Agresja w szkołach gimnazjalnych Gminy Rogoźno W

Krzysztof Horoszkiewicz, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Rogoźnie:
„Agresja w szkołach gimnazjalnych Gminy Rogoźno”
WNIOSKI z badań nad zjawiskiem agresji w szkołach na terenie gminy Rogoźno:
1. Ogólny wskaźnik agresywności w szkołach
Biorąc pod uwagę ogólny wskaźnik agresywności w badanych szkołach należy stwierdzić, że
w porównaniu z badanymi uczniami szkół gimnazjalnych najmniej zachowań agresywnych
(ogólnie) występuje na terenie Gimnazjum im. Przemysława w Rogoźnie. Należy przy tym
zauważyć, że jest to różnica istotna statystycznie (p<0,05) /za istotne statystycznie uznajemy
wyniki gdy p<0,05/. Zatem w tej szkole uczniowie istotnie rzadziej w porównaniu ze swoimi
rówieśnikami z innych szkół zachowują się agresywnie.
Różnice dotyczące ogólnego wskaźnika zachowań agresywnych w pozostałych szkołach są do
siebie podobne (czyli nie są istotne statystycznie = są do siebie zbliżone).
Należy dodać, iż zgodnie z oczekiwaniami, w każdej z badanych szkół czynnikiem
różnicującym występowanie zachowań agresywnych była płeć. W związku z tym, chłopcy
istotnie częściej niż dziewczęta zachowywali się agresywnie (p<0,05)
2. Agresja bezpośrednia w szkołach
W odniesieniu do agresji wyrażanej w formie bezpośredniej zachowania uczniów istotnie
różnią się pomiędzy sobą. Poziom zachowań wyrażanych w formie agresji bezpośredniej
uczniów szkoły Gimnazjum LO im. Przemysława w porównaniu z uczniami szkoły w
Gościejewie jest... do siebie podobny (p=0,37, p>0,05), ale jednak istotnie mniej występuje
zachowań agresywnych (bezpośrednich) w tych szkołach (G. im. Przemysława i Gościejewo)
w porównaniu z pozostałymi.
Poza tym, jedynymi czynnikami, które różnicowały zachowania agresywne uczniów (nie
uwzględniając zmiennej niezależnej X – płeć) w badanych szkołach była agresja wyrażana w formie
bezpośredniej i pośredniej (wskaźniki – umieszczono w tabeli nr 1).
Tabela nr 1.
AB
AP
D
SS
7578,641
704,747
202,093
df
MS
4 1894,660
2 352,373
8
25,262
F
42,894
7,978
,572
p
<,001
<,001
,801
 
2
,364
,050
,015
3. Agresja pośrednia w szkołach
W odniesieniu do agresji wyrażanej w formie pośredniej zachowania uczniów w
poszczególnych szkołach są do siebie zbliżone. Analizując różnice pomiędzy wynikami
najwyższymi (Gimnazjum nr 1 w Rogoźnie: średnia arytmetyczna (x) skali AP= 33,11,
odchylenie standardowe SD = 6,29) i najniższymi (LO im. Przemysława w Rogoźnie: x = 18,61,
SD = 6,86) zachowania agresywne w tej formie są podobne (p=0,24). Jedynie zmienną
różnicującą jest oczywiście płeć, przez co należy rozumieć, że chłopcy istotnie częściej niż
dziewczęta wyrażają agresję w sposób bezpośredni (p=0,00, p<0,01).
4. Drażliwość
Wskaźnik ogólny w skali drażliwości nie wykazuje istotnych różnic między tego rodzaju
zachowaniami agresywnymi. Zatem uczniowie wszystkich badanych szkół zachowują się
bardzo podobnie (p=0,18). Nie ma tutaj również występowania istotnych statystycznie różnic
związanych z płcią (p=0,18).
5. Opozycyjność
W odniesieniu do skali opozycyjności – uwzględniając razem wszystkich badanych uczniów należy
uznać, iż zachowania opozycyjne tych uczniów są bardzo do siebie podobne. Płeć również nie wpływa
w tej sytuacji na zmienną Y5, gdzie p=0,08. Co ciekawe – zmienna X (płeć) miała wpływ na wyniki tej
skali wyłącznie dla uczniów gimnazjum w Gościejewie. Tutaj chłopcy istotnie częściej (x=27, SD=4,27)
niż dziewczęta przyznawali się do zachowań o charakterze opozycyjnym (x= 21,69 Sd= 4,19) i jest to
wartość istotna statystycznie (p=0,01, p<0,01). Nieco podobnie przedstawia się to na wykresie w
odniesieniu do uczniów gimnazjum LO w Rogoźnie (x=18,3 i SD=5,03 dla dziewcząt oraz x=23,62 i
SD=6,82 – dla chłopców), jednakże nie ma podstaw by twierdzić, że chłopcy istotnie częściej niż
dziewczęta tej szkoły są opozycyjni. Powiemy zdecydowanie – że są jednak do siebie w tych
zachowaniach podobni.
