1 PODYPLOMOWE STUDIUM KULTURY PRZESTRZENI ul

PODYPLOMOWE STUDIUM KULTURY PRZESTRZENI
ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa
tel.022 593 56 81 (80)
fax. 022 593 56 82
tel. kom. 604 966 973 – Kierownik Studiów Podyplomowych
[email protected]
Kierownik Studiów Podyplomowych - dr hab. Jeremi Królikowski, prof. nadzw. SGGW,
[email protected]
Sekretarz Studiów Podyplomowych - mgr inż. Jarosław Malczyk - [email protected]
http://msgp.sggw.pl
CHARAKTERYSTYKA
Zajęcia będą składać się z wykładów, ćwiczeń warsztatów i konwersatoriów oraz seminariów.
Poruszana problematyka: PODSTAWY WIEDZY O PRZESTRZENI (podstawowe pojęcia
przestrzeni, rozpoznawanie wartości przestrzennych, ład a kultura przestrzeni, kultura a polityka,
polityka kulturalna, polityka przestrzenna, geopolityka, przestrzeń pamięci, sztuka w przestrzeni
publicznej, kultura artystyczna przestrzeni, projektowanie sytuacji twórczych); ZAGADNIENIA
SPOŁECZNE, PRAWNE I EKONOMICZNE (partycypacja społeczna jako podstawa kultury
przestrzeni, rola edukacji w tworzeniu kultury przestrzeni, formy debaty i dialogu społecznego,
zasada kompensacji społecznej jako narzędzie rozwiązywania konfliktów, prawo administracyjne a
przestrzeń kulturowa, prawo obywatelskie, zasadnicze koncepcje prawa i ich przestrzenne
konsekwencje, podstawy tworzenia prawa, prawo jako narzędzie kształtowania środowiska
człowieka, legislacja dotycząca przestrzeni, ekonomiczne konsekwencje prawa, pozyskiwanie
środków finansowania kultury przestrzeni); ZAGADNIENIA PROJEKTOWE I PLANISTYCZNE
(kultura przestrzeni planowania, kultura przestrzeni gminy/wartości kulturowe przestrzeni jako
podstaw rozwoju gminy, przestrzeń publiczna jako element krystalizacji układów przestrzennych,
strategie budowania przestrzeni publicznej, rewitalizacja przestrzeni miasta, rewitalizacja terenów
poprzemysłowych, rewitalizacja obszarów wiejskich, kod urbanistyczny, podstawowe elementy
kompozycji urbanistycznej, rozpoznanie i ocena zasobów urbanistycznych, wzorce urbanistyczne –
pomiędzy miastem funkcjonalnym a miastem kreatywnym, miasto ogród jako wzorzec projektowania
ładu przestrzeni, krajobraz kulturowy Polski, rozpoznanie i ocena krajobrazu kulturowego, krajobraz
dźwiękowy – dźwięk w krajobrazie, parki zabytkowe i ich współczesne funkcje, kultura
architektoniczna, wzorce architektury, obiekty zabytkowe w kontekście architektury współczesnej,
architektura jako tworzywo krajobrazu miasta).
Czas trwania studiów – 2 semestry.
Zajęcia rozpoczynają się w semestrze zimowym r. akad. 2009/2010
Termin naboru: do 16 września 2009 r.
Liczba miejsc - 20
Warunkiem przyjęcia na studium jest ukończenie studiów I lub II stopnia, złożenie wymaganych
dokumentów
Tematem dyplomu jest studium wartości przestrzennych gminy lub miejscowości oraz projekt
wykorzystania studium dla rozwoju lub rewitalizacji.
Absolwenci otrzymają dyplom ukończenia podyplomowego Studium Kultury Przestrzeni.
Opłata za semestr 2500zł
Opłata za całość 5000zł
Wymagane dokumenty:
podanie; list motywacyjny; odpis dyplomu ukończenia studiów wyższych; kserokopia dowodu
osobistego; jedno standardowe (takie jak do dowodu tożsamości) zdjęcie.
Dokumenty należy nadsyłać pocztą na adres:
SGGW w Warszawie
Międzywydziałowe Studium Gospodarki Przestrzennej
ul. Nowoursynowska 166
02-787 Warszawa
dopisek: Studia Podyplomowe
1
ZAŁOŻENIA
Ład przestrzeni jest rezultatem kultury przestrzeni złożonej ze złożoności wzorców, zachowań i
zwyczajów funkcjonujących w zmieniających się warunkach.
