Katolicka nauka społeczna, odc. 24. Pokój jest dziełem

Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Katolicka nauka społeczna, odc. 24. Pokój jest dziełem
sprawiedliwo ci
Takie było motto pontyfikatu Piusa XII, którego nauk niesłusznie przysłaniaj do dzi fałszywe
oskar enia o bierno
wobec tragedii Holokaustu. W grudniu przypada rocznica ogłoszenia
wa nej encykliki tego papie a „Optatissima pax („O pokoju ).
Papie
Pius XII, fot. Wikimedia Commons
Eugenio Maria Pacelli urodził si
w 1876 r. w Rzymie, w rodzinie szlacheckiej. Bardzo szybko,
1/3
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
bo ju po uko czeniu studiów prawniczych (ko cielnych i wieckich), w 1902 r. trafił do słu
dyplomatycznej Watykanu. Był m.in. nuncjuszem apostolskim w Berlinie i Monachium, co jego
pó niejszym krytykom ułatwiało przypinanie mu łatki „antysemickiego sympatyka nazistów .
W 1929 r. Pacelli został mianowany kardynałem, a rok pó niej sekretarzem stanu Stolicy
Apostolskiej. Namiestnikiem Ko cioła katolickiego został kilka miesi cy przed wybuchem II
wojny wiatowej ‒ 2 marca 1939 r., dokładnie w dzie swoich 63 urodzin, po jednym
z najkrótszych konklawe w historii (trwało zaledwie… jeden dzie ). Przyj ł imi po swoim
poprzedniku, Piusie XI.
by
Wojna i pokój
To wła nie II wojna wiatowa zdominowała nie tylko wizerunek, ale i tre
pontyfikatu Piusa XII.
Refleksja na temat najbardziej okrutnego okresu w historii XX wieku znalazła odzwierciedlenie
a w 14 encyklikach, które papie opublikował w ci gu pierwszych pi ciu lat po II wojnie
wiatowej (ł cznie ogłosił a 41 encyklik!). Za jedn z najwa niejszych nale y uzna wła nie
„Optatissima pax („O pokoju ) z 18 grudnia 1947 r.
Tytułowe poj cie tego dokumentu ‒ pokój ‒ ma oczywi cie swój konkretny wymiar historyczny,
odnosz cy si do niedawnej wojny i b d cego jej efektem kryzysu gospodarczego
i społecznego. Dlatego Pius XII pisze o „gor co upragnionym pokoju po krwawych kolejach
długiej wojny . Ale w tej encyklice mo emy tak e znale
w tki nawi zuj ce ‒ wprost lub
po rednio ‒ do bardziej uniwersalnej, znanej z nauki społecznej Ko cioła interpretacji pokoju nie
tylko jako „stanu braku wojny , ale równie zapewnienia ładu społecznego opartego na
zasadach wynikaj cych z chrze cija stwa. Pius XII wyra nie podkre la, e to wła nie
chrze cija ska inspiracja powinna by
ródłem „wzajemnej miło ci mi dzy obywatelami,
narodami i pa stwami i panowała nad yciem prywatnym, domowym i publicznym .
Sprawiedliwe uło
enie dóbr
Idea porozumienia ró nych grup społecznych jest podkre lana przez Piusa XII kilkakrotnie.
Stwierdza on m.in., e „skłócenie w ostrej nienawi ci warstw społecznych (…) zagra a
wstrz sem i podwa eniem samych fundamentów pa stwa . Dalej papie dodaje, e nienawi
mi dzy masami społecznymi narusza „normalny bieg rzeczy i spraw , którym powinny by
„wzajemna współpraca i zgodny wysiłek . To z kolei nawi zanie do podstawowej kategorii
katolickiej nauki społecznej, czyli dobra wspólnego.
Kluczowa teza społecznego fragmentu encykliki „O pokoju jest do
rozbudowana, ale warto j
przywoła w cało ci, bowiem ‒ jak si wydaje ‒ mo na j interpretowa nie tylko w kontek cie
czasu, w którym powstała, ale równie obecnej rzeczywisto ci: „Sprawy ekonomiczne w wielu
krajach tak s zachwiane i nadwer
one, e cz sto nie s one w stanie słu y odpowiednimi
rodkami zaradczymi lub podj
jakie po yteczne przedsi wzi cia, dzi ki którym znale liby
potrzebn dla siebie prac ci wszyscy, którzy wbrew swej woli zmuszeni s do nieproduktywnej
bezczynno ci; z drugiej za strony nie brak jest takich, którzy wykorzystuj c niedostatek ludu
pracuj cego, podst pnie i zło liwie rozj trzaj go i rozdra niaj , a przez to utrudniaj wszelkie
szlachetne wysiłki, zmierzaj ce do wła ciwego i sprawiedliwego zniszczonych dóbr uło enia .
2/3
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Równie w uniwersalny sposób, oderwany od bie
cego kontekstu drugiej połowy lat 40.,
nale y interpretowa kolejny fragment encykliki: „Tak samo trzeba, aby wszyscy zrozumieli, e
kryzys socjalny jest obecnie tak powa ny i na przyszło
tak niebezpieczny, e bezwzgl dnie
i koniecznie nale y ogólny po ytek przeło y nad swoje własne ka dego wygody i po ytki,
a szczególnie tych, którzy opływaj w bogactwa .
Na zako czenie encykliki „Optatissima pax papie Pius XII, nawi zuj c do grudniowej daty
ogłoszenia dokumentu, apelował o realizacj „dzieł chrze cija skiej sprawiedliwo ci nie tylko
w okresie Bo ego Narodzenia. Ten apel nale y uzna za aktualny tak e dzi , zarówno w sferze
prywatnej, jak i ycia publicznego.
Adam Chmielecki
3/3
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)