docPrognoza Oddziaływania na Środowisko
download 
Reklamacja Transkrypt
Prognoza Oddziaływania na Środowisko
Prognoza Oddziaływania na Środowisko Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mogilno Mogilno 2016 Wykonawca: EKOSTANDARD Pracownia Analiz Środowiskowych ul. Wiązowa 1B/2 62-002 Suchy Las www.ekostandard.pl e-mail: [email protected] tel. 505 006 914; (61) 812-55-89 Autorzy: Robert Siudak Agnieszka Fornalska Fiona Milne Magdalena Wojnarowska 2 Spis treści 1.1 Podstawa prawna i cel przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko4 1.2 Zakres prognozy ...................................................................................................................... 6 2 Przedmiot prognozy ..................................................................................................... 6 2.1 Główne cele Planu .................................................................................................................. 7 2.2 Zawartość Planu Gospodarki Niskoemisyjnej ....................................................................... 11 2.3 Powiązania Programu z innymi dokumentami strategicznymi............................................. 14 2.3.1 Uwarunkowania międzynarodowe.............................................................................. 15 2.3.2 Uwarunkowania wynikające z polityki wspólnotowej................................................. 15 2.3.3 Uwarunkowania wynikające z polityki krajowej.......................................................... 17 2.3.4 Uwarunkowania wynikające z wojewódzkich programów strategicznych.................. 18 2.3.5 Uwarunkowania wynikające programów strategicznych szczebla lokalnego ............. 22 3 Charakterystyka i ocena stanu środowiska gminy..................................................... 23 3.1 Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem ...... 23 3.1.1 Sytuacja demograficzna............................................................................................... 25 3.1.2 Surowce mineralne...................................................................................................... 25 3.1.3 Zasoby wodne.............................................................................................................. 26 3.1.4 Instalacje bytowe......................................................................................................... 28 3.1.5 Odpady komunalne ..................................................................................................... 30 3.1.6 Klimat........................................................................................................................... 31 3.1.7 Powietrze atmosferyczne ............................................................................................ 32 3.1.8 Klimat akustyczny ........................................................................................................ 36 3.1.9 Zaopatrzenie w ciepło.................................................................................................. 38 3.1.10 Zaopatrzenie w gaz ...................................................................................................... 40 3.1.11 Środowisko przyrodnicze............................................................................................. 41 3.2 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ................................ 42 3.3 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu............................................................................................................................ 43 3 4 Znaczące efekty oceny oddziaływania ....................................................................... 44 4.1 Poziom szczegółowości oceny .............................................................................................. 44 4.2 Metodyka oceny ................................................................................................................... 45 4.3 Potencjalne oddziaływanie Programu na poszczególne komponenty środowiska .............. 47 4.3.1 Wprowadzenie............................................................................................................. 47 4.3.2 Oddziaływanie na środowisko poszczególnych zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu ........................................................................................................ 48 4.4. Przewidywane znaczące oddziaływania w podziale na oddziaływania: bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe, chwilowe, w podziale na grupy projektów.................................................................. 54 5 Przewidywane środki mające na celu zapobieganie, redukcję i kompensację znaczących niekorzystnych oddziaływań na środowisko wynikających z realizacji Planu........................................................................................................................... 62 6 Napotkane trudności i luki w wiedzy ......................................................................... 64 7 Monitoring ................................................................................................................. 65 8 Streszczenie w języku niespecjalistycznym................................................................ 66 8.1 Przedmiot Prognozy.............................................................................................................. 