Biuletyn nr 11/2008 (209)

Transkrypt

Spis treści rocznika 2005
II Biuletyn
Informacyjny
Listopad 2008
Nr 11 (209)
II
Rocznik 2005
Biuletyn Informacyjny
ISSN 1233-2437
nakład 7000 egz.
Wydawca: Agencja Rynku Rolnego
ul. Nowy Świat 6/12, 00-400 Warszawa
Kolegium redakcyjne:
Monika Krawczyk
Aleksander Bystrzycki (sekretarz redakcji)
tel. (0~22) 661 70 54
fax (0~22) 661 79 62
e-mail – [email protected]
Redakcja wyraża zgodę
na przedruk materiałów z podaniem źródła
Projekt okładki: Andrzej Kalinowski
Skład i druk:
Żak sp. z o.o.
ul. Karczewska 18, 04-112 Warszawa
tel. (0~22) 826 30 55
tel. (0~22) 826 30 55
Spis treści
II Agencja Rynku Rolnego
Krajowy program restrukturyzacji przemysłu cukrowniczego
Wsparcie produkcji i zbytu miodu
4
13
Ewelina Bolisęga
Procedura składu celnego – wywóz wołowiny z refundacją
22
Paweł Smoliński, Marcin Wardal
Rynki
Rynek mleka
29
Joanna Sych-Winiarek
Unia Europejska
W skrócie
41
Oprac. Wanda Mierzecka
Prawo
W skrócie
49
Oprac. Robert Gawrychowski
Analizy i prognozy
Sytuacja na rynku rolnym
52
Contents
70
II
ARR
Krajowy program restrukturyzacji
przemysłu cukrowniczego
Restrukturyzacja sektora cukru w Polsce
Charakterystyka rynku cukru w Polsce
w roku gospodarczym 2007/2008
W roku gospodarczym 2007/2008 liczba plantatorów buraka cukrowego w Polsce wynosiła około 60 tys., a całkowity obszar uprawy buraków około 230 tys.
hektarów. Zbiór buraków był na poziomie około 12 650 000 ton, a produkcja
cukru wyniosła około 1 900 000 ton, w tym 1 772 477 ton cukru kwotowego.
Skutki restrukturyzacji w Polsce
w roku gospodarczym 2008/2009
W ramach procesu restrukturyzacji wszyscy producenci cukru złożyli w Agencji Rynku Rolnego wnioski o pomoc restrukturyzacyjną. Składanie wniosków
przebiegało dwuetapowo – pierwszy etap zakończył się 31 stycznia 2008 roku
(producenci cukru złożyli 17 wniosków), natomiast drugi – 31 marca 2008
roku (producenci cukru złożyli 7 wniosków). We wszystkich wnioskach zadeklarowano zmniejszenie produkcji łącznie o 366 868,923 ton cukru (20,7%
kwoty produkcyjnej, którą posiadali producenci cukru w Polsce). Wiązało się
to z całkowitym demontażem 8 zakładów produkcyjnych, do pomocy restrukturyzacyjnej zgłoszono również 10 zakładów produkcyjnych bez demontażu.
Procesem restrukturyzacji zostało objętych prawie 27 tys. plantatorów (czyli
ok. 45% ogółu), którzy częściowo lub całkowicie utracili możliwość uprawy
i dostawy buraka cukrowego Restrukturyzacja wpłynęła także na wielkość zatrudnienia w zakładach produkcyjnych związanych z sektorem cukrowniczym.
Plantatorzy ponadto będą musieli znaleźć alternatywę wobec uprawy buraka
cukrowego, aby zrekompensować straty związane z zaprzestaniem uprawy.
Gminy objęte procesem restrukturyzacji
Proces restrukturyzacji obejmuje 977 (ok. 39,4%) spośród 2478 gmin we wszystkich województwach w Polsce. Najwięcej kwoty produkcyjnej cukru zrzeczono
Restrukturyzacja przemysłu cukrowniczego
II się w województwach: mazowieckim, kujawsko-pomorskim i wielkopolskim.
W tych województwach również największa liczba plantatorów została całkowicie lub częściowo objęta procesem restrukturyzacji. W najmniejszym stopniu
proces ten dotyczy województwa zachodniopomorskiego.
Tabela 1. Zrzeczona kwota cukru oraz liczba plantatorów,
którzy całkowicie lub częściowo utracili prawo do uprawy
i dostawy buraka cukrowego
Lp.
Województwo
1
mazowieckie
2
kujawsko-pomorskie
3
wielkopolskie
4
dolnośląskie
5
podlaskie
6
opolskie
7
świętokrzyskie
8
łódzkie
9
lubelskie
10 lubuskie
11 pomorskie
12 podkarpackie
13 warmińsko-mazurskie
14 śląskie
15 małopolskie
16 zachodniopomorskie
SUMA
Zrzeczona
kwota cukru (t)
64 153,4
50 887,8
48 348,3
44 669,0
35 551,3
31 837,7
25 583,5
15 598,7
12 767,1
9968,6
9087,7
7655,7
5743,4
2594,3
2274,3
147,9
366 868,9
Liczba plantatorów
buraków cukrowych
5305
4061
4609
1464
1463
1705
2248
1819
1696
221
508
712
215
482
188
22
26 718
W celu złagodzenia skutków procesu restrukturyzacji, Komisja Europejska
przyznała poszczególnym państwom członkowskim kwoty finansowe, które
mają zostać wykorzystane jako pomoc dla regionów objętych tym procesem.
Kwota pomocy przysługująca Polsce na realizację działań w ramach Krajowe-
II
ARR
go Programu Restrukturyzacji wynosi 34 412 304,98 euro. Obecny program
opracowano, opierając się na wielkości kwoty produkcyjnej cukru w Polsce
(w odniesieniu do roku gospodarczego 2008/2009), której zrzekli się producenci.
Krajowy Program Restrukturyzacji (KPR)
Opracowany przez Agencję Rynku Rolnego Krajowy Program Restrukturyzacji jest skierowany do byłych plantatorów buraka cukrowego oraz do przedsiębiorstw działających na terenie gmin objętych restrukturyzacją przemysłu
cukrowniczego, w których to gminach plantatorzy częściowo lub całkowicie
utracili prawo do uprawy i dostawy buraka cukrowego. Program umożliwia:
• wsparcie byłych plantatorów w zmianie profilu produkcji rolnej na inny niż
uprawa buraka cukrowego
•zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw produkujących energię odnawialną z produktów rolnych, działających na terenach gmin objętych procesem restrukturyzacji, poprzez wsparcie inwestycji związanych z przetwarzaniem produktów rolnych na cele energetyczne.
Krajowy Program Restrukturyzacji będzie wdrażany w gminach objętych restrukturyzacją przemysłu cukrowniczego, zgodnie z art. 6, ust. 3 rozporządzenia Rady
(WE) nr 320/2006 z 20 lutego 2006 roku, ustanawiającego tymczasowy system restrukturyzacji przemysłu cukrowniczego we Wspólnocie i zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1290/2005 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej.
Zgodnie z art. 1, ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 320/2006 pomoc przeznaczona na dywersyfikację finansowana jest z Tymczasowego Funduszu Restrukturyzacji
wchodzącego w skład Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG).
Z uwagi na fakt, że w okresie pierwszych dwóch lat gospodarczych funkcjonowania Funduszu Restrukturyzacji (2006/2007-2007/2008) żaden z producentów cukru/izoglukozy nie złożył wniosku o pomoc restrukturyzacyjną, w latach
tych w Polsce nie był realizowany proces dywersyfikacji.
Cele programu
Krajowy Program Restrukturyzacji określa rodzaje działań, których celem jest
tworzenie rozwiązań alternatywnych w stosunku do uprawy buraka cukrowego
w gminach objętych procesem restrukturyzacji. Szczególnie ważne jest finansowe wsparcie plantatorów (którzy całkowicie lub częściowo utracili prawo do
II uprawy i dostawy buraka cukrowego) oraz innych podmiotów umożliwiające
zachowanie stabilności gospodarczej, rozwój ww. gmin oraz prawidłowe funkcjonowanie społeczności lokalnych.
Beneficjentami programu będą mogli zostać również pracownicy likwidowanych
zakładów produkcyjnych, w przypadku gdy spełnią wymogi określone w „Warunkach przyznania i wypłaty pomocy” w ramach KPR. „Warunki” te zostaną
opublikowane na stronie internetowej Agencji Rynku Rolnego www.arr.gov.pl
Wspieranie produkcji energii ze źródeł odnawialnych odgrywa istotną rolę
w energetyce regionalnej Unii Europejskiej. W Polsce odnawialne źródła energii są nadal wykorzystywane w niewielkim stopniu. Mając na uwadze powyższe,
w ramach KPR skoncentrowano się na działaniach umożliwiających realizację
projektów związanych z inwestycjami ukierunkowanymi na przetwarzanie produktów rolnych na cele energetyczne. Krajowy Program Restrukturyzacji ma
również stwarzać warunki do modernizacji gospodarstw rolnych, umożliwiającej zmianę profilu działalności rolniczej na inny niż uprawa buraka cukrowego
poprzez częściowe refinansowanie zakupu nowych maszyn i urządzeń do produkcji rolnej.
Środki
Pomoc na rzecz dywersyfikacji zostanie przyznana na następujące działania
w ramach Osi I Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW):
•„Modernizacja gospodarstw rolnych” – Inwestycje umożliwiające zmianę
profilu produkcji na inny niż uprawa buraka cukrowego
•„Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej”
– Przetwarzanie produktów rolnych na cele energetyczne.
Na podstawie decyzji Komisji 2008/600/WE z 14 lipca 2008 roku, ustalającej na
rok gospodarczy 2008/2009 kwoty pomocy na rzecz dywersyfikacji oraz dodatkowej pomocy na rzecz dywersyfikacji1 przyznawanej w ramach tymczasowego
systemu restrukturyzacji przemysłu cukrowniczego we Wspólnocie, kwota pomocy na rzecz dywersyfikacji przysługująca Polsce wynosi 34 412 304,98 euro.
1
W tej sytuacji Polsce nie przysługuje dodatkowa pomoc na rzecz dywersyfikacji, gdyż kwota cukru, której
łącznie się zrzeczono, nie przekroczyła 50% krajowej kwoty cukru (art. 14, ust. 2, lit. e) rozporządzenia
Komisji (WE) nr 968/2006).
II
ARR
Tabela 2. Podział środków finansowych według działań
Działanie
Modernizacja gospodarstw rolnych – inwestycje umożliwiające
zmianę profilu produkcji na inny
niż uprawa buraka cukrowego
Zwiększenie wartości dodanej
podstawowej produkcji rolnej
i leśnej – przetwarzanie produktów rolnych na cele energetyczne
Razem
Szacowana kwota
pomocy (euro)
Szacowany
udział pomocy (%)
10 323 691,49
30%
24 088 613,49
70%
34 412 304,98
100%
Harmonogram
Działania przewidziane w Krajowym Programie Restrukturyzacji muszą być
wprowadzone najpóźniej 30 września 2010 roku2.
Pomoc na rzecz dywersyfikacji będzie wypłacana dwa razy w roku (w marcu
i we wrześniu), nie później niż 30 września 2011 roku3. Dopuszcza się możliwość dokonania przesunięć środków finansowych pomiędzy ww. działaniami.
Działania w ramach Krajowego Programu Restrukturyzacji
• Działanie „Modernizacja gospodarstw rolnych” – Inwestycje umożliwiające
zmianę profilu produkcji na inny niż uprawa buraka cukrowego poprzez zakup nowych maszyn i urządzeń do produkcji rolnej (art. 26 rozporządzenia
Rady (WE) nr 1698/2005)
Działanie ma na celu wsparcie modernizacji gospodarstw rolnych oraz ułatwienie zmiany profilu produkcji wyłącznie plantatorom, którzy częściowo lub całkowicie utracili możliwość uprawy i dostawy buraka cukrowego, prowadzącym
działalność na terenach gmin objętych procesem restrukturyzacji.
Wsparcie finansowe będzie udzielane na zakup nowych maszyn i urządzeń do
produkcji rolnej.
2
3
Art. 14, ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 968/2006.
Art. 17, ust. 1 oraz ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 968/2006.
II Maksymalny poziom pomocy wynosi 40% kosztów inwestycji kwalifikującej
się do objęcia pomocą (zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Rady (WE)
nr 1698/2005).
• Działanie „Zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej
i leśnej” – Przetwarzanie produktów rolnych na cele energetyczne (art. 28
rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005)
Działanie ma na celu poprawę konkurencyjności przedsiębiorstw prowadzących działalność na terenach gmin objętych procesem restrukturyzacji poprzez
wsparcie inwestycji ukierunkowanych na przetwarzanie produktów rolnych na
cele energetyczne.
Beneficjentami pomocy w ramach ww. działania są mikro-, małe i średnie
przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 750 pracowników lub posiadające obrót nieprzekraczający 200 milionów euro, prowadzące
działalność na terenach gmin dotkniętych procesem restrukturyzacji.
Pomoc finansowa będzie przyznawana na inwestycje mające na celu budowę
lub modernizację przedsiębiorstw zorientowanych na rynek bioenergii, które
przetwarzają produkty rolne na cele energetyczne.
Maksymalny poziom pomocy wynosi 50% kosztów kwalifikowalnych (zgodnie
z załącznikiem do rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005).
Kryteria kwalifikacji działań
Działania objęte Krajowym Programem Restrukturyzacji są komplementarne
i spójne z działaniami w ramach Osi I rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005
z 20 września 2005 roku w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)
(art. 6, ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 320/2006). Takie ujęcie pozwala
beneficjentom na korzystanie zarówno z dofinansowania w ramach środków
Krajowego Programu Restrukturyzacji, jak i funduszy PROW, pod warunkiem
że dofinansowanie z każdego źródła będzie dotyczyło innej inwestycji.
W ramach Krajowego Programu Restrukturyzacji zastosowano następujące
kryteria, które pozwolą na odróżnienie tych działań od działań realizowanych
w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013:
10 II
ARR
1) Terytorialne
W związku z pogorszeniem się sytuacji ekonomicznej gmin objętych procesem
restrukturyzacji przemysłu cukrowniczego, z pomocy na rzecz dywersyfikacji
mogą skorzystać plantatorzy, którzy całkowicie lub częściowo utracili prawo
do uprawy i dostawy buraka cukrowego, oraz przedsiębiorcy prowadzący działalność na tych obszarach. Pomoc ta jest przyznawana niezależnie od środków finansowych, które podmioty te będą mogły uzyskać, realizując działania
w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Jednakże
środki finansowe przeznaczone na dane działanie w ramach ww. programów
nie mogą się powielać (art. 5 rozporządzenia Komisji (WE) nr 968/2006).
2) Czasowe
Projekty w ramach działań Krajowego Programu Restrukturyzacji będą realizowane w krótszych ramach czasowych niż w PROW. Termin na wdrożenie
działań upływa 30 września 2010 roku, a na wypłatę środków finansowych
30 września 2011 roku.
Pomoc na rzecz dywersyfikacji będzie wypłacana dwa razy w roku (w marcu
i we wrześniu) po wdrożeniu danego działania i skontrolowaniu przez ARR
wydatków faktycznie poniesionych przez beneficjenta.
3) Przedmiotowe
W ramach Krajowego Programu Restrukturyzacji ze względu na krótki okres
na wdrożenie oraz określone środki finansowe zawężono zakres działań, które
mogą zostać wdrożone przez beneficjentów. Realizacja projektów będzie związana wyłącznie z inwestycjami dotyczącymi przetwarzania produktów rolnych
na cele energetyczne lub inwestycjami dotyczącymi zakupu nowych maszyn
i urządzeń do produkcji rolnej.
4) Podmiotowe
W ramach działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” – Inwestycje umożliwiające zmianę profilu produkcji na inny niż uprawa buraka cukrowego, beneficjentami mogą być wyłącznie plantatorzy, którzy całkowicie lub częściowo
utracili prawo do uprawy i dostawy buraka cukrowego prowadzący działalność
na terenach gmin objętych procesem restrukturyzacji.
O pomoc w ramach działania „Zwiększenie wartości dodanej podstawowej
II 11
produkcji rolnej i leśnej” mogą się ubiegać mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 750 pracowników lub posiadające obrót nieprzekraczający 200 milionów euro, prowadzące działalność
na terenach gmin dotkniętych procesem restrukturyzacji.
Kontrole
Beneficjent pomocy na rzecz dywersyfikacji będzie zobowiązany złożyć oświadczenie, że w ramach danego działania nie korzystał ze środków finansowych
pochodzących z innych funduszy wspólnotowych.
Zagwarantowano również system kontroli eliminujący możliwość wielokrotnego korzystania ze środków z innych funduszy wspólnotowych. Agencja Rynku
Rolnego, jako organ administrujący pomocą na rzecz dywersyfikacji, będzie
wymieniać informacje z innymi organami zaangażowanymi w finansowanie
rozwoju obszarów wiejskich.
ARR będzie także przeprowadzać kontrole administracyjne wniosków (z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa) o przyznanie pomocy na rzecz
dywersyfikacji, kontrole krzyżowe, zarówno przed przyznaniem pomocy, jak
i w trakcie realizacji projektów, w celu uniknięcia podwójnego finansowania
z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz z działaniami podejmowanymi w ramach innych funduszy wspólnotowych.
Legislacja wspólnotowa
•Rozporządzenie Rady (WE) nr 320/2006 z 20 lutego 2006 roku ustanawiające tymczasowy system restrukturyzacji przemysłu cukrowniczego we
Wspólnocie i zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1290/2005 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej (Dz. U. UE L 58 z 28.02.2006, str. 42-50)
(z późn. zm.)
•Rozporządzenie Komisji (WE) nr 968/2006 z 27 czerwca 2006 roku ustanawiające szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE)
nr 320/2006 (Dz. U. UE L 176 z 30.06.2006, str. 32-43) (z późn. zm.)
•Rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z 20 września 2005 roku w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz. U. UE L 277
z 21.10.2005, str. 1-40) (z późn. zm.)
12 II ARR
•Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1974/2006 z 15 grudnia 2006 roku ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE)
nr 1698/2005 (Dz. U. L 368 z 23.12.2006, str. 15-73) (z późn. zm.).
Legislacja krajowa
•Ustawa z 11 marca 2004 roku o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. 2007, nr 231, poz. 1702).
Broszurę informacyjną wydaną staraniem Agencji Rynku Rolnego można bezpłatnie
otrzymać w Centrali ARR, ul. Nowy Świat 6/12, 00-400 Warszawa, tel. (0-22) 661 70 54,
e-mail: [email protected] oraz w Oddziałach Terenowych Agencji Rynku Rolnego.
