rozwój i kreatywność

TWÓRCZY NAUCZYCIEL
TWÓRCZY UCZEŃ
ROZWÓJ I KREATYWNOŚĆ
• „Myślę więc jestem”
• „Pomyślmy o myśleniu”
• „Myślenie nie boli”
• „Myślenie to kreatywność”
PROCES TWÓRCZEGO MYŚLENIA
• przygotowanie selektywnie wybranej
informacji;
• inkubacja rozwiązania problemu,
świadoma lub nieświadoma;
• iluminacja i znalezienie rozwiązania
problemu (tzw. przeŜycie -AHA !);
• weryfikacja i sprawdzenie istotności
rozwiązania;
CECHY OSOBY CENIĄCEJ TWÓRCZE DZIAŁANIA
• otwartość na nowe;
• niekonwencjonalność;
• elastyczność;
• wraŜliwość;
• odporność na poczucie zagroŜenia i frustrację;
• motywacja sukcesu;
• odwaga stawiania pytań i otwartej odpowiedzi;
• obiektywność;
•
nie małostkowość (wielkoduszność).
MYŚLENIE TWÓRCZE
• Myślenie twórcze albo dywergencyjne
(rozbieŜne) dotyczy tworzenia nowych
pomysłów, łączenia juŜ istniejących,
postrzegania świata na nowo.
• Sposób myślenia będący dopełnieniem
myślenia krytycznego.
UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANE Z MYŚLENIEM TWÓRCZYM
•
•
•
•
•
•
•
•
płynność;
giętkość;
przekształcanie;
oryginalność;
twórcze rozwiązywanie problemów;
integrowanie;
tworzenie sieci (mapy problemu);
budowanie zaleŜności;
PLANOWANIE DLA MYŚLENIA
• dobre nauczanie rzadko udaje się bez porządnego
planowania;
• rozumne planowanie pozwala na powiązanie
wymagań stawianych przez program z konkretnymi
zadaniami dla uczniów i efektywne wykorzystanie
lekcji;
• planowanie pomaga dobrze przemyśleć zawartość
lekcji, ustalić logiczną kolejność poleceń i powiązać
aktywność uczniów z celami lekcji;
Kryteria oceny zaplanowanego scenariusza lekcji
• Lekcja jest interesująca i zawiera wiele informacji
wartościowych dla uczniów; nie ogranicza się do odpowiedzi na
zamknięte pytania.
• Cel jest sformułowany poprawnie, opisuje dokładnie, co
uczniowie będą wiedzieli lub umieli zrobić po lekcji.
• Wszystkie działania i materiał lekcji wspierają realizację celu.
• Wprowadzenie jest zwarte (krótkie), odwołuje się do
wcześniejszej wiedzy i doświadczeń uczniów i jest uŜyteczne
dla prezentacji nowych treści.
Kryteria oceny zaplanowanego scenariusza lekcji
• Prezentacja treści lekcji zawiera dokładną listę informacji
i materiałów potrzebnych do jej przeprowadzenia; powinna się tu
znaleźć lista kluczowych pytań do dyskusji.
• Informacje zawarte w opisie treści są uporządkowane i ułoŜone
w logicznej kolejności.
• Jeśli przewidziano kształcenie umiejętności, scenariusz zawiera
instrukcje z podziałem na poszczególne kroki; ćwiczenia
wykonywane samodzielnie przez uczniów wspomagają
kształcenie umiejętności zaprezentowanej i nauczanej w czasie
lekcji.
• Wszystkie części lekcji są wyodrębnione i wyraźnie widoczne
(cele, wprowadzenie, działania uczniów, podsumowanie).
• Zaplanowano czas na refleksję, zajęcia utrwalające, pracę
domową.
OBYCZAJE CZŁOWIEKA MYŚLĄCEGO (na lekcji
kaŜdego przedmiotu)
• Dowody, czyli skąd to wiemy? (Zawsze pytaj,
skąd wiemy to, co wiemy.)
• Punkt widzenia, czyli kto to mówi? (Z
(Z jakiej
perspektywy? Jakie ma argumenty?)
• Wzory i związki, czyli z czym się to wiąŜe?
(Próbuj zawsze uczyć, odnosząc nowe
informacje do tego, co juŜ uczniowie wiedzą.)
• Ćwiczenie wyobraźni, czyli co by było,
gdyby...?
• Znaczenie, czyli dlaczego to jest waŜne?
JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?
odlot
luz
czas
JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?
• Dobierz zadanie - lepiej myśli się
twórczo o rzeczach, które angaŜują
człowieka nie tylko intelektualnie,
ale i emocjonalnie.
JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?
• Zachęć do „odlotu”. Ktoś, kto szuka nowych
rozwiązań, musi korzystać ze swej wiedzy, ale
powinien trochę się oderwać od
dotychczasowych doświadczeń, zapomnieć
o ograniczeniach, pomarzyć. Przynajmniej
wstępna faza wymaga przekonania, Ŝe
„wszystko jest moŜliwe” - czas na ocenę
realności pomysłów przyjdzie później. Dlatego
uŜywaj technik takich jak „burza mózgów” zespołowa lub indywidualna.
JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?
• Daj czas.
czas Nie wymagaj od uczniów
szybkich rozwiązań. Daj czas na tzw.
inkubację, czyli wykluwanie się pomysłu.
Czasem kilka minut, czasem godzin,
a czasem dni. Nie poganiaj!
JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?