Wykres nr 1.
22,00
23,07
Rogoźno Gimnazjum nr 2
24,36
23,38
Rogoźno Gimnazjum nr 1
Rogoźno Gimnazjum - LO
18,30
23,63
Gosciejewo
21,62
Ryczywół
21,50
20,43
27,00
23,18
22,23
Parkowo
0,00
5,00
10,00
OPOZYCYJNOSĆ M
15,00
20,00
25,00
30,00
OPOZYCYJNOSĆ K
6. Agresja werbalna
Poziom agresji werbalnej w badanych szkołach jest do siebie podobny. Wyjątkiem jednak są
uczniowie szkoły Gimnazjum LO w Rogoźnie, którzy na tle pozostałych grup istotnie rzadziej wyrażają
agresję w sposób werbalny p=0,00, p<0,01 (średnia arytmetyczna wyników zbiorczych tej skali
wynosi: x=35,54 a odchylenie standardowe SD=2,20) – por. z Tab. Nr 2.
Wykres nr 2.
36,54
Rogoźno Gimnazjum nr 2
37,72
Rogoźno Gimnazjum nr 1
31,72
Rogoźno Gimnazjum - LO
34,14
Gosciejewo
Ryczywół
36,53
Parkowo
36,58
28,00
30,00
32,00
34,00
36,00
38,00
40,00
Tabela nr 2. AGRESJA
WERBALNA
WO
Parkowo
Ryczywół
Gościejewo
Rogoźno Gimnazjum - LO
Rogoźno Gimnazjum nr 1
Rogoźno Gimnazjum nr 2
36,58
36,53
34,14
31,72
37,72
36,54
Sugerując się wykresem można by uznać, że zachowania uczniów Gościejewa są bliższe zachowaniom
uczniów Gimnazjum LO (x=34,14), jednakże nie są one podobne. Mamy jednak wystarczające
dowody empiryczne, by uznać, że zachowania tych uczniów są podobne do uczniów z pozostałych
szkół. W porównaniu ich z uczniami Gimnazjum nr 1 (najwyższy czynnik na wykresie powyżej )
p>0,05, nie wykazano istotnie statystycznie róznic. Pocieszające to dla uczniów szkoły Gimnazjum nr
1, że w zasadzie poza uczniami z Gimnazjum LO zachowują się analogicznie, jak koledzy i koleżanki z
innych badanych szkół. Co ciekawe i smutne zarazem, wyniki badań wskazują także na podobieństwa
zachowań agresywnych w sferze werbalnej. Dziewczęta nie odbiegają w sposób istotny od chłopców
w kontekście omawianej skali (p=0,87). Wśród uczennic gimnazjum w Ryczywole i w gimnazjum nr 1
w Rogoźnie można zauważyć pewną przewagę tego typu zachowań nad chłopcami (tabela poniżej –
podane różnice dotyczą średniej arytmetycznej x - w odniesieniu do skali AW).
Tabela nr 3.
Agresja werbalna (AW)
Parkowo
Ryczywół
Gościejewo
K
M
35,31
38,29
32,92
38,09
35,30
36,13
Rogoźno Gimnazjum - LO
Rogoźno Gimnazjum nr 1
Rogoźno Gimnazjum nr 2
31,60
38,12
37,07
31,88
37,36
36,00
Powyższe wyniki (oznaczone kolorem w wierszach powyżej) nie dają jednak podstaw by twierdzić,
aby były one istotne. A zatem zachowania tych uczniów są do siebie podobne. Różnice w wartościach
istotności statystycznej pomiędzy dziewczętami a chłopcami przedstawia tabela poniżej.
Nazwa szkoły
Parkowo
Ryczywół
Gościejewo
Rogoźno Gimnazjum - LO
Rogoźno Gimnazjum nr 1
Rogoźno Gimnazjum nr 2
Poziom p
p=0,40
p=0,36
p=0,38
p=0,93
p=0,70
p=0,73
UWAGA:
Metoda, organizacja badań oraz szczegółowe analizy statystyczne z uwzględnieniem testu t-studenta
dla prób niezależnych, test U Mana-Whitneya, testy Chi kwadrat wraz z korelacjami rangowymi
Spearmana czytelnik odnajdzie w innej publikacji autora badań (wkrótce zostanie ona również
zamieszczona na naszej stronie internetowej poradni).