczba
Rodzaj
świadczenia
osób
L.p.
Liczba
2010
17.721
253
13.564
99
10.331
8
1.602
134
206
112
11.006
119
13.266
pozostałe osoby
(posiłek)
13
1.362
19
2.953
zasiłek celowy
82
95
96
123
świadczenia
rzeczowe
9
9
0
0
0
0
pomoc w formie
posiłku nie
wymagająca
przeprowadzenia
wywiadu
środowiskowego
14
660
14
1.379
16
1.425
* rzeczywista liczba osób (osoba, która korzysta z pomocy w ramach programu liczona jest tylko jeden raz)
Źródło: GOPS Gminy Zielonki ( sprawozdanie absolutoryjne za rok 2012), opracowanie własne
Analiza tabeli zamieszczonej powyżej pokazuje, jak na przestrzeni lat 2010-2012 uległa
zmianie liczba osób objętych pomocą w formie dożywiania. Ogólna liczba osób
korzystających z posiłków wzrosła z 209 (2010 r.) do 253 (2012 r.), w tym dzieci: ze 112
12
(2010 r.) do 119 (2011 r.). Natomiast w roku 2012 nieznacznie spadła liczba dzieci
korzystających z posiłków (99).
W przypadku zasiłków celowych na żywność, można zauważyć tendencję wzrostową,
z 82 osób (2010 r.) do 134 osób (2012 r.).
Na terenie Gminy Zielonki, w każdym Zespole Szkół oraz w Szkole Podstawowej
w Owczarach zagwarantowany jest ciepły posiłek. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej od
wielu lat ściśle współpracuje z placówkami oświatowymi, kontynuując wieloletni program
„Pomoc państwa w zakresie dożywiania”, którego celem jest ograniczenie zjawiska
niedożywienia dzieci i młodzieży.
5. Charakterystyka infrastruktury społecznej w gminie Zielonki.
Gmina Zielonki przedstawia szeroką ofertę placówek, w których rodzice i ich dzieci mogą
skorzystać z pomocy, w sytuacji kiedy napotykają na swej drodze problemy. Zadaniem
instytucjonalnych form pomocy, działających w Gminie Zielonki, jest udzielanie pomocy
rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej oraz dzieciom sprawiającym problemy
wychowawcze lub też narażonym na niepowodzenia szkolne. Na terenie Gminy Zielonki
funkcjonują następujące jednostki pomocy instytucjonalnej.
a) Instytucje o charakterze oświatowym:
Do instytucji o charakterze oświatowym należą wszystkie szkoły znajdujące się na terenie
Gminy Zielonki. Są to:
Zespół Szkół w Zielonkach - szkoła dysponuje halą sportową, pracownią informatyczną,
świetlicą szkolną, biblioteką szkolną oraz bufetem i stołówką szkolną.
Zespół Szkół w Bibicach - szkoła oferuje zajęcia na sali gimnastycznej, w pracowni
informatycznej i multimedialnej, posiada boisko sportowe, bibliotekę szkolną, świetlicę
szkolną oraz stołówkę.
Zespół Szkół w Korzkwi - szkoła dysponuje salą gimnastyczną, pracownią
informatyczną, świetlicą szkolną; posiada boisko sportowe oraz bibliotekę szkolną
i publiczną.
Zespół Szkół w Woli Zachariaszowskiej - szkoła oferuje zajęcia na sali gimnastycznej,
pracownię informatyczną, świetlicę szkolną, bufet, bibliotekę szkolną oraz boisko sportowe.
Szkoła Podstawowa w Owczarach - szkoła oferuje zajęcia w pracowni informatycznej;
posiada bibliotekę szkolną oraz boisko sportowe.
Przedszkole Samorządowe w Zielonkach - placówka
posiada duże, funkcjonalne
i estetycznie urządzone sale oraz ogród przedszkolny, służący jako plac zabaw, który jest
13
wyposażony w urządzenia do zabaw i ćwiczeń ruchowych oraz 2 piaskownice. Przedszkole
Samorządowe w Zielonkach posiada także stołówkę.
Przedszkole Samorządowe w Węgrzcach z siedzibą w Bibicach - placówka posiada
duże, funkcjonalne i estetycznie urządzone sale oraz plac zabaw, który wyposażony jest
w metalowe i drewniane urządzenia do zabaw i ćwiczeń ruchowych, posiadające certyfikaty
bezpieczeństwa oraz piaskownicę. Przedszkole dysponuje salą gimnastyczną służącą
dzieciom do zajęć ruchowych podczas złej pogody oraz organizacji uroczystości
przedszkolnych.
b) Środowiskowe formy wsparcia dla dzieci i młodzieży:
Pomocą dla dzieci z rodzin, których rodzice mają problem w prawidłowym wypełnianiu
funkcji opiekuńczo-wychowawczych są m. in. świetlice środowiskowe.
Na terenie gminy Zielonki działa obecnie 5 świetlic środowiskowych: w Brzozówce,
Garlicy Murowanej, Zielonkach, Bibicach oraz w Węgrzcach. Działają także 2 pracownie
modelarskie, tj. w Woli Zachariaszowskiej oraz w Zielonkach. Zajęcia mają na celu
organizację zajęć świetlicowych, organizację zajęć psychoedukacyjnych, organizację zajęć