ARR
II 13
Ewelina Bolisęga
Biuro Produktów Zwierzęcych ARR
Zakończył się kolejny, czwarty w Polsce, rok realizacji mechanizmu Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej – „Wsparcie rynku produktów pszczelich”. Pomoc dla
sektora pszczelarskiego w obecnym kształcie funkcjonuje we Wspólnocie Europejskiej od 1997 roku i od maja 2004 roku obejmuje także Polskę.
Celem prowadzonych przez Agencję Rynku Rolnego działań jest poprawa jakości
produktów pszczelarskich – przede wszystkim miodu, a także polepszenie warunków produkcji w sektorze pszczelarskim i podniesienie jej rentowności, a przez to
przyciągnięcie do pszczelarstwa młodych ludzi. W całej bowiem Europie średnia
wieku pszczelarzy jest coraz wyższa, co nie stwarza perspektyw rozwoju sektora.
Podział środków finansowych dostępnych we wspólnotowym budżecie pomiędzy poszczególne kraje członkowskie odbywa się co trzy lata1. Poszczególne
kraje przedkładają Komisji Europejskiej krajowe programy wsparcia pszczelarstwa, które zawierają szczegółowy opis sytuacji w sektorze i planowanych
działań – w rozbiciu na poszczególne lata i kierunki wsparcia.
Na podstawie złożonych programów, kierując się liczbą posiadanych przez poszczególne kraje uli2, Komisja publikuje decyzję o wielkości i strukturze przeznaczonego
dla nich wsparcia na najbliższe trzy sezony – rozdzielając przyznaną kwotę na tzw.
kierunki wsparcia. Każdy kraj może skoncentrować środki na wspieraniu jednego,
kilku wybranych lub – jak Polska – wszystkich sześciu rodzajów działań. Są to:
1)pomoc techniczna dla pszczelarzy i organizacji,
2)zwalczanie warrozy,
3)racjonalizacja przemieszczania rodzin pszczelich na pożytki,
4)działania wspierające laboratoria przeprowadzające analizy właściwości fizyko-chemicznych miodu,
1
2
Przed rokiem 2004 miało to miejsce każdego roku.
Udział państwa członkowskiego w ogólnej puli środków przeznaczonych na wsparcie sektora pszczelarskiego we Wspólnocie jest uzależniony od udziału liczby rodzin pszczelich znajdujących się na jego obszarze
w ogólnej liczbie rodzin pszczelich we wszystkich krajach UE.
14 II
ARR
5)działania wspierające odbudowę pogłowia rodzin pszczelich,
6)współpraca z wyspecjalizowanymi jednostkami w zakresie wdrażania stosowanych
programów badawczych w dziedzinie pszczelarstwa i produktów pszczelarskich.
Polska złożyła – i zrealizowała – „Krajowy program wsparcia pszczelarstwa
w Polsce w latach 2004/2005, 2005/2006, 2006/2007”, a obecnie trwa realizacja
„Krajowego programu wsparcia pszczelarstwa w Polsce w latach 2007-2010”.
Pomimo że działania są z góry zaplanowane na okres trzyletni, realizacja programu odbywa się w systemie rocznym.
Każdego roku ARR zaprasza do udziału w programie. Jego uczestnikami – tzw.
podmiotami uprawnionymi – a więc stroną zawieranej z ARR umowy mogą
być (w zależności od kierunku wsparcia):
- związki pszczelarskie,
- stowarzyszenia pszczelarzy,
- zrzeszenia pszczelarzy,
- spółdzielnie pszczelarskie,
- grupy producenckie pszczelarzy,
- jednostki badawczo-rozwojowe zajmujące się tematyką pszczelarską.
Do podmiotów uprawnionych nie zalicza się gospodarstw pasiecznych sklasyfikowanych jako dział specjalny produkcji rolnej. Jednostki budżetowe nie mogą
ubiegać się (jako podmioty uprawnione) o udział w działaniach w ramach tego
programu.
Natomiast końcowymi beneficjentami wsparcia są właściciele indywidualnych
gospodarstw pasiecznych oraz – w przypadku szkoleń – osoby zainteresowane
rozpoczęciem działalności pszczelarskiej.
Taki wymóg ma zachęcić mniejsze podmioty do łączenia się w organizacje i grupy producenckie, co w przyszłości może doprowadzić do konsolidacji sektora.
Gospodarstwa pasieczne muszą posiadać weterynaryjny numer identyfikacyjny lub być zarejestrowane w rejestrze prowadzonym przez powiatowego lekarza
weterynarii.
Zgłoszenie udziału w programie odbywa się poprzez złożenie przez podmioty
uprawnione projektów planowanych działań.
W Polsce istnieje możliwość otrzymania refundacji kosztów poniesionych na:
1)organizację różnego rodzaju szkoleń i konferencji, podnoszących wiedzę
z zakresu nowoczesnej gospodarki pasiecznej,
2)zakup dopuszczonych do obrotu na terenie Polski leków do zwalczania warrozy,
II 15
3)wynajem przyczep (lawet) do przewozu uli na pożytki, co ma zachęcić grupy drobnych pszczelarzy do wspólnego przewożenia uli na pożytki w celu
zwiększenia produkcji miodu oraz zapewnienia zapylania roślin na jak największym obszarze kraju,
4)przeprowadzenie analiz właściwości fizyko-chemicznych miodu,
5)zakup sprzętu laboratoryjnego dla działających przy organizacjach pszczelarskich laboratoriów, co ma obniżyć koszty podstawowych analiz ponoszone przez pszczelarzy,
6)zakup matek, pakietów oraz odkładów pszczelich, co przyczyni się do zwiększenia pogłowia pszczół w Polsce oraz podniesienia jakości rodzin pszczelich
(dzięki kupowaniu pszczół z ras i linii hodowlanych o pożądanych cechach),
7)wdrażanie programów badawczych.
Zakończony w październiku bieżącego roku sezon 2007/2008 był pierwszym
rokiem realizacji „Krajowego programu wsparcia pszczelarstwa w Polsce” obejmującego lata 2007-2010.
Jesienią 2007 roku do Agencji wpłynęło 245 projektów opiewających na łączną
kwotę prawie 28 milionów złotych. Kwota ta znacznie przekroczyła dostępne
środki finansowe.
Podobnie jak w poprzednich sezonach, najwięcej projektów dotyczyło zakupu
leków przeciwko warrozie oraz zakupu pszczół. Dużą popularnością cieszyły
się również szkolenia, mimo że – zgodnie z założeniami nowego programu
krajowego – nie jest już możliwe uzyskanie refundacji zakupu sprzętu komputerowego do ich prowadzenia (ten rodzaj wsparcia cieszył się sporym zainteresowaniem w poprzednich latach). Znacznie spadło natomiast zainteresowanie trzecim kierunkiem wsparcia, czyli racjonalizacją przemieszczania rodzin
pszczelich na pożytki, na skutek zastąpienia możliwości uzyskania refundacji kosztów zakupu przyczep do przewozu uli refundacją kosztów ich wynajmu.
16 II
ARR
Tabela 1. Zapotrzebowanie na środki finansowe wynikające
ze złożonych w październiku 2007 roku projektów w podziale
na poszczególne kierunki wsparcia
Działanie
Szkolenia
Zwalczanie warrozy
Wynajem przyczep
Analizy miodu/zakup sprzętu
laboratoryjnego
Zakup pszczół
Wdrażanie projektów
badawczych
Razem
Liczba złożonych Wnioskowana kwota
projektów
(w tys. zł)
52
76
7
2427
10 205
59
30
1218
74
13 533
6
267
245
27 709
Dzięki wprowadzonej w 2007 roku zmianie ustawodawstwa unijnego, zniknął
powtarzający się w poprzednich latach problem rozbieżności pomiędzy zaplanowanym w „Krajowym programie…” podziałem środków finansowych na poszczególne kierunki wsparcia a strukturą rzeczywistych potrzeb sektora wynikającą z nadesłanych projektów3.
Jak co roku, o podziale środków finansowych na poszczególne projekty decydowała Komisja składająca się z pracowników Agencji oraz Ministerstwa
Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W pierwszej kolejności rozpatrzono projekty dotyczące szkoleń, wynajmu lawet oraz wdrażania programów badawczych,
a więc w ramach tych kierunków, w których zapotrzebowanie nie przewyższało
dostępnych środków. Zaoszczędzone środki postanowiono przeznaczyć na za-
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 917/2004 nakładało na państwa członkowskie obowiązek uzyskania zgody
Komisji na przesuwanie środków finansowych pomiędzy poszczególnymi kierunkami wsparcia w przypadku
zmian większych niż 20%. Zmieniające je rozporządzenie Komisji (WE) nr 811/2007 ograniczyło ten obowiązek wyłącznie do sytuacji, kiedy dane państwo członkowskie chce rozszerzyć zakres realizacji mechanizmu
o kierunki wsparcia nieuwzględnione wcześniej w krajowym programie wsparcia pszczelarstwa. Należy oczywiście spełnić ogólnie obowiązujący wymóg, zgodnie z którym wysokość wsparcia wspólnotowego nie może
przekroczyć 50% całości poniesionych wydatków.
3
II 17
kup leków do zwalczania warrozy, analizy jakości miodu oraz zakup pszczół, co
wprawdzie nie rozwiązało problemu niedoborów finansowych, ale umożliwiło
większe wykorzystanie środków przewidzianych na ten sezon.
Tabela 2. Liczba i wartość projektów zaakceptowanych przez
Komisję w podziale na kierunki wsparcia w sezonie 2007/2008
Działanie
Szkolenia
Zwalczanie warrozy
Wynajem przyczep
Analizy miodu/zakup
sprzętu laboratoryjnego
Zakup pszczół
Wdrażanie
projektów badawczych
Razem
Liczba zaakceptowanych Wartość zaakceptowanych
projektów
projektów (w tys. zł)
42
74
6
1168
7594
50
26
568
73
7650
3
146
224
17 176
Tabela 3. Liczba i wartość rozliczonych umów w sezonie 2007/2008
Działanie
Szkolenia
Zwalczanie warrozy
Wynajem przyczep
Analizy miodu/zakup
Zakup pszczół
badawczych
Razem
Liczba rozliczonych
umów
Wartość rozliczonych
umów (w tys. zł)
40
74
2
896
6797
11
19
355
73
7240
2
48
210
15 347
18 II
ARR
Po podpisaniu umów z Agencją, wybrane podmioty mogły przystąpić do realizacji zaplanowanych działań, a po ich zakończeniu składały wnioski o refundację. We wnioskach wykazywano koszty poniesione w ramach umów.
W kilku przypadkach do zawarcia umowy nie doszło z powodu rezygnacji ze
strony organizacji pszczelarskiej. Zdarzyło się również kilka przypadków niezłożenia wniosków o refundację. Wynikało to z rezygnacji z realizacji umowy
już po jej podpisaniu.
Przy rozliczaniu umów Agencja brała pod uwagę wyniki kontroli przeprowadzonej przez pracowników Sekcji Kontroli Technicznych oddziałów terenowych ARR w siedzibie podmiotu uprawnionego po realizacji umowy. Refundacji podlegały wyłącznie koszty objęte zawartą z Agencją umową, poniesione
przez wnioskodawców4 w okresie jej trwania.
Wysokość wypłaty uzależniona była również od tego, czy wnioskodawca jest
lub nie jest czynnym płatnikiem podatku VAT, czy korzysta ze zwolnienia na
podstawie art. 113 ustawy z 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług
(Dz. U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) lub czy prowadzi działalność zwolnioną
przedmiotowo na podstawie przepisów w Dziale VIII, rozdz. 2 i 3 powyższej
ustawy. W niektórych przypadkach istniała więc możliwość uzyskania refundacji 100% poniesionych kosztów.
Wypłaty należnych kwot refundacji zakończyły się 15 października 2008 roku.
Zauważalny jest stały wzrost wykorzystania dostępnych środków finansowych.
Tabela 4. Wykorzystanie dostępnych środków finansowych
Kolejne sezony realizacji mechanizmu
„Wsparcie rynku produktów pszczelich”
Wykorzystanie środków
dostępnych w danym sezonie
2004/2005
2005/2006
2006/2007
2007/2008
54%
76%
82%
95%
Zarówno faktury/rachunki, jak i dokumenty potwierdzające dokonanie płatności musiały być wystawione na
organizację pszczelarską, a nie jej członków, czyli indywidualnych pszczelarzy.
4
II 19
Obecnie rozpoczęła się realizacja mechanizmu w sezonie 2008/2009. W dniu 20
października 2008 roku minął termin składania projektów. Do Agencji wpłynęło 216 projektów, w których zaplanowano wydatki na łączną kwotę ponad 28
milionów zł, co ponownie znacznie przekracza dostępne środki, które wynoszą
4 403 616 euro.
Dokładna wartość w złotych zostanie wyliczona według ostatniego kursu
z grudnia 2008 roku – zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1913/2006.
Tabela 5. Zapotrzebowanie na środki w sezonie 2008/2009
(w podziale na poszczególne kierunki wsparcia)
Działanie
Szkolenia
Zwalczanie warrozy
Wynajem przyczep
Analizy miodu/zakup
Zakup pszczół
badawczych
Razem
Liczba złożonych
projektów
Wnioskowana kwota
(w tys. zł)
43
71
1
1372
10 447
7
30
1386
71
15 078
0
0
216
28 290
Zainteresowanie mechanizmem „Wsparcie rynku produktów pszczelich” utrzymuje się niemal od pierwszego sezonu na bardzo wysokim poziomie – uczestniczy w nim większość działających w Polsce organizacji pszczelarskich.
Realizacja mechanizmu w krajach Unii Europejskiej
Komisja Europejska co trzy lata opracowuje przeznaczony dla Rady i Parlamentu Europejskiego raport o realizacji programów wsparcia w sektorze pszczelarskim. O pierwszych dwóch raportach – z lat 2001 oraz 2004 – pisaliśmy
20 II
ARR
w numerze 12/2004. Poniżej przedstawiamy podstawowe informacje pochodzące z trzeciego5 (dotyczącego stosowania rozporządzenia Rady (WE)
nr 797/2004 w sprawie środków mających na celu poprawę warunków produkcji
i wprowadzania do obrotu produktów pszczelarskich6):
• programy wsparcia pszczelarstwa zostały opracowane przez wszystkie państwa członkowskie, co wskazuje na duże zainteresowanie mechanizmem,
• od 2004 roku, ze względu na rozszerzenie, UE stała się drugim – po Chinach
– co do wielkości producentem miodu na świecie,
• w Unii występuje deficyt miodu i musi ona importować około połowy spożywanego miodu,
• trzej najwięksi producenci miodu w UE to Hiszpania, Niemcy i Węgry,
• w omawianym okresie najwięcej uli posiadały Hiszpania, Grecja, Francja
i Włochy, a spośród 10 nowych państw – Polska i Węgry,
• w programie 2004/2005 trzem państwom członkowskim – Hiszpanii, Grecji
i Włochom – przydzielono prawie 47% dostępnych środków finansowych.
Razem z Francją i Węgrami kraje te posiadają 60% wszystkich uli we Wspólnocie i otrzymały w sumie 64% funduszy. Pokazuje to, że państwa członkowskie posiadające najwięcej uli wnioskują także o największe środki finansowe,
• w sezonach 2004/2005 i 2005/2006 największe środki finansowe przeznaczono na zwalczanie warrozy (33-35%), następnie na pomoc techniczną (26%),
racjonalizację przemieszczania rodzin pszczelich (19%), analizy miodu (8%),
odbudowę pogłowia rodzin pszczelich (6-7%) i programy badawcze (5%),
• w stosunku do lat wcześniejszych zmalały kwoty przeznaczone na zwalczanie
warrozy, jednak jest to wciąż najczęściej stosowany kierunek wsparcia. Spadek ten wynika z wprowadzenia w 2004 roku nowego działania wspierającego
odbudowę pogłowia rodzin pszczelich – oraz z nieco częstszego wspierania
analiz jakości miodu,
• zwalczanie warrozy było – i jest również obecnie – wspierane we wszystkich
krajowych programach,
• o pomoc techniczną wnioskowały prawie wszystkie państwa – najwięcej na to
działanie wydawały Włochy,
Raport ten został opublikowany 23 marca 2007 roku, obejmuje więc tylko pierwsze dwa lata realizacji trzyletnich programów wsparcia pszczelarstwa 2004-2007.
6
Ww. rozporządzenie zostało uchylone rozporządzeniem Rady (WE) nr 1234/2007.
5
II 21
• racjonalizację przemieszczania rodzin pszczelich planowało wspierać 15
państw członkowskich – przede wszystkim z południa Europy (te, w których
poziom hodowli jest najwyższy i w których występuje znaczne zróżnicowanie
roślin miododajnych z różnymi okresami kwitnienia),
• Hiszpania wydawała na racjonalizację przemieszczania rodzin pszczelich 40%
swojego budżetu, co stanowiło prawie 50% środków przeznaczonych na to
działanie w budżecie wspólnotowym,
• analizy fizyko-chemiczne miodu występowały w programach 20 państw – najczęściej stosowały je Austria, Polska i Hiszpania,
• nowy kierunek wsparcia – odbudowa pogłowia rodzin pszczelich – został ujęty
w programach 20 państw. O przyznanie najwyższego dofinansowania wystąpiła Francja, co wynika ze szczególnego w tym kraju uwrażliwienia na problem
spadku liczby rodzin pszczelich,
• wydatki na programy badawcze zaplanowano w 15 krajach – najwięcej we
Włoszech i Francji, które wspólnie wnioskowały o 50% kwoty przeznaczonej
na ten kierunek wsparcia,
• po rozszerzeniu Wspólnoty, wykorzystanie dostępnych środków finansowych
spadło: w sezonie 2003/2004 wynosiło 84%, a w sezonie 2004/2005 – 78%. Wynika to zapewne z faktu, że nowe państwa członkowskie nie miały doświadczenia w zakresie realizacji programów pszczelarskich i potrzebowały czasu na
wypracowanie procedur administracyjnych. W większości tych państw procent
wykorzystania dostępnych środków poprawiał się w kolejnych latach – co pokazano również na przykładzie Polski w pierwszej części niniejszego artykułu,
• w sezonie 2004/2005 najefektywniej zagospodarowała przydzielone środki
Hiszpania (95%),
• w okresie objętym omawianym sprawozdaniem Komisji, a więc w sezonach
2004/2005 i 2005/2006, tylko jedno państwo – Słowacja – nie wykorzystało
w ogóle przyznanego mu budżetu.