Szczególne znaczenie w okresie ciągłej transformacji ma kultura relacji pomiędzy przestrzeni prywatną
a publiczną, pomiędzy znajdującymi się w niej wartościami kulturowymi i przyrodniczym a presją wąsko
i nieprzestrzennie rozumianych interesów ekonomicznych.
Wiedza o kulturze przestrzeni jest szczególnie potrzebna politykom, urzędnikom i działaczom
samorządowym, także nauczycielom a również wszystkim gdyż każdy z nas w mniejszym lub większym
zakresie decyduje o kształcie naszej przestrzeni. Podstawowym zadaniem jest znalezienie wspólnego
języka opartego o powszechnie zdefiniowane pojęcia, identyfikacja różnic postaw i interesów oraz
umiejętność rozwiązywania potencjalnych konfliktów.
W roku 2007 w trakcie debaty, zorganizowanej w ramach Pomorskiego Kongresu Obywatelskiego jej
uczestnicy poruszali przede wszystkim kwestie tożsamości i ładu przestrzeni publicznej oraz edukacji
bez której będziemy skazani na planistyczny chaos. Jako najważniejszą kwestię Lucyna Nyka, architekt
z Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej, określiła wypracowanie poczucia społecznej
odpowiedzialności za przestrzeń. Zgromadzeni określili, że główną przyczyną braku ładu
przestrzennego są braki w systemie zarządzania przestrzenią w kraju oraz zbyt niska aktywność
obywatelska. Zdaniem Andrzeja Baranowskiego, ówczesnego Dziekana Wydziału Architektury
Politechniki Gdańskiej, tożsamość przestrzeni publicznych należy budować oddolnie. Jako
obowiązkowe przedmioty do szkół, jego zdaniem powinna zostać wprowadzona kultura regionalna i
kultura kształtowania przestrzeni. Powinno funkcjonować forum, gdzie akademicy, praktycy,
projektanci, inwestorzy, urzędnicy, dziennikarze, mieszkańcy, prowadziliby debatę na temat
architektury, krajobrazu i kształtu przestrzeni. Paweł Adamowicz, Prezydent Miasta Gdańska zauważył,
że zdecydowanie brakuje debaty publicznej na temat architektury, Stwierdził, że „nie ma elit, które
mogłyby wywrzeć jakikolwiek wpływ na decyzje polityków. Obywatelstwo jest za słabe, nie jest
niegrzeczne i buntownicze wobec ośrodków decyzyjnych, nie narzuca swojej opinii i zdania. Środowisko
akademickie również milczy. Jak wobec tego edukować prezydentów, wójtów, radnych?”
Studium kultury przestrzeni jest odpowiedzią środowiska akademickiego na tak formułowane potrzeby,
które wyrażane są w wielu różnych miejscach kraju. Od kilku lat w Lublinie działa Forum Kultury
Przestrzeni, które tworzy lubelską formułę debaty także oddziaływującą w szerszym obszarze.
Korzystając z wielu doświadczeń Studium kultury przestrzeni oferuje zintegrowany program, w którym
wykładowcy z różnych dziedzin nauki łączy dążenie do znalezienia i wypracowania wspólnego języka
debaty o przestrzeni. Temu mają służyć konferencje i sesje terenowe skupiające się na zagadnieniach
kultury przestrzeni badanych jako studia poszczególnych przypadków.
ORGANIZACJA
Podyplomowe studium kultury przestrzeni działa przy Międzywydziałowym Studium Gospodarki
Przestrzennej SGGW w oparciu i na podstawie regulaminu studiów podyplomowych SGGW. Studium
realizuje swe zadania we współpracy z Muzeum Pałacem w Wilanowie, Wydziałem Prawa UW, z
Katedrą Antropologii Kulturowej UKSW, Urzędem Gminy Mrozy, Stowarzyszeniem Kultura Miejska w
Gdańsku, oraz z Forum Kultury Przestrzeni z Lublina.
W wyniku doświadczeń z prowadzonych zajęć w semestrze letnim r.a. 2006/2007 z przedmiotu "Kultura
przestrzeni" na Międzywydziałowym Studium Gospodarki Przestrzennej SGGW proponuje się
przedstawiony dalej program poruszający szereg zagadnień tematycznych Zagadnienia tematyczne
będą realizowane w kolejnych sesjach w określonym później układzie programu szczegółowego.