profilaktycznych, rozwijanie zainteresowań, organizację czasu wolnego. Do świetlic
przyjmowane są wszystkie dzieci, z uwzględnieniem dzieci z rodzin dysfunkcyjnych.
Świetlica środowiskowa jest miejscem dobrej rozrywki i edukacji społecznej, gdzie
uczniowie kształtują nawyki czynnego wypoczynku, uczą się racjonalnie spędzać czas wolny,
nabierać pozytywnych przyzwyczajeń, rozwijać swoje zdolności i zainteresowania. Spędzenie
czasu w świetlicy umożliwia im odrobienie prac domowych i nadrobienie opóźnień w tym
zakresie. Na zajęciach opiekunowie zwracają szczególną uwagę na kształtowanie
umiejętności współżycia i współdziałania w grupie. W świetlicach na terenie Gminy Zielonki
prowadzone są następujące zajęcia:
 rozwijające umiejętności manualne (malowanie farbami, kredkami, kopiowanie
rysunków, wycinanie, wydzieranie, sklejanie itp., zajęcia modelarskie),
 ćwiczące umiejętność samodzielnego czytania i pisania,
 wzbogacające posiadane wiadomości, zaspakajające ciekawość świata (czytanie
książek, oglądanie programów edukacyjnych, rozmowy i pogadanki z dziećmi, gry
dydaktyczne i edukacyjne),
14
 kształtujące umiejętności wykorzystania zdobytej wiedzy (konkursy, quizy, zagadki,
krzyżówki, odrabianie prac domowych),
 kultywujące tradycje polskie.
Na terenie gminy Zielonki działa także 7 klubów sportowych, 3 kluby piłki nożnej oraz
klub tenisa stołowego i uczniowskie kluby sportowe.
Ponadto Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji w Zielonkach oferuje dzieciom
i młodzieży zajęcia, dzięki którym mogą rozwijać swoje zainteresowania oraz aktywnie
zagospodarować swój wolny czas, między innymi poprzez udział w Zespole „Fermata” oraz
w spotkaniach zuchów prowadzonych przez Szczep Zielony im. Tadeusza Kościuszki.
c) Inne organizacje i instytucje działające na rzecz rodziny:
L.p.
1.
2.
4.
Nazwa instytucji, organizacji i innych Adresaci i formy wsparcia
podmiotów działających na terenie Gminy
Zielonki
Urząd Gminy
Mieszkańcy Gminy Zielonki
Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji
Organizacja
imprez
kulturalnych
i rekreacyjnych dla dzieci, młodzieży,
rodzin i osób starszych, świetlice
środowiskowe
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej,
Osoby potrzebujące wsparcia, pomocy.
Klub Integracji Społecznej,
Mieszkańcy
Gminy
Zielonki
Punkt Informacji, Wsparcia i Pomocy dla doświadczający przemocy w rodzinie
oraz problemów alkoholowych
Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie
Zespół Interdyscyplinarny
5.
Domy Pomocy Społecznej
6.
Koła Gospodyń Wiejskich
7.
Niepubliczne Zakłady Opieki
Gabinetów Lekarzy Rodzinnych
Parafie Rzymsko-Katolickie
Ochotnicze Straże Pożarne
8.
9.
11.
12.
13.
Osoby chore przewlekle, somatycznie
i w podeszłym wieku
Działania
podtrzymujące
tradycję
skierowane do wszystkich mieszkańców
społeczności lokalnej
Zdrowotnej Mieszkańcy gminy Zielonki
Mieszkańcy gminy Zielonki
Pomoc w sytuacjach kryzysowych
mieszkańcom gminy
Środowiskowy Dom Samopomocy
Dzienny ośrodek wsparcia dla osób
dorosłych
chorych
psychicznie i
upośledzonych umysłowo
Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Lokalnego Pomoc na rzecz Zespołu Szkół w Woli
dla
uczniów
Wsi: Wola Zachariaszowska, Górna Wieś, Zachariaszowskiej
okolicznych sołectw
Garlica Duchowna
Stowarzyszenie
Wspierania
Rodziny Mieszkańcy Gminy Zielonki
i Społeczności Wiejskiej „ Zachariasz”
15
14.
Stowarzyszenie „Perła Pękowic”
15.
Klub Miłośników Kultury Grębynic
16.
17.
18.
19.
18.
Mieszkańcy Gminy Zielonki
Dla dzieci i młodzieży (m.in. organizacja
wyjazdów kolonijnych i wypoczynku dla
dzieci i młodzieży)
Biblioteki Publiczne w Zielonkach z Filiami Mieszkańcy Gminy Zielonki
w Węgrzcach i Przybysławicach
Koło Rencistów Emerytów i Inwalidów
Mieszkańcy Gminy Zielonki
Komisariat Policji w Zielonkach
Mieszkańcy Gminy Zielonki
Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki
Realizowane są projekty o charakterze
młodzieżowym, edukacyjnym,
wychowawczym oraz środowiskowym
Grupa Samopomocowa „AL-ANON”, grupa Organizowane są spotkania wspierające,
wsparcia
terapie dla osób uzależnionych
i współuzależnionych
6. Analiza SWOT
Słabe strony
Mocne strony