22 II
ARR
Procedura składu celnego
– wywóz wołowiny z refundacją1
Paweł Smoliński
Biuro Administrowania Obrotem Towarowym z Zagranicą ARR
Marcin Wardal
Biuro Współpracy Europejskiej ARR
Przepisy art. 98, ust. 1, lit. b) rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/1992 z 12 października 1992 roku ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny dopuszczają możliwość
obejmowania procedurą składu celnego towarów wspólnotowych, którym odrębne
przepisy UE dają możliwość korzystania (w związku z ich umieszczeniem w składzie
celnym) ze środków zwykle stosowanych przy wywozie tego rodzaju towarów2.
Szczególnym rodzajem zastosowania procedury składu celnego w wywozie towarów rolno-spożywczych jest jej wykorzystanie przy wywozie wołowiny z refundacją. Mechanizm ten daje możliwość umieszczania pod procedurą składu celnego
produktu świeżego/schłodzonego w chłodni, co stanowi kluczowy element optymalizacji odpraw wysyłek niektórych produktów sektora wołowiny z refundacjami
wywozowymi, mający również znaczenie dla ich konkurencyjności3.
Ogólne warunki stosowania procedury składu celnego
w wywozie wołowiny z refundacją
Okoliczności wykorzystania procedury składu celnego przy wywozie wołowiny
z refundacją są regulowane przez rozporządzenie Komisji (WE) nr 1741/2006 z 24
listopada 2006 roku ustanawiające warunki przyznawania specjalnych refundacji
wywozowych do wołowiny bez kości z dorosłego bydła płci męskiej, objętej procedurą składu celnego przed wywozem.
Artykuł jest kontynuacją publikacji: Gospodarcze procedury celne – handel zagraniczny produktami rolnymi,
Biuletyn Informacyjny ARR nr 5/2008; Instytucja składu celnego w handlu zagranicznym towarami rolnymi,
tamże nr 8/2008.
2
Do tych środków należą m.in. refundacje do wywozu towarów rolnych stosowane w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.
3
Takie wykorzystanie procedury składu celnego stanowi pozostałość nieistniejącego już w UE mechanizmu
wstępnego finansowania (tzw. prefinansowania) refundacji wywozowych do towarów rolnych.
1
II 23
Objęcie tego rodzaju mięsa (produktów oznaczonych kodami Nomenklatury Refundacji Wywozowych (ERN) 0201 30 91 00 oraz 0201 30 00 9120) procedurą składu celnego przed wywozem równoznaczne jest z wypełnieniem obowiązku wywozu na potrzeby rozliczenia pozwolenia na wywóz. Wypełnienie obowiązku wywozu
oznacza zwrot przez Agencję Rynku Rolnego zabezpieczenia pozwolenia na wywóz
wniesionego przez przedsiębiorcę4. Uprawnienie do dokonania wywozu na podstawie pozwolenia (nie dotyczy to pozwoleń 5-dniowych na wywóz wołowiny z refundacją) uznaje się za wykorzystane w dniu przyjęcia zgłoszenia celnego o objęcie
procedurą składu celnego (art. 4, ust. 6 rozporządzenia nr 1741/2006).
Mechanizm ten umożliwia wydłużenie okresu składowania powyższego rodzaju
mięsa na obszarze celnym UE poza termin ważności pozwolenia na wywóz przedłożonego wraz ze zgłoszeniem do procedury składu celnego. Wynika to z faktu, że
podmiot może zgłosić towar do procedury składu celnego w ostatnim dniu ważności pozwolenia na wywóz z refundacją, a następnie przechowywać towar pod procedurą składu celnego (nawet przez okres czterech miesięcy) przed zgłoszeniem do
procedury wywozu. Procedura składu celnego zostaje zakończona poprzez złożenie
zgłoszenia celnego o objęcie procedurą wywozu. Zgłoszenia do procedury wywozu
można dokonać nawet w ostatnim dniu wspomnianego okresu czterech miesięcy5.
Dzięki takiemu mechanizmowi przedsiębiorca, który nie zawarł jeszcze umowy na
sprzedaż wołowiny do kraju trzeciego może już wykorzystać pozwolenie na wywóz,
co chroni go przed utratą zabezpieczenia posiadanego pozwolenia będącej konsekwencją niewypełnienia obowiązku wywozu wynikającego z tego pozwolenia.
Zgłoszenie towaru o objęcie procedurą składu celnego nie daje jednak uprawnienia do ubiegania się o wypłatę refundacji. Dopiero zgłoszenie towaru do procedury
wywozu po wyprowadzeniu ze składu celnego uprawnia do wnioskowania o refundację, w tym w trybie płatności zaliczkowej, po złożeniu w agencji płatniczej
zabezpieczenia w wysokości 110% wnioskowanej kwoty refundacji. Uprawnienie
do refundacji6 ma jedynie przedsiębiorca, który po zgłoszeniu towaru do procedury
W przypadku wywozu wołowiny bez zastosowania procedury składu celnego oraz wywozu pozostałych towarów rolnych obowiązek wywozu uważa się natomiast za wypełniony (co oznacza zwrot zabezpieczenia pozwolenia) po wpłynięciu ze służb celnych do agencji płatniczej dokumentu potwierdzającego opuszczenie przez
towar obszaru celnego Wspólnoty.
5
W przypadku wywozu wołowiny bez zastosowania procedury składu celnego oraz wywozu pozostałych towarów rolnych zgłoszenie do wywozu może natomiast nastąpić najpóźniej w ostatnim dniu ważności pozwolenia
na wywóz.
6
Uprawnienie to oznacza możliwość uzyskania refundacji wywozowej w trybie standardowym (o ile podmiot
nie wnioskuje o wypłatę refundacji w trybie zaliczkowym) lub zwolnienie zabezpieczenia na poczet płatności
zaliczkowej refundacji (jeśli do danej przesyłki wywozowej uzyskano już refundację w trybie zaliczkowym).
4
24 II
ARR
wywozu dokonał jego wyprowadzenia z obszaru celnego Wspólnoty oraz towar został dopuszczony do obrotu w kraju przeznaczenia i zainteresowany przedsiębiorca
jest w stanie to udowodnić. Składowanie wołowiny w ramach procedury składu
celnego, regulowane przez rozporządzenie nr 1741/2006, odbywa się w składzie
celnym. Przechowywanie to może odbywać się zarówno w składzie celnym publicznym, jak i składzie celnym prywatnym.
Zgłoszenie celne o objęcie wołowiny procedurą składu celnego może zostać złożone jedynie w państwie członkowskim, w którym została przeprowadzona czynność
odkostniania mięsa.
Kryteria obejmowania wołowiny procedurą składu celnego
Zezwolenie na stosowanie procedury składu celnego wydaje w Polsce w formie pisemnej decyzji administracyjnej naczelnik urzędu celnego właściwy dla lokalizacji
składu celnego. Zezwolenie to wydawane jest na zasadach ogólnych7, ale wyłącznie
podmiotom, które złożyły pisemne zobowiązanie do:
• prowadzenia komputerowej bazy danych produktów objętych procedurą składu
celnego, która musi umożliwiać administracyjne określanie tożsamości mięsa
objętego procedurą przez cały okres składowania,
• zagwarantowania, że towary będą składowane wyłącznie w państwie członkowskim, w którym udzielono zezwolenia,
• zagwarantowania, że towary będą składowane w miejscach wskazanych w udzielonym zezwoleniu.
Wymogi te określone są w rozporządzeniu nr 1741/2006.
Jeśli produkty składowane są w kilku miejscach, zezwolenie może zostać udzielone
dla każdego z miejsc przechowywania.
W Polsce, dyrektor izby celnej przeprowadza ocenę możliwości wykonywania
czynności dozoru i kontroli celnej towaru w miejscach, w których towar jest składowany przed wywozem z refundacją. Ocena ta nie stanowi określenia trybu formalno-prawnego w zakresie stosowania procedury składu celnego, gdyż leży to
w kompetencji naczelnika urzędu celnego. Organy celne informują agencję płatniczą o wydanych i cofniętych zezwoleniach.
Zasady te zostały omówione w: Gospodarcze procedury celne…, op. cit., s. 14-15 oraz Instytucja składu celnego…,
op. cit., s. 9-10.
7
II 25
Wprowadzenie wołowiny do pomieszczeń składu celnego
Przy wprowadzeniu towaru do składu celnego podmiot składa organom celnym
zgłoszenie celne o objęcie procedurą składu celnego. Zgłoszenie powinno zawierać
opis mięsa, które ma zostać objęte procedurą (zgodny z kodem ERN8), masę netto
oraz dane niezbędne do identyfikacji tego mięsa, m.in. numery zaświadczeń (zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 433/2007 i rozporządzeniem Komisji
(WE) nr 1359/2007) wystawianych przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych (IJHARS) i liczbę opakowań.
Do zgłoszenia celnego o objęcie procedurą składu celnego załącza się zaświadczenia IJHARS oraz ważne pozwolenie na wywóz z refundacją. Dla każdej operacji
odkostniania mięsa można przyjąć maksymalnie dwa zgłoszenia celne o objęcie
procedurą składu celnego. Ponadto, zgłoszenie celne o objęcie procedurą składu
celnego może dotyczyć ilości towaru, na którą zostały wystawione maksymalnie
dwa zaświadczenia dla mięsa bez kości.
We właściwych rubrykach powyższego zaświadczenia dotyczącego mięsa bez kości funkcjonariusz celny zamieszcza datę przyjęcia zgłoszenia celnego o objęcie
procedurą składu celnego, masę mięsa objętego zgłoszeniem celnym oraz numer
zgłoszenia celnego i pieczęć urzędową. Natomiast w załączonym do tego zgłoszenia
zaświadczeniu dotyczącym mięsa z kością obejmującego ćwierci przednie i tylne,
z których wyprodukowano mięso odkostnione, organ celny zamieszcza datę przyjęcia zgłoszenia celnego o objęcie procedurą składu celnego, numer zgłoszenia celnego i pieczęć urzędową.
Poświadczone za zgodność z oryginałami kopie zgłoszeń celnych o objęcie procedurą składu celnego i zaświadczenia IJHARS przekazywane są do agencji płatniczej.
Organ celny dokonuje na pozwoleniu na wywóz odsaldowania ilości towaru objętego procedurą składu celnego9. Pozwolenie – po dokonaniu odsaldowania przez
organ celny – przekazane zostaje przedsiębiorcy, który zobowiązany jest je zwrócić
w terminie 2 miesięcy od upływu jego ważności do agencji płatniczej, która wydała
to pozwolenie.
Przyjęcie zgłoszenia celnego o objęcie procedurą składu celnego uzależnione jest
od sprawdzenia, czy dane identyfikacyjne towaru zostały wprowadzone do bazy
Aktualne kody ERN i odpowiadające im opisy towarów określono w rozporządzeniu Komisji (WE) nr
1499/2007 zmieniającym rozporządzenie Komisji (WE) nr 3846/87.
9
W przypadku wywozu wołowiny bez zastosowania procedury składu celnego oraz wywozu pozostałych towarów rolnych organ celny dokonuje natomiast na pozwoleniu na wywóz odsaldowania ilości towaru objętego
procedurą wywozu.
8
26 II
ARR
danych. Zgłoszenie celne może być także przyjęte bez sprawdzenia bazy danych, ale
pod warunkiem przekazania przez podmiot oświadczenia o wprowadzeniu odpowiednich danych. W takim przypadku organ celny może odroczyć kontrolę bazy
danych. Kontrole bazy danych muszą być jednak przeprowadzane przez organ celny przynajmniej raz w okresie dwóch miesięcy kalendarzowych.
Mięso bez kości z dorosłego bydła płci męskiej, w odniesieniu do którego zgłoszenie celne o objęcie procedurą składu celnego zostało przyjęte, podlega kontroli
fizycznej obejmującej nie mniej niż 5% przyjętych zgłoszeń o objęcie procedurą
składu celnego. Jeżeli w trakcie kontroli fizycznej organ celny nie stwierdzi rozbieżności, nie jest konieczne pobieranie próbek mięsa do analizy laboratoryjnej mającej
na celu oznaczenie zawartości mięsa chudego i płci zwierzęcia.
Przechowywanie wołowiny w składzie celnym
Mięso bez kości z dorosłego bydła płci męskiej może podlegać procedurze składu celnego maksymalnie 4 miesiące od daty przyjęcia zgłoszenia celnego o objęcie
procedurą składu celnego.
Podmiot musi zapewnić, aby mięso składowane na mocy rozporządzenia
nr 1741/2006 było przechowywane oddzielnie od innych produktów. Wymóg oddzielnego składowania nie obowiązuje, gdy identyfikację towaru można przeprowadzić w sposób jednoznaczny.
Przekroczenie terminu 4 miesięcy od dnia objęcia procedurą składu celnego lub wycofanie spod dozoru celnego części partii towaru pierwotnie objętej procedurą składu
celnego oznacza, że obowiązek dokonania wywozu wynikający z pozwolenia na wywóz nie został wypełniony w odniesieniu do danej ilości objętej pozwoleniem.
Podczas okresu składowania (maksymalnie 4 miesięcy) mięso bez kości z dorosłego bydła płci męskiej może podlegać zabiegom zwyczajowym na warunkach ustalonych przez organy celne: zmianie etykiet, zamrożeniu. W określonych sytuacjach
dopuszczalne jest również ponowne pakowanie mięsa. W przypadku wykonania
przez podmiot zabiegów zwyczajowych, działania te muszą zostać zarejestrowane
w bazie danych. Zapisy w bazie danych powinny zawierać numer zgłoszenia celnego o objęcie procedurą składu celnego i odpowiedniego zaświadczenia lub zaświadczeń IJHARS dotyczących mięsa poddanego zabiegom zwyczajowym.
Kwota refundacji wywozowych do produktów poddanych zabiegom zwyczajowym
jest uzależniona od ilości, rodzaju i cech mięsa w dniu przyjęcia zgłoszenia o objęcie
procedurą składu celnego.
Wyprowadzenie wołowiny ze składu celnego
II 27
W ciągu 4 miesięcy od objęcia procedurą składu celnego składowane towary muszą zostać objęte procedurą celną wywozu. Znajdują tu zastosowanie
przepisy rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/1999 z 15 kwietnia 1999 roku
ustanawiającego wspólne, szczegółowe zasady stosowania systemu refundacji
wywozowych do produktów rolnych, które nakłada wymóg wyprowadzenia
przesyłki wywozowej z obszaru celnego Wspólnoty w ciągu 60 dni od daty
dokonania zgłoszenia wywozowego. Towar wyprowadzany ze składu celnego
(wołowina zamrożona) i obejmowany procedurą celną wywozu z wnioskiem
o refundację może podlegać kontroli fizycznej (bezpośredniej) i kontroli
podmiany, o których mowa w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 386/1990 oraz
rozporządzeniu Komisji (WE) nr 2090/2002, niezależnie od faktu przeprowadzenia lub odstąpienia od czynności kontroli fizycznej przy wprowadzeniu do składu celnego tego towaru w postaci wołowiny świeżej/chłodzonej.
Przedłożenie wraz ze zgłoszeniem wywozowym wniosku o refundację powoduje, że kontrola fizyczna przy wyprowadzaniu towaru ze składu celnego
może obejmować również pobór próbek. Postępowanie to regulują przepisy
art. 6 rozporządzenie Komisji (WE) nr 765/2002.
Do zgłoszenia wywozowego przedsiębiorca zobowiązany jest załączyć –
oprócz wniosku o wypłatę refundacji wywozowej – kartę kontrolną T5, jeśli
urząd celny wywozu nie stanowi jednocześnie urzędu celnego wyprowadzenia towaru z obszaru celnego UE.
Dane zawarte w zgłoszeniu o objęcie procedurą składu celnego (ilość wołowiny objętej tą procedurą) bilansowane są z danymi ilościowymi zawartymi
w zgłoszeniu o objęcie procedurą wywozu. Pozwala to na dokładną kontrolę wywożonego mięsa. Organ celny wymaga wpisania do zgłoszeń wywozowych następujących danych: numeru zgłoszenia celnego o objęcie procedurą
składu celnego oraz wywożonych ilości. Organ celny przyjmujący zgłoszenie
wywozowe ma obowiązek każdorazowego przeprowadzenia kontroli bazy danych. Przyjęcie zgłoszenia wywozowego przez organ celny może nastąpić po
sprawdzeniu, czy dane dotyczące towaru zostały wprowadzone do komputerowej bazy danych. Jednakże istnieje możliwość przyjęcia przez organy celne
zgłoszenia wywozowego przed sprawdzeniem bazy danych. Ma to miejsce
na takich samych zasadach, jak przy przyjmowaniu zgłoszenia do procedury
składu celnego.
28 II
ARR
Znaczenie procedury składu celnego dla wywozu wołowiny
z refundacją
Przepisy wprowadzone rozporządzeniem Komisji nr 1741/2006 stanowią kontynuację elementów systemu prefinansowania. Wyeliminowanie aspektu finansowego
prefinansowania (wcześniejszej wypłaty refundacji po wprowadzeniu towaru do
składu celnego) oraz uproszczenie zasad stosowania pozwoleń na wywóz z refundacją (saldowanie i rozliczanie pozwoleń na wywóz zgodnie z zasadami horyzontalnymi określonymi w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 376/2008) przyczyniło
się do znacznego uproszczenia zasad przyznawania refundacji do produktów wywożonych po uprzednim przechowywaniu w pomieszczeniach składu celnego. Zainteresowani przedsiębiorcy nie ponoszą dodatkowego wydatku związanego z koniecznością wniesienia zabezpieczenia wypłaty refundacji. Ponadto nowa struktura
i brzmienie przepisów wprowadzają większą spójność z przepisami prawodawstwa
celnego określającymi zasady stosowania procedur celnych: składu celnego i wywozu. Zawierają one również pewną elastyczność umożliwiającą dostosowanie nadzoru i działań kontrolnych do uwarunkowań logistycznych realizacji eksportu przez
poszczególne podmioty.
Omawiany wariant ubiegania się o refundacje wywozowe cieszy się zainteresowaniem przedsiębiorców głównie w państwach UE o długiej tradycji i wysokim poziomie rozwoju sektora wołowiny i cielęciny, np. w Irlandii i we Francji. Zwykle korzystają z niego przedsiębiorcy, którzy do końca 2006 roku wnioskowali o refundacje
w trybie prefinansowania. W nowych państwach członkowskich zainteresowani są
nim głównie potentaci branży mięsnej posiadający rozwiniętą sieć kontaktów handlowych w krajach trzecich.