Warunkiem przyjęcia na studium jest ukończenie studiów I lub II stopnia, złożenie podania i listu
motywacyjnego.
2
Ponadto program studiów podyplomowych obejmuje wykłady, konwersatoria, warsztaty, ćwiczenia i
seminaria, które odbywać się będą w trzydniowych sesjach (czwartek, piątek, sobota) w ciągu jednego
roku akademickiego. Sesje odbywać się będą m.in. w Pałacu w Wilanowie oraz przewidywane SA
sesje wyjazdowe do Orońska, Gdańska, Lublina.
W trakcie każdej sesji wykonywane są prace przejściowe. Po pomyślnej obronie pracy dyplomowej
absolwenci otrzymają dyplom ukończenia Podyplomowego Studium Kultury Przestrzeni.
PROGRAM STUDIUM KULTURY PRZESTRZENI
Wiedza o kulturze przestrzeni jako wiedza zintegrowana, wiążąca pojęcia i doświadczenia
rozproszone w różnych dziedzinach i specjalnościach, która ułatwia rozwiązywanie konfliktów,
przewidywanie i znajdowanie propozycji rozwiązań, podejmowanie decyzji, rządzenie. Procesy
rozwoju odbywają się w przestrzeni, która jest jego stymulatorem lub barierą. Rozpoznanie
wartości przestrzeni pozwala znaleźć niedostrzegany potencjał rezerw intensywnego rozwoju,
pozwala na całościowe ujmowanie rozproszonych w wielu branżach zagadnień co ułatwia
bardziej skuteczne zarządzanie na każdym szczeblu władzy samorządowej. Dokumenty Unii
Europejskiej definiujące zasady polityki przestrzennej podkreślają znaczenie wartości ładu
przestrzeni w skali krajobrazu, miasta i architektury. Wprowadzanie tych zasad wiąże się
realizacją istniejących w polskim prawodawstwie zasad partycypacji społecznej, debaty
publicznej, przeprowadzania analiz i studiów do czego wiedza o kulturze przestrzeni jest
niezbędna. Absolwenci studiów uzyskują wiedzę o znaczeniu wartości kulturowych w rozwoju
miast, regionu i kraju, potrafią te wartości świadomie wykorzystać jako atuty w działalności
zawodowej przy wykonywaniu studiów i analiz, przy przeprowadzaniu swoich projektów,
programów i planów. Oto główne tematy studiów:
I. PODSTAWY WIEDZY O PRZESTRZENI - podstawowe pojęcia przestrzeni, miary przestrzeni, skale
przestrzeni, czytanie znaczeń, przestrzeni, własność przestrzeni, przestrzeń osobista, przestrzeń
prywatna, publiczna, pólprywatna, pólpubliczna, oswajanie przestrzeni, przestrzeń nieoswojona,
przestrzeń bezpieczna rozpoznawanie wartości przestrzennych, ład a kultura przestrzeni , przestrzeń
pamięci – tożsamość miejsca – duch miejsca / genius loci, ład przestrzeni, kultura przestrzeni, wielość
rodzajów kultury przestrzeni, świadomość kultury przestrzeni w Polsce
II. REWITALIZACJA PRZESTRZENI – zasady kształtowania programu rewitalizacji, partycypacja
(uczestnictwo) społeczna jako podstawa kultury i rewitalizacji przestrzeni, rewitalizacja gminy,
rewitalizacja miasta, .rewitalizacja przestrzeni miasta , rewitalizacja terenów poprzemysłowych,
rewitalizacja obszarów wiejskich, narzędzia i strategie rewitalizacji, budowa programu rewitalizacji,
pozyskiwanie środków finansowania kultury przestrzeni, przykłady rewitalizacji w Polsce i za granicą,
rewitalizacja a rewaloryzacja i ochrona przestrzeni, formy transformacji przestrzeni
III. KULTURA PRZESTRZENI KRAJOBRAZU – kultura ekologiczna, świadomość ekologiczna,
wartości kulturowe przyrody, krajobraz przyrodniczy, kulturowy Polski, rozpoznanie i ocena krajobrazu
przyrodniczego i kulturowego, krajobraz wizualny, krajobraz dźwiękowy – dźwięk w krajobrazie, energia
krajobrazu, krajobraz gminy, parki zabytkowe i ich współczesne funkcje, karta florencka i jej realizacja,
ochrona, rozwój i rewitalizacja krajobrazu
IV.KULTURA PRZESTRZENI URBANISTYCZNEJ - kod urbanistyczny, podstawowe elementy