Bieżące dokonywanie diagnozy
potrzeb umożliwiające modyfikację
potrzeb, identyfikację celów
i możliwości ich realizacji;
Zaangażowanie wielu podmiotów
w działania na rzecz dzieci i rodziny,
m.in. Zespół Interdyscyplinarny przy
GOPS Zielonki, Punkt Informacji,
Wsparcia i Pomocy dla Osób
Dotkniętych Przemocą w Rodzinie,
GZEAS w Zielonkach, Komisariat
Policji, Szkoły (pedagodzy szkolni),
Ośrodki Zdrowia, Biblioteki,
Pełnomocnik Wójta ds. Profilaktyki i
Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych;
Wykształcona kadra pomocy
społecznej. Znajomość problematyki
i potrzeb Świadczeniobiorców GOPS
Zielonki, umożliwiająca identyfikację
celów i efektywne działania;
profesjonalizacja kadry;
Realizowanie działań socjalnych i
Społecznych, przeciwdziałających
wykluczeniu społecznemu dzieci
i młodzieży oraz dysfunkcjom rodzin;

Niski poziom aktywności klientów
pomocy społecznej w zakresie tworzenia
grup samopomocowych;

Niedostateczność wysoko
wyspecjalizowanej kadry przygotowanej
do pracy z rodziną w kryzysie;

Szeroki zakres obowiązków przypisanych
pracownikom socjalnym;

Narastające zjawisko długotrwałego
uzależnienia osób/rodzin od świadczeń
pomocy społecznej;

Niski poziom wykształcenia mieszkańców
gminy. Niewielkie zaangażowanie
rodziców z rodzin dysfunkcyjnych
w rozwój, wychowanie i życie szkolne
dzieci;

Niechęć i społeczny opór mieszkańców
gminy przed korzystaniem
z indywidualnego poradnictwa
specjalistycznego (psychologicznego,
prawnego, rodzinnego);

Niechęć do zmiany swoich postaw
i zachowań;
Skuteczność Gminnej Komisji
16
Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych;

Dostępność poradnictwa
specjalistycznego dla mieszkańców
gminy;

Realizowanie działań z zakresu
udzielania pomocy żywnościowej oraz
dożywiania dzieci i młodzieży
w szkołach i przedszkolach;



