Pomoc spo³eczna i problemy alkoholowe

SAMORZ¥DY WOBEC PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH
Beata Krzak
Pomoc spo³eczna i problemy alkoholowe
Jakie s¹ mo¿liwoœci pomocy spo³ecznej w rozwi¹zywaniu
problemów alkoholowych? Chodzi o próbê rozstrzygniêcia, na ile to w³aœnie
pomoc spo³eczna jest powo³ana i przygotowana do przejmowania niektórych
dzia³añ w tym obszarze, skoro istniej¹ placówki lecznicze, które w zakres
swego dzia³ania maj¹ wpisane konkretne zadania dotycz¹ce problemów
alkoholowych, w szczególnoœci terapiê osób uzale¿nionych i ich rodzin.
W szerokim wachlarzu zadañ realizowanych przez pomoc spo³eczn¹ ma swoje miejsce równie¿ udzielanie pomocy osobom uzale¿nionym, co reguluje Ustawa o pomocy spo³ecznej w art.3 pkt.9: „Pomocy spo³ecznej na
zasadach okreœlonych w ustawie udziela siê
osobom i rodzinom, w szczególnoœci z powodu: [...] alkoholizmu lub narkomanii [...]”.
Po to, aby jasno okreœliæ zwi¹zane z tym
zadania, trzeba rozpoznaæ potrzeby spo³eczne, które s¹ w niewystarczaj¹cym stopniu zaspokajane przez inne instytucje zajmuj¹ce
siê rozwi¹zywaniem problemów alkoholowych. Z kolei informacje o tych potrzebach
docieraj¹ w wyniku zg³oszenia siê klienta do
pracownika socjalnego. Osoba z problemem
alkoholowym w pomocy spo³ecznej wymaga
równoczesnego podejmowania wobec niej
wielu dzia³añ zmierzaj¹cych do rozwi¹zania
jej problemów, m.in.:
– zdrowotnych,
– bezrobocia,
– bezdomnoœci,
– ubóstwa,
– deficytów umiejêtnoœci ¿yciowych,
– uzale¿nienia lub wspó³uzale¿nienia.
Miejski Oœrodek Pomocy Spo³ecznej
(MOPS) w Katowicach powo³a³ do ¿ycia
Centrum Pomocy dla Osób Uzale¿nionych
i Ich Rodzin w celu zape³nienia luki w sieci
instytucji zajmuj¹cych siê rozwi¹zywaniem
problemów alkoholowych. Na istotne zadania
z tego zakresu, jakie ma realizowaæ pomoc
spo³eczna, wskazuj¹ doœwiadczenia zebrane
przez okres czteroletniej dzia³alnoœci CPU.
• Profilaktyka i wczesne rozpoznawanie problemów alkoholowych oraz motywowanie do zaprzestania zachowañ ryzykownych (picia alkoholu). Uwa¿amy, ¿e
28
podopieczni pomocy spo³ecznej – na przyk³ad d³ugotrwale bezrobotni, samotne matki,
bezdomni – stanowi¹ grupy ryzyka w obszarze problemów alkoholowych. Nale¿a³oby
przyj¹æ zasadê obejmowania wszystkich
osób z grup ryzyka dzia³aniami profilaktycznymi. S¹ to:
– edukacja na temat zagro¿enia uzale¿nieniem dla cz³onków rodzin osób zg³aszaj¹cych siê po jak¹kolwiek pomoc oraz diagnoza tego zagro¿enia (na przyk³ad za pomoc¹
testu AUDIT);
РkoniecznoϾ reagowania przez pomoc
spo³eczn¹ na spo¿ywanie alkoholu przez
podopiecznych (czêœæ z nich nie bierze pod
uwagê, ¿e aby uzyskaæ œwiadczenia, musz¹
zaprzestaæ u¿ywania alkoholu);
– edukacja podopiecznych w zakresie wiedzy o uzale¿nieniu lub wspó³uzale¿nieniu i
jego skutkach (na przyk³ad ¿ona powinna
dowiedzieæ siê, ¿e skutkiem picia alkoholu
mo¿e byæ uzale¿nienie, a czêsto te¿ przemoc)
oraz o mo¿liwoœciach korzystania z pomocy.
• Zwiêkszanie motywacji osób z problemem alkoholowym do korzystania z pomocy psychologicznej i leczenia:
– przyjêcie zasady uzale¿nienia œwiadczeñ
pomocy spo³ecznej od podejmowania przez
podopiecznego dzia³añ zmierzaj¹cych do rozwi¹zania swojego problemu alkoholowego.