kompozycji urbanistycznej, rozpoznanie i ocena zasobów urbanistycznych, wzorce urbanistyczne –
pomiędzy miastem funkcjonalnym a miastem kreatywnym, miasto ogród jako wzorzec projektowania
ładu przestrzeni, współczesne koncepcje urbanistyczne, renesans miasta europejskiego, europejskie
dokumenty urbanistyczne- karta lipska, nowa karta ateńska, strategia lizbońska, przestrzeń publiczna
jako element krystalizacji układów przestrzennych, strategie budowania przestrzeni publicznej ,
przestrzeń obywatelska
3
V. KULTURA PRZESTRZENI ARCHITEKTONICZNEJ – budowa formy architektonicznej, kultura
architektoniczna, wzorce architektury – kanon architektury lokalnej, regionalnej polskiej, europejskiej,
obiekty zabytkowe w kontekście architektury współczesnej, oddziaływanie wartości zabytkowych na
kulturę przestrzeni, architektura jako tworzywo krajobrazu miasta, architektura jako narzędzie
rewitalizacji , kontekst przestrzenny jako kulturotwórcze ograniczenie architekta, polityka
architektoniczna
VI.KULTURA PLANOWANIA I PROJEKTOWANIA - polityka przestrzenna, kultura przestrzeni
planowania, wartości kulturowe w strategii rozwoju, w studium uwarunkowań, w planie miejscowym,
podstawowe pojęcia w dokumentach planistycznych i projektowych, zakres i zasady analiz i studiów
poprzedzających procesy planowania i projektowania, debata publiczna i partycypacja społeczna w
procesach planowania i projektowania, projektowanie i planowanie jako praca myślowa i twórcza
VII. TWÓRCZOŚĆ PRZESTRZENI, EDUKACJA PRZESTRZENI I SZTUKA PRZESTRZENI twórczość jako podejmowanie decyzji w sytuacjach niepewnych, projektowanie sytuacji twórczych,
rozwiązywanie sytuacji twórczych ,formy edukacji kultury przestrzeni, edukacja przez sztukę, sztuka
zarządzania, kultura artystyczna przestrzeni, sztuka w przestrzeni publicznej,
VIII. PRZESTRZEŃ CZŁOWIEKA - SPOŁECZEŃSTWO, POLITYKA - rola i formy edukacji w
tworzeniu kultury przestrzeni , formy debaty i dialogu społecznego, zasada kompensacji społecznej
jako narzędzie rozwiązywania konfliktów, kultura a polityka, polityka kulturalna, geopolityka, kultura
przestrzeni jako forma reanimacji społecznej
IX. PRZESTRZEŃ PRAWA - prawo i przestrzeń, podstawy tworzenia prawa,. zasadnicze koncepcje
prawa i ich przestrzenne konsekwencje, prawo jako narzędzie kształtowania środowiska człowieka ,
prawo administracyjne a przestrzeń kulturowa , prawo obywatelskie, ekonomiczne konsekwencje
prawa, legislacja dotycząca przestrzeni, ustawy i legislacja dotycząca planowania i projektowania
X. KULTURA MIEJSCA JAKO PRAKTYKA KULTURY PRZESTRZENI - praktyka kultury przestrzeni
– przykłady polskie, europejskie i światowe, kultura przestrzeni gminy, wartości kulturowe przestrzeni
jako podstaw rozwoju gminy, kultura symboliczna, opowieść o miejscu jako przykład praktykowania
kultury przestrzeni
Zajęcia będą składać się z wykładów, ćwiczeń warsztatów i konwersatoriów oraz seminariów.
Będą one prowadzone przez wybitnych, specjalistów, ekspertów, praktyków, twórców i badaczy
– samorządowców, polityków, urbanistów, planistów, architektów, prawników, kulturoznawców,
socjologów, ekonomistów, artystów. Niezależnie od powyższych tematów będzie prowadzone
seminarium dyplomowe, na którym będą omawiane tematy związane z praktycznym
zastosowaniem zdobywanej wiedzy i umiejętności. Tematem pracy dyplomowej jest studium
wartości przestrzennych gminy lub miejscowości oraz projekt wykorzystania studium dla
rozwoju lub rewitalizacji wybranego terenu Publiczna prezentacja opracowań dyplomowych
odbędzie się na końcowej sesji dyplomowej.
4