Szanse
Niewystarczający system wymiany
informacji pomiędzy instytucjami
działającymi na rzecz dziecka i rodziny
(brak dostatecznej współpracy pomiędzy
instytucjami: kuratorami społecznymi,
przedstawicielami służby zdrowia oraz
sędziami);
Niewielka liczba organizacji
pozarządowych działających na terenie
gminy;
Brak możliwości zagospodarowania czasu
wolnego dla dzieci;
Zagrożenie
 Możliwość pozyskiwania i
racjonalnego wykorzystania
środków pozabudżetowych;
 Obwarowania formalno-prawne
w zakresie pozyskiwania środków
pozabudżetowych;
 Wprowadzanie innowacyjnych
rozwiązań i działań w sferze
pomocy społecznej (m.in. asystent
rodziny);
 Brak stabilności przepisów w zakresie
pomocy społecznej i świadczeń
rodzinnych;
 Wzrost świadomości, akceptacji
oraz zaangażowania społeczności
lokalnej w działania na rzecz
dziecka i rodziny;

 Poprawa samodzielnego
funkcjonowania rodzin
dysfunkcyjnych w społeczeństwie
lokalnym;

 Poprawa współpracy pomiędzy
sądami, organami pomocniczymi,
policją, instytucjami oświatowymi,
podmiotami leczniczymi, a także
kościołami i związkami
wyznaniowymi oraz organizacjami
społecznymi;
 Narastające zjawisko długotrwałego
bezrobocia oraz marginalizacji
społecznej osób bezrobotnych;
 Mało skuteczne rozwiązania
systemowe w zakresie ich
zwalczania/ograniczania;
 Pojawiające się zjawisko alienacji na
obszarach wiejskich;
 Narastające zjawisko patologizacji
społeczeństwa oraz dziedziczenia
biedy;
 Brak środków finansowych na
realizację ustawy;
 Brak świetlic socjoterapeutycznych;
17
7. Cel główny:
Wielokierunkowa praca z rodzinami zagrożonymi dysfunkcjami i przeżywającymi
trudności w prawidłowym wypełnianiu funkcji opiekuńczo- wychowawczych.
Cele szczegółowe:
1. Wspieranie potencjału rozwojowego rodziny
2. Zapobieganie pogłębianiu się dysfunkcji w rodzinach
3. Zapewnienie bezpieczeństwa dziecku i rodzinie
Cel szczegółowy 1:Wspieranie potencjału rozwojowego rodziny
Działania w ramach realizacji celu:
NAZWA
DZIAŁANIA
OKRES
JEDNOSTKA
REALIZACJI REALIZUJĄCA
WSKAŹNIKI ŹRÓDŁA
FINANSOWANIA
1. Pomoc
rodzinom
doświadczającym
trudności w
pełnieniu funkcji
opiekuńczowychowawczych
w formie tzw.
„rodzin
wspierających”
2013-2015
Gminny Ośrodek
Pomocy
Społecznej,
Gminna Komisja
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych,
Komisariat Policji
w Zielonkach,
kuratorzy
zawodowi
Liczba rodzin Samorząd gminny,
objęta pomocą Administracja
rządowa
18
i społeczni, służba
zdrowia,
Pełnomocnik
Wójta
ds. Profilaktyki
i Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych,
Zespół
Interdyscyplinarny,
Punkt Informacji,
Wsparcia i Pomocy
dla Osób
Dotkniętych
Przemocą
w Rodzinie,
Placówki
oświatowe
2.Wspieranie
2013-2015
rodzin i dzieci
przez asystenta
rodziny
Gminny Ośrodek Liczba
Pomocy Społecznej wspieranych
rodzin
Administracja
rządowa, Samorząd
gminny
3.Wspieranie
organizacji
działających na
rzecz dzieci i
młodzieży
Gmina, Gminny
Ośrodek Pomocy
Społecznej,
Placówki
oświatowe,
Centrum Kultury
Promocji
i Rekreacji
w Zielonkach
Samorząd gminny
2013-2015
4.Indywidualne
2013-2015
poradnictwo
zawodowe
psychologiczne,
pedagogiczne
i prawne dla
rodzin
doświadczających
trudności w
pełnieniu funkcji
opiekuńczowychowawczych
Liczba
organizacji
objęta
wsparciem
Gminny Ośrodek
Liczba porad
Pomocy
Społecznej, Punkt
Informacji,
Wsparcia i Pomocy
dla Osób
Dotkniętych
Przemocą w
Rodzinie
Samorząd gminny,
Administracja
rządowa
19
5.Kursy,
szkolenia,
warsztaty dla
pracowników
instytucji
wspierających
rodzinę
2013-2015
Gminny Ośrodek
Pomocy
Społecznej,
Powiatowe
Centrum Pomocy
Rodzinie,
Regionalny
Ośrodek
Pomocy Społecznej
Liczba
szkoleń,
kursów,
warsztatów,
liczba