• Usuwanie szkód zdrowotnych i psychicznych oraz zaburzeñ funkcjonowania spo³ecznego (na przyk³ad w roli rodzicielskiej)
spowodowanych nadu¿ywaniem alkoholu:
– praca z ca³ymi rodzinami;
– podejmowanie wczesnych dzia³añ diagnostycznych i kierowanie na leczenie;
– wsparcie dla osób lecz¹cych siê oraz po
leczeniu: program readaptacyjny, z którego
SAMORZ¥DY WOBEC PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH
korzystaj¹ podopieczni na ró¿nych etapach
rozwi¹zywania problemu alkoholowego oraz
innych trudnoœci osobistych i socjalnych;
– program dalszego wsparcia w niepodejmowaniu zachowañ szkodliwych zwi¹zanych z u¿ywaniem alkoholu i przemoc¹
(wspó³praca z klubami abstynenta, uruchamianie grup wsparcia).
Aby realizowaæ te zadania, MOPS w Katowicach zatrudnia konsultantów ds. uzale¿nieñ. Ze wzglêdu na specyfikê pomocy
spo³ecznej konieczne jest, aby dopasowali
oni do tego swoje dzia³anie, a nie przenosili
bezpoœrednio doœwiadczenie i wiedzê z placówek terapii uzale¿nieñ.
• W pracy konsultanta powinno obowi¹zywaæ œcis³e wspó³dzia³anie z pracownikiem
socjalnym: wspólnie dokonywane wstêpne
rozpoznanie, diagnoza, plan pracy z ca³¹
rodzin¹. Ma on kierowaæ siê zasad¹ „blisko
pracownika socjalnego i klienta”.
• Konsultant powinien œciœle wspó³pracowaæ z placówkami i instytucjami ds. rozwi¹zywania problemów alkoholowych, jed-
noczeœnie unikaj¹c tendencji do ich zastêpowania (sta³e monitorowanie
ofert i mo¿liwoœci tych instytucji).
• Osoby zajmuj¹ce siê
pomaganiem w ramach
MOPS powinny podejmowaæ równoczesne dzia³ania dotycz¹ce ca³okszta³tu
funkcjonowania cz³owieka i jego problemów,
bez czego ani problem alkoholowy nie zostanie rozwi¹zany, czyli podopieczny bêdzie
dalej pi³, ani nie zmieni on swojego funkcjonowania w innych obszarach (bezrobocie,
z³y stan zdrowia, niezaradnoœæ, coraz wiêksze oczekiwania i roszczenia wobec pomocy
spo³ecznej).
• Wszyscy pracownicy zajmuj¹cy siê
udzielaniem ró¿nych form pomocy podopiecznym z problemem alkoholowym – i
konsultanci ds. uzale¿nieñ, i pracownicy
socjalni – powinni stale korzystaæ ze szkoleñ i superwizji.
WSPOMNIENIE LATA
Festyn w Tomaszowie Lubelskim
Podsumowaniem letniej akcji „Radoœæ bez
alkoholu – wakacje bez
ryzyka” w Tomaszowie Lubelskim by³ festyn, zorganizowany 2
wrzeœnia 2001 przez
Urz¹d Miasta wraz z
Tomaszowskim Domem Kultury oraz redakcj¹ dwutygodnika ReWizje Tomaszowskie. Mimo ch³odnej pogody festyn cieszy³
siê du¿ym zainteresowaniem mieszkañców.
Podczas festynu zosta³y wrêczone nagrody za konkursy wakacyjne, m.in. na koloniach w Majdanie Sopockim, w których
wziê³o udzia³ 50 dzieci. Uda³o siê je zorganizowaæ – razem z harcerzami tomaszowskiego hufca – dziêki wspó³dzia³aniu Kuratorium Oœwiaty w Lublinie, Zarz¹du Miasta
Tomaszowa, Miejskiego Oœrodka Pomocy
Spo³ecznej i Ochotniczej Stra¿y Po¿arnej.
Nagrody i pami¹tkowe dyplomy otrzymali
te¿ zwyciêzcy Turnieju Dru¿yn Podwórkowych w pi³ce no¿nej (20 dru¿yn w kategoriach wieku: rocznik 1986 i m³odsi oraz rocznik 1985 i starsi) i koszykowej (8 dru¿yn).
M³odym sportowcom nagrody wrêczali: burmistrz Ryszard Koprowski, pe³nomocnik
ds. RPA Zbigniew Skawiñski oraz redaktor naczelny ReWizji Tomaszowskich Ryszard Parabola.
Podczas festynu mo¿na by³o obejrzeæ pokaz sprzêtu ratowniczo-gaœniczego i wystêp
orkiestry dêtej Ochotniczej Stra¿y Po¿arnej
oraz oznakowaæ swój rower. Wielk¹ atrakcj¹ by³ wystêp Ireneusza Kudeli z kabaretem „Niemarcin Niedaniec”, a zakoñczy³ festyn zespó³ „Tu i Teraz”, czyli Piotr Nagiel i
Krzysztof Jaryczewski z programem s³owno-muzycznym „Dopóki masz wybór”.
Organizatorzy dziekuj¹ za pomoc Komendzie Powiatowej Policji oraz Komendzie
Powiatowej Stra¿y Po¿arnej.
29
Ä