Rynki
II 29
Rynek mleka
Biuro Analiz i Programowania ARR
W 2008 roku proces restrukturyzacji produkcji mleka uległ przyspieszeniu.
Liczba gospodarstw zajmujących się chowem i hodowlą krów zmniejszyła się
w 2008 roku do ok. 550 tys., wobec 657 tys. w roku 2007. Natomiast liczba dostawców posiadających limity hurtowe w ciągu roku obniżyła się o prawie 23%
i – według stanu na 1 kwietnia 2008 roku – wynosiła 201 tys., a sprzedawców
bezpośrednich nieco ponad 21 tys., o 31% mniej niż rok wcześniej.
Przyspieszenia nabrał również proces rozdzielenia produkcji mleka od produkcji bydła rzeźnego. Według danych GUS, w czerwcu 2008 roku liczba krów ogółem wzrosła do 2 mln 807 tys. szt., o ok. 68 tys. szt. (o 2,5%) w odniesieniu do stanu
z grudnia 2007 roku i o 19,8 tys. szt. (o 0,7%) w porównaniu z tym samym
okresem 2007 roku. Zwiększone zostało przede wszystkim pogłowie krów pozostałych, których liczba w porównaniu do poprzedniego roku wzrosła o 23,5%
i w czerwcu br. osiągnęła poziom blisko 74 tys. W tym czasie liczba krów mlecznych
wyniosła 2 mln 733 tys. i była nieznacznie (o 0,2%) mniejsza niż rok wcześniej.
Pogłowie krów, produkcja oraz skup mleka
w latach 2004-2008 i prognoza na rok 2009
Okres
Produkcja
mleka (mln l)
Skup mleka
(mln l)
2004
2005
2006
2007
2008*
2009**
11 477
11 566
11 633
11 744
12 000
11 950
7769
8584
8419
8380
8630
8850
* szacunek IERiGŻ, ** prognoza IERiGŻ
Źródło: dane GUS
Pogłowie krów
ogółem (tys. szt.)
(stan w czerwcu)
2796
2795
2824
2787
2807
2730
Mleczność
(l)
4082
4147
4200
4292
4360
4500
30 II
Rynki
Obserwowany dynamiczny proces rezygnacji mniej wydajnych gospodarstw
z towarowej produkcji mleka będzie powodował dalszą jej koncentrację. Stopniowej redukcji ulegać będzie pogłowie krów mlecznych, podczas gdy nasilać
się będzie specjalizacja w chowie bydła. Proces ten stymulować będzie rosnące zainteresowanie produkcją wysokiej jakości wołowiny, a także wykup przez
Agencję Rynku Rolnego limitów produkcyjnych w zamian za rezygnację z produkcji mleka.
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej prognozuje, że
w połowie 2009 roku liczba krów pozostałych wzrośnie do 80 tys. (o 8,5% w porównaniu do tego samego okresu 2008 roku), a liczba krów mlecznych obniży
się do 2 mln 650 tys. (o 3% w skali roku). W związku z tym przewiduje się, że
w czerwcu 2009 roku krów ogółem będzie prawdopodobnie 2 mln 730 tys. szt.,
o ok. 3% mniej w porównaniu do czerwca 2008 roku.
W efekcie postępu genetycznego i technologicznego notowany jest systematyczny wzrost wydajności mlecznej. Z szacunków IERiGŻ wynika, że w 2008
roku w skali kraju średnia wydajność krów ogółem może wzrosnąć o 68 l i wynieść 4360 l, a krów mlecznych może być większa o 114 l i ukształtować się na
poziomie 4489 l. Kontynuacja wymiany materiału genetycznego wskazuje, że
w 2009 roku przeciętna mleczność może wzrosnąć do ok. 4500 l.
W wyniku stabilizacji pogłowia krów mlecznych, przy stopniowo rosnącej ich wydajności, produkcja mleka w 2008 roku może być o ok. 2% większa niż w roku 2007
i wynieść 12 mld l. Przewidywana redukcja pogłowia krów w 2009 roku nie zostanie w pełni zrekompensowana wzrostem wydajności, wskutek czego produkcja
mleka może być nieznacznie mniejsza niż tegoroczna i wynieść 11,95 mld l.
Wysokie ceny skupu mleka, informacja o nieprzekroczeniu kwot w roku kwotowym 2007/2008 oraz zapoczątkowane w 2008 roku stopniowe powiększanie
kwoty krajowej spowodowało, że od początku 2008 roku skup tego surowca jest
większy niż w porównywalnych miesiącach roku ubiegłego. Łącznie w okresie
styczeń-wrzesień br. skupiono 6,6 mld l, o prawie 4% więcej niż rok wcześniej.
Szacuje się, że skup mleka w całym 2008 roku może być o ok. 3% większy niż
w roku 2007 i ukształtować się na poziomie ponad 8,6 mld l. Zniesienie regionalizacji w 2009 roku oraz dalsze możliwe powiększanie limitów do roku
kwotowego 2013/2014 (co roku o 1%) umożliwi dostawcom mleka sukcesywne
zwiększanie produkcji towarowej.
Rynek mleka
II 31
Sytuacja w przetwórstwie
W następstwie rekordowo wysokich krajowych cen surowca w 2007 roku i na
początku roku 2008, w pierwszym półroczu br. warunki ekonomiczno-finansowe przemysłu mleczarskiego uległy radykalnemu pogorszeniu. Rentowność
netto całej branży mleczarskiej z 3,57% w pierwszej połowie 2007 roku zmniejszyła się do 0,36% w tym samym okresie br. Najbardziej niekorzystne zmiany odnotowano w przetwórstwie mleka, gdzie rentowność netto była ujemna
(0,06%). W analizowanym okresie znacząco (o 2,8% punktu procentowego)
zwiększyła się natomiast rentowność produkcji lodów, która wyniosła 9,28%.
Wskaźnik ten dla całego przemysłu spożywczego obniżył się w znacznie mniejszym stopniu i wyniósł 3,33%, wobec 4,60% w połowie 2007 roku.
IERIGŻ szacuje, że w drugiej połowie 2008 roku nastąpi poprawa warunków
ekonomiczno-finansowych krajowego przemysłu mleczarskiego, na skutek obniżenia cen skupu surowca oraz dostosowania struktury produkcji wyrobów
mleczarskich do zmieniającej się struktury popytu, zarówno na rynku krajowym, jak i na rynku międzynarodowym.
Według danych GUS, pod wpływem dużego popytu eksportowego w okresie
siedmiu miesięcy 2008 roku znacząco, bo aż o 98%, wzrosła produkcja pełnego mleka w proszku. Zwiększono również produkcję serwatki (o 17%), serów podpuszczkowych dojrzewających (o 11%), serów topionych i smażonych
(o 7%) oraz serów pozostałych (o blisko 9%). W tym samym czasie odnotowano natomiast spadek produkcji mleka płynnego przetworzonego (o 4%), nieznacznie (o ok. 1%) obniżono również produkcję masła, odtłuszczonego mleka
w proszku, serów twarogowych oraz śmietany i śmietanki.
Przewiduje się, że w całym 2008 roku większa będzie produkcja pełnego mleka w proszku, serów podpuszczkowych dojrzewających oraz serów topionych
i smażonych. Tendencje wzrostowe zostaną podtrzymane również w produkcji napojów mlecznych i jogurtów oraz serwatki. Na poziomie zbliżonym do
notowanego w 2007 roku może utrzymać się produkcja odtłuszczonego mleka
w proszku. Zmniejszy się natomiast produkcja mleka płynnego przetworzonego, masła, lodów oraz serów twarogowych.
32 II
Rynki
Ceny na rynku mleka
Pod wpływem wzrostu podaży mleka oraz pogorszenia światowej koniunktury,
ceny surowca od początku 2008 roku ulegają redukcji. W czerwcu br. mleko
w skupie było o ponad 18% tańsze niż w styczniu, ale w odniesieniu do cen
notowanych w porównywalnym okresie 2007 roku było nadal o 2,4% droższe.
W kolejnych miesiącach spadek się pogłębił. We wrześniu br. (wg danych GUS),
średnia cena mleka płacona producentom ukształtowała się na poziomie 93,29
zł/hl i była o 8,4% niższa niż w czerwcu, a także o 18,6% niższa niż w porównywalnym okresie roku poprzedniego. Jednocześnie, z uwagi na wysokie ceny
w pierwszej połowie roku, średnia cena płacona w okresie trzech kwartałów
2008 roku była o 6% wyższa niż rok wcześniej.
Pomimo aprecjacji złotego, polski surowiec jest nadal jednym z tańszych w UE.
Według dostępnych danych Komisji Europejskiej, w lipcu 2008 roku średnia cena
mleka w Polsce wynosiła 31,14 euro/100 kg i była o prawie 10,6% niższa od średniej unijnej oraz o ok. 15% niższa niż w UE-15.
Ocenia się, że wraz z sezonową obniżką podaży nastąpi odwrócenie spadkowych tendencji cen skupu mleka i w grudniu 2008 roku mogą one kształtować się w granicach
98-103 zł/kg. W roku 2009 tendencje spadkowe będą zanikać i w końcu roku ceny
skupu mleka mogą być nieco wyższe od cen prognozowanych na grudzień 2008 roku.
Rynek mleka
II 33
Od początku 2008 roku, w efekcie obniżki cen surowca oraz pogarszającej się
opłacalności wywozu notowana jest stopniowa redukcja cen zbytu produktów
mleczarskich.
Największym spadkiem charakteryzowały się ceny sprzedaży odtłuszczonego
mleka w proszku. Według danych GUS, w sierpniu br. ceny tego produktu były
o 41% niższe niż w porównywalnym miesiącu 2007 roku, ale o ponad 2% wyższe niż w 2006 roku i ukształtowały się na poziomie 8,40 zł/kg z VAT (ok. 7,85
zł/kg netto). Znacząco obniżyły się także ceny masła w blokach, za które producenci otrzymywali 10,29 zł/kg z VAT (ok. 9,62 zł/kg netto), o 26% mniej niż
w sierpniu 2007 roku i tylko nieznacznie mniej (o 0,8%) niż w roku 2006. Natomiast przeciętne ceny zbytu serów dojrzewających Gouda i Edam w sierpniu br.
były niższe niż w porównywalnym okresie 2007 roku o ok. 15-17%.
Ocenia się, że w kolejnych miesiącach 2008 roku, pod wpływem niewielkich
zmian w popycie krajowym oraz większej podaży surowca prawdopodobnie
nastąpi dalszy spadek cen zbytu produktów mleczarskich. Natomiast w 2009
roku możliwy będzie ich powrót do poziomu notowanego w 2006 roku.
W związku z bardzo dobrą koniunkturą na produkty mleczarskie, w czwartym
kwartale 2007 roku ich ceny detaliczne dynamicznie rosły. W okresie styczeńsierpień br. w porównaniu do tego samego okresu 2007 roku nabiał podrożał
o blisko 14%, a dynamika wzrostu jego cen była w tym czasie dwukrotnie większa niż w odniesieniu do całej żywności.
Stopniowa redukcja cen surowca i spowolnienie dynamiki eksportu są głównymi przyczynami spadku cen detalicznych mleka i przetworów mleczarskich.
Jednak w okresie od grudnia 2007 roku do sierpnia 2008 roku ich ceny obniżyły
się tylko w nieznacznym stopniu (o 0,4%).
Największy wzrost odnotowano w przypadku cen serów dojrzewających i topionych (o ponad 17%), mleka spożywczego i mleka w proszku (o ok. 16%)
oraz śmietany i śmietanki (o 15%). O ponad 11% wzrosły również ceny napojów mlecznych. Natomiast w najmniejszym stopniu (o 7-8%) podrożały
w handlu detalicznym jogurty oraz desery mleczne.
Od początku 2008 roku spadkowi ulegają ceny detaliczne masła, które jednak
nadal są znacząco wyższe niż przed rokiem. W sierpniu br. cena tego artykułu
w odniesieniu do sierpnia ub.r. wzrosła o prawie 9%, a w okresie ośmiu miesięcy br., wobec porównywalnego okresu 2007 roku, była wyższa o ponad 22%.
34 II
Rynki
IERiGŻ prognozuje, że w końcu 2008 roku ceny detaliczne mleka i jego produktów będą wykazywały tendencje spadkowe. Natomiast w pierwszym półroczu 2009 roku – z uwagi na przewidywany niewielki spadek produkcji oraz
stabilizację krajowego popytu – ceny detaliczne mogą nieznacznie wzrosnąć.
W ostatnich miesiącach br. oczekiwana jest również obniżka cen masła. Na początku
2009 roku, w związku ze wzrostem cen tłuszczów wieprzowych i olejów roślinnych,
ceny masła w handlu detalicznym nie powinny podlegać istotnym zmianom.
Spożycie mleka i jego przetworów
Z danych GUS wynika, że – pod wpływem zwiększenia krajowej produkcji
mleka oraz systematycznie poprawiającej się sytuacji dochodowej ludności
w 2007 roku – bilansowa konsumpcja mleka i jego przetworów (bez mleka
przerobionego na masło) była o 2 l większa niż rok wcześniej i ukształtowała się
na poziomie 178 l w przeliczeniu na 1 mieszkańca. W tym czasie znaczącemu
spadkowi uległa konsumpcja masła. Bilansowe spożycie tego produktu w 2007
roku wyniosło 4,2 kg/osobę i było o 2,3% mniejsze niż w roku 2006.
Ubiegłoroczne tendencje w spożyciu mleka i jego przetworów prawdopodobnie
utrzymają się również w 2008 roku, wobec czego bilansowa konsumpcja może
być o 2% większa niż w roku 2007 i wynieść 181 l w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Natomiast pod wpływem relatywnie wysokich cen masła jego spożycie
zmaleje o 2,4% – do 4,1 kg na osobę.
Rynek mleka
II 35
Według oceny IERiGŻ, nieco mniejsza produkcja mleka w 2009 roku może
wpłynąć ograniczająco na wzrost spożycia artykułów mleczarskich. W związku
z tym bilansowe spożycie mleka prawdopodobnie ukształtuje się na poziomie
180 l na 1 mieszkańca. Natomiast pod wpływem relatywnie wysokich cen tłuszczów zwierzęcych i roślinnych, w tym zwłaszcza olejów, może zostać zahamowana spadkowa tendencja spożycia masła.
Handel zagraniczny mlekiem i jego przetworami
Nadwyżka podaży nad popytem krajowym i notowany na początku 2008 roku
korzystny poziom cen światowych stymulowały zwiększone obroty handlowe.
W okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2008 roku wywóz polskich produktów mleczarskich wyrażony w ekwiwalencie mleka był o ok. 14% większy niż
w porównywalnym okresie ub.r. i osiągnął poziom 1250 mln l. W tym czasie
o 13% zwiększył się również ich przywóz, który wyniósł 260 mln l. W ujęciu
wartościowym eksport zwiększył się o prawie 7% – do 716 mln euro, natomiast
wartość importu pozostała na poziomie zbliżonym do notowanego przed rokiem i wyniosła 166 mln euro.
Eksport
Od momentu integracji z UE w strukturze towarowej eksportu zaszły pozytywne zmiany. Przed akcesją dominowały produkty używane we wtórnym przetwórstwie, m.in. odtłuszczone mleko w proszku. Natomiast po integracji znacząco zwiększył się udział produktów o większej wartości dodanej, które mogą
być przeznaczone do bezpośredniej konsumpcji – serów i twarogów, napojów
mlecznych i jogurtów, masła oraz lodów. Produkty te w okresie siedmiu miesięcy br. stanowiły łącznie ponad 58% wartości wywozu artykułów mleczarskich.
Najważniejszym rynkiem zbytu dla polskich produktów mleczarskich są kraje
UE, których udział w strukturze wartości wywozu wynosi ok. 76%, wobec 37%
w roku 2003. Liczącymi się rynkami zbytu pozostają kraje rozwijające się gospodarczo, do których tradycyjnie eksportuje się mleko i serwatkę w proszku
oraz sery dojrzewające. Natomiast niewielkie znaczenie mają państwa WNP
i Europy Wschodniej, z uwagi na osiągane niższe ceny transakcyjne oraz niewielką liczbę polskich firm posiadających zezwolenia eksportowe.
Niesłabnącym zainteresowaniem zagranicznych importerów cieszą się polskie
sery i twarogi. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy br. ich wywóz osiągnął
36 II
Rynki
poziom ponad 84 tys. t i był o blisko 6% większy niż w porównywalnym okresie
2007 roku, a wartościowo zwiększył się o ponad 34% – do prawie 265 mln
euro. Polskie sery dojrzewające są sprzedawane przede wszystkim do Niemiec, Czech oraz Włoch. Ocenia się, że tendencje wzrostowe w eksporcie
tych serów zostaną podtrzymane i w całym 2008 roku wyniesie on 145 tys. t,
a jego wartość wzrośnie do 450 mln euro.
Wysokie światowe ceny mleka w proszku wpływały stymulująco na jego wywóz, który w okresie pierwszych siedmiu miesięcy br. wzrósł o blisko 29%
– do 76 tys. t. Jednak przeciętne ceny eksportowe były o 20% niższe niż
w 2007 roku, wobec czego wartość wywozu była tylko o 3% większa niż
w tym samym okresie ub.r. W analizowanym okresie wywóz serwatki utrzymał się na poziomie zbliżonym do notowanego przed rokiem (70 tys. t), a jego
wartość (pod wpływem obniżki cen eksportowych) zmniejszyła się o 53%, do
ok. 36 mln euro. Oba produkty eksportowano głównie na rynek UE. Szacuje
się, że w całym 2008 roku wywóz mleka w proszku będzie o 31% większy niż
przed rokiem i wyniesie 130 tys. t, natomiast eksport serwatki będzie nieznacznie mniejszy (o ok. 3%) i wyniesie 125 tys. t.
Na wysokim poziomie utrzymuje się wywóz mleka płynnego i śmietany.
W okresie od stycznia do lipca br. był on o prawie 15% większy niż przed rokiem i wyniósł 122 tys. t, z czego 70% stanowiło mleko płynne. Mleko płynne
i śmietanę eksportowano przede wszystkim na rynek niemiecki. Szacuje się,
że w br. wywóz tych produktów może być większy niż w 2007 roku (o ok.
17%) i osiągnie poziom 200 tys. t.
W okresie od stycznia do lipca br. wywóz masła, podobnie jak rok wcześniej,
wyniósł blisko 21 tys. t, a uzyskiwane w eksporcie ceny były wyższe niż przed
rokiem o 16%. Największymi odbiorcami polskiego masła były Niemcy, Holandia, Belgia oraz Francja. Przewiduje się, że w całym 2008 roku wolumen
eksportu masła może ukształtować się na poziomie zbliżonym do notowanego w 2007 roku (ok. 32 tys. t).
Import
Import produktów mleczarskich od lat charakteryzuje się bardzo skoncentrowaną strukturą geograficzną. W 2007 roku ok. 85% należności za przywóz trafiło do krajów UE, podczas gdy w 2003 roku było to 55%. Natomiast w 2003
roku państwa WNP w strukturze wartości przywozu stanowiły 38%, a w 2007
Rynek mleka
II 37
roku – już tylko 12%. Pozostałe kierunki geograficzne odgrywają rolę marginalną.
Od momentu integracji z UE w przywozie (podobnie jak w eksporcie) systematycznie, na rzecz produktów o wysokim stopniu przetworzenia, zmniejsza się udział
produktów mleczarskich o charakterze surowcowym. W 2007 roku sery i twarogi,
masło, jogurty oraz lody stanowiły 50% wartości importu, wobec 34% w roku 2003.
W okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2008 roku wolumen importu większości
produktów uległ zmniejszeniu. Wyjątkiem był większy przywóz mleka w proszku
i kazeiny (ze względu na opłacalny reeksport) oraz masła.
W analizowanym okresie import mleka w proszku wzrósł do 12 tys. t (o 22%),
a produkt ten sprowadzano głównie z Niemiec (ok. 10 tys. t). Natomiast o 55%,
do 14 tys. t, zmniejszył się przywóz serwatki. IERiGŻ szacuje, że w całym 2008
roku przywóz mleka w proszku wyniesie 20 tys. t, wobec 17 tys. t w roku 2007,
a serwatki 25 tys. t., wobec 45 tys. t przed rokiem.
Polscy producenci zawiesili produkcję kazeiny, wobec czego rynek zaopatrywany jest z importu. W omawianym okresie wzrósł on do 7,5 tys. t (o 75%)
i pochodził z Białorusi i Ukrainy. W 2008 roku przywóz kazeiny wzrośnie do 10
tys. t i będzie o blisko 39% większy niż w ub.r.
Od stycznia do lipca br. wolumen przywozu serów i twarogów wyniósł nieco ponad 12 tys. t i był o blisko 22% mniejszy niż w porównywalnym okresie ub.r.
W imporcie przeważają sery dojrzewające (uzupełniają gamę asortymentową)
i pochodzą one głównie z krajów UE-15. IERiGŻ szacuje, że w 2008 roku przywóz
serów i twarogów może być o 7% mniejszy niż w 2007 roku i wynieść 25 tys. t.
Według IERiGŻ, w całym 2008 roku niższe ceny transakcyjne, pomimo przewidywanego wzrostu wolumenu, spowodują niewielkie zmiany w wartości obrotów handlowych. Szacuje się, że wywóz artykułów mleczarskich wyrażony
w ekwiwalencie surowca może być o 8% większy niż w przed rokiem i wynieść
2000 mln l, podczas gdy jego wartość wzrośnie tylko o 3% do poziomu ok. 1200
mln euro. Wzrośnie również import, ale jego dynamika będzie mniejsza niż
w 2007 roku. Będzie on o 5% większy niż w roku ubiegłym i wyniesie ok. 450
mln l, a jego wartość może zmniejszyć się o ok. 7% do 280 mln euro.
Ocenia się, że w 2009 roku wywóz produktów mleczarskich utrzyma się na poziomie zbliżonym do tegorocznego. Natomiast import może być nieznacznie
większy niż szacowany w br. i wynieść 500 mln l.
38 II
Rynki
Interwencja na rynku mleka
W zakończonym roku kwotowym 2007/2008, podobnie jak w poprzednich latach (z wyjątkiem roku kwotowego 2005/2006), producenci – z obawy przed
ewentualnymi opłatami karnymi za przekroczenie kwot indywidualnych – dostosowywali wielkość dostaw do przyznanych limitów. Dostawcy hurtowi dostarczyli do podmiotów skupujących prawie 8,9 mld kg mleka przeliczonego na
referencyjną zawartość tłuszczu, co stanowiło 96,4% przyznanego limitu. Natomiast wysokość sprzedaży bezpośredniej ukształtowała się na poziomie 134,3
mln kg, a stopień jej wykorzystania wyniósł 79,7%.
Podobnie jak rok wcześniej, w roku kwotowym 2008/2009 producenci mleka
mieli możliwość zrzeczenia się prawa do kwoty indywidualnej w zamian za
rekompensaty finansowe wypłacane z budżetu państwa. W 2008 roku stawki rekompensat (Dz. U. nr 15, poz. 981). były niższe od stosowanych w ub.r.
i w poszczególnych województwach kształtowały się następująco:
Rynek mleka
Województwo
dolnośląskie
kujawsko-pomorskie
lubelskie
lubuskie
łódzkie
małopolskie
mazowieckie
opolskie
podkarpackie
podlaskie
pomorskie
śląskie
świętokrzyskie
warmińsko-mazurskie
wielkopolskie
zachodniopomorskie
II 39
zł/kg
kwoty indywidualnej
0,84
0,83
0,73
0,81
0,76
0,71
0,80
0,86
0,68
0,88
0,80
0,78
0,74
0,85
0,81
0,84
Do 23 października 2008 roku ARR zarejestrowała ok. 9 tys. wniosków o przyznanie rekompensat.
W 2008 roku zmieniono zasady rozdziału krajowej rezerwy kwoty mlecznej oraz pobierania zaliczek na poczet opłaty wyrównawczej. Określa je znowelizowana ustawa
o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. nr 127, poz. 816).
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami producent, który chce powiększyć kwotę indywidualną z krajowej rezerwy, jest zobowiązany do wykazania zwiększenia sprzedaży mleka lub przetworów mlecznych w roku kwotowym poprzedzającym rok kwotowy, w którym złożono wniosek. Zwiększenie
sprzedaży nie może jednak być mniejsze niż 500 kg. Natomiast wysokość kwoty
indywidualnej przyznanej z krajowej rezerwy nie może być mniejsza niż 500 kg
oraz nie może być większa niż 30 000 kg.
40 II
Rynki
W latach kwotowych 2008/2009 oraz 2009/2010 zniesiono nałożony na podmioty skupujące obowiązek pobierania od dostawców hurtowych zaliczek na
poczet opłaty wyrównawczej. W poprzednich sezonach zaliczki w wysokości
20 groszy pobierano za każdy kilogram mleka wprowadzony do obrotu ponad
przysługującą kwotę indywidualną.
W 2008 roku ARR kontynuuje dofinansowywanie spożycia mleka w placówkach oświatowych, rozszerzając jego zakres. Od momentu uruchomienia dopłaty krajowej (w roku szkolnym 2007/2008) dzieci w szkołach podstawowych
mają możliwość spożywania za darmo 250 ml mleka, w związku z czym zainteresowanie programem „Szklanka mleka” dynamicznie rośnie. Program ten
dofinansowywany jest również z budżetu UE. Dopłatami z UE przy udziale
dotacji z Funduszu Promocji Mleczarstwa jest wspierane także spożycie mleka
w gimnazjach i przedszkolach. W roku szkolnym 2007/2008 w 12 tys. placówek
oświatowych mleko i jego przetwory spożywało ok. 2,16 mln dzieci i młodzieży. Od początku realizacji programu (maj 2004) do 19 października 2008 roku
z budżetu UE oraz ze środków krajowych ARR wydatkowała ok. 165,5 mln zł,
dopłacając do 90 tys. t mleka i przetworów mlecznych dostarczonych do placówek oświatowych. Równolegle, od 1 listopada 2005 roku, Fundusz Promocji
Mleczarstwa udzielił dofinansowania w wysokości ok. 10 mln zł.
Od 1 sierpnia 2008 roku nastąpiły zmiany w programie „Szklanka mleka”.
W rozporządzeniu Komisji (WE) nr 657/2008 przewidziano objęcie dopłatami
nowych kategorii produktów. Jednocześnie zrezygnowano z obligatoryjności
przy ustalaniu przez państwa członkowskie maksymalnych cen płaconych przez
beneficjentów za poszczególne produkty. Skrócono ponadto terminy składania
wniosków o dopłaty z 4 do 3 miesięcy po zakończeniu okresu rozliczeniowego,
a terminy realizacji płatności – z 4 do 3 miesięcy od daty złożenia wniosku.
Unia Europejska
II 41
Unia Europejska – w skrócie
Polityka rolna
Spadek wydatków na wspieranie eksportu z Unii Europejskiej
Wydatki na wspieranie eksportu z krajów Unii Europejskiej zmniejszyły się
w ubiegłym roku niemal o połowę. Spadły one z 2,4 mld euro w 2006 roku do
1,4 mld euro w 2007 roku. Dla porównania, w 2000 roku wydatki te osiągnęły
5,6 mld euro, a w 1993 roku – 10,2 mld euro. Wspieranie eksportu cukru ograniczono w ubiegłym roku o 50%, a produktów mleczarskich – o 30%. Mimo to
wydatki związane z subsydiowaniem eksportu cukru i produktów mleczarskich
stanowią 70% ogółu sumy wydatkowanej na wspieranie eksportu.
Poziom subsydiów eksportowych w kwietniu 2008 roku
Produkt
Zboża
Przetworzone zboża i ryż
Cukier
Wino (euro/hl)
Produkty mleczarskie
Wołowina
Wieprzowina
Brojlery kurze (całe tuszki)
Mięso drobiu
Jaja
Subsydium (euro/100 kg)
0
0
24,76-28,11
2,75-28,45
0
6,5-84,7
15,2-54,2
1,4-2,8
55,0
1,16-2,32
Wsparcie dla francuskich hodowców owiec
Minister rolnictwa Francji ogłosił rozpoczęcie programu wspierania hodowców
owiec, na który przeznaczono 17 mln euro. Z tej sumy 3 mln euro będą przeznaczone na obniżenie podatków, a 14 mln euro na rekompensowanie strat rolników.
Aby skorzystać z programu, rolnik musi posiadać co najmniej 100 owiec-maciorek,
a jego gospodarstwo musi być wyspecjalizowane w owczarstwie w co najmniej 30%.
42 II
Unia Europejska
Dochody rolników
Wzrost dochodów rolników szkockich
Zyski rolników szkockich w roku finansowym 2006/2007 były średnio o 75%
większe niż w roku poprzednim. W najgorszej sytuacji znaleźli się rolnicy hodujący owce na terenach niesprzyjających rolnictwu.
Zyski osiągane w gospodarstwach szkockich w roku finansowym
2006/2007 (w funtach szterlingach na gospodarstwo)
Specjalizacja gospodarstwa
Chów owiec*
Chów bydła*
Chów bydła i owiec*
Uprawa zbóż
Produkcja roślinna
Produkcja mleczarska
Chów owiec
i bydła na nizinach
Brak specjalizacji
Średnio
2005/06
2006/07
4759
12576
11685
3052
8189
21318
1478
14421
11347
22280
36499
33459
9791
21220
14372
10812
20521
18890
* działalność na terenach niesprzyjających rolnictwu
Wartość produkcji rolniczej w Niemczech
Wartość produkcji rolniczej w Niemczech w 2007 roku wyniosła 45 mld euro,
czyli była o 12% większa niż rok wcześniej. Wartość produkcji roślinnej zwiększyła się o 19%, głównie na skutek wzrostu cen, i osiągnęła 22,5 mld euro. Wartość produkcji zwierzęcej wzrosła jedynie o 5,5%. W najgorszej sytuacji znaleźli się rolnicy specjalizujący się w chowie świń. Wartość żywca wieprzowego
spadła o 7% i wyniosła 5,5 mld euro. Wartość żywca wołowego i mięsa drobiu
zmniejszyła się o 3%. W wartościach bezwzględnych najwięcej zarobili producenci mleka (9,7 mld euro), zbóż (6,5 mld euro) i wieprzowiny (5,5 mld euro).
W skrócie
II 43
Wzrost kosztów produkcji rolniczej w Anglii
Przeprowadzone badania wykazały, że koszty związane z produkcją rolną we
wschodniej Anglii od września 2007 roku do marca 2008 roku zwiększyły się
o 16,65%. W ciągu poprzedniego roku wzrost ten wyniósł 7,1%. W gospodarstwach specjalizujących się w produkcji zbóż i rzepaku liczby te osiągnęły odpowiednio 16,18% i 5,6%.
W przypadku specjalizacji w produkcji ziemniaków wyniosły one 12,12%
i 8,6%, buraków cukrowych – 13,32% i 3,6%, w produkcji mleczarskiej – 21,63%
i 9% oraz produkcji żywca wołowego i baraniego – 19,42% i 6,6%. W okresie od
września 2007 roku do marca 2008 roku koszt nawozów zwiększył się o 67%,
pasz – o 45%, a paliw – o 30%.
Spadek produkcji rolniczej na Węgrzech
W 2007 roku produkcja rolnicza na Węgrzech była o 13% mniejsza niż rok
wcześniej. Przyczynił się do tego głównie spadek zbiorów zbóż. Produkcja rolnicza w tym kraju zmniejsza się już od trzech lat. W porównaniu z 2004 rokiem
zmniejszyła się ona o 24%. Jednocześnie udział produkcji rolniczej w produkcji
krajowej zmniejszył się z 4,8% w 2004 roku do 4,2% w 2007 roku.
Węgierska produkcja rolnicza zależy w znacznym stopniu od produkcji roślinnej, a przede wszystkim od wielkości zbiorów zbóż. Ubiegłoroczna susza
spowodowała spadek zbiorów ziarna o 33%. Produkcja owoców zmniejszyła się
o 58%, a warzyw – o 20%. Zmniejszyło się też pogłowie zwierząt gospodarskich.
Wzrost kosztów opasu bydła w Irlandii Północnej
W Irlandii Północnej przeanalizowano efekty wzrostu kosztów opasu bydła oraz
zwiększenia cen żywca. Ceny koncentratów paszowych i kiszonek zwiększyły
się ostatnio o 50%, a ceny paliw i nawozów podwoiły się. Przy opasie w oparciu
na kiszonkach i pastwisku koszt 1 kg żywca wzrósł średnio o 0,55 funta szterlinga. W najwydajniejszych gospodarstwach wyniósł on 0,45 funta. W przypadku
intensywnego systemu opasu opartego na zbożach – 0,70 funta. Od kwietnia
2008 roku cena żywca wołowego wzrosła z 1,93 do 2,52 funta szterlinga za 1 kg.
Ocenia się, że przy obecnych kosztach powinna ona osiągnąć 3,65 funta.
44 II
Unia Europejska
Trudna sytuacja litewskich hodowców świń
Na Litwie stale wzrasta liczba hodowców świń, którzy rezygnują z dotychczasowej produkcji. Ubiegły rok był dla nich najgorszy od czasu odzyskania
niepodległości. Fermy trzody chlewnej są masowo kupowane przez duńskich
rolników, którzy w swoim kraju nie mogą uzyskać pozwolenia na rozszerzenie produkcji. W ciągu roku koszty produkcji na Litwie podwoiły się, przede
wszystkim na skutek wzrostu kosztu pasz. Niedochodowe stały się nawet fermy liczące kilka tysięcy świń. Są one sprzedawane lub zmienia się ich specjalizacja – najczęściej przestawiane są na produkcję zbóż, drobiu lub bydła.
Litwini domagają się zmiany zasad wspierania eksportu w Unii Europejskiej,
tak aby wspomóc swoich producentów żywca wieprzowego. Obecnie – według zasad unijnych – dopłaca się 31 euro do 100 kg mrożonego mięsa eksportowanego do krajów trzecich. Z Litwy eksportuje się głównie żywe świnie.
W ubiegłym roku tylko do Rosji sprzedano ich 150 tys. sztuk.
Spadek opłacalności produkcji brojlerów w Holandii
Dochody uzyskiwane z produkcji brojlerów w pierwszym kwartale 2008 roku
w Holandii były większe niż w tym samym okresie poprzedniego roku, jednak
osiągane zyski spadły. Było to wynikiem znacznego wzrostu kosztów produkcji. W 2007 roku produkcja mięsa brojlerów w Holandii wzrosła o 10%, osiągając 814 tys. ton. Poziom samowystarczalności pod tym względem wzrósł
do 184%. Spożycie mięsa drobiowego w Holandii w 2007 roku w przeliczeniu
na 1 mieszkańca zwiększyło się o 0,7 kg i osiągnęło 18,2 kg. W tym samym
czasie produkcja mięsa brojlerów w 27 krajach Unii Europejskiej zwiększyła
się o 4,4% i wyniosła 8,7 mln ton. W pierwszym kwartale 2008 roku koszty
produkcji w Holandii – w porównaniu z poprzednim rokiem – zwiększyły się
o 16%. Wzrosły przede wszystkim ceny piskląt jednodniowych (o 12%) i pasz.
Ceny mieszanek paszowych w marcu 2008 roku były najwyższe od lipca 1985
roku. Ceny pasz granulowanych zwiększyły się w ciągu roku o 25%, a ceny
detaliczne ziarna pszenicy – o 50%.
W skrócie
II 45
Rynki
Spadek produkcji wołowiny i cielęciny w krajach Unii Europejskiej
Według ostatnich szacunków, produkcja wołowiny i cielęciny w krajach Unii
Europejskiej w 2007 roku zmniejszyła się do 8,04 mln ton.
Było to wynikiem głównie spadku pogłowia zwierząt i wysokich cen pasz. Ocenia się, że zmniejszenie produkcji cielęciny jest skutkiem spadku spożycia tego
mięsa. Konsumenci obecnie częściej wybierają mięso drobiu. Import wołowiny
i cielęciny do 25 krajów Wspólnoty wzrósł o 20%, jednak biorąc pod uwagę 27
krajów Unii – spadł o 5% i wyniósł 588 tys. ton.
Eksport wołowiny i cielęciny z 27 krajów Unii w 2007 roku zmniejszał się
w dalszym ciągu, głównie ze względu na wysokie ceny na rynkach krajowych.
Wyniósł on 114 tys. ton, co oznacza spadek o 38,6%. Blisko połowa tego mięsa
(40%) była wyeksportowana bez dotacji. Ocenia się, że spożycie wołowiny będzie w dalszym ciągu spadać.
Przewidywany spadek produkcji baraniny
Ocenia się, że produkcja mięsa kóz i owiec w krajach Unii Europejskiej będzie spadać. Pogłowie tych zwierząt we Wspólnocie w 2007 roku zwiększyło się ze względu na przystąpienie Bułgarii i Rumunii. Rumunia, po Wielkiej
Brytanii i Grecji, jest jednym z największych producentów baraniny. Pogłowie
owiec w tym kraju wynosi 8,3 mln sztuk. W 2007 roku we Francji, Irlandii
i Portugalii pogłowie owiec zmniejszyło się, a w Wielkiej Brytanii i Hiszpanii
– wzrosło. Przewiduje się, że w bieżącym roku w Wielkiej Brytanii zmniejszy
się ono o 5-6%.
Pogłowie bydła mięsnego w krajach Unii Europejskiej
W grudniu 2007 roku pogłowie bydła mięsnego w 25 krajach Unii Europejskiej
osiągnęło 85,32 mln sztuk, czyli w porównaniu z poprzednim rokiem wzrosło
o 0,5%. W 27 krajach Unii liczebność bydła wyniosła 88,75 mln sztuk (wzrost
o 0,3%). Oznacza to odwrócenie wieloletniej tendencji ograniczania liczebności
bydła. Największy wzrost pogłowia wystąpił we Włoszech (o 3,6%). We Francji, będącej krajem o największej w Unii liczebności bydła, wzrost pogłowia
wyniósł 1,2%. W Niemczech zajmujących pod tym względem drugie miejsce,
pogłowie bydła zmniejszyło się o 0,5%. Przewiduje się, że w 2008 roku pogłowie
bydła wzrośnie o kolejne 1,1%.
46 II
Unia Europejska
Spadek liczby tuczników w Unii Europejskiej
Rok 2007 był rekordowy pod względem produkcji tuczników w Unii Europejskiej. Ich liczba osiągnęła 259 mln sztuk. Ocenia się, że w bieżącym roku
zmniejszy się ona o 1,6%, głównie ze względu na słabą opłacalność produkcji.
Według niemieckich analityków, mimo że konsumenci płacą więcej za mięso,
producenci otrzymują za nie o 10% mniej niż dwa lata temu. Od początku 2007
roku koszt pasz zwiększył się o 45-50%. Straty producentów w przeliczeniu
na 1 tucznika wynoszą 23-40 euro. Szacuje się, że największy spadek produkcji wystąpi w Polsce (o 6,7-23%). W Niemczech wyniesie on 1,8%. Natomiast
w Holandii produkcja tuczników zwiększy się o 1%.
Spadek pogłowia świń w Danii
Według spisu przeprowadzonego w kwietniu bieżącego roku, pogłowie świń
w Danii zmniejszyło się do 12,5 mln sztuk, czyli było o 10% mniejsze niż rok
wcześniej. Liczebność macior hodowlanych spadła również o 10%, a macior
prośnych – o 13%. Podobny trend obserwuje się w pozostałych krajach europejskich. Jest to wynikiem wysokich cen pasz i niskich cen mięsa.
Zbiory zbóż i rzepaku we Francji
Zbiory rzepaku we Francji w bieżącym roku szacuje się na 4,78 mln ton, co jest
ilością o 2,3% większą niż rok wcześniej. Areał uprawy rzepaku zmniejszył się
o 8%. Plony wyniosły 3,23 tony z 1 ha, czyli wzrosły o 12% (w 2007 roku – 2,9
t z 1 ha).
Zbiory jęczmienia ozimego wyniosły 8,3 mln ton (wzrost o 21%). Areał jego
uprawy zwiększył się o 4% (osiągnął 1,23 mln ha), a plony wzrosły o 17%, osiągając 6,71 tony z 1 ha. W porównaniu ze średnią pięcioletnią zbiory tego zboża
wzrosły o 19%.
Areał uprawy jęczmienia ogółem (ozimego i jarego) wzrósł o 3%. Wycofanie
obowiązku odłogowania gleby spowodowało wzrost powierzchni uprawy zbóż
do 9,4 mln ha (o 4%).
Powierzchnia uprawy pszenicy zwykłej wyniosła 5 mln ha (wzrost o 5%),
pszenicy twardej – wzrosła o 3% w porównaniu z ubiegłym rokiem i o 5%
w porównaniu ze średnią pięcioletnią. Areał uprawy pszenżyta w porównaniu
z 2007 rokiem wzrósł o 2%, a owsa spadł o 3%. Powierzchnia uprawy kukury-
W skrócie
II 47
dzy wyniosła 1,56 mln ha (wzrost o 5,8% w porównaniu z 2007 rokiem i o 2%
w porównaniu ze średnią pięcioletnią). Areał uprawy sorgo wyniósł 47 tys. ha
– nastąpił spadek o 6% w porównaniu z 2007 rokiem i o 11% w porównaniu ze
średnią pięcioletnią.
Rekordowe zbiory kukurydzy w Serbii
Szacuje się, że zbiory kukurydzy w Serbii w bieżącym roku osiągnęły ponad
7 mln ton. W ubiegłym roku wyniosły one jedynie 4 mln ton. Jednakże ze względu na wysokie zbiory tego ziarna w większości krajów południowej i wschodniej
Europy, dochody rolników będą niższe niż rok wcześniej. Od początku roku cena
kukurydzy wynosiła około 15 dinarów za 1 kg (190 euro/t), ale ostatnio spadła do
14,8 dinara. Plony pszenicy osiągnęły rekordowy poziom 4,5 tony z 1 ha.
Zbiory jabłek w Unii Europejskiej
Szacuje się, że zbiory jabłek w Unii Europejskiej w bieżącym roku wyniosą nieco
mniej niż 10 mln ton, czyli będą o 10% mniejsze niż rok wcześniej. W krajach UE15 nastąpi lekki spadek produkcji w porównaniu z 2007 rokiem. W Niemczech
spadek ten osiągnie 10-15%. Zbiory wyniosą 910-950 tys. ton. W Holandii oczekuje
się, że zbiory będą o 3% mniejsze niż przed rokiem. Jakość owoców będzie dobra.
Natomiast w Wielkiej Brytanii zbiory najprawdopodobniej zwiększą się o 10-15%.
Wzrosną zbiory odmiany Bramley, a spadną Cox.
We Francji zbiory jabłek zmniejszą się o 10%. Zbiory najczęściej dotychczas uprawianych odmian, czyli Golden Delicious i Gala, zmniejszą się odpowiednio o 1520% i 10-15%. Natomiast zbiory nowych odmian wzrosną o 5%. We Włoszech
zbiory jabłek zmniejszą się o 10%. Spadku zbiorów oczekuje się również w Austrii.
Zbiory w Polsce szacuje się na 2-2,4 mln ton, na Węgrzech – 500 tys. ton,
a w Czechach 140-150 tys. ton, co jest ilością wyższą niż w ubiegłym roku, ale
zbliżoną do średniej wieloletniej.
Ochrona środowiska
Uprawy roślin transgenicznych w Rumunii
Rumuńscy rolnicy zapowiedzieli stanowcze akcje protestacyjne, jeśli rząd zabroni uprawy roślin transgenicznych. Chodzi tu przede wszystkim o kukurydzę odmiany MON810, która obecnie jest badana przez European Food Safety
Authority. Dotychczas jej uprawa była w Rumunii dozwolona. Jednakże obec-
48 II
Unia Europejska
nie władze zajmujące się ochroną środowiska zamierzają zakazać uprawy kukurydzy transgenicznej. Związek rolników rumuńskich twierdzi, że spowoduje
to znaczne straty i żąda rekompensaty. W ubiegłym roku zasiewy kukurydzy
transgenicznej w Rumunii wyniosły 320 ha, a w obecnym – już 4000 ha.
Przedłużony zakaz uprawy roślin transgenicznych w Szwajcarii
W 2005 roku rząd Szwajcarii wprowadził zakaz uprawy roślin transgenicznych.
Motywowano to brakiem popytu w Szwajcarii na rośliny transgeniczne oraz
niedostateczną znajomością wpływu tych roślin na środowisko i zdrowie ludzkie. Zakaz miał obowiązywać do 2010 roku. Krótko potem rozpoczęto badania
naukowe. Mają się one zakończyć w połowie roku 2012. Ostatnio rząd przedłużył moratorium na uprawę tych roślin o trzy kolejne lata. Stwierdzono, że
badania muszą być prowadzone bez politycznych nacisków z różnych stron,
a przedłużenie zakazu nie przyniesie nikomu szkody – rolnicy korzystają z tego,
że mogą sprzedawać swoje produkty jako wolne od zanieczyszczeń roślinami
transgenicznymi.
Oprac. Wanda Mierzecka
Prawo
II 49
Prawo – w skrócie1
Ukazało się rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 18 września
2008 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków
i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Modernizacja
gospodarstw rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
2007-2013 (Dz. U. nr 173, poz. 1076) – akt ten został wydany na podstawie
delegacji ustawowej zawartej w art. 29, ust. 1, pkt 1 ustawy z 7 marca 2007
roku o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. nr 64, poz. 427
z późn. zm.).
* * *
Ukazało się rozporządzenie Rady Ministrów z 29 września 2008 roku w sprawie
sprawozdań o udzielonej pomocy publicznej w rolnictwie lub rybołówstwie oraz
informacji o nieudzieleniu pomocy (Dz. U. nr 174, poz. 1081) – akt ten został
wydany na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 35, pkt 2 ustawy z 30
kwietnia 2004 roku o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej
(Dz. U. z 2007 roku nr 59, poz. 404 z późn. zm.).
* * *
Ukazało się rozporządzenie Ministra Finansów z 14 października 2008 roku
zmieniające rozporządzenie w sprawie przyznania Agencji Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa akredytacji jako agencji płatniczej w zakresie uruchamiania środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji
oraz Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U.
nr 183, poz. 1134) – akt ten został wydany na podstawie delegacji ustawowej
zawartej w art. 5, ust. 1 ustawy z 22 września 2006 roku o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie
wspólnej polityki rolnej (Dz. U. nr 187, poz. 1381 z późn. zm.).
Zestawienie aktów prawnych, które opublikowano w październiku 2008 roku.
1
50 II
Prawo
* * *
Ukazało się rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 29 września
2008 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wytwarzania i jakości materiału siewnego (Dz. U. nr 183, poz. 1136)
– akt ten został wydany na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 48,
ust. 8 i art. 53 ustawy z 26 czerwca 2003 roku o nasiennictwie (Dz. U. z 2007
roku nr 41, poz. 271 z późn. zm.).
* * *
Ukazało się rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2 października 2008 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu
zadań instytucji zarządzającej wykonywanych przez niektóre podmioty jako zadania delegowane oraz sposobu ich wykonywania w ramach Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. nr 183, poz. 1137) – akt ten został wydany na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 6, ust. 5 ustawy
z 7 marca 2007 roku o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.
U. nr 64, poz. 427 z późn. zm.).
* * *
Ukazało się rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2 października 2008 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne, którym można powierzyć wykonywanie
czynności kontrolnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na
lata 2007-2013 (Dz. U. nr 183, poz. 1138) – akt ten został wydany na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 32, pkt 2 ustawy z 7 marca 2007 roku
o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. nr 64, poz.
427 z późn. zm.).
* * *
W skrócie
II 51
Ukazało się rozporządzenie Rady Ministrów z 21 października 2008 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania
pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy
dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. nr 190,
poz. 1160) – akt ten został wydany na podstawie delegacji ustawowej zawartej
w art. 3, ust. 2, pkt 1 ustawy z 28 listopada 2003 roku o wspieraniu rozwoju
obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego
Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. nr 229, poz. 2273 z późn. zm.).
* * *
Ukazało się rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 7 października
2008 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu artykułów rolno-spożywczych przywożonych z zagranicy oraz ich minimalnych ilości podlegających
kontroli jakości handlowej (Dz. U. nr 190, poz. 1166) – akt ten został wydany na
podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 10, ust. 3 ustawy z 21 grudnia
2000 roku o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2005 roku
nr 187, poz. 1577 z późn. zm.).
* * *
Ukazało się rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 10 października 2008 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu
sprawowania nadzoru nad podmiotami, które wykonują jako delegowane zadania instytucji zarządzającej w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich
na lata 2007-2013 (Dz. U. nr 191, poz. 1175) – akt ten został wydany na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 7, ust. 5, pkt 1 ustawy z 7 marca 2007
roku o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. nr 64, poz. 427
z późn. zm.).
Oprac. Robert Gawrychowski
52 II
Analizy i prognozy
Sytuacja na rynku rolnym1
I. RYNEK ZBÓŻ
Czynniki podażowo-popytowe
Skup zbóż
Według danych GUS, we wrześniu br. skup zbóż podstawowych
z mieszankami ukształtował się
na poziomie niespełna 0,6 mln t,
o 51,6% niższym niż w poprzednim miesiącu i o 21,7% niższym
niż przed rokiem.
Znacząco zmniejszył się skup
pszenicy, który w analizowanym
miesiącu wyniósł 403 tys. t (w tym
paszowej 120 tys. t). Był on o ok. 46% mniejszy niż w sierpniu br. i o ponad 27%
mniejszy niż przed rokiem.
We wrześniu br. podmioty rynkowe skupiły 66 tys. t żyta, o ponad 56% mniej
niż miesiąc wcześniej, ale o ok. 20% więcej niż w tym samym miesiącu ub.r.
W porównaniu do sierpnia o blisko 68% zmalała podaż jęczmienia, głównie
w wyniku zmniejszenia o 82% skupu jęczmienia browarnego, przy wzroście
skupu jęczmienia paszowego o 22%. Ogółem we wrześniu br. jęczmienia skupiono 60 tys. t, w tym paszowego ponad 27 tys. t i 26 tys. t browarnego. W odniesieniu do września 2007 roku skup jęczmienia ogółem był mniejszy o ponad 10%,
w tym jęczmienia paszowego o 15% mniejszy, a browarnego o blisko 19% większy.
W analizowanym miesiącu dostawy kukurydzy do skupu były o ok. 13% mniejsze niż miesiąc wcześniej, kształtując się na poziomie ponad 10 tys. t. W odniesieniu do września 2007 roku skup tego ziarna był o 61% mniejszy.
Publikację przygotował zespół Biura Analiz i Programowania ARR (Jolanta Kossakowska, Radosław Lewandowski, Martyn Mieczkowski, Joanna Sych-Winiarek, Maria Włodarczyk). Tekst jest również dostępny na
stronie internetowej www.arr.gov.pl (w zakładce „Pozostałe działania”, w dziale „Raporty”).
1
II 53
Według danych meldunkowych GUS, łącznie w ciągu trzech miesięcy bieżącego
sezonu (lipiec-wrzesień) skup zbóż podstawowych z mieszankami był o 4,2%
mniejszy niż w tym samym okresie poprzedniego sezonu i wyniósł blisko 2,1
mln t, w tym: 1,3 mln t stanowiła pszenica, 317 tys. t jęczmień ogółem i 260
tys. t żyto. W odniesieniu do porównywalnego okresu ub.r. skup pszenicy był
o 10% mniejszy, natomiast żyta i jęczmienia większy odpowiednio o blisko 34%
i o ponad 3%. Jednocześnie skup kukurydzy ukształtował się na poziomie 47
tys. t i był o 27,3% mniejszy niż rok wcześniej.
Handel zagraniczny
Według danych Ministerstwa Finansów, w dwóch pierwszych
miesiącach sezonu 2008/2009 (lipiec-sierpień) do kraju przywieziono prawie 600 tys. t ziarna zbóż
(w tym 330 tys. t pszenicy, 176 tys.
t kukurydzy i 70 tys. t jęczmienia),
4,8-krotnie więcej niż w tym samym okresie sezonu 2007/2008.
Najwięcej ziarna przywieziono z Węgier, Niemiec, Czech i Ukrainy.
W tym czasie z kraju wywieziono 50 tys. t ziarna zbóż, o 80% mniej niż przed
rokiem. W strukturze eksportu dominowała kukurydza (33%), pszenica (27%)
i jęczmień (20%). Głównym odbiorcą polskiego ziarna są Niemcy (49 tys. t).
Działania ARR
Zgodnie z obowiązującymi regulacjami krajowymi, Agencja Rynku Rolnego nadal
realizuje dopłaty do materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany. Od
1 grudnia 2007 roku do 27 października br. z przeznaczonych na ten cel środków
ARR wypłaciła producentom zbóż ponad 52,7 mln zł (dopłacając 100 zł do 1 ha
powierzchni gruntów ornych obsianych kwalifikowanym ziarnem).
ARR administruje również obrotem zbożami w handlu zagranicznym, wydając
pozwolenia na przywóz i wywóz ziarna zbóż oraz jego przetworów poza obszar
celny UE. W sezonie 2008/2009 (od 1 lipca do 27 października 2008 roku) ARR
wydała pozwolenia na import 93,7 tys. t zbóż, w tym 50,2 tys. t pszenicy i prawie
40 tys. t kukurydzy. Jest to ok. 9-krotnie więcej niż w tym samym okresie po-
54 II
Analizy i prognozy
przedniego sezonu. Jednocześnie w bieżącym sezonie ARR wydała pozwolenia
na eksport 500 t zbóż, wobec 344,5 t w tym samym okresie ub.r. Pod koniec
października Komisja Europejska (rozporządzeniem nr 1039/2008 z 22 października br.) przywróciła cła importowe na niektóre zboża, zarówno w ramach
przywozu z zastosowaniem zwykłych stawek celnych, jak i w odniesieniu do
kontyngentów taryfowych o obniżonych stawkach celnych. W 2008 roku najważniejszy kontyngent obejmuje 2989 tys. t pszenicy średniej i niskiej jakości,
w tym: 572 tys. t z USA, blisko 39 tys. t z Kanady oraz 2378 tys. t z innych krajów
trzecich. Zezwala on na import tego ziarna przy opłacie celnej 12 euro/t, podczas
gdy zwykła stawka celna wynosi 95 euro/t. Ponadto umożliwiono import 306
215 t jęczmienia paszowego z krajów trzecich, który objęty jest cłem 16 euro/t.
Przywóz tego ziarna poza kontyngentem wymaga wniesienia opłat celnych
w wysokości 93 euro/t. W przypadku kukurydzy kontyngent dla krajów trzecich wynosi 242 074 t i objęty jest zerową stawką celną. Ustalona po raz ostatni
przez Komisję (w rozporządzeniu KE nr 1026/2008) opłata celna dla kukurydzy w ramach przywozu z zastosowaniem zwykłych stawek celnych wynosi
8,68 euro/t.
Do 24 października br. w ramach tych kontyngentów przywieziono jedynie
niewielkie ilości zbóż. W związku z przywróceniem ceł zainteresowanie przywozem zbóż w ramach kontyngentu prawdopodobnie wzrośnie.
Tendencje cenowe
Krajowe ceny skupu zbóż
Znakomite zbiory zbóż w UE,
a zwłaszcza na Węgrzech, w Czechach i Rumunii, wywierały presję na spadek cen. Jednocześnie
bezcłowy import ziarna z krajów trzecich, głównie z Ukrainy,
zwiększał dynamikę spadku cen.
Według danych GUS, we wrześniu
br. przeciętna cena skupu pszenicy
ukształtowała się na poziomie 517
zł/t (bez VAT), o blisko 10% niższym niż w poprzednim miesiącu i o 38% niższym niż rok wcześniej.
II 55
Ceny pszenicy wykazują duże zróżnicowanie w przekroju regionalnym. Za
ziarno to najwięcej płacono w woj.: łódzkim – 570 zł/t oraz lubuskim, zachodniopomorskim i opolskim – 542 zł/t, a najmniej w woj. warmińsko-mazurskim
– 448 zł/t oraz pomorskim – 489 zł/t. W analizowanym miesiącu żyto przeciętnie w kraju skupowano po 426 zł/t. Cena ta była o ponad 11% niższa niż
w poprzednim miesiącu i o ok. 37% niższa niż przed rokiem.
Najniższe ceny żyta wystąpiły w woj.: warmińsko-mazurskim – 393 zł/t i dolnośląskim – 394 zł/t, a najwyższe w woj.: śląskim – 549 zł/t i lubuskim – 482 zł/t.
Za jęczmień paszowy uzyskiwano 522 zł/t, o 1,3% więcej niż miesiąc wcześniej.
W tym czasie cena jęczmienia browarnego obniżyła się (o 3,2%) do 660 zł/t.
Z uwagi na zmiany w strukturze asortymentowej skupu tego zboża, średnia cena
jęczmienia ogółem była o ponad 10% niższa w porównaniu do poprzedniego
miesiąca i ukształtowała się na poziomie 581 zł/t. Jednocześnie jęczmień paszowy
był tańszy niż we wrześniu 2007 roku o ponad 24%, a jęczmień ogółem o blisko 20%.
Rozpoczęcie zbiorów kukurydzy w kraju przyczyniło się do redukcji cen. We
wrześniu br. za ziarno kukurydzy w skupie średnio w kraju płacono 531 zł/t,
o blisko 25% mniej niż miesiąc wcześniej i o ponad 30% mniej niż przed rokiem.
W kolejnych tygodniach duża podaż zbóż ze zbiorów krajowych i z importu, przy
ograniczonym popycie, wpływała na pogłębienie spadku cen. Według danych
MRiRW, pomiędzy 20 i 26 października br. za pszenicę konsumpcyjną średnio
w kraju płacono 487 zł/t, za jęczmień paszowy 392 zł/t, za żyto 390 zł/t, a za kukurydzę 370 zł/t. Ceny pszenicy i żyta były niższe niż przed miesiącem o 4-8%,
a jęczmienia i kukurydzy – o 17-19%. W porównaniu do cen sprzed roku ziarno
pszenicy było o 41% tańsze, a pozostałych zbóż – o ok. 50%.
Targowiskowe ceny zbóż
Na krajowych targowiskach dynamika spadku jest mała, co sprawia, że ceny
kształtują się relatywnie na wysokim poziomie. Według danych GUS, we wrześniu br. przeciętna targowiskowa cena pszenicy wynosiła 743 zł/t, jęczmienia
689 zł/t, a żyta 627 zł/t. W porównaniu do cen sprzed roku ziarno tych zbóż
było tańsze o 7-12%. Według cotygodniowych danych Ministerstwa Rolnictwa
i Rozwoju Wsi, w październiku br. na targowiskach notowany był dalszy spadek
cen zbóż. W dniach 20-26 października br. cena pszenicy średnio w kraju wynosiła 594 zł/t, jęczmienia 571 zł/t, żyta 463 zł/t, a kukurydzy 811 zł/t. Ziarno to było
tańsze niż w porównywalnym okresie września br. o kolejne 8-10%.
56 II
Analizy i prognozy
Ceny zbóż na giełdach towarowych
Od początku września br. na krajowych giełdach towarowych podaż zbóż
była większa od popytu, co wpływało na spadek cen. Mimo to ziarno rzadko
znajdowało nabywców. W końcu października br. (27-30), zarówno na giełdzie Rolpetrol, jak i WGT, nie odnotowano żadnej transakcji sprzedaży ziarna.
Oferty sprzedaży zbóż podstawowych przedstawiały się w tym czasie następująco: pszenica konsumpcyjna 450-510 zł/t, żyto konsumpcyjne 340-380 zł/t,
jęczmień paszowy 430-500 zł/t. Kukurydzę krajową oferowano po 370-440 zł/t,
a importowaną z dostawą po 420 zł/t.
Ceny zbóż na rynkach zagranicznych
Na monitorowanych giełdach zagranicznych utrzymuje się spadkowa tendencja cen zbóż. Według notowań Reuters’a (za FAMMU/FAPA), 23 października
br. na giełdzie w USA cena pszenicy HRW Nr 2 wynosiła 210 USD/t (624 zł/t)
i była o 19% niższa niż miesiąc wcześniej. W tym czasie za pszenicę SRW Nr 2
płacono 159 USD/t (472 zł/t), o ponad 30% mniej niż przed miesiącem.
Znaczne spadki cen odnotowano również w portach Europy Zachodniej. Na
giełdzie w Niemczech 23 października br. cena pszenicy ukształtowała się na
poziomie 173 euro/t (659 zł/t), a we Francji 145 euro/t (554 zł/t), o 15-17%
niższym niż przed miesiącem.
Średnia cena pszenicy konsumpcyjnej na Ukrainie w portach Morza Czarnego
22 października br. wynosiła 200 USD/t (596 zł/t) i była o blisko 20% niższa niż
w porównywalnym okresie miesiąc wcześniej. Pomimo spadku, cena pszenicy
na Ukrainie utrzymuje się na relatywnie wysokim poziomie.
Na giełdzie w Niemczech, 23 października br cena jęczmienia paszowego wynosiła 173 USD/t (514 zł/t), wobec 209 USD/t miesiąc wcześniej. Na giełdzie we
Francji za jęczmień paszowy i za kukurydzę uzyskiwano ok. 123 euro/t (ok. 470
zł/t), odpowiednio mniej o 12% i o 17% niż przed miesiącem.
Na giełdzie w Budapeszcie (BCE), 22 października br. pszenica konsumpcyjna
z terminem dostawy na grudzień 2008 roku oferowana była po 150 USD/t (445
zł/t), a na marzec 2009 roku – po 157 USD/t (469 zł/t). W tym czasie cena kukurydzy z terminem dostawy na listopad wynosiła 105 USD/t (312 zł/t), a na
grudzień – 110 USD/t (329 zł/t).
Ceny skupu zbóż na rynkach wewnętrznych krajów Unii Europejskiej są zróżnicowane. Najniższe ceny notowane są w krajach Europy Południowej, zwłasz-
II 57
cza na Węgrzech, a ostatnio także w Polsce, gdzie ich poziom jest niższy od
średniej unijnej odpowiednio o ok. 10-30% i o 6-18%. Według dostępnych danych Komisji Europejskiej w dniach 13-19 października br. ceny skupu zbóż
kształtowały się następująco:
• pszenica konsumpcyjna – średnio 161 euro/t. Najmniej za to ziarno płacono
na Węgrzech – 126 euro/t, w Bułgarii – 130 euro/t i w Polsce – 132 euro/t,
a najwięcej w Słowenii – 214 euro/t i w Szwecji – 192 euro/t.
•jęczmień paszowy – średnio 132 euro/t. Najniższą cenę tego zboża notowano na Węgrzech – 88 euro/t oraz w Polsce 108 euro/t, a najwyższą na Cyprze
– 216 euro/t i w Portugalii – 163 euro/t.
•kukurydza – średnio 124 euro/t. Najniższe ceny uzyskiwano na Węgrzech
– 83 euro/t, na Słowacji – 97 euro/t oraz w Polsce – 104 euro/t, a najwyższe
w Hiszpanii – 166 euro/t i w Portugalii – 161 euro/t.
II. RYNEK MIĘSA
Skup żywca rzeźnego
Według danych GUS, skup trzody chlewnej we wrześniu 2008
roku ukształtował się na poziomie 105 tys. t, o 6,8% wyższym niż
w sierpniu, ale o ok. 1% niższym
niż przed rokiem. W porównaniu
do poprzedniego miesiąca o 14%
(do 24 tys. t) wzrósł również skup
bydła, jednakże w odniesieniu
do poziomu sprzed roku był on
o 17,5% mniejszy.
Wzrostowa tendencja utrzymuje się w skupie drobiu. We wrześniu br. dostarczono 113 tys. t tego żywca, o 6,3% więcej niż w sierpniu i o 13,8% więcej niż
przed rokiem.
Łącznie we wrześniu br. skupiono prawie 243 tys. t żywca rzeźnego. Było to
o 7% i o 3% więcej niż odpowiednio w poprzednim miesiącu i przed rokiem.
W okresie styczeń-wrzesień br. do skupu trafiło 1337 tys. t żywca wieprzowego,
58 II
Analizy i prognozy
o 8,9% mniej niż przed rokiem, żywca wołowego zaś 338 tys. t, o 15,6% mniej.
Utrzymał się natomiast wysoki poziom dostaw drobiu. Wyniosły one 1084 tys. t,
o 18,9% więcej niż rok wcześniej i w dużej mierze zrekompensowały spadek
skupu trzody chlewnej i bydła. Ogółem żywca rzeźnego skupiono prawie 2780
tys. t, o niecały 1% mniej niż rok wcześniej.
Handel zagraniczny
Dopłaty do eksportu surowej wieprzowiny przyczyniły się do utrzymania jego
wysokiego poziomu. Według danych Ministerstwa Finansów, w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy br. z kraju (w ekwiwalencie mięsa) wywieziono ok. 303
tys. t wieprzowiny (mięsa łącznie z żywcem, przetworami, tłuszczami, podrobami i dziczyzną), o 31% więcej niż przed rokiem. W tym czasie eksport wołowiny ukształtował się na poziomie 151 tys. t, o 5% wyższym niż rok wcześniej.
Jednocześnie z kraju wywieziono ponad 182 tys. t drobiu, o 23% więcej niż
w tym samym okresie 2007 roku.
Konkurencyjne wobec krajowych ceny wieprzowiny notowane u wiodących
unijnych producentów skutkują wysokim poziomem importu tego mięsa.
W ciągu ośmiu miesięcy br. sprowadzono prawie 304 tys. t wieprzowiny (łącznie z żywcem, przetworami, tłuszczami i podrobami), ponaddwukrotnie więcej niż przed rokiem. Przywóz wołowiny wyniósł ok. 11 tys. t, wobec 14 tys. t
rok wcześniej. Drobiu importowano do Polski o 28% mniej niż przed rokiem
(38 tys. t).
W br. do końca sierpnia dodatnie saldo handlu zagranicznego żywcem, mięsem i jego przetworami wyniosło 284 tys. t, o 10% mniej niż rok wcześniej.
Natomiast w przypadku samej wieprzowiny saldo było ujemne.
Działania ARR
Od 8 sierpnia br. zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 795/2008 dopłaty eksportowe na rynku wieprzowiny przysługują jedynie do wybranych
produktów przetworzonych. W okresie obowiązywania dopłat do wywozu
surowej wieprzowiny Agencja Rynku Rolnego wydała pozwolenia na wywóz
77,6 tys. t tego mięsa, w tym 74,6 tys. t w roku bieżącym.
Jednocześnie kontynuowane są dopłaty do wywozu do krajów trzecich przetworów wieprzowych, wołowiny oraz drobiu. W br. (do 30 października)
przedsiębiorcy uzyskali pozwolenia na wywóz z refundacją 7,2 tys. t prze-
II 59
tworów wieprzowych, 10,0 tys. t wołowiny oraz niewielkich ilości mięsa
drobiowego. Do połowy października br. ARR wypłaciła przedsiębiorcom
74,3 mln zł do wywozu 54,4 tys. t surowej i 8,7 tys. t przetworzonej wieprzowiny, 5,7 tys. t wołowiny, 11 mln sztuk piskląt, 299 t mięsa drobiowego i 13,9
mln jaj wylęgowych.
Tendencje cenowe
Krajowe ceny skupu żywca
Mała podaż żywca wieprzowego
do skupu wpływa na dalszy wzrost
jego cen. Według danych GUS,
we wrześniu br. za trzodę chlewną dostawcy uzyskiwali średnio w
kraju 4,64 zł/kg, o 2,8% więcej niż
w sierpniu oraz o ok. 14% więcej
niż przed rokiem. Najmniej za ten
żywiec płacono w woj.: pomorskim – 4,40 zł/kg oraz opolskim
– 4,44 zł/kg, a najwięcej w woj.: mazowieckim – 5,05 zł/kg i zachodniopomorskim – 4,86 zł/kg.
Względnie stabilne są ceny bydła. We wrześniu br. w przypadku bydła ogółem
wyniosły one przeciętnie 4,12 zł/kg, wobec 4,10 zł/kg w poprzednim miesiącu
i 4,09 zł/kg przed rokiem. Jednocześnie młode bydło rzeźne skupowano po
4,45 zł/kg, o 1,5% taniej niż w poprzednim miesiącu, ale o prawie 2% drożej
niż przed rokiem.
Najniższe ceny żywca wołowego notowano w woj.: łódzkim – 3,75 zł/kg i pomorskim – 3,84 zł/kg, a najwyższe w woj.: zachodniopomorskim – 5,15 zł/kg
i podkarpackim – 4,46 zł/kg.
W odniesieniu do sierpnia br. ceny skupu żywca drobiowego we wrześniu
obniżyły się o 3% i wyniosły 3,65 zł/kg, wobec 3,80 zł/kg przed rokiem.
Od końca września br. utrzymuje się sezonowy spadek cen skupu żywca
wieprzowego. W dniach 20-26 października w zakładach monitorowanych
przez MRiRW za trzodę chlewną płacono przeciętnie 4,24 zł/kg. Było to
o 7% mniej niż w tym samym okresie września br., ale o 24% więcej niż
przed rokiem.
60 II
Analizy i prognozy
Za bydło w tym czasie dostawcy uzyskiwali średnio 4,23 zł/kg, o 0,5% więcej
niż przed miesiącem i o ok. 7% więcej niż przed rokiem. Średnia cena kurcząt
typu brojler ukształtowała się na poziomie 3,04 zł/kg, wobec 3,14 zł/kg przed
miesiącem i 3,20 zł/kg rok wcześniej. Indyki podobnie jak przed miesiącem
skupowano po 4,03 zł/kg, po cenie o 18% niższej niż rok wcześniej.
Ceny zbytu mięsa
We wrześniu br. według danych MRiRW, za półtusze wieprzowe w zbycie
przeciętnie płacono 6,71 zł/kg, o 2,9% więcej niż w poprzednim miesiącu
i o ok. 11% więcej niż przed rokiem.
Kompensowane ćwierćtusze wołowe w porównaniu do poprzedniego miesiąca
zdrożały o 1,4% do 9,36 zł/kg i kosztowały o 2% więcej niż rok wcześniej.
We wrześniu br. w odniesieniu do poprzedniego miesiąca i notowań sprzed roku
o ok. 7% obniżyły się ceny zbytu kurcząt patroszonych (z szyjami). Przeciętnie uzyskiwano za nie 4,79 zł/kg. Tuszki indyków w tym czasie sprzedawano średnio po
6,79 zł/kg, wobec 6,72 zł/kg w sierpniu. Były one o ok. 2% tańsze niż przed rokiem.
W dniach 20-26 października br. średnia cena półtusz wieprzowych wyniosła
6,28 zł/kg. Była ona o blisko 5% niższa niż w porównywalnym okresie września, ale o 20,5% wyższa niż przed rokiem.
W tym czasie ćwierćtusze wołowe sprzedawano po 9,58 zł/kg, po cenie o ok.
4% wyższej niż przed miesiącem i o ok. 7% wyższej niż rok wcześniej.
Za tuszki kurcząt płacono 4,58 zł/kg, odpowiednio o ponad 3% i ok. 6% mniej
niż przed miesiącem i rokiem. Przeciętna cena tuszek indyków wyniosła 7,21
zł/kg i była o ok. 9% wyższa niż w porównywalnym okresie września i o ponad 4% wyższa niż rok wcześniej.
Targowiskowe ceny prosiąt
Od marca br. utrzymuje się wzrost
targowiskowych cen prosiąt. Według danych GUS, we wrześniu
br. średnio ukształtowały się one
na poziomie 124 zł/sztukę, o 15%
wyższym niż w sierpniu i o 39%
wyższym niż przed rokiem. Sezonowy spadek cen skupu trzo-
II 61
dy chlewnej przyczynił się do obniżenia również targowiskowych cen prosiąt.
W przedostatnim tygodniu października (wg MRiRW) nabywcy płacili za nie
75-180 zł za sztukę, średnio o 3% mniej niż przed miesiącem, ale o 73% więcej
niż rok wcześniej.
Opłacalność produkcji trzody chlewnej
Pomimo wzrostu cen skupu trzody i spadku targowiskowych cen zbóż ich relacje są nadal niekorzystne dla producentów żywca. W przypadku żyta i jęczmienia we wrześniu br. ukształtowały się one odpowiednio na poziomie 7,4:1
i 6,7:1 wobec 6,5:1 i 5,8:1 w sierpniu oraz 5,7:1 i 5,5:1 przed rokiem. Według
danych MRiRW, w październiku br. relacje cen w przypadku żyta zbliżyły się
do granicznych.
Ceny mięsa na rynkach zagranicznych
We wrześniu br., według danych
Komisji Europejskiej, średnia referencyjna cena żywca wieprzowego
w UE wynosiła 172,33 euro/100 kg
(wagi bitej schłodzonej klasy E),
a w Polsce 183,01 euro/100 kg.
W porównaniu do sierpnia cena
unijna, tak jak polska, obniżyła
się o 0,9%. W odniesieniu do roku
poprzedniego średnio w UE trzoda była droższa o 19%, podczas
gdy w Polsce o 25%. W analizowanym miesiącu przeciętnie najniższą
cenę za żywiec – 148,31 euro/100
kg płacono w Danii, a najwyższą
– 211,30 euro/100 kg w Grecji.
W październiku br. referencyjna cena
wieprzowiny uległa dalszemu obniżeniu. W dniach 20-26 października
br. średnio w UE ukształtowała się
na poziomie 157,84 euro/100 kg.
62 II
Analizy i prognozy
We wrześniu br. średnia referencyjna cena bydła w UE wyniosła 328,86 euro/100
kg (wagi bitej schłodzonej kl. R3), o 0,6% więcej niż w sierpniu i o ok. 9% więcej
niż przed rokiem. Najmniej płacono za bydło na Łotwie – 211,39 euro/100 kg
i Litwie – 232,84 euro/100 kg, a najwięcej w Grecji – 405,84 euro/100 kg i na
Malcie – 358,26 euro/100 kg. W Polsce w tym czasie referencyjna cena bydła
ukształtowała się na poziomie 270,99 euro/100 kg, o 0,4% niższym niż w poprzednim miesiącu, ale o 14% wyższym niż rok wcześniej.
W dniach 20-26 października br. w UE za bydło uzyskiwano średnio 325,99
euro/100 kg, o 0,5% mniej niż przed miesiącem i o ponad 7% więcej niż rok wcześniej. W tym czasie w Polsce cena referencyjna wynosiła 244,82 euro/100 kg.
Za tuszki z kurcząt (tzw. kurczaków 65% z szyjami) na rynku unijnym we wrześniu br. płacono 180,65 euro/100 kg, o 3% mniej niż w sierpniu i o ponad 6%
mniej niż przed rokiem. Najtańsze były tuszki w W. Brytanii – 132,04 euro/100
kg i w Polsce – 142,93 euro/100 kg, a najdroższe na Cyprze – 247,15 euro/100 kg
i w Finlandii – 238,74 euro/100 kg.
W dniach 20-26 października br.
tuszki kurcząt w Polsce zbywano
średnio po 112,47 euro/100 kg,
o ok. 22% taniej niż przed miesiącem i o ok. 18% taniej niż przed
rokiem. Średnia unijna w tym czasie ukształtowała się na poziomie
173,95 euro/100 kg, o 4% niższym
niż miesiąc wcześniej i o 6% niższym niż przed rokiem.
III. RYNEK MLEKA
Skup mleka surowego
We wrześniu br. pogłębił się sezonowy spadek podaży mleka do skupu. Według danych GUS, w analizowanym okresie skup surowca wyniósł 739 mln l i był o ponad 5%
mniejszy niż w poprzednim miesiącu, ale o 6,6% większy niż przed rokiem. Łącznie
w okresie pierwszych dziewięciu miesięcy 2008 roku zakłady mleczarskie skupiły prawie 6,6 mld l surowca, o 3,8% więcej niż w porównywalnym okresie 2007 roku.
II 63
Produkcja masła i odtłuszczonego mleka w proszku (OMP)
Produkcja masła (wg danych
GUS) we wrześniu osiągnęła najwyższy notowany w br. poziom.
Według danych GUS, wyniosła
ona 15,7 tys. t i była o 7,4% większa niż w sierpniu i o 3,4% większa niż w porównywalnym okresie
2007 roku Jednocześnie produkcja
tego artykułu w okresie styczeń –
wrzesień br. była o 3% większa niż
przed rokiem i wyniosła 135 tys. t. Według dostępnych danych GUS, w sierpniu br. znacząco ograniczono produkcję odtłuszczonego mleka w proszku.
W tym miesiącu wyniosła ona niespełna 12 tys. t i była o 26% mniejsza niż
w lipcu oraz o 21,5% mniejsza niż w sierpniu ub.r. Łącznie w okresie ośmiu miesięcy br. wyprodukowano 87,5 tys. t OMP, o ponad 4% mniej niż przed rokiem.
Produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających
We wrześniu br. (po spadku w poprzednim miesiącu) ponownie
zwiększono produkcję serów podpuszczkowych dojrzewających. Według danych GUS, ukształtowała się
ona na poziomie 24,8 tys. t i była
o ponad 1% większa niż w poprzednim miesiącu, a także o blisko 24%
większa niż w porównywalnym
okresie 2007 roku. W miesiącach
styczeń-wrzesień br. produkcja serów dojrzewających wyniosła 209 tys. t i w porównaniu do tego samego okresu ub.r. wzrosła o ponad 13%.
Handel zagraniczny
Według dostępnych informacji Ministerstwa Finansów, w okresie od stycznia
do sierpnia br. eksport masła wyniósł ok. 22 tys. t i był o 6% mniejszy niż przed
rokiem. Jednocześnie do kraju sprowadzono ponad 2,3 tys. t tego artykułu wo-
64 II
Analizy i prognozy
bec 1,6 tys. t przed rokiem. Wywóz odtłuszczonego mleka w proszku w pierwszym półroczu br. był o 44% większy niż przed rokiem. Natomiast od lipca jest
on mniejszy niż w tych samych miesiącach 2007 roku. Łącznie w ciągu ośmiu
miesięcy br. wyniósł on ponad 55 tys. t, wobec 53 tys. t w porównywalnym
okresie ub.r. Natomiast przywóz był o 14% mniejszy i ukształtował się na poziomie 5 tys. t.
Dynamicznie rośnie wywóz serów podpuszczkowych dojrzewających. W okresie pierwszych ośmiu miesięcy br. osiągnął on poziom ponad 74 tys. t i był
o 20% większy niż przed rokiem. W tym czasie przywóz serów zmniejszył się
o 36% i wyniósł 8,3 tys. t.
Działania ARR
W br. Agencja Rynku Rolnego kontynuuje subsydiowanie spożycia mleka
i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych. Według danych z 30 października 2008 roku zatwierdzenie do udziału w mechanizmie dopłat do spożycia tych produktów (wpis do rejestru podmiotów ubiegających się o dopłaty) posiadało 429 wnioskodawców. W roku szkolnym 2007/2008 z programu
„Szklanka mleka” korzystało ok. 2,16 mln uczniów uczęszczających do 12 tys.
placówek oświatowych. Od początku realizacji programu do 26 października
2008 roku z budżetu UE oraz ze środków krajowych ARR wydatkowała na ten
cel ok. 166,5 mln zł, z tego od początku roku szkolnego 2008/2009 prawie 6,5
mln zł.
Podobnie jak rok wcześniej, w roku kwotowym 2008/2009 producenci mleka
mieli możliwość zrzeczenia się praw do kwoty indywidualnej w zamian za rekompensaty finansowe wypłacane z budżetu państwa. W 2008 roku stawki rekompensat (Dz. U. nr 15, poz. 981) były niższe od stosowanych w ub.r. i kształtowały się w zakresie od 0,68 zł/kg w woj. podkarpackim do 0,88 zł/kg w woj.
podlaskim. Agencja zarejestrowała ok. 9 tys. wniosków na łączną kwotę 50 tys. t,
a środki przeznaczone na ten cel ustanowiono w wysokości 40 mln zł. Obecnie
trwa proces weryfikacji złożonych wniosków, a decyzje w sprawie przyznania
rekompensat zostaną wydane przez ARR do 30 listopada br.
II 65
Tendencje cenowe
Ceny krajowe
Ceny skupu mleka surowego (bez VAT)
Pomimo sezonowego zmniejszenia dostaw mleka do skupu, jego ceny nadal
spadają. We wrześniu 2008 roku (wg danych GUS), za surowiec średnio w kraju
płacono 93,29 zł/hl, o 1,6% mniej niż w sierpniu i o 18,6% mniej niż w porównywalnym miesiącu ub.r. Najwyższe ceny mleka uzyskiwano w woj.: opolskim
– 109,59 zł/hl, zachodniopomorskim – 103,63 zł/hl i podlaskim – 99,23 zł/hl,
a najniższe w woj.: małopolskim – 85,80 zł/hl, warmińsko-mazurskim – 87,19
zł/kg, i podkarpackim – 87,60 zł/hl.
W okresie styczeń-wrzesień br. (pomimo spadku cen utrzymującego od początku
br.) średnio w kraju za skupowane mleko płacono o ponad 5% więcej niż przed
rokiem.
Ceny zbytu masła
Według danych GUS, we wrześniu
br. odnotowano dalszy niewielki
spadek cen zbytu masła w blokach.
Przeciętna cena tego produktu wyniosła 10,22 zł (z VAT) i była o 0,7%
niższa niż w sierpniu i o blisko 35%
niższa niż w porównywalnym okresie 2007 roku. Ceny zbytu masła formowanego w ciągu miesiąca obniżyły się o 1,4% do 11,56 zł/kg (z VAT).
W porównaniu do cen sprzed roku było ono tańsze o ponad 16%. W październiku br. w zakładach monitorowanych przez MRiRW ceny zbytu masła
w blokach nadal malały. W dniach 20-26 października br. ukształtowały się one
na poziomie 8,32 zł/kg (bez VAT), o 2,5% niższym niż przed miesiącem i o prawie 44% niższym niż rok wcześniej.
Ceny zbytu odtłuszczonego mleka w proszku
Tendencje spadkowe wykazują także ceny zbytu odtłuszczonego mleka w proszku. Według danych GUS, we wrześniu za 1 kg tego produktu średnio w kraju
66 II
Analizy i prognozy
płacono 8,09 zł (z VAT), o prawie 4% mniej niż w sierpniu i o 43% mniej niż
w porównywalnym okresie 2007 roku. W październiku br. ceny OMP również malały.
Według notowań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w przedostatnim
tygodniu tego miesiąca cena proszku wynosiła przeciętnie 6,75 zł/kg netto
i była o prawie 4% niższa niż miesiąc wcześniej oraz o ponad 48% niższa
przed rokiem.
Ceny zbytu serów podpuszczkowych dojrzewających
We wrześniu br. w niewielkim stopniu (o 0,4-0,7%) obniżyły się ceny zbytu
serów podpuszczkowych dojrzewających. W analizowanym okresie za ser
Gouda płacono 11,87 zł/kg z VAT, a za ser Edam 11,53 zł/kg z VAT (dane GUS).
W odniesieniu do notowań sprzed roku były one tańsze odpowiednio o 25%
i prawie 27%.
Według danych MRiRW, w kolejnych tygodniach ceny zbytu serów zmieniały się różnokierunkowo. W dniach 20-26.10. br. za Edam płacono 11,00
zł/kg (na poziomie zbliżonym do notowanego przed miesiącem), a za Goudę 10,54 zł/kg, o ponad 5% mniej niż miesiąc wcześniej. W odniesieniu do
notowań sprzed roku sery te potaniały odpowiednio o 32% i 35%.
Ceny zbytu mleka spożywczego pasteryzowanego i mleka UHT
Od czerwca br. ceny mleka spożywczego pasteryzowanego (wg MRiRW) utrzymują się na poziomie 1,64 zł/kg (bez VAT). W ciągu miesiąca nie zmieniła się
również cena mleka UHT, ale jest ona niższa niż we wcześniejszych miesiącach.
We wrześniu za mleko to płacono 1,77 zł/kg (bez VAT). W odniesieniu do cen
sprzed roku mleko pasteryzowane było droższe o blisko 6%, a UHT tańsze
o prawie 3%.
Według cotygodniowych notowań MRiRW, w dniach 20-26 października
br. ceny mleka pasteryzowanego nadal były względnie stabilne i kształtowały się na poziomie 1,63 zł/kg. Dalszy powolny spadek wykazują natomiast
ceny mleka UHT, które w ciągu miesiąca potaniało o prawie 2% do 1,74
zł/kg. W odniesieniu do cen sprzed roku mleko to było tańsze o blisko 7%.
II 67
Ceny na rynkach zagranicznych
Na rynkach zagranicznych kontynuowany jest spadek cen podstawowych produktów mleczarskich.
Według danych FAMMU/FAPA,
średnia cena masła na rynku międzynarodowym (baza FOB – porty Europy Zachodniej) w notowaniach z 29 października br. została
zredukowana do poziomu 2750
USD/t i była o prawie 24% niższa
niż w końcu września i o blisko
33% niższa niż rok wcześniej.
Na rynku holenderskim, francuskim i niemieckim w dniach 19-22 października br. za masło producenci uzyskiwali 2,25-2,41 euro/kg, o 6-9% mniej niż
przed miesiącem i o 45-48% mniej niż przed rokiem.
Przeciętna cena odtłuszczonego mleka w proszku w portach Europy Zachodniej (baza FOB) pod koniec października br. była o prawie 26% niższa niż
w końcu września i wyniosła 2150 USD/t. Jednocześnie była ona o ponad 52%
niższa niż w porównywalnym okresie ub.r.
Również światowe ceny pełnego mleka w proszku w ciągu miesiąca zostały
zredukowane o 26%. W końcu października br. za mleko to uzyskiwano 2400
USD/t, o ok. 51% mniej niż przed rokiem.
W monitorowanych krajach UE ceny odtłuszczonego mleka w proszku w ciągu
miesiąca obniżyły się o 7-9%. Producenci najmniej uzyskiwali za nie w Holandii – 1,80 euro/kg, a najwięcej w Niemczech – 1,95 euro/kg. W porównaniu do
cen sprzed roku produkt ten był tańszy o 44-51%.
Za pełne mleko w proszku w drugiej dekadzie września br. w wymienionych
krajach płacono od 2,25 euro/kg (w Niemczech) do 2,35 euro/kg (we Francji),
o 2-7% mniej niż przed miesiącem i o 39-43% mniej niż w porównywalnym
okresie 2007 roku.
68 II
Analizy i prognozy
IV. RYNEK CUKRU
We wrześniu rozpoczęła się kampania cukrownicza sezonu 2008/2009. W tym
miesiącu zakłady cukrownicze wyprodukowały (wg GUS) 22,6 tys. t cukru, wobec 58,8 tys. t przed rokiem. Prognozy IERiGŻ-PIB wskazują, że w całym roku
gospodarczym 2008/2009 produkcja cukru może wynieść ok. 1450 tys. t.
Handel zagraniczny
W ciągu 8 miesięcy br. eksport cukru (wg informacji Ministerstwa Finansów)
wyniósł 293 tys. t i był o 60% większy niż w porównywalnym okresie 2007 roku.
W tym samym okresie do Polski sprowadzono 84,4 tys. t cukru, wobec 15,6 tys.
t przed rokiem, co oznaczało ponad 5-krotny wzrost importu.
Krajowe ceny cukru
We wrześniu br. ceny zbytu cukru
ponownie wzrosły. W miesiącu
tym za cukier (workowany) płacono średnio w kraju 2,14 zł/kg
(z VAT). Była to cena o 3,9% wyższa niż w sierpniu, ale o ok. 14%
niższa niż przed rokiem.
Ceny cukru
na giełdach światowych
We wrześniu na giełdach światowych odnotowano znaczące spadki
notowań cen cukru, czego przyczyną była przecena indeksów rynków
towarowych w obliczu światowego
kryzysu finansowego.
Także w trzech pierwszych tygodniach października zarówno na
giełdzie w Londynie w transakcjach
terminowych cukru białego (kontrakt nr 5), jak i na giełdzie w No-
II 69
wym Jorku w transakcjach gotówkowych cukru surowego (kontrakt nr 11), notowano znaczące spadki cen. Jednak pod koniec miesiąca odnotowano wzrost,
który częściowo skompensował wcześniejsze spadki cen.
W dniu 29 października br. za cukier surowy płacono 288,80 USD/t (822 zł/t),
a cena cukru białego z terminem dostawy na grudzień br. ukształtowała się
na poziomie 330 USD/t (939 zł/t). W odniesieniu do poprzedniego miesiąca
cukier na tych giełdach był tańszy o 14-15%. Natomiast w porównaniu do ub.r.
cukier surowy podrożał o 11%, a biały o ok. 17%.
Działania ARR
W 2008 roku ARR kontynuuje monitorowanie i subsydiowanie eksportu cukru. Do połowy października br. Agencja wypłaciła 243,8 mln zł refundacji do
wywozu 195,7 tys. t cukru (w tym 241 mln zł do wywozu 189,6 tys. t cukru
białego).
70 II
Contents
C
Contents
Agricultural Market Agency
National sugar industry restructuring programme
4
The article discusses the assumptions of the sugar industry restructuring programme developed by the Agricultural Market Agency. The programme is a continuation of the reform of
this agricultural production sector launched in 2006. The changes introduced cover producers in the European Union and generally relate to the opportunity of leaving the sugar sector
by producers in return for a financial compensation.
Money production and marketing support
13
Ewelina Bolisęga
The author, a Specialist at the Animal Products Office in the ARR summarizes the effects of
the Support to the bee products market – a Common Agricultural Policy scheme planned
for the years 2007-2010, after its first implementation phase (one year period) accomplished
in October 2008. The article discusses the range of activities covered by EU subsidies and
presents the levels of financial resources used by Polish breeders and honey producers.
Customs warehouse procedure – export of beef with refund
22
Paweł Smoliński, Marcin Wardal
The article is a continuation of subjects presented in earlier editions of the ARR Information
Bulletin (no. 5 and 9, 2008) which may simplify using the customs warehouse institution
by Polish exporters. The publication of Specialists at the Foreign Trade and European Cooperation Offices in the ARR discusses specific conditions making beef export with refund
possible.
Contents
Markets
Milk market
II 71
29
Article by an expert at the Analysis and Programming Office in the ARR presents an analysis
of the domestic milk market. The author informs on cattle stock changes, raw milk production and the situation of the processing industry. In detail are presented prices for particular
milk products, both on the domestic and foreign markets. The article contains also an analysis
of the structure of export and import and discusses activities conducted by the ARR which
administers schemes on the milk market.
The European Union
In brief
41
Prepared by Wanda Mierzecka
Selection of articles published in specialist magazines on European and Community agriculture, prepared by an employee of the Central Agricultural Library in Warsaw.
Law
In brief
49
Prepared by Robert Gawrychowski
The article, prepared by the Specialist at the Law Office in the ARR, covers the national legal
acts published in October 2008.
72 II
Contents
Analyses and Forecasts
Situation on agricultural markets
52
Monthly analysis of the situation on agricultural markets is prepared by the group of
Specialists from Analysis and Programming Office. The analysis presents changes of prices
on Polish markets (cereals, meat, milk and sugar). It includes comparisons of Polish and
European markets. It also comments on activities implemented by the ARR on the markets
mentioned above.

Biuletyn nr 11/2008 (209)

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pozycja 1050 DPG.555.77.2016 (word) JS

Kwota Mleczna - Wa ne Informacje Dla Dostawców Bezpośrednich

„Szklanka mleka”. - Grabowiec.edu.pl

uwaga-dostawcy bezpośredni

Asystent Agenta Celnego

ANKIETA 1. Nazwa i adres szkoły

PEŁNOMOCNICTWO

Wzór upoważnienia (wersja polska)

FJ-3.1.0.5 upowa¿nienie poœrednie

Szklanka mleka