• Daj luz. Dla myślenia twórczego, zwłaszcza
grupowego, waŜny jest nastrój, samopoczucie,
dobra atmosfera. Najlepiej, gdy przewagę mają
emocje pozytywne, gdy panuje Ŝyczliwość, nie
ma oceniania nawzajem swoich pomysłów
(Ŝadnej rywalizacji, raczej wzajemne
wspieranie się). WaŜne, by skupić uwagę na
zadaniu, a nie np. na ocenie, na jaką się
pracuje.
JAK OBUDZIĆ TWÓRCZOŚĆ?
• Weryfikacja - porównanie wszystkich
propozycji, zredukowanie ich liczby przez
eliminację najgorszych (najbardziej typowych),
najmniej realistycznych, najbardziej
kontrowersyjnych społecznie czy najdroŜszych
w realizacji.
CZTERY STRONY TWÓRCZOŚCI
wymyślanie
odkrywanie
CZTERY STRONY
TWÓRCZOŚCI
wyobraŜanie
formułowanie
METODYKA KREATYWNOŚCI
• Mapa myślowa – metoda, którą moŜna
wykorzystać do kaŜdej intelektualnej
czynności człowieka.
Kiedy wykorzystać?
czytanie ze zrozumieniem;
synteza wiadomości;
odkrywanie problemów;
METODYKA KREATYWNOŚCI
• Metoda stymulowania aktywności
twórczej – metoda polegająca, ogólnie
mówiąc, na podąŜaniu za uczniem, przy
jednoczesnym delikatnym kierowaniu
i naprowadzaniu go na ciekawe treści.
Metoda stymulowania aktywności twórczej
(umiejętności i zdolności nabyte przez uczniów)
• postawa badacza, aktywność ukierunkowana na poznanie;
• wraŜliwość na problemy;
• mobilność, czyli moŜliwość szybkiego przystosowania się do
nowych sytuacji, skutecznego reagowania na zmiany;
• oryginalność myślenia;
• zdolność do abstrahowania;
• umiejętność wybierania nieoczekiwanych i trudnych do
spostrzegania moŜliwości, dostosowania się do zadania,
odnajdywanie tego, co w danym przypadku moŜe prowadzić do
rozwiązania;
• umiejętność sięgania po analogie;
Metoda stymulowania aktywności twórczej
(umiejętności i zdolności nabyte przez uczniów)
• umiejętność rozwijania drugiej, obok intelektu, władzy
poznawczej, tj. intuicji;
• zdolność do poddania w wątpliwość, do uzyskania dystansu
emocjonalnego i intelektualnego do tego, co oczywiste i pewne;
• umiejętność przełamywania nawykowych sposobów percepcji
sytuacji zadaniowych;
• tolerancja wobec poglądów innych;
• płynność myślenia;
• osobista oryginalność;
• zdolność do bardzo dobrej analizy i syntezy, umiejętność
dyskusji.
METODYKA KREATYWNOŚCI
• Dialog – najstarsza technika twórczego
myślenia;
Czemu służy dialog:
rozwiązywaniu problemów;
tworzeniu nowych idei;
autorefleksji (dialog wewnętrzny);
komunikacji;
Przykłady dialogów:
dialogi z filozofami;
rozmowy o wartościach z poetami;
dialog z samym sobą;
METODYKA KREATYWNOŚCI
• Notowanie jako wyraz myślenia.
• Mądre notowanie czyni naukę ciekawszą
i sensowniejszą.
Jak notować, by myśleć?
określić, jakiej operacji myślowej wymaga zadanie
(rozwiązanie problemu, klasyfikacja, poszukiwanie przyczyn
i skutków…);
pokazać wzorce;
Słoneczko – propozycje rozwiązania problemu
Pola wspólne, odrębne –
wskazywanie podobieństw, różnic
Tabela –porządkowanie wiedzy;
Piramida – hierarchizowanie (świat wartości)
METODYKA KREATYWNOŚCI
• Drama – w pełni aktywizuje uczniów; uczeń wchodzi
w role; nauczyciel jest inspiratorem treści improwizacji;
Czemu służy drama:
skłania do kreatywności;
otwiera przestrzeń psychologiczną;
buduje więź między uczniami oraz uczniami
i nauczycielem;
George Orwell „Folwark zwierzęcy”
TEMAT:Kulisy władzy – czyli wiec przedwyborczy trzech wodzów:
Napoleona,Snowballa, Pana Jonesa.
TEMAT: Kulisy władzy – czyli wiec przedwyborczy
trzech wodzów: Napoleona,Snowballa, Pana Jonesa.
• przygotowanie programu trzech wodzów (w formie
przykazań);
• ułożenie przemówień;
• wymyślenie haseł programowych;
• zaprojektowanie ulotek;
• pisanie reportażu z wydarzeń z wiecu – przyjęcie
obiektywnego stanowiska (praca domowa);
BIBLIOGRAFIA
• A.P. Johnson, „Up and Out- Using Creative and Critical
Thinking Skills to Enhance Learning”, Allyn and Bacon, 2000.
• http://lca.szkolazklasa.pl/?alias=cogito
• http://neur.am.put.poznan.pl/is/8.html
• Anna Włodarczyk, „Styl terapeutyczny w pracy nauczyciela
polonisty”, UNIVERSITAS, Kraków 2007.
Efektywność zapamiętania
Efektywność zapamiętania
Efektywność zapamiętania
Przetwarzanie informacji - równieŜ twórczej, wymaga zasobu
informacji a więc ich uprzedniego zapamiętania.