66 8.2 Cele Planu ............................................................................................................................. 67 8.3 Działania i propozycje zawarte w Planie............................................................................... 68 8.4 Powiązania Planu z innymi dokumentami strategicznymi.................................................... 69 8.5 Oddziaływanie na środowisko .............................................................................................. 69 8.6 Ograniczenie negatywnych skutków na środowisko ............................................................ 70 8.7 Prawdopodobieństwo wystąpienia oddziaływań skumulowanych lub transgranicznych.... 71 9 Literatura i materiały źródłowe ................................................................................. 72 1 Wstęp 1.1 Podstawa prawna i cel przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Prognozę oddziaływania na środowisko „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mogilno” przeprowadza się w celu określenia wpływu na środowisko założonych w nim celów oraz zadań. Podstawę prawną opracowania prognozy stanowi ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale 4 społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.2013.1235 j.t. z późn. zm.). Ponadto do niniejszego dokumentu zastosowanie mają następujące akty prawne: • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE L 197 z 21.07.2001) • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniającej w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz. Urz. UE L 156 z 25.06.2003 • Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. WE L 175 z 05.07.1985 z późn. zm.) • Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7, z późn. zm.) • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz. Urz. WE L 41 z 14.02.2003 • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2013.1232 j.t. z późn. zm.), • Ustawa z dn. 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (t.j. Dz.U. 2013 poz. 627 z późn. zm). Art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko nakłada obowiązek przeprowadzenia procedury postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dokumentów wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Dokumentami, dla których jest wymagane przeprowadzenie procedury oceny oddziaływania są m.in. studium 5 uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, projekty polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, transportu, energetyki, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki, a także ochrony środowiska. Zgodnie z art. 54. ust. 1, w związku z art. 57 ust. 1 pkt 2 i art. 58 ust. 1 pkt 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, projekt Planu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko podlega opiniowaniu przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy oraz Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy. Przedmiotowe dokumenty zostaną także udostępnione społeczeństwu w celu zapewnienia jego udziału w procedurze strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 1.2 Zakres prognozy Prognoza została wykonana zgodnie z art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko został uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Bydgoszczy oraz Kujawsko-Pomorskim Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Bydgoszczy zgodnie z wymaganiami art. 53 ww. ustawy. Obszar objęty Planem dotyczy Miasta Mogilno położonego w województwie kujawskopomorskim. W Planie określono działania przewidziane do realizacji w latach 2015-2020. 2 Przedmiot prognozy Przedmiotem prognozy jest „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mogilno”. Dokument jest pierwszym tego typu dokumentem opracowanym dla gminy Mogilno. 6 Dokument porusza problematykę tzw. „niskiej emisji” na terenie miasta. W celu sporządzenia Planu przeprowadzono inwentaryzację źródeł niskiej emisji na terenie miasta i gminy Mogilno. Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji i diagnozy stanu środowiska w Planie określone zostały cele oraz rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, środki i mechanizmy niezbędne do osiągnięcia wyznaczonych celów (monitoring realizacji Planu oraz nakłady finansowe potrzebne na wdrożenie założeń Planu). Plan Gospodarki Niskoemisyjnej określa strategię długoterminową - definiuje cele długookresowe (5 lat) oraz zadania krótkoterminowe dla najbliższych dwóch lat. 2.1 Główne cele Planu Celem „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Mogilno” jest przedstawienie zakresu działań możliwych do realizacji w związku z ograniczeniem zużycia energii finalnej oraz zmniejszeniem emisji CO2. Cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno ma przyczynić się do osiągnięcia celów Unii Europejskiej określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: • redukcji emisji gazów cieplarnianych, • zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, • redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej, • poprawy, jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia, jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są programy (naprawcze) ochrony powietrza (POP) o raz plany działań krótkoterminowych (PDK) Cel strategiczny planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Mogilno brzmi: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego na trenie Gminy Mogilno 7 Cele szczegółowe: Cel szczegółowy 1: Redukcja emisji CO2 o 1,9 % w 2020 r. w stosunku do emisji z roku 2014 Wskaźnik redukcji CO2: 618 Mg/rok Działanie 1: Wymiana źródeł ciepła na bardziej przyjazne środowisku Działanie 2: Wymiana oświetlenia ulicznego na oświetlenie energooszczędne Działanie 3: Rozwój transportu rowerowego i publicznego Cel szczegółowy 2: Wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych do 0,1 % w 2020 r. w bilansie energetycznym Wskaźnik zwiększania udziału mocy z OZE: 163 MWh/rok Działanie 1: Zwiększenie liczby gospodarstw domowych wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE) Działanie 2: Instalacja odnawialnych źródeł energii w budynkach gminnych Cel szczegółowy 3: Redukcja zużycia energii finalnej do 2020 r. o 2 % Wskaźnik redukcji zużycia energii finalnej: 2524 MWh/rok Działanie 1: Termomodernizacja budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej na terenie gminy Działanie 2: Zmiana oświetlenia na energooszczędne w urzędach i budynkach użyteczności publicznej Działanie 3: Stosowanie energooszczędnych źródeł światła w oświetleniu ulicznym Cel szczegółowy 4: Budowa świadomości energetycznej mieszkańców poprzez przygotowanie i aktualizacje dokumentów oraz wprowadzenie stałych działań informacyjno-organizacyjnych. Działanie 1: Przygotowanie podstaw do planowania i wydatkowania środków finansowych wpływających na bezpieczeństwo energetyczne i ograniczenie niskiej emisji (aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz aktualizacja PGN) w gminie oraz wdrożenie zasad zielonych zamówień publicznych. 8 Działanie 2: Prowadzenie dialogu z mieszkańcami na temat realizacji działań wpływających na ograniczenie niskiej emisji i efektywność energetyczną w gminie. W ramach Planu przewidziana jest realizacja zadań wymienionych w poniższej tabeli. Tabela 1 Zadania przewidziane w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno Obszary działań Zadania Sektor − Budowa przedszkola wraz z przyłączami i rozbiórka istniejącego budynku budownictwa przedszkola na działce Nr 1047/1 w Mogilnie − Termomodernizacja Mogileńskiego Ratusza − Adaptacja budynku hali sportowej "Sokół" na potrzeby Miejskiej Biblioteki Publicznej w Mogilnie wraz z zakupem wyposażenia − Remont dachu i termomodernizacja budynku publicznego Rynek 10 w Mogilnie − Remont dachu i elewacji budynku mieszkalnego wraz z remontem i budową infrastruktury komunalnej (pomieszczenia gospodarcze, przydomowe oczyszczalnie ścieków, chodniki, rekultywacja terenów przy budynkach) Strzelce 1,Twierdziń 16, Twierdziń 51, Żabno 26, Wasielewko 20, Ogrodowa 8, Skrzeszewo 1 − Remonty, rozbudowa i budowa świetlic wiejskich na terenie gminy Mogilno w miejscowościach Palędzie Dolne, Zbytowo, Strzelce, Twierdziń, Marcinkowo, Kwieciszewo, Wszedzień, Czarnotul, Gozdanin, Kunowo, Gębice, − Rozbudowa i modernizacja Schroniska dla bezdomnych kobiet i mężczyzn w Mogilnie − Adaptacja wolnych pomieszczeń świetlicy na lokale mieszkalne w budynku mieszkalnym Czarnotul 29 wraz z remontem dachu, elewacji i budową bezodpływowego zbiornika na nieczystości płynne, adaptacja wolnych pomieszczeń po przedszkolu w nieruchomości Kwieciszewo 58 na trzy lokale mieszkalne − Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Mogilnie − Wymiana źródeł ciepła na niskoemisyjne − Ocieplenia budynków − Wymiana źródeł ciepła na niskoemisyjne w Zespole Placówek Specjalnych − Działania termomodernizacyjne Przedszkola w Wylatowie − Działania termomodernizacyjne Przedszkola nr 1 im. J. Korczaka − Działania termomodernizacyjne Przedszkola Bajka − Działania termomodernizacyjne Oddziału zamiejscowego Przedszkola nr 1 im. J. Korczaka − Ocieplenie ścian zewnętrznych w Przedszkolu nr 2 − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja w Wiejskim Ośrodku Zdrowiu − Montaż odnawialnych źródeł energii w Wiejskim Ośrodku Zdrowia − Termomodernizacja oraz montaż odnawialnych źródeł energii w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, montaż odnawialnych źródeł energii w Szpitalu Powiatowym im. J. Strusia − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej − Działania termomodernizacyjne, zmiana urządzenia ogrzewającego wodę w Szkole Podstawowej im. Ofiar Katynia − Działania termomodernizacyjne, zmiana urządzenia ogrzewającego wodę w Mogileńskim Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. − Montaż odnawialnych źródeł energii w FAN-GYM. Klub Fitness. − Pułkownik T. − Montaż odnawialnych źródeł energii w Centrum Sportowo-Konferencyjnym OSRiR w Mogilnie- Hotel Mogilno 9 Obszary działań Sektor transportu Efektywność energetyczna Odnawialne Źródła Energii Zadania − Montaż odnawialnych źródeł energii w Zegarmistrz Maria Witczak − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja w Szkole Podstawowej im. Kazimierza Wielkiego − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja, montaż kolektorów słonecznych w Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej − Montaż odnawialnych źródeł energii w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja w Szkole Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki − Termomodernizacja oraz montaż odnawialnych źródeł energii w Szkole Podstawowej nr 2 im. Marii Konopnickiej − Termomodernizacja w Gimnazjum im. Ks. Piotra Wawrzyniaka − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja we Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości − Działania termomodernizacyjne w Aptece Pod Eskulapem − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja, montaż kolektorów słonecznych w