pobierz

Transkrypt

pobierz

PATRYCJA WAŁEK
Gra zespołowa w GoalBall, czyli piłka dźwiękowa dla
osób z zaburzeniami wzroku.
1. Część teoretyczna
1.1 Informacje ogólne o dyscyplinie
1.2 Cel uprawiania
2. Część praktyczna:
2.1 Boisko do gry
2.2 Taktyka
2.3 Punktacja i kary
3. Przykładowy konspekt z zajęć
4. Wymagania techniczne
5. Literatura uzupełniająca
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1. Część teoretyczna.
(Opracowanie na podstawie J. Krzak, R. Prażmo – „Goalball”. Wydawnictwo START Lublin, Lublin 2005r.
Zdjęcia: materiał własny )
1.1 Informacje ogólne
Goalball jest aktualnie jedyną grą zespołową osób z dysfunkcją wzroku, uprawianą
w Polsce. (Na świecie uprawia się jeszcze piłkę nożną 5-a-side). W meczu biorą udział dwie
3-osobowe drużyny, których zadaniem jest wtoczenie piłki w pole bramki przeciwnika.
Bez względu na klasyfikację, aby wyrównać szansę wszystkich zawodników, każdy ma
zaklejone oczy plastrami okulistycznymi oraz założone nie przeźroczyste gogle. (Zdj.1 i 2)
Popularność i atrakcyjność gier zespołowych pełnosprawnych, sprowokowała dopasowanie
gier zespołowych dla niewidomych, dobranych wg potrzeb oraz ich możliwości.
Umieszczenie specjalnych dzwoneczków w gumowej piłce i stworzenie nowej koncepcji
gry, pozwoliło zaktywizować niewidomych
Zdjęcie 1
Zdjęcie 2
Trochę historii:
W 1946r., wojskowi lekarze Sepp Reindle i Hans Lrenzen, wprowadzili goalball jako
formę rehabilitacji weteranów wojennych. W 1976r. w Toronto podczas Letnich Igrzysk
Paraolimpijskich, zaprezentowano Goallball, po to aby od kolejnej Olimpiady na stałe
wpisano te dyscyplinę w turnieje olimpijskie (1980r. w Arnhem). Pierwszą taką grą, był
rollball, następną torball, a obecnie uprawiany jest właśnie goalball.
Aktualnie Goalball uprawiany jest w 112 krajach na świecie. Ich czołówkę stanowią
Dania, Szwecja, Kanada, Finlandia, Litwa oraz Niemcy.
1.2 Cel uprawiania:
•
Atrakcyjna forma uprawniania sportu osób z inwalidztwem wzroku
•
Obciążenia treningowe nie zagrażają zdrowiu i bezpieczeństwu niepełnosprawnego
sportowca (uwaga na znacznie podwyższone ciśnienie w oczach!)
•
Ułatwia akceptację kalectwa, wpływa korzystnie na psychikę i wolę
•
Pozwala doskonalić rozpoznawanie przedmiotów i orientacje przestrzenną (ważne
w czynnościach dnia codziennego)
•
Doskonali wyobraźnie, a także umiejętność wyczuwania dystansu i budowaniu
sprawności fizycznej w szerokim znaczeniu
•
Zwiększa się ogólna sprawność fizyczna zawodników. Przełamują oni także swój lęk
przed poruszaniem się
•
Systematyczne ćwiczenia wpływają na płynność, ekonomię oraz estetykę ruchów.
Znacznie poprawiają koordynację ruchową, orientację przestrzenno-lokomocyjną,
umiejętność lokalizowania słuchem źródeł dźwięku, a rękami i nogami punktów
orientacyjnych.
•
W szerokim ujęciu, uprawianie goalball’a pozwala na większą samoocenę, poczucie
własnej wartości i zaufanie we własne siły.
•
Już po roku systematycznego treningu widać większą samodzielność i pewność siebie
niewidomego zawodnika. W aspekcie społecznym, dyscyplina ta wyrabia umiejętność
współżycia w zespole i koleżeńskość
2. Część praktyczna.
2.1 Boisko do gry:
•
Prostokątne - 18 m długości x 9 metrów szerokości. (Rys.1)
•
3 strefy: obrony, rzutu, pośrednie/neutralna
•
W strefie obrony, usytuowane są linie orientacyjne (POZYCYJNE) dla graczy.
Dwie z nich znajdują się w odległości 1,50 m od przedniej linii granicznej tej strefy,
oraz długości 1.50 m od linii autowej. Dwie środkowe linie pozycyjne zaczynają się
na środku linii granicznej oraz na środku linii bramkowej i biegną do wewnątrz
boiska. Długość tych dwóch linii to 0,50m.
•
Wszystkie linie na boisku
powinny być dobrze widoczne
oraz
wyczuwalne
rękami
i nogami. Dlatego całe boisko
oraz wszystkie znajdujące się
na
nim
linie,
pokryte
są
szeroką i dobrze widoczną
taśma klejącą (5 cm), którą do
podłoża
przyklejony
jest
sznurek (średnicy 3mm)
•
Linia pauzy – równolegle do
wszystkich linie zewnętrznych
boiska, w odległości 1,5 m
znajduje się linia pauzy. Jest
ona niewyczuwalna dotykiem.
Jeśli piłka znajdzie się poza tą
linia,
sędzia
odgwizduje
przerwę w odliczaniu czasu.
•
Bramka jest wysoka na 1,30 m,
a jej głębokość to 1 m.
Rysunek 1
2.2 Taktyka:
W Goallball’u podczas meczu, nie ma podziału na role - każdy zawodnik broni i atakuje.
Zadaniem całej drużyny jest zdobycie punktu przez umieszczenie piłki w bramce przeciwnej,
oraz obronienie własnej. (Zdj. 3)
Zdjęcie 3
Skuteczny atak jest wtedy, gdy rzucający zdobywa bramkę. Do tego celu może wykonać:
rzut po zwodzie, rzut skaczący, rzut kierunkowy, rzut cichy, rzut w zawodnika rzucającego,
szybki atak, rzut z obrotu. (Zdj. 4)
Zdjęcie 4
Taktyka obrony:
Aby obrona była skuteczna, zawodnik wybiera dla siebie najbardziej korzystną pozycje
wyjściową (Zdj.5):
•
Pozycja wysoka (zawodnik stoi w polu obrony nasłuchując piłkę)
•
Pozycja pół wysoka (lekko ugięte kolana z przedramionami wysuniętymi do przodu)
•
Pozycja pośrednia (w przysiadzie ręce zgięte, oparte o podłodze)
•
Pozycja niska (klęk podparty, jedna noga wyprostowana w bok - równolegle do linii,
dłonie na linii.
Zdjęcie 5
Przygotowując się do obrony, zawodnik przyjmuje pozycję wyjściową, a kiedy piłka zbliża
się do niego przyjmuje pozycję obronną. Polega ona na tym, że całe ciało ułożone jest
równolegle do linii bramkowej. Maksymalnie wyprostowane ręce i nogi, tworzą
przedłużenie tułowia. Dodatkowo, aby zapobiec odbijaniu się piłki i szybko ją przejąć, całe
ciało pochylone jest lekko do przodu. (Zdj.6)
Zdjęcie 6
Wszyscy gracze bronią bramkę jednocześnie, przyjmując pozycję obronną oraz
zasłaniając bramkę na dwa sposoby:
•
„Obrona klasyczna” najlepszy obrońca znajduje się w środku (40 - 60% bramki),
a dwóch gorzej broniących (ale lepiej atakujących) na skrzydłach i przesuniętych
ok. 0,5 m w tył. (Zdj.7)
Zdjęcie 7
•
„Obrona w linii” , kiedy wszyscy obrońcy są jednakowo skuteczni, wtedy ustawieni
są w jednej linii. Środkowy odczytuje kierunek rzutu i przesuwa całą linie obrony na
środek, bądź skrzydła. (Zdj. 8)
Zdjęcie 8
Tworzenie koncepcji taktycznych uzależnione jest od poziomu wyszkolenia zawodników
w zakresie:
•
Ataku
•
Obrony
•
Lokalizacji dźwięków
•
Orientacji przestrzennej
•
Ogólnej sprawności fizycznej
Wprowadzenie skomplikowanej taktyki, bez pokrycia sprawnościowego zawodników,
może przynieść odwrotny od oczekiwanego efekt. Takie etapy szkolenia dotyczą zarówno
szkolenia osób całkowicie niewidomych jak i słabowidzących. Pozostały trening różni się,
ponieważ brak wzroku wydłuża czas kształtowania nawyków ruchowych. Dysfunkcja ta,
wymaga od zawodnika, wykorzystywania pozostałych zmysłów poza wzrokiem. Wzrasta
również znaczenie opisu słownego i odpowiedniego formułowania poleceń (zamiast
pokazywania!) Także liczba powtórzeń danego ruchu, musi być większa. W przypadku osób
posługującymi się resztkami wzroku, nauczanie przeprowadzamy przy kontroli wzroku (bez
gogli oraz zasłon oczu). Dopiero po poprawnym jej opanowaniu, przystępujemy do
doskonalenia z zasłoniętymi oczami.
Etapy szkolenia pozycji obronnej:
•
Pokaz/opis prawidłowej pozycji
•
Indywidualna nauka pozycji
•
Praca i wzajemna kontrola nad pozycją w parach
•
Przyjmowanie pozycji obronnej z pozycji wyjściowej na sygnał
•
Pozycja obronna na sygnał, ze swobodnego poruszania
•
W parach – jeden wykonuje rzut, drugi broni
•
W parach z mocniejszym rzutem
•
W parach – po rzucie, zawodnik natychmiast przyjmuje pozycje obronną
•
Wykorzystanie pozycji obronnej w grze
Stosowanie
natychmiastowego
ataku
po
każdej
obronie
zakończone
szybkim
opanowaniem piłki lub zwolnieniem rytmu gry po szybkich atakach, zwiększa
prawdopodobieństwo zdobycia bramki.
Aby zawodnicy mogli wykorzystywać wszystkie formy ataku, powinni wcześniej
opanować umiejętność precyzyjnych podań oraz nauczyć się operowania ustalonymi
wcześniej sygnałami dźwiękowymi, wpływających na dokładność podań i szybkie
komunikowanie się zawodników.
2.3 Punktacja i kary:
Czas dla rzutu od otrzymania piłki to 10 sekund. Łączny czas trwania gry wynosi 24
minuty – każda połowa 12 minut. Przerwa między połowami wynosi 3 minuty. W razie
dogrywki – każda połowa także trwa 3 minuty, bądź do zdobycia pierwszej bramki.
O wyborze strony boiska oraz rozpoczęciu meczu przez drużynę, decyduje rzut monetą.
Zawodnik grający w obronie ma prawo skorzystać z pomocy sędziego aby wrócić na miejsce.
Każda z drużyn może skorzystać z trzech 45 sekundowych przerw instruktażowych, ale każda
poprzedzona musi być rzutem piłki.
Rzuty karne mogą być naliczane za takie nieprawidłowości jak:
•
Piłka krótka – rzucona piłka nie dociera do pola obrony przeciwnika
•
Piłka wysoka – rzucona piłka nie dotyka pola, przed linią 6 m
•
Piłka długa – rzucona piłka nie dotyka pola neutralnego
•
Przesłona na oczy – kara za dotykanie okularów podczas gry
•
Trzeci kolejny rzut – jeden zawodnik może oddać dwa rzuty po sobie
•
Niedozwolona obrona – obrona piłki przez zawodnika, poza polem obrony
•
Opóźnianie gry przez zawodnika
•
Nie sportowe zachowanie zawodnika
•
Hałas – po gwizdku, na sali musi być cisza
•
Dziesięć sekund – od momentu dotknięcia piłki przez obrońcę, do momentu oddania
przez niego rzutu
•
Niedozwolony instruktaż – po gwizdku sędziego, przez trenera lub zawodników
rezerwowych
Podczas rzutu karnego na boisku zostaje jeden zawodnik z drużyny broniącej się. Jeśli
wykroczenie jest indywidualne, na boisku zostaje zawodnik, który zawinił. Jeśli przewinienie
jest drużynowe, na boisku zostaje zawodnik, który ostatni oddawał rzut przed wykroczeniem.
3. Przykładowy konspekt z zajęć.
Przed rozpoczęciem zajęć, wszyscy uczestnicy gimnastyki zaklejają oczy plasterkami
okulistycznymi, a następnie zakładają gogle .Podczas wszystkich ćwiczeń i zabaw, na Sali
musi panować całkowita cisza.
Nazwa / cel ćwiczenia
Opis ćwiczenia
Uwagi
Wszyscy uczestnicy
Przygotowanie mięśni,
stawów oraz więzadeł
Część I
rozgrzewka
do wysiłku. Zapoznanie
dostępnymi zmysłami z
boiskiem do gry.
•
Marsz wokół sali przodem
ustawiają się w
•
Marsz wokół sali tyłem
kolumnie i trzymają
•
Marsz wokół sali przodem, a na
ramię osoby
sygnał, zmiana kierunku ruchu
poprzedzającej.
Marsz wokół sali przodem, na
Pierwsza osoba trzyma
sygnał przysiad.
za ramię prowadzącego
•
zajęcia.
Orientacja przestrzenna
•
Kto pierwszy na
miejscu
•
Prowadzący ustawia wszystkich
Zaczynamy od niskiej
uczestników na linii, a sam
(bezpieczniejszej)
odchodzi na pewną odległość
pozycji czworacznej
od nich, przez cały czas do nich
oraz krótkich
mówiąc. Kiedy się już
dystansów. Następnie
•
zatrzyma, daje sygnał aby
przechodzimy do
uczestnicy wyruszyli do mety.
pozycji pionowej,
J.w. Na sygnał dźwiękowy
kolejno marszu tyłem
kierunku ruchu na
uczestnicy zmieniają kierunek
oraz wydłużania
gwizdek
ruchu
dystansu.
Ćw. zmiany
•
Percepcja słuchowa
•
Chodzenie za
•
Wszyscy uczestnicy stoją w
jednej linii. Prowadzący
głosem
przywołuje ich do siebie, a oni
podążają za jego głosem.
Prowadzący przemieszcza się
zmieniając kierunek ruchu
zabawy.
•
Łapanie piłki
•
Wszyscy stoją w linii.
Prowadzący rzuca w ich
Część II
kierunku piłkę dźwiękową.
główna
Uczestnicy zabawy starają się
zlokalizować źródło zbliżającej
się piłki i ją złapać oraz oddać
w tym samym kierunku.
Percepcja dotykowa
•
Chodzenie wzdłuż
•
Ustawiamy zawodników w
kolumnie, zaraz przy linii
linii rękami
zaznaczonej sznurkiem.
Wszyscy pokonują trasę
zaznaczoną linią, chodząc na
czworakach, śledząc linie
rękami.
•
Chodzenie wzdłuż
•
J.w. Zawodnicy pokonują
dystans, wyczuwając
linii nogami
zaznaczona trasę nogami.
Nauka postaw oraz
pozycji do gry w
goalball
• Pozycje wyjściowe
•
Prowadzący opisuje kolejno
cztery pozycje wyjściowe, a
uczestnicy na podstawie
instrukcji słownej próbują ją
przyjąć. Prowadzący sprawdza
prawidłowość realizacji
zadania. (poz. wysoka; poz.
• Pozycja obronna
półwysoka; poz. pośrednia; poz.
niska)
•
Prowadzący opisuje pozycje
obronną w goalball’u, a
uczestnicy na podstawie
instrukcji słownej starają się ją
przyjąć. Prowadzący sprawdza i
koryguje nieprawidłowości.
•
•
Uczestnicy zajęć przyjmują
Po prawidłowym
wyjściowej do
wybraną przez prowadzącego
opanowaniu pozycji
pozycji obronnej
pozycje wyjściową, a następnie
wyjściowych oraz poz.
na sygnał dźwiękowy,
obronnej, prowadzący
przyjmują pozycje obronną.
wykonuje rzut piłką w
Przejście z pozycji
kierunku uczestników,
którzy starają się
obronić bramkę. Należy
zapewnić wszystkim
uczestnikom
odpowiednią ilość
wolnej przestrzeni oraz
zapewnić
•
Gra w Goalball
•
Prowadzący dzieli zawodników
bezpieczeństwo
na dwie drużyny. Następnie
zostawia na boisku trzech
zawodników jednej drużyny oraz
trzech drugiej. Reszta
podzielonych zawodników siada
na ławce rezerwowych i
obserwuje mecz słuchem.
Uspokojenie organizmu
po wysiłku:
• Głuchy telefon
• Uczestnicy siadają w kolumnie na
podłodze, mając przed sobą plecy
kolegi. Ostatnia osoba z koła
rysuje znak/słowo na plecach
poprzednika, a ta podaje co
Zawodnicy mogą
odczytała następnej osobie.
podczas zabawy
Część III
• Osioł
Pierwsza osoba z kolumny
zatykać noc lub w inny
odczytuje rysunek/słowo i mówi
sposób zniekształcać
je na głos.
głos.
• Jedna osoba odwraca się plecami
zakończenie
do grupy, a pozostali siadają w
rozsypce. Prowadzący wskazuje
dotykiem osobę, która woła słowo
„osioł”. Ten kto siedzi tyłem do
grupy, próbuje odgadnąć po
głosie, kto go zawołał. Jeśli
odgadnie, uczestnicy zamieniają
się miejscami, w czym pomaga
prowadzący.
•
Odgadywanie
• Wkładamy różne przedmioty do
przedmiotów z
worka. Każdy uczestnik losuje
worka
jedną rzecz i na podstawie dotyku
opisuje pozostałym. Ci z kolei,
odgadują wylosowany przedmiot.
Po zakończeniu wszystkich ćwiczeń (włącznie z częścią wyciszającą) można otworzyć oczy.
Należy uprzedzić uczestników o ewentualnym oślepieniu obecnością światła!!
4. Wymagania techniczne.
•
Duża sala gimnastyczna
•
Piłka dźwiękowa
•
Sznurek (średnica 0,5 mm)
•
Szeroka i widoczna taśma klejąca (żółta, srebrna, czarna, biała o szerokości 5 cm)
•
Plastry i opaski/gogle na oczy
5. Literatura uzupełniająca.
•
Materiał szkoleniowy z Konferencji Naukowej „Sport a niepełnosprawność”, Ruda
Śląska 2009
•
„Vademecum Sport Niepełnosprawnych”. Przepisy i regulaminy. Polski Związek
Sportu Niepełnosprawnych, Oficyna Wydawnicza „Aba” Sp. Z o.o
PATRYCJA WAŁEK
Grupowa gimnastyka pacjentów z zespołem Parkinsona
1.1 Definicja choroby oraz jej etiologia
1.2 Objawy
1.3 Leczenie
2. Część praktyczna zajęć
• Profilaktyka zaburzeń ruchowych oraz rehabilitacja
3. Przykładowy konspekt zajęć
4. Wymagania techniczne
(na podstawie M.Rudzińska, I.Gatkowska, E.Mirek, A. Szczudlik: „Poradnik Choroba Parkinsona. Leczenie
farmakologiczne i rehabilitacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2007.)
1.1 Definicja choroby oraz jej etiologia
Choroba Parkinsona jest relatywnie częstą choroba układu nerwowego. W Polsce na te
chorobę zapada około 8 tysięcy osób, a całkowita liczba chorych to ok. 70 tysięcy. Choć
zdarzają się zachorowania przed 40 r.ż., bądź czasem nawet w wieku młodzieńczym, ch.
Parkinsona w większości przypadków jest choroba wieku starczego
(średni wiek
zachorowania to 58 lat).
Choroba Parkinsona (zwana również drżączka poraźną) jest przewlekłą, powoli
postępującą choroba układu nerwowego, do której dochodzi w wyniku stopniowego zanikania
komórek nerwowych, w niektórych regionach mózgu. Do zaniku dochodzi w wyniku
zwyrodnienia. Uszkodzenia typu niedokrwienie, zapalenie mózgu itp., nie przyczyniają się do
rozwoju ch. Parkinsona, choć dają podobne objawy, jednak nie reagujące na leki stosowane
w Parkinsonie. Mówimy wtedy o zespole parkinsonowskim bądź parkinsonizmie, a do
stwierdzenia choroby potrzeba dodatkowych badań oraz obserwacji. Przyczyna zwyrodnienia
jest nieznana, jednak przyczyna objawów jest niedobór dopaminy w mózgu, służącej
przekazywaniu sygnałów nerwowych.
1.2 Objawy:
Do objawów ruchowych ch. Parkinsona należą:
•
Drżenie spoczynkowe
•
Spowolnienie ruchowe (bradykinezja)
•
Sztywność mięśni
•
Zaburzenia stabilności postawy*
U 70% choroba zaczyna się od drżenia jednej reki, które występuje w spoczynku,
a zmniejsza się chwilowo podczas ruchu. Później drżenie pojawia się również w nodze
*
Choroba może zacząć się od każdego z wymienionych objawów.
(często po tej samej stronie co ręka), czasem także na brodzie i języku. Bradykinezja objawia
się przez opóźnienie rozpoczęcia ruchu , a także zmniejszeniu jego częstotliwości oraz
szybkości. Dotyczy to także mimiki twarzy (rzadkie mruganie powiek oraz zmniejszona
ekspresja twarzy) o także grafomotoryki (zmniejszenie wielkości pisanych liter). Cicha
monotonna mowa, mogą także być pierwszymi objawami. Spowolniony już ruch utrudnia
także sztywność mięśniowa.
Brak stabilności postawy prowadzi do zaburzeń równowagi oraz upadków. Typowa
postawa osoby z ch. Parkinsona to nadmierne pochylenie do przodu głowy oraz górnej części
tułowia, a także zgięte łokcie oraz kolana. W związku z brakiem reakcji obronnych, częściej
także dochodzi do urazów, a następnie unieruchomienia. (zwłaszcza częstszego niż w innych
przypadkach, złamania stawów biodrowych).
Objawy pozaruchowe:
•
Ślinotok
•
Zaburzenia węchu i smaku
•
Zaparcia
•
Depresja∗
Dodatkowo w późniejszych okresach choroby:
•
Nadmierna praca gruczołów potowych oraz łojowych, prowadzące do zapaleń skóry
•
Zaburzenia w oddawaniu moczu
•
Zła tolerancja zimna
•
Niedociśnienie ortostatyczne
•
Zaburzenia snu, niepokój i pobudzenie
•
Zaburzenia funkcji poznawczych (pamięci, koncentracji, uwagi, planowania)
1.3 Leczenie:
Ze względu na brak znanej przyczyny występowania choroby, nie ma jednoznacznej
formy leczenia. Usprawnianie w ch. Parkinsona obejmuje farmakoterapią (podawanie
Lewodopy) oraz rehabilitacje ruchową, dietę, edukacje oraz wsparcie chorego i jego rodziny.
∗
objawy te mogą poprzedzać występowanie ch. Parkinsona nawet o kilka lat, choć świadczą także o innych
chorobach zwyrodnieniowych mózgu
Najważniejsze jest utrzymanie funkcjonalnej niezależności
oraz przystosowanie
chorego do jego sytuacji. Skuteczność leczenia uzależniona jest w dużym stopniu terapii
pozafarmakologicznej. Nieodpowiednia dieta uniemożliwi przyjmowanie leków, a brak
aktywności fizycznej pogłębi niesprawność ruchowa wynikająca z choroby. Ogromne
znaczenie ma także znajomość choroby przez rodzinę oraz współpraca z lekarzem
prowadzącym.
Zdarza się, że u osób u których po leczeniu farmakologicznym nastąpiło nasilenie
niektórych objawów choroby, efekty terapeutyczne przynosi stymulacja struktur głębokich
mózgu (leczenie chirurgiczne).
2. Część praktyczna
(na podstawie M.Rudzińska, I.Gatkowska, E.Mirek, A. Szczudlik: „Poradnik Choroba Parkinsona. Leczenie
farmakologiczne i rehabilitacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2007.)
•
Profilaktyka zaburzeń ruchowych oraz rehabilitacja
Znaczenie praktyczne w leczeniu ch. Parkinsona ma rehabilitacja ruchowa, która pomaga
przeciwdziałać skutkom unieruchomienia, poprzez trening odpowiednich nawyków,
zachowań
oraz
poprawiania
reakcji
odruchowych.
Zwiększenie
siły
mięśni
antygrawitacyjnych przynosi poprawę postawy chorego, a ćwiczenia chodu pozwalają na
lepsze pokonywanie przeszkód. Zalecane są regularne ćwiczenia rozciągające, spacery,
pływanie. Jeśli zaistnieje potrzeba, nieodzowne może okazać się korzystanie z laski, trójnoga,
balkonika, wózka inwalidzkiego czy innego podporu. Należy także zmodyfikować wnętrze
mieszkania usuwając niebezpieczne progi, chodniki czy dodatkowa instalacja światła oraz
uchwytów.
Postępowanie rehabilitacyjne obejmuje:
- terapie ruchową (indywidualną i grupową)
- terapię mowy
- terapię zajęciową
- rehabilitacje psychologiczną
Postępowanie rehabilitacyjne to niezbędna terapia uzupełniająca leczenie farmakologiczne.
Ograniczenia funkcjonalne wynikające z objawów ch. Parkinsona, obniżają zdolności
pacjenta w zakresie:
- chodzenia,
- pisania
- sięgania
- chwytania
- ubierania się
- mycia
- odwracania w łóżku
- używania różnych przedmiotów (grzebień, długopis, łyżka itp.)
Ciekawą oraz coraz bardziej popularną formą zajęć ruchowych, jest gimnastyka grupowa.
Ćwiczenia w grupie wskazane są dla chorych z miernie upośledzona sprawnością ruchową.
Liczba uczestników zajęć nie powinna przekraczać 10 osób oraz być skomponowana dla
pacjentów o podobnym poziomie ruchowym. Czas zajęć to 45 minut. Jak w każdych
zajęciach ruchowych, także tutaj należy przeprowadzić gimnastykę według podziału na
rozgrzewkę, część główną oraz zakończenie.
3. Przykładowy konspekt zajęć
Rozgrzewka i część wstępna:
Wszyscy pacjenci ustawiają się w kole:
1. Marsz w miejscu
2. Krok dostawny w miejscu
3. „V-step” (na początku zaczynamy od lewej nogi, później zmiana i pierwsza noga
prawa)
4. Pacjenci unoszą ręce w gorę, a później wykonują swobodny opad tułowia
5. Pacjenci unoszą ręce w bok na wysokość ramion i w tej pozycji przechodzą do
swobodnego opadu tułowia
6. Pozycja stojąca, nogi w lekkim rozkroku, ręce skrzyżowane na klatce piersiowej
a następnie lekkie skręty tułowia.
7. W rozkroku na szerokość bioder, pacjenci przenoszą ciężar ciała na boki
( przemiennie dwie strony). Następnie przeniesienie ciężaru ciała do stania na jednej
nodze.
8. W rozkroku na szerokość bioder, ręce oparte o miednice, pacjenci przenoszą ciężar
ciała kolejno na palce i pięty.
9. Jedna noga w wykroku. Należy przenieść ciężar ciała na nogę wykroczną, a następnie
zmienić nogę obciążaną.
Część główna.
Na materacu: Każdy uczestnik gimnastyki zabiera swój materac. Co kilka ćwiczeń
wykonywane jest swobodne potrząsanie kończynami opartymi o materac, w celu rozluźnienia.
1. Leżenie tyłem, kolana zgięte a stopy oparte o materac, dłonie uniesione ponad głowę,
spokojne oddychanie torem brzusznym.
2. Ręce splecione na brzuchu.
Z wdechem ręce unosimy do góry i za głowę,
z wydechem ręce w dół do kolan. Do następnych powtórzeń, dodajemy „syczenie”
3. Nogi wyprostowane, ręce za głową również wyprostowane. Na zmianę wyciągamy
( rozciągamy) przeciwstawne kończyny – prawa ręka : lewa noga i odwrotnie.
4. Ręce wzdłuż ciała, nogi zgięte i oparte na materacu, unosimy miednicę z wdechem
a z wydechem powoli opuszczamy.
5. Następnie to samo ale z uniesieniem nogi w gore (raz lewej raz prawej)
6. Rowerek jedna nogą. Różne tempo, zmiana nogi.
7. Tupiemy rekami o materac. Jedna ręka wystukuje rytm, reszta naśladuje.
8. Tupot nogami
9. W leżeniu tyłem, stopy oparte o podłoże, przechodzą z piet i wspinają się na palce.
10. Nogi wyprostowane, ręce szeroko na boki, przetaczamy się na jeden bok i na druga
stronę za ręką. Na koniec przetoczenia klaśnięcie.
11. „Kocie grzbiety” . Maksymalnie kifotyzujemy plecy - przytrzymujemy kilka sekund
i zmiana – maksymalnie lordotyzujemy i wytrzymujemy w tej pozycji kilka sekund.
12. Klęk podparty ćwiczenie pt. „kotek pije mleczko”. Klęk podparty, ręce na szerokość
ramion. Pochylamy się i przechodzimy całym ciałem pod linią barków. Później
powrót.
13. Klęk podparty i na zmianę unosimy jedna rękę, rotując tułów skręcamy głowę za ręką
( w kierunku jaki wskazuje ręka)
14. Klęk na jednym kolanie, ręce oparte o drugie (zgięte) kolano i podciągamy ciało do
pozycji stojącej.
15. Klęk jednonóż, druga noga w wypadzie, ręce w górę i rotacja tułowia.
Zakończenie:
Pacjenci ustawiają się w kole:
1. Swobodne podania piłki (overball) do sąsiada po lewej stronie, a następnie zmiana
i piłka krąży w prawą stronę.
2. Pierwsze odbicie piłki nad głową a następnie podanie do innego gracza, który łapie
w ręce piłkę. (overball)
3. Kozłowanie do partnera „ z koła” (gymnasticball/theraball)
4. Podanie dołem piłki do partnera (gymnasticball/TheraBall)
5. Kozłowanie przez środek i obrót wokół własnej osi oraz podanie do dowolnej osoby
z kolka. Przyspieszenie tempa. (gymnasticball/Theraball)
6. Kozłowanie na zmianę lewa/prawa ręka przez środek i podanie piłki do osoby z kolka.
(gymnasticball/Theraball)
Zmiana kierunku rzutu piłki następuje na klaśnięcie jednego z uczestników.
Inne przykłady ćwiczeń:
1. Zabawy z chustą Klanza
2. W dwóch kolumnach
3. Indywidualnie:
•
Chodzenie po linii noga za nogą
•
Stanie na jednej nodze (ok. 20 sek.)
•
Podskakiwanie na jednej nodze
•
Jednym podskokiem obrót o 180O
4. Na przyrządach:
•
Bieżnia (Zdj.3)
•
Posturometr (Zdj.3)
•
Orbitrek (Zdj.3)
•
Rowerek stacjonarny (Zdj.4)
•
Bosu i inne trenery równowagi (Zdj.1)
•
Gymnasticball i ćw. Równoważne (Zdj. 2)
Zdjęcie 1.
Zdjęcie 2.
Zdjęcie 3.
Zdjęcie 4.
4. Wymagania techniczne:
•
Sala gimnastyczna (mała bądź duża)
•
Materace / maty gimnastyczne
•
Thera Ball
•
Małe piłki do Pilatesu
5. Literatura uzupełniająca:
• A. Prusiński: „Neurologia praktyczna”. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2005.
PATRYCJA WAŁEK
Żeglarstwo jako forma rehabilitacji niesłyszących
1.1 Informacje ogólne na temat zaburzeń słuchu
1.2 Informacje ogólne na temat żeglarstwa
1.3 Zagadnienie rehabilitacji poprzez żeglarstwo
2. Cześć praktyczna - zdjęcia żeglarzy niesłyszących
(cytacje z : P. Wałek, K.Gieremek: „Żeglarstwo jako forma rehabilitacji osób z niepełnosprawnością słuchową –
spostrzeżenia własne” , w: „Rehabilitacja w Praktyce” nr 5/2011. Wydawnictwo ELAMED. Str. 55-61)
Rysunek 1. Budowa narządu słuchu.
Źródło: www.widex.com
Prawidłowe działanie wszystkich zmysłów człowieka, jest istotnym elementem rozwoju
fizycznego i intelektualnego. Dzięki dostarczanym przez zmysły informacjom o otoczeniu,
kształtuje się rzeczywistość oraz wyobrażenie świata.
Nie wszyscy możemy żyć w świecie dźwięków. Słuch możemy stracić z różnych przyczyn
i w każdym wieku. W takim przypadku może dojść do zachwiania procesów psychicznych
oraz zmian w rozwoju psychoruchowym.
Zdarza się, że wadę słuchu można wyleczyć farmakologicznie lub chirurgicznie, chociaż
najczęściej trzeba nauczyć się z nią żyć. Ponadto, jeśli słuch ulegnie jakimkolwiek
zaburzeniom, prowadzi to do pogorszenia jakości komunikacji z innymi ludźmi.
1.1 Informacje ogólne na temat zaburzeń słuchu
Słuch jest obok wzroku drugim podstawowym zmysłem umożliwiającym orientację w
otoczeniu i przystosowanie do niego. Słuchem rozpoznajemy zjawiska i obiekty. Na
podstawie wydawanych przez nie dźwięków, możemy określić ich położenie oraz stan. U
człowieka zmysł słuchu, umożliwia słyszenie oraz naśladowanie mowy innych. Ostrzega
przed niebezpieczeństwem. Ułatwia wymianę myśli, nabywanie wiadomości oraz pozwala na
ogólny rozwój umysłowy. Słuch odgrywa także ważną rolę w tworzeniu i odbieraniu takich
wartości kulturowych, jak śpiew, muzyka czy poezja. Słyszenie odgrywa bardzo ważną rolę
w kształtowaniu się zachowań oraz osobowości człowieka.
Dzieci głuche w wieku niemowlęcym nie różnią się w zakresie motoryki od dzieci
słyszących. Różnice pojawiają się wraz z dorastaniem. Utrata słuchu może zaburzyć rozwój
motoryczny w dwóch strefach: integralności centralnego systemu nerwowego i kanałów
półkolistych, oraz obniżyć możliwości ruchowe wynikające z samego zaburzenia słuchu.
Niesłyszący który nie odbiera dźwięków, znaków czy innych sygnałów z otoczenia,
zazwyczaj wykonuje zadania motoryczne w odmienny sposób. (np. gwałtownie, zbyt silnie,
z dźwiękami nieprzyjemnymi dla otoczenia - np. trzaskanie, tupanie, pociąganie nogami czy
inne) Jedną z cech motoryczności jest także lateralizacja, a głuchota może mieć wpływ na jej
zaburzenia. U osób z nieustaloną dominacją stronną obserwuje się zaburzenia orientacji
przestrzennej, a w przypadku skrzyżowania dominacji oka i ręki dostrzegamy zaburzenie
koordynacji wzrokowo-ruchowej.
Dodatkowo przy jednostronnych zaburzeniach słuchu, w przypadku uszkodzenia strony
lewej pojawiają się problemy z kontrolą emocji. Uszkodzenie strony prawej niesie za sobą
trudności w przyswajaniu mowy oraz kształtowaniu umiejętności komunikacyjnych bądź
logicznego myślenia. Około 10-15% populacji niesłyszącej boryka się z zaburzeniami
równowagi, objawiającymi się problemami z utrzymaniem pionowej pozycji ciała.
Kolejne najczęściej, to koordynacja ruchowa, siła i moc oraz szybkość wykonywania
ruchów. Z drugiej strony, część dzieci niesłyszących nie wykazuje żadnych lub tylko
niewielkie zaburzenia i funkcjonują normalnie.
1.2 Informacje ogólne na temat żeglarstwa
Bez względu na sprawność fizyczną, w każdej dyscyplinie sportu uczestników
obowiązuje pewna etykieta, czyli odpowiedni, wytyczony sposób zachowania się względem
pozostałych uczestników. Etykieta jachtowa to zestawienie przepisów oraz zwyczajów
żeglarzy. Do takich bezwzględnie należą: koleżeństwo, lojalność, poczucie humoru a zarazem
powaga sytuacji, poczucie odpowiedzialności oraz solidność w realizacji powierzonych
zadań. Autor wielu podręczników żeglarstwa - Stefan Wysocki – cechy potrzebne żeglarzowi
oraz żeglarstwu, określa „cechami potrzebnymi właściwie każdemu, kto ma ambicje
dokonania czegoś w życiu i nie lękania się przyjmowania na siebie odpowiedzialności”.
Żeglarstwo wymaga wzajemnej życzliwości. Podania ręki komuś, kto właśnie znajduje się
w trudnej sytuacji. To także szeroko pojęta kultura osobista, szacunek dla innych,
przyjmowanie ze zrozumieniem i bez obrazy narzuconych poleceń. Rejs żeglarski, nierzadko
staje się początkiem przyjaźni pomiędzy jego uczestnikami.
1.3 Zagadnienie rehabilitacji poprzez żeglarstwo
Z uwagi na różne cele i zadania specjalistów wychowywania w surdopedagogice,
funkcjonuje wiele określeń oraz podziałów zaburzeń słuchu. Niestety nie wskazują one
możliwości kompensacji oraz rehabilitacji.
Jeśli chodzi o zakres działań z obszaru fizjoterapii, nie ma jednolitej formy
usprawniania. W rehabilitacji niesłyszących należy równomiernie rozwijać metody
komunikacji oraz rozwój ogólny. Nie ulega wątpliwości, że największym problemem
wynikającym z zaburzenia słuchu, jest ograniczenie komunikacyjne. Jednak zdarza się, że
zbyt mocno koncentrujemy się na nauce mowy dźwiękowej, zaniedbując pozostałe zdolności
oraz umiejętności pacjentów. W celu aktywizacji prawidłowego rozwoju psychicznego
niesłyszącego dziecka, należy działać we wszystkich możliwych kierunkach – mowy, ruchu,
koncentracji uwagi oraz samodzielności. Również rehabilitacja rozwoju artykulacji oraz
myślenia, powinna przebiegać w oparciu o terapie wszystkich zmysłów:
1.
Wzrok – odróżnianie barw, kształtów, ocenianie odległości (analiza i synteza
wzrokowa)
2.
Dotyk – odczuwanie kształtu, miękkości, gładkości, struktury, ostrości,
trójwymiarowości, wilgotności i temperatury
3.
Motoryka
–
ćwiczenia
równowagi,
koordynacji
wzrokowo-ruchowej,
ćwiczenia drobnych mięśni kończyn, mięśni artykulacyjnych, ćwiczenia oddychania, ogólne
ćwiczenia całego ciała.
4.
Węch – rozróżnianie zapachów – np. przyjemnych i nieprzyjemnych.
5.
Inne – jak ćwiczenia odczuwania ciężaru ciała, odczuwania wibracji, ćwiczenia
orientacji przestrzennej.
Ćwiczenia wszystkich zmysłów, a także czucia głębokiego, wibracji oraz orientacji
przestrzennej pozwolą dziecku niesłyszącemu skompensować oraz zastąpić uszkodzony
analizator. Najbardziej wrażliwymi na wibracje częściami ciała są okolice twarzy i dłonie.
Drgania oraz wibracje dochodzą do osoby niesłyszącej przede wszystkim za pomocą
przewodnictwa kostnego. W związku z tym, szczególne znaczenie kompensacyjne
i poznawcze mają odczucia wibracyjne oraz kinestetyczne.
Wśród osób niesłyszących duże zainteresowanie wzbudza sport, między innymi
żeglarstwo. Dyscyplina ta pozwala na połączenie pasji z rehabilitacją. O integracyjnym
charakterze żeglarstwa mówi się często. wystarczy jedynie chęć wejścia na jacht, by zostawić
swoją niepełnosprawność za plecami, gdzieś na brzegu, ponieważ łódka, wiatr oraz woda,
w równym stopniu działają na wszystkim. Jako nieliczna dyscyplina sportu, żeglowanie
oddziałuje na wiele zmysłów. Tym samym przebywanie w poruszającej się na wodzie łódce,
ma istotne znaczenie dla układu przedsionkowego. Podczas kołysania łódki po falach,
mimowolnie dochodzi do przesuwania śródchłonki w kanałach półkolistych, a tym samym
