Botanika Farmaceutyczna

Kod ECTS
Nazwa przedmiotu: Botanika Farmaceutyczna
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek:
Wydział Chemii
Nazwa kierunku: chemia
Nazwa specjalności:
Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących): Dr Afranowicz Renata, Dr
> Kukwa Martin, Dr Gorniak Marcin i Dr Mytnik-Ejsmont Joanna
Liczba godzin zajęć, w tym: wykładów, ćwiczeń,
Liczba punktów ECTS:
konwersatoriów, laboratoriów, seminariów:
wykład: 30 godz.
ćwiczenia: 15 godz.
Rok i semestr studiów:
Rodzaj studiów (stacjonarne, niestacjonarne, I, II
stopnia): stacjonarne I stopnia
rok I, semestr letni
Status przedmiotu (obligatoryjny/fakultatywny):
obligatoryjny
Język wykładowy:
polski
Metody dydaktyczne:
Formy i warunki zaliczania przedmiotu:
Wykład: Prezentacja Power Point
Egzamin pisemny (test), warunkiem przystąpienia do
Ćwiczenia: doświadczenia laboratoryjne (właściwości egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.
roślin leczniczych), praca z binokularem i
mikroskopem (preparaty: anatomia, mikromorfologia),
oznaczanie roślin leczniczych (praca z kluczem),
zajęcia w terenie
Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymaganiami wstępnymi:
Podstawowa wiedza z zakresu botaniki.
Założenia i cele przedmiotu (umiejętności i kompetencje):
Wyposażenie studenta w wiedzę z zakresu biologii komórki roślinnej ze szczególnym uwzględnieniem
organelli i struktur roślin farmakopealnych, a także budowy i funkcji tkanek i organów roślinnych.
Wyposażenie studenta w wiedzę z zakresu metod badawczych stosowanych w systematyce roślin oraz
sposobów ochrony roślin. Wykształcenie umiejętności identyfikowania i opisu składników strukturalnych
komórek, tkanek i organów roślin metodami mikroskopowymi i histochemicznymi. Wykształcenie u studentów
umiejętności rozpoznawania gatunków roślin leczniczych i trujących na podstawie okazów świeżych i
zielnikowych. Wykształcenie umiejętności posługiwania się kluczem w celu oznaczenia gatunków roślin.
Treści programowe:
Rys historyczny ziołolecznictwa. Rośliny w Biblii, ziołolecznictwo kultur dorzecza Tygrysu i Eufratu,
ziołolecznictwo chińskie, ziołolecznictwo egipskie (Papirus Ebersa), ziołolecznictwo starożytnej Grecji i
Rzymu, renesans ziołolecznictwa i rola ogrodów przyklasztornych, ziołolecznictwo arabskie (odkrycia
medycyny arabskiej), herbaria europejskie, herbaria polskie.
Podstawy systematyki botanicznej (typ, gromada, klasa, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek, forma i odmiana).
Nomenklatoryka systematyczna, podstawowe założenia Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury
Botanicznej.
Cytologia komórki roślinnej.
Żywe i martwe składniki komórki. Substancje biologicznie czynne roślin (alkaloidy, glikozydy, flawonoidy,
olejki eteryczne, żywice, balsamy, saponiny, związki mineralne, antybiotyki i kwasy porostowe, cytostatyki
roślinne).
Histologia.
Tkanki twórcze pierwotne (merystemy wierzchołkowe, merystemy interkalarne, merystemy boczne). Tkanki
twórcze
wtórne (kallus, kambium międzywiązkowe,
fellogen).
Tkanki
stałe jednorodne
(miękiszowe,wzmacniające). Tkanki stałe niejednorodne: okrywające pierwotne i wtórne, tkanka przewodząca,
wydzielnicza.
Organografia.
Budowa pierwotna łodyg paprotników, roślin jedno- i dwuliściennych. Różne postacie przyrostu wtórnego w
łodygach roślin dwuliściennych zielnych i zdrewniałych. Budowa anatomiczna kłączy paproci, roślin jedno- i
dwuliściennych. Budowa anatomiczna korzenia roślin jedno i dwuliściennych. Budowa anatomiczna liścia
blaszkowego i szpilkowego.
Morfologia roślin naczyniowych (korzeni, kłączy, pędu, łodyg, liści, kwiatów, kwiatostanów, owoców i
owocostanów).
Metody badawcze w systematyce roślin. Taksonomia klasyczna. Metody numeryczne i molekularne
stosowane w taksonomii roślin.
Systemy ochrony roślin. Podstawowe zagadnienia ewolucji roślin. Termin Bioróżnorodność.
Taksonomiczny przegląd roślin z uwzględnieniem gatunków o znaczeniu farmakopealnym - obejmuje
znajomość najważniejszych cech wymienionych klas, rzędów i rodzin oraz rozpoznawanie, wybranych
gatunków roślin leczniczych z następujących grup systematycznych: Królestwo Fungi ze szczególnym
uwzględnieniem Lichenes. Królestwo Plantae: Rośliny zarodnikowe: Phaeophyta, Rhodophyta, Pterydophyta.
Rośliny Naczyniowe: Rośliny Nagozalążkowe: Cycadophyta, Gnetophyta, Ginkgophyta, Pinophyta. Rośliny
Okrytozalążkowe: Magnoliophyta: Magnolideae, Alismatideae, Magnoliopsida, Ranunculidae, Caryophyllidae,
Hammamelididae, Dillenideae, Rosidae, Lamidae, Asteridae. Liliopsida: Aridae, Lilidae, Commelinidae,
Bromelidae.
Rośliny i grzyby trujące we florze polskiej.
Rośliny przyczyną alergii.
Ćwiczenia – ogólny podział treści (godzinowy):
Anatomia roślin (2 godz.), Morfologia roślin (4 godz.), Anatomia, morfologia i chemizm grzybów, w tym
grzyby zlichenizowane (2 godz.), Oznaczanie gatunków roślin leczniczych, teoria nazewnictwa (2 godz.),
Sposoby pozyskiwania substancji biologicznie czynnych z roślin i ich wykorzystanie - doświadczenia
laboratoryjne (2 h), zajęcia terenowe – rozpoznawanie gatunków roślin leczniczych (3 godz.).
Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej:
Broda B. 2002. Zarys Botaniki Farmaceutycznej. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa.
Broda B., Mowszowicz J., 2000. Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych, Wyd.
Lekarskie PZWL, Warszawa.