uczestników
Samorząd gminny,
Administracja
rządowa,
organizacje
pozarządowe
Cel szczegółowy: 2 Zapobieganie pogłębianiu się dysfunkcji w rodzinach
Działania w ramach realizacji celu:
NAZWA
DZIAŁANIA
OKRES
JEDNOSTKA
REALIZACJI REALIZUJĄCA
WSKAŹNIKI
ŹRÓDŁA
FINANSOWANIA
1. Analiza sytuacji
rodzin, których
dzieci zagrożone są
umieszczeniem
w pieczy zastępczej
2013-2015
Gmina, Gminny
Ośrodek Pomocy
Społecznej,
Poradnia
PsychologicznoPedagogiczna,
Placówki
oświatowe, Zespół
Kuratorskiej
Służby Sądowej
Liczba
analizowanych
rodzin
Samorząd gminny,
Administracja
rządowa.
2. Praca asystenta
z rodzinami
przeżywającymi
trudności
w wypełnianiu
funkcji opiekuńczowychowawczych
2013-2015
Gminny Ośrodek Liczba rodzin
Pomocy
objętych
Społecznej
pomocą
asystenta
rodziny
Samorząd gminny,
Administracja
rządowa
20
3. Uczestnictwo
w procesie
wychowania oraz
zapewnienie opieki
dla dzieci
i młodzieży
podczas zajęć
pozalekcyjnych
2013-2015
Gminny Ośrodek
Pomocy
Społecznej,
Placówki
oświatowe,
Centrum Kultury
Promocji
i Rekreacji
w Zielonkach
4. Zapewnienie
osobom
uzależnionym i ich
rodzinom, oraz
ofiarom przemocy
w rodzinie dostępu
do
specjalistycznych
form pomocy
(w tym:
poradnictwo)
2013-2015
Gminny Ośrodek
Liczba osób
Pomocy
korzystających
Społecznej,
z porad
Gminna Komisja
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych,
Komisariat Policji
w Zielonkach,
kuratorzy
zawodowi i
społeczni, służba
zdrowia,
Pełnomocnik
Wójta ds.
Profilaktyki i
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych,
Zespół
Interdyscyplinarny,
Punkt Informacji,
Wsparcia i
Pomocy dla Osób
Dotkniętych
Przemocą w
Rodzinie
5. Prowadzenie
monitoringu
sytuacji dziecka w
rodzinie zagrożonej
kryzysem
2013-2015
Gminny Ośrodek
Pomocy
Społecznej,
Policja w
Zielonkach, Zespół
Kuratorskiej
Liczba dzieci
uczestniczących
w zajęciach
pozalekcyjnych
Samorząd gminny,
Administracja
rządowa,
Organizacje
pozarządowe
Samorząd gminny,
Administracja
rządowa,
Organizacje
pozarządowe
Liczba
Samorząd gminny,
monitorowanych Administracja
rodzin
rządowa
21
Służby Sądowej
6. Szkolenia dla
2013-2015
członków Zespołu
Interdyscyplinarnego
Gminny Ośrodek
Pomocy
Społecznej, Policja
w Zielonkach,
Zespół Kuratorskiej
Służby Sądowej,
Placówki
oświatowe, Służba
Zdrowia
Liczba szkoleń
Samorząd gminny
Cel szczegółowy 3: Zapewnienie bezpieczeństwa dziecku i rodzinie
Działania w ramach realizacji celu:
NAZWA
DZIAŁANIA
OKRES
JEDNOSTKA
WSKAŹNIKI
REALIZACJI REALIZUJĄCA
1. Objęcie pomocą
rodzin żyjących w
trudnych warunkach
materialnych.
2013-2015
Gminny Ośrodek Liczba rodzin Samorząd gminny,
Pomocy
objętych
Administracja
Społecznej,
pomocą
rządowa
Gmina
2. Zapewnienie
2013-2015
dzieciom i młodzieży
z ubogich rodzin
dożywiania w
szkołach i
przedszkolach.
Gminny Ośrodek Liczba rodzin Samorząd gminny,
Pomocy
objętych
Administracja
Społecznej,
dożywianiem
rządowa
Gmina, Placówki
oświatowe
3.Organizacja
wypoczynku dla
dzieci i młodzieży z
rodzin
Gminny Ośrodek
Pomocy
Społecznej,
Gmina,
2013-2015
Liczba
uczestników
wypoczynku
ŹRÓDŁA
FINANSOWANIA
Samorząd gminny,
Administracja
rządowa,
Organizacje
22
dysfunkcyjnych
Pełnomocnik
Wójta ds.
Profilaktyki i
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych,
Centrum Kultury
Promocji i
Rekreacji w
Zielonkach,
Małopolski
Kurator Oświaty.
4.Współfinansowanie 2013-2015
pobytu dzieci
w pieczy zastępczej
Gminny Ośrodek
Pomocy
Społecznej,
Gmina
pozarządowe
Liczba dzieci
Samorząd gminny,
umieszczonych Administracja
w pieczy
rządowa
zastępczej
8. Efekty i realizacja programu
W wyniku przeprowadzonych działań na terenie Gminy Zielonki przewidywane jest
osiągnięcie następujących efektów:

Poprawa funkcjonowania rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu
funkcji opiekuńczo-wychowawczych;

Wprowadzenie nowej formy pracy z rodziną naturalną i dysfunkcyjną poprzez
działania asystenta rodziny;

Przeciwdziałanie marginalizacji i degradacji społecznej rodzin;

Dążenie do reintegracji rodzin;

Zabezpieczenie podstawowych potrzeb bytowych rodzin, celem zapobiegania
powstawania sytuacji kryzysowych;

Poprawa sytuacji dziecka w rodzinie;

Poprawa stanu bezpieczeństwa rodziny i dziecka;

Przeciwdziałanie umieszczeniu dzieci w pieczy zastępczej;

Działania mające na celu powrót dzieci do rodziny biologicznej;

Skuteczna realizacja programów w zakresie dożywiania oraz pomocy
żywieniowej;

Zwiększenie dostępu do poradnictwa specjalistycznego (m.in. prawnego,
psychologicznego);
23
9. Monitoring i Ewaluacja
Prowadzenie ewaluacji i monitoringu realizacji programu służyć będzie sprawdzeniu czy
zrealizowane zostaną
planowane działania
oraz
jakie
są
wyniki
zrealizowanych
przedsięwzięć.
W myśl ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
w terminie do 31 marca każdego roku Rada Gminy zapozna się z realizacją zadań ww.
ustawy oraz zostaną przedstawione potrzeby związane z realizacją założonych działań.
10. Podsumowanie
Głównym zadaniem Gminnego Programu Wspierania Rodzin dla Gminy Zielonki na lata
2013-2015
jest
i przeżywającymi
wielokierunkowa
trudności
w
praca
z
rodzinami
prawidłowym
zagrożonymi
wypełnianiu
funkcji
dysfunkcjami
opiekuńczo-
wychowawczych. Niniejszy program ukierunkowany jest na zapewnienie kompleksowej
opieki i wsparcia dla rodzin zagrożonych dysfunkcjami i przeżywającymi trudności
w prawidłowym wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych.
Realizacja programu odbywać się będzie w ciągu 3 lat (2013-2015), a jego efekty zależeć
będą, również od ogólnej sytuacji w gminie oraz pozyskanych środków finansowych
przeznaczonych na realizację założonych celów. Poziom efektywności ww. programu,
w dużej mierze, zależał będzie także od współpracy instytucji i innych partnerów społecznych
działających na rzecz dziecka i rodziny oraz rozwinięcia skutecznego systemu wsparcia
rodzin dysfunkcyjnych i przeżywających trudności w prawidłowym wypełnianiu funkcji
opiekuńczo-wychowawczych.
Oczekiwanym efektem realizacji programu ma być szeroko rozumiana poprawa sytuacji
dziecka i rodziny.
Niniejszy program ma charakter otwarty i elastyczny, w związku z czym będzie
aktualizowany i modyfikowany, zgodnie z pojawiającymi się potrzebami oraz trendami zmian
społecznych, prawnych, kulturowych i ekonomicznych.
24