pobudzania często zaburzonej równowagi osób niesłyszących. Pęd wiatru podczas rejsu
powoduje, że sumujące się ruchy powietrza dotykają ciała żeglarza, pobudzając jego
receptory czucia powierzchownego oraz często wibracji, w miejscach z natury najbardziej do
tego przystosowanych (wspomniane wyżej twarz oraz dłonie). Wiatr oraz ułożenie ciała wraz
z łódka w stosunku do niego, drażnią również małżowiny uszne, stanowiąc dodatkowe źródło
stymulacji.
Zdarza się, że jednostronne zaburzenia słuchu niezaopatrzone w aparat słuchowy, mogą
prowadzić do zaburzeń równowagi, a to do nieprawidłowej budowy sylwetki. Żeglując poprzez ciągłe, nagłe, silne i przymusowe (zwłaszcza w żeglarstwie sportowym) zmiany
ułożenia ciała, zwiększa się propriocepcja oraz poczucie własnego organizmu. Uzyskanie
takiej świadomości jest pierwszym krokiem w korekcji wad postawy.
Żeglarstwo
wspomaga
ćwiczenie
koncentracji
uwagi
oraz
sprzyja
nauce
samodzielności. Dla młodzieży jest tzw. „szkołą charakteru”. Przebywając kilka godzin na
łódce i wykonując określone zadania, załoga zmuszona jest przełamywać bariery
komunikacyjne i uczyć się radzić sobie w ekstremalnych warunkach. Żeglarstwo wyzwala
w nich entuzjazm oraz wiele innych emocji, dzięki którym stają się silniejsi i bardziej pewni
siebie. Żeglowanie to współpraca, która u niesłyszących powoduje zapominanie o swojej
niepełnosprawności. Sprzyjająca żeglarzom natura, nie tylko stymuluje zmysły, ale także
relaksuje.
Możliwości ośrodkowego układu nerwowego mogą się zwiększać dzięki zachodzącym
procesom mielinizacji, oraz poprzez tworzenie się nowych połączeń nerwowych. Mielinizacja
zachodzi w dzieciństwie pozwalając na dorastanie dzieci. Natomiast powstawanie nowych
połączeń między komórkami nerwowymi możliwe jest przez całe życie.
Żeglowanie to również kolejne, inne od szarej codzienności doświadczenia, ponieważ
proces kiedy dochodzi do tworzenia się takich połączeń, zachodzi podczas „nauki nowych
umiejętności, zabawy, pracy, przebywania w różnorodnym środowisku, które wyklucza
bezczynność, a zachęca do działania, poznawania świata i twórczej aktywności”.
Im więcej takich połączeń, doświadczeń i nawyków, tym bardziej sprawny jest organizm,
układ nerwowy oraz słuch.
Można przypuszczać, że pierwszymi na świecie niepełnosprawnymi żeglarzami byli
pozbawieni oka, ręki lub nogi piraci. Początki polskiego żeglarstwa niepełnosprawnych,
wiążą się z rokiem ok. 1975. Z kolei instytucją, która wprowadziła żeglarstwo wśród
niepełnosprawnych z dysfunkcją słuchu, był Polski Instytut Głuchoniemych w Warszawie. Za
początki żeglarstwa niesłyszących w Polsce, uważa się rok 1980. Wtedy te pasję uprawiali
nieliczni. Obecnie kontynuowaniem zapoczątkowanej pracy oraz tworzeniem nowych
inicjatyw żeglarskich, zajmuje się między innymi Warszawski Klub Sportowy Głuchych
WARS, we współpracy z Polskim Związkiem Olimpijskim Głuchych. Przepisy żeglarstwa
niepełnosprawnych, są identyczne z zasadami żeglarstwa pełnosprawnych. Trasy regat także
pokrywają się z trasami regat uczestników pełnosprawnych. Jedyna istotna różnica wiąże się
z tworzeniem załóg.
2. Część praktyczna - zdjęcia niesłyszących żeglarzy
Zdjęcie 1. Żeglowanie – terapia wielozmysłowa.
Źródło: materiał własny
Zdjęcie 2. Rehabilitacja podczas żeglowania.
Źródło: Zdjęcie wykonane przez uczestniczkę obozu - Celinę P.
Zdjęcie 3. powtórka wiadomości teoretycznych
Zdjęcie 4. Międzynarodowe Centrum Żeglarstwa i Turystyki Wodnej Almatur w Giżycku.
Zdjęcie 5. Dyskusja i podział ról przed rejsem.
Zdjęcie 6. odbijamy!
Zdjęcie 7. Na pokładzie współpraca..
Zdjęcie 8. A za burtą rywalizacja!
Zdjęcie 9. Jedni z pierwszych niesłyszących żeglarzy z młodszą koleżanką z załogi, podczas regat dla
niesłyszących w 2010 roku. Od lewej: Zbigniew Gumiński, Martyna Stawinoga, Ryszard Borsuk.
Źródło: Zdjęcie wykonane przez uczestniczkę obozu – Agatę K.
Zdjęcie 10. Pierwszy na świecie podręcznik żeglarstwa dla niesłyszących
•
Haber F.: Zostań żeglarzem. Żeglarstwo dla niesłyszących. Wydawnictwo Gottan
Sp.z o.o. Warszawa 2010
•
„Vademecum Sport Niepełnosprawnych”. Przepisy i regulaminy. Polski Związek
Sportu Niepełnosprawnych, Oficyna Wydawnicza „Aba” Sp. Z o.o.

pobierz

Transkrypt

Podobne dokumenty

Materiały dla prowadzących zajęcia miękkie

Prezentacja "Kuchnia francuska"

raport z kursu obsługi komputera dla dzieci ze

Raport Zadanie 5 - klimat - Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

opis przedmiotu zamówienia cz. 1

MS Outlook

GOSPODARSTWO (WIEJSKA ZAGRODA)

Badania rynku TSL

Parkinson – Polska

iszy - Polski Związek Głuchych