Biurze Mogileńskich Domów − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja, montaż kolektorów słonecznych w Warsztacie Mogileńskich Domów − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, montaż kolektorów słonecznych w F.H.MOGILMED − Rewitalizacja przestrzeni Muzeum Ziemi Mogileńskiej w Mogilnie z siedzibą w Chabsku − Odbudowa budynku mieszkalnego (dwa lokale) po pożarze, przebudowa budynku gospodarczego na dwa lokale socjalne wraz z budową pomieszczeń gospodarczych − Termomodernizacja wraz z modernizacją wewnętrznego systemu grzewczego w Poradni Dziecięcej w Mogilnie − Termomodernizacja wraz z modernizacją wewnętrznego systemu grzewczego w WOZ w Wylatowie − Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, montaż instalacji fotowoltaicznej, wymiana oświetlenia w Szpitalu Powiatu Mogileńskiego w Mogilnie − Termomodernizacja oraz instalacja odnawialnych źródeł energii, prace dotyczą obiektu Prokuratury Rejonowej w Mogilnie − Wymiana źródeł ciepła na niskoemisyjne w budynkach jednorodzinnych − Ocieplenia budynków jednorodzinnych − Budowa domów ekologicznych − Promowanie działań i edukacja ekologiczna mająca na celu zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy − Przywrócenie wizerunku centrum miasta z przełomu XIX i XX wieku poprzez zmianę sposobu zagospodarowania ul. Rynek w Mogilnie − Wymiana pojazdów komunikacji publicznej oraz pojazdów jednostek i spółek miejskich na niskoemisyjne − Utworzenie strefy płatnego parkowania − Promocja i wsparcie transportu publicznego i rowerowego − Utworzenie systemu roweru publicznego − Budowa ścieżek rowerowych − Kampania społeczna na rzecz promowania transportu rowerowego − Budowa kontrapasów − Rozbudowa miejskiej sieci parkingów rowerowych − Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne − Wprowadzenie systemu elektronicznej administracji, tzw. e-urząd − Wymiana urządzeń RTV, AGD i ITC − Kampania promująca efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii − Instalacja Odnawialnych Źródeł Energii w budynkach użyteczności publicznej − Instalowanie tzn. mikroinstalacji na budynkach mieszkalnych 10 Obszary działań Zadania − Stworzenie mechanizmów organizacyjnych i finansowych wspierających rozwój Odnawialnych Źródeł Energii 2.2 Zawartość Planu Gospodarki Niskoemisyjnej „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno” został sporządzony według następującej struktury: 1. Wstęp 2. Streszczenie 2.1 Stan powietrza w Gminie Mogilno 2.2 Wyniki bazowej inwentaryzacji 2.3 Planowane działania 3.Ogólna strategia 3.1 Dokumenty strategiczne na poziomie globalnym i europejskim 3.1.1 Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu 3.1.2 Pakiet klimatyczno-energetyczny 3.2 Dokumenty strategiczne na poziomie krajowym 3.2.1 Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej z dnia 16 sierpnia 2011 roku 3.2.2 Wojewódzki Program Ochrony Środowiska 3.2.3 Program Ochrony Powietrza dla województwa kujawsko- pomorskiego 3.2.4 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Dla Powiatu Mogileńskiego na lata 2012-2015 z perspektywą na lata 2016-2019 3.2.5 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Mogilno na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020 3.3 Cele strategiczne i szczegółowe 3.3.1 Cele strategiczne 3.3.2 Cele szczegółowe 4. Charakterystyka gminy Mogilno 4.1 Charakterystyka geograficzna i administracyjna 4.2 Surowce mineralne 11 4.3 Zasoby wodne 4.3.1 Wody powierzchniowe 4.3.2 Wody podziemne 4.4. Instalacje bytowe 4.4 Sytuacja demograficzna 4.5 Odpady komunalne 4.6 Klimat 4.7 Powietrze atmosferyczne 4.8 Emisja hałasu 4.9 Środowisko przyrodnicze 4.10 Zaopatrzenie w ciepło 4.11 Zaopatrzenie w gaz 5. Aspekty organizacyjne i finansowe 5.1 Struktury organizacyjne, zasoby ludzkie, zaangażowanie strony 5.2 Budżet i źródła finansowania inwestycji 5.2.1 Środki krajowe 5.3 Środki finansowe na monitoring i ocenę 6.Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla 6.1 Metodyka prac 6.2 Źródła ciepła charakterystyka 6.2.1 Kotły na paliwo ciekłe 6.2.2 Kotły na paliwo stałe 6.2.3 Ogrzewanie elektryczne 6.2.4 Odnawialne źródła energii 6.3 Wyniki inwentaryzacji 6.3.1 Mieszkalnictwo 6.3.2 Identyfikacja obiektów problemowych 6.3.3 Określenie obiektu standardowego 6.3.4 Oświetlenie uliczne 6.3.5 Transport 6.4 Łączna emisja CO2 do atmosfery 7.Efekt ekologiczny 12 7.1 Domy mieszkalne jednorodzinne 7.1.1 Wymiana tradycyjnych kotłów węglowych na nowoczesne kotły węglowe 7.1.2 Wymiana kotłów węglowych tradycyjnych na kotły gazowe 7.1.3 Wymiana kotłów węglowych tradycyjnych na kotły opalane biomasą 7.1.4 Wymiana kotłów węglowych tradycyjnych na pompy ciepła 7.1.5 Wymiana kotłów węglowych tradycyjnych na kotły olejowe 7.1.6 Łączny efekt ekologiczny dla budynków jednorodzinnych 7.2 Budynki mieszkalne wielorodzinne 7.2.1 Efekt ekologiczny z budynków wielorodzinnych 7.3 Łączny efekt ekologiczny dla budynków jedno- i wielorodzinnych 7.4 Prace termomodernizacyjne 7.5 Sumaryczny efekt ekologiczny 8.Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty Planem 8.1 Analiza SWOT 8.2 Krótko-/średnioterminowe działania/zadania 8.2.1 Sektor budownictwa 8.2.2 Sektor transportu 8.2.3 Efektywność energetyczna 8.2.4 Odnawialne Źródła Energii 9. Monitoring 10. Podsumowanie 11. Wykaz materiałów Wyznaczając działania dla Gminy Mogilno należało wziąć pod uwagę możliwości finansowe gminy, okres realizacji, dziedziny gospodarki, na które władze miasta mają wpływ, a przede wszystkim wyniki bazowej inwentaryzacji emisji CO2, która wskazywała w jakim obszarze gospodarki Gminy Mogilno występują największe problemy. Tabela 2 Łączna emisja CO2 w gminie Mogilno pochodząca z inwentaryzacji Wartość Źródło emisji [t CO2/rok] Mieszkalnictwo ogółem 9274,03 Podmioty gminne i przedsiębiorstwa 511,55 Energia elektryczna 10670,78 Transport 129154,66 13 Ciepłownia miejska (gaz) 811,70 Ciepłownia miejska (węgiel) 296,54 Oświetlenie miejskie 885,19 suma 206 900,99 Źródło: opracowanie własne Rysunek 1 Udział poszczególnych źródeł emisji CO2 w gminie Mogilno Źródło: opracowanie własne Podstawowym źródłem emisji dwutlenku węgla w gminie Mogilno jest transport. Drugim co do wielkości jest mieszkalnictwo, a zaraz za nim emisja związana z produkcją energii elektrycznej. Następną dziedziną gospodarki mającą wpływ na emisję CO2 jest przemysł, na który gmina nie ma wpływu, a działania w tym zakresie zgłosiły zainteresowane zakłady. Biorąc pod uwagę specyfikację gminy Mogilno w projekcie PGN, w zakresie gospodarki mieszkaniowej oraz budynków użyteczności publicznej wskazano na dwa działania, które przyniosą najwyższy efekt ekologiczny: • wspieranie innych środków transportu niż jednoosobowy transport samochodowy • termomodernizacje • zmiana sposobu ogrzewania mieszkań i lokali użytkowych polegająca na likwidacji niskosprawnych źródeł ciepła, opalanych paliwami stałymi (węglem, drewnem lub odpadami). 2.3 Powiązania Programu z innymi dokumentami strategicznymi Realizacja celów i zadań zawartych w Planie wpisuje się w szereg dokumentów strategicznych poziomu międzynarodowego, krajowego, regionalnego. Zgodność założeń 14 Planu z tymi dokumentami gwarantuje, że podejmowane działania w skali lokalnej harmonizują z kierunkami rozwoju ustalonymi na wyższych szczeblach administracji samorządowej oraz administracji rządowej. Oznacza to, że planowane działania nie są przypadkowe, lecz służą osiągnięciu celów o charakterze globalnym i długoterminowym. Plan gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno uwzględnia cele zawarte w dokumentach omówionych poniżej. 2.3.1 Uwarunkowania międzynarodowe Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu Protokół z Kioto do Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu to traktat międzynarodowy uzupełniający ową Ramową Konwencję i jednocześnie międzynarodowe porozumienie dotyczące przeciwdziałania globalnemu ociepleniu. Został wynegocjowany na konferencji w Kioto w grudniu 1997 roku. Protokół jest prawnie wiążącym porozumieniem międzynarodowym, nakładającym na państwa wysoko rozwinięte (Załącznik I do Konwencji) obowiązek redukcji całkowitej emisji sześciu gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla (CO2), metanu (CH4), podtlenku azotu (N2O), fluorowęglowodorów (HFC), perfluorokarbonów (PFC), oraz sześciofluorku siarki (SF6) o 20 do 40% do roku 2020. Dokument został ratyfikowany przez Unię Europejską w maju 2002 roku, przez Polskę w grudniu tego samego roku. Traktat wszedł w życie 16 lutego 2005 roku 2.3.2 Uwarunkowania wynikające z polityki wspólnotowej Pakiet klimatyczno-energetyczny Pakiet klimatyczno-energetyczny (pakiet „3x20” lub „20-20-20”) jest zbiorem aktów prawnych, których głównym celem jest zapewnienie realizacji założeń dotyczących działań na rzecz zapobiegania zmianom klimatycznym. Są to: − redukcja emisji gazów cieplarnianych o 20% w 2020 r. w stosunku do emisji z roku 1990 − zwiększenia udziału energii ze źródeł odnawialnych do 20% w 2020 r. w bilansie energetycznym Unii Europejskiej. Odpowiednia Dyrektywa obejmie swym zakresem trzy sektory gospodarki: produkcję energii elektrycznej, ciepłownictwo 15 oraz transport. Sugeruje się, aby państwa członkowskie zapewniły 10% udział energii odnawialnej (biopaliwa) w sektorze transportu, − podniesienie o 20% efektywności energetycznej do 2020 r., − ograniczenie emisji o 21% w systemie EU ETS do 2020 r. w porównaniu do poziomu emisji z 2005 r. Najważniejsze działania, jakie podejmuje Polska to: − praca z innymi państwami UE i Komisją Europejską nad regulacjami wykonawczymi dla dyrektywy ETS, − implementacja pozostałych unijnych dyrektyw wchodzących w skład pakietu do polskiego prawa (wymaga tworzenia ustaw bądź nowelizacji istniejących), − realizacja zadań własnych, jakie wyznacza Polsce pakiet. Europejska Strategia Zrównoważonego Rozwoju Głównym celem Europejskiej Strategii Zrównoważonego Rozwoju jest zrównoważenie wzrostu gospodarczego i wysokiego poziomu życia z ochroną środowiska naturalnego. Przyjęta została 26 czerwca 2006 r. i następnie zaktualizowana. Strategia ma na celu wzrost dobrobytu poprzez działania w zakresie: − ochrony środowiska naturalnego (rozwój gospodarczy bez niszczenia środowiska); − sprawiedliwości i spójności społecznej (tworzenie demokratycznego społeczeństwa, dającego każdej jednostce szanse rozwoju); − dobrobytu gospodarczego (pełne zatrudnienie oraz stabilna praca); − wypełniania obowiązków na arenie międzynarodowej (współpraca międzynarodowa, pomoc krajom rozwijającym się, w przestrzeganiu zasad zrównoważonego rozwoju). Strategia Europa 2020 „Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu „Europa 2020””, przyjęta przez Radę Europejską 17 czerwca 2010 r., to kluczowy dokument dla średniookresowej strategii rozwoju kraju jako członka Unii Europejskiej. Ten fundamentalny dla rozwoju Unii Europejskiej dokument określa działania, 16 których podjęcie przyspieszy wyjście z obecnego kryzysu i otworzy europejską gospodarkę na przyszłe wyzwania. W ramach Strategii wyznaczone zostały 3 priorytety, które będą realizowane na szczeblu unijnym i krajowym: − wzrost inteligentny (zwiększenie roli wiedzy, innowacji, edukacji i społeczeństwa cyfrowego) − wzrost zrównoważony (produkcja efektywniej wykorzystująca zasoby, przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności) − wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu ( zwiększenie aktywności zawodowej, podnoszenie kwalifikacji, walka z ubóstwem). Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko − przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, − ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, − infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku. 2.3.3 Uwarunkowania wynikające z polityki krajowej Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej z dnia 16 sierpnia 2011 roku Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej to dokument wskazujący priorytety i kierunki niezbędnych działań do wprowadzenia gospodarki niskoemisyjnej na terenie naszego kraju. Jest on kierowany zarówno do przedsiębiorców różnych sektorów gospodarki, samorządów gospodarczych i terytorialnych, organizacji pozarządowych oraz do każdego obywatela. Jednym z założeń programu jest kształtowanie właściwych postaw społeczeństwa w zakresie ochrony środowiska naturalnego. Celem głównym Programu jest ułatwienie adaptacji sektorów przemysłowych, usługowych oraz mieszkaniowych do wymogów gospodarki niskoemisyjnej. Wykonanie postawionego zadania wymagać będzie określenia: − obszarów redukcji emisji gazów cieplarnianych i innych substancji, − priorytetów z nimi związanych, − działań i oczekiwanych z nich efektów, 17 − instrumentów wsparcia, − ścieżek redukcji emisji w horyzoncie czasowym do 2050r, w rozbiciu na sektor ETS i non-ETS, − punktów pośrednich w realizacji programu, pozwalających na mierzenie postępu. Najważniejszymi celami wymienionymi w Narodowym Programie Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej są: − rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, − poprawa efektywności energetycznej Polityka Energetyczna Państwa do 2030 roku Dokument określa 6 podstawowych kierunków rozwoju polskiej energetyki – oprócz poprawy efektywności energetycznej, jest to m.in. wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii. Kontynuowane będą poza tym działania związane ze zróżnicowaniem dostaw paliw do Polski, a także ze zróżnicowaniem technologii produkcji. Wspierany ma być również rozwój technologii pozwalających na pozyskiwanie paliw płynnych i gazowych z surowców krajowych. Polityka zakłada także stworzenie stabilnych perspektyw dla inwestowania w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną. Program zakłada też ograniczenie wpływu energetyki na środowisko. 2.3.4 Uwarunkowania wynikające z wojewódzkich programów strategicznych Wojewódzki Program Ochrony Środowiska „Program ochrony środowiska z planem gospodarki odpadami województwa kujawskopomorskiego na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018” wymienia jako podstawowy i najważniejszy cel ekologiczny na obszarze województwa zachowanie walorów środowiska przyrodniczego regionu. Działania związane z tymi zadaniami mają poprawić jakość życia mieszkańców oraz zwiększyć atrakcyjność i konkurencyjność. Zasada zrównoważonego rozwoju sformułowana w Konstytucji RP jest wytyczną do realizacji polityki ekologicznej i działań związanych z ochroną środowiska zarówno na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, ale i na terenie kraju. 18 W programie wojewódzkim założono, że osiągnięcie podstawowego celu ekologicznego będzie realizowane za pomocą sformułowanych celów ekologicznych, wśród których znalazły się: 1) Poprawa jakości środowiska, w tym m.in.: • poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu; 2) Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii, w tym m.in.:: • materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość; • wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. 3) Działania systemowe w ochronie środowiska, w tym priorytety: • edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w ochronie środowiska; • rozwój badań i postęp techniczny. Program Ochrony Powietrza dla województwa kujawsko-pomorskiego „Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz poziomu docelowego dla arsenu” to dokument przygotowany w celu określenia działań, których realizacja ma doprowadzić do osiągnięcia wartości dopuszczalnych substancji w powietrzu dla stref, w których stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu. W Programie określono cztery strefy: • strefy aglomeracja bydgoska; • strefy miasto Toruń; • strefy miasto Włocławek; • strefy kujawsko-pomorskiej Gmina Mogilno została zaklasyfikowana do strefy czwartej – kujawsko-pomorskiej. W Programie określono działania zmierzające do ograniczania zanieczyszczenia powietrza. W zakresie emisji powierzchniowej konieczne jest wprowadzenie zmian w zakresie sposobu ogrzewania czy to w budynkach użyteczności publicznej czy zabudowie jedno- lub wielorodzinnej na terenie strefy. Ograniczenie emisji z tych źródeł można osiągnąć poprzez: 19 • zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną poprzez termomodernizację budynków, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, • podłączenia do lokalnych sieci cieplnych, • wymianę dotychczasowych kotłów węglowych na nowe o wyższej sprawności lub zastąpienie ich kotłami opalanymi gazem ziemnym lub olejem opałowym, albo zastosowanie ogrzewanie elektrycznego. W zakresie emisji liniowej ograniczenie emisji ma być osiągane poprzez szereg działań m.in. modernizację stanu dróg, poprawę układów komunikacyjnych, czy poprawę stanu technicznego pojazdów poruszających się po drogach. Działania wspomagające Program: • uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego terenów, aspektów wpływających bezpośrednio, na jakość powietrza poprzez: − podłączenie do sieci cieplnej użytkowników w każdym miejscu, w którym takie zadanie jest możliwe do wykonania. Skutkować to będzie ograniczeniem tzw. „niskiej emisji” z indywidualnych źródeł ciepła, − stosowanie bardziej ekologicznych źródeł w sytuacji, gdy podłączenie do miejskiej sieci nie jest możliwe poprzez stosowanie kotłów gazowych lub olejowych, − planowanie już na etapie projektów urbanistycznych „korytarzy” zapewniających możliwość swobodnego przepływu mas powietrza celem „przewietrzania” terenów zabudowanych, • prowadzenie działań edukacyjno – promocyjnych: • uwzględnienie w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia wymogów dotyczących ochrony środowiska (zapisy dotyczące zakupu m.in. pojazdów spełniających normy emisji spalin, źródeł energetycznego spalania o niskiej emisji, zakupu i stosowania paliw ekologicznych, czy stosowania energooszczędnych materiałów przy budowie; zapisy dotyczące ograniczenia pylenia przy realizacji budowy poprzez zraszanie pryzm materiałów sypkich, czy przemywanie kół pojazdów opuszczających plac budowy), • zmniejszanie emisji ze źródeł przemysłowych 20 Program ochrony powietrza przedstawia również zadania wójtów gmin, burmistrzów miast i gmin oraz prezydentów miast strefy kujawsko-pomorskiej w ramach jego realizacji: • wdrożenie i realizacja zapisów zawartych w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej, • kompleksowe uwzględnianie w strategicznych dokumentach miast i gmin zagadnień ochrony powietrza, a szczególnie w strategiach i planach energetycznych, • prowadzenie kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie szkodliwości zanieczyszczeń w przyziemnej warstwie atmosfery, w tym również o szkodliwości spalania śmieci w paleniskach domowych, • wprowadzanie stref ograniczonego ruchu pojazdów w miastach, w których istnieją możliwości techniczne, logistyczne i ekonomiczne, • usprawnianie ruchu miejskiego, eliminacja zatorów drogowych poprzez „zielone fale”, • tworzenie atrakcyjnego systemu komunikacji zbiorowej w celu zastępowania komunikacji indywidualnej, • tworzenie ścieżek rowerowych i ciągów ruchu pieszego, • uwzględnianie problemu emisji zanieczyszczeń do powietrza w przypadkach wymiany floty autobusów komunikacji zbiorowej poprzez wybór pojazdów pracujących na bardziej ekologiczne paliwo oraz spełniających normy emisji spalin Euro 4, a docelowo Euro 5 i Euro 6, • uwzględnianie w zakupach i zamówieniach publicznych problemów ochrony powietrza poprzez: publicznych, które odpowiednie uwzględniać przygotowywanie będą potrzeby specyfikacji ochrony zamówień powietrza przed zanieczyszczeniami (np. zakup środków transportu spełniających odpowiednie normy emisji spalin), • przygotowywanie sprawozdań z realizacji zadań wskazanych w Programie zgodnie z zasadami określonymi w Programie i przekazywanie ich do właściwego starosty do 31 marca za rok poprzedni. Jako główne kierunki działań krótkoterminowych w strefach Województwa kujawskopomorskiego dla benzo(a)pirenu ze względu na ryzyko wystąpienia przekroczenia wartości docelowych można wymienić: 21 • Informacje o ryzyku przekroczenia poziomu docelowego i/lub informację o przekroczeniu poziomu docelowego benzo(a)pirenu w powietrzu. • Zakaz palenia odpadów biogennych (liści, gałęzi, trawy) w ogrodach i na terenach zieleni miejskiej. • Ograniczenie palenia w kominkach. • Ogrzewanie mieszkań lepszym jakościowo paliwem. • Korzystanie z komunikacji miejskiej zamiast komunikacji indywidualnej. • Korzystanie z alternatywnych sposobów przemieszczania się na krótkich odcinkach (rower, pieszo). • Zintensyfikowanie kontroli związanych z przestrzeganiem zakazu spalania odpadów w paleniskach domowych. 2.3.5 Uwarunkowania wynikające programów strategicznych szczebla lokalnego Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Dla Powiatu Mogileńskiego na lata 20122015 z perspektywą na lata 2016-2019 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Mogileńskiego kieruje się naczelną zasadą ochrony środowiska województwa kujawsko-pomorskiego oraz polityki państwa, czyli zasadą zrównoważonego rozwoju. Przyjęto, że czterema podstawowymi priorytetami ochrony środowiska w powiecie mogileńskim (odpowiednio do programu wojewódzkiego) będą: 1) Cel ekologiczny: Poprawa jakości środowiska, w tym m.in.: • poprawa jakości powietrza atmosferycznego i ochrona klimatu, • zarządzanie środowiskiem w aspekcie ochrony zdrowia. 2) Cel ekologiczny: Zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii, w tym m.in. • materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość, • wykorzystanie energii ze źródeł odnawianych. 3) Cel ekologiczny: Ochrona i racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych 4) Cel ekologiczny: Działania systemowe w ochronie środowiska, w tym m.in.: • edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w ochronie środowiska, • rozwój badań i postęp techniczny. 22 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Mogilno na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020 Cele systemowe oraz kierunki działań wyznaczone w Programie odnoszące się do zagadnień ochrony powietrza: 1) Poprawa jakości powietrza atmosferycznego: • Ograniczenie niskich emisji • Rozwój odnawialnych źródeł energii • Energooszczędność • Termomodernizacja budynków użyteczności publicznych i podmiotów gminnych 2) Świadome ekologiczne społeczeństwo • Wdrażanie programów edukacyjnych dla mieszkańców gminy • Podnoszenie świadomości ekologicznej. 3 Charakterystyka i ocena stanu środowiska gminy 3.1 Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem Gmina miejsko-wiejska Mogilno zlokalizowana jest na południowo-zachodnim krańcu województwa kujawsko-pomorskiego przy granicy z województwem wielkopolskim. Jest jedną z 4 gmin powiatu mogileńskiego. Powierzchnia gminy wynosi 25 620 ha. W skład sieci osadniczej wchodzi 31 sołectw wraz z miastem Mogilno. Zgodnie z fizyczno-geograficzną regionalizacją Polski wg J. Kondrackiego1 obszar Gminy Mogilno jest położony w obrębie następujących głównych jednostek: 1 • megaregion – Pozaalpejska Europa Środkowa, • prowincja – Niż Środkowoeuropejski, • podprowincja – Pojezierza Południowobałtyckie, • makroregion – Pojezierze Wielkopolskie Jerzy Kondracki: „Geografia regionalna Polski” PWN Warszawa 1998r. 23 • mezoregion – Pojezierze Gnieźnieńskie. W krajobrazie gminy dominuje morenowa wysoczyzna polodowcowa składająca się z gliny zwałowej i piasków gliniastych. Urozmaicają ją pagórki i wzgórza morenowe z licznymi zagłębieniami oraz głębokimi i wąskimi ciągami rynien polodowcowych, których dna wypełniają zbiorniki wodne. Na obszarze gminy występują gleby brunatne i płowe oraz miejscami czarne ziemie. Wyraźnie przeważają gleby wysokich klas bonitacyjnych tj. I-III, które łącznie stanowią ok. 42% powierzchni gruntów ornych i IV klasy, które stanowią ok. 44% tych gruntów. Największą powierzchnię zajmują gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego oraz żytniego dobrego. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego za rok 2005 struktura użytkowania gruntów kształtowała się następująco: • użytki rolne 21305 ha, w tym: grunty orne 19722 ha sady 169 ha łąki 878 ha pastwiska 536 ha • lasy i użytki leśne 1386 ha • pozostałe grunty i nieużytki 2925,76 ha Według tych danych lasy stanowiły zaledwie 5,1% powierzchni gminy, zaś w znacznym stopniu przeważały grunty rolne, które stanowiły 83% powierzchni. W 2014 roku lesistość w gminie wzrosła nieznacznie do 5,3% (GUS 2015). Warto przy tym zaznaczyć, iż lesistość gminy kształtuje się znacznie poniżej średniej krajowej z 2013 roku, która wynosiła 29,4% (Raport o Stanie Lasów w Polsce – 2013). Obszary leśne gminy przynależą do dwóch nadleśnictw: Nadleśnictwo Gołąbki, Nadleśnictwo Miradz. Lasy występują głównie w zachodniej części gminy, a jedynie miejscami w przygranicznych partiach - na północy i wschodzie oraz w dolinach cieków. 24 3.1.1 Sytuacja demograficzna Na koniec 2014 roku liczba ludności zamieszkująca Gminę wynosiła 24871 osób. Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się zmniejszanie się liczby ludności na terenie gminy. W porównaniu z rokiem 2010 liczba ludności spadła o 261 osób. Spowodowane jest to migracjami ludności, zwłaszcza odpływem młodych ludzi do dużych ośrodków miejskich oraz migracją w celach zarobkowych. 2010 25132 Tabela 3 Liczba ludności oraz gęstość zaludnienia w gminie Mogilno w latach 2010-2014 2 Liczba ludności Gęstość zaludnienia na 1 km 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 25086 25038 24881 24871 98 98 98 97 2014 97 Źródło: GUS, 2015 Przyrost naturalny w gminie waha się. W ostatnich dwóch latach okresu badawczego odnotowano ujemny przyrost naturalny w gminie. Wskaźnik Urodzenia żywe Zgony Przyrost naturalny Tabela 4 Ruch naturalny ludności w Gminie Mogilno 2010 2011 2012 269 251 243 203 242 214 66 9 29 2013 222 263 -41 2014 238 247 -9 Źródło: GUS 2015 3.1.2 Surowce mineralne Na terenie gminy Mogilno stwierdzono złoża surowców naturalnych takich jak sól kamienna i kruszywo naturalne. Zasobność złóż pozwala na ich eksploatację na skalę przemysłową. Sól kamienna pozyskiwana jest w postaci solanki z otworowej kopalni „Mogilno” w miejscowości Przyjma. Kopalnia dostarcza solankę do Janikowa, gdzie wykorzystywana jest m.in. do produkcji sody i soli. Złoża kruszywa eksploatowane są w rejonie Czagańca, Dębna, Przyjmy, Mielenka, Strzelec i Kwieciszewa. W rejonie Józefowa występują złoża surowców ilastych. Złoża piasków eksploatowane są w miejscowości Mielenko i Huta Padniewska. 25 3.1.3 Zasoby wodne 3.1.3.1 Wody powierzchniowe Większość obszaru gminy leży w zlewni Noteci. Jedynie teren na południe od Huty Palędzkej odwadniany jest przez rzekę Wełnę będącą dopływem Warty. Największą rzeką jest Mała Noteć. Dno jej doliny jest wypełnione osadami biogenicznymi, które odwadniane są systemem rowów melioracyjnych. Licznie występują tu zbiorniki powstałe w dołach potorfowych. We wschodniej części gminy, Noteć kończy bieg w Jeziorze Bronisławskim, będącym południową częścią zaporowego Zbiornika Pakoskiego. Zdecydowana większość obszaru gminy odwadniana jest przez rzekę Pannę, która jest lewostronnym dopływem Małej Noteci. Gmina wyróżnia się znaczną powierzchnią jezior, które zajmują około 3,4% jej powierzchni, (przy jeziorności w skali kraju na poziomie 1,1%). Są to głównie niewielkie zbiorniki, o charakterze oczek śródpolnych. Największym zbiornikiem położonym w całości na obszarze gminy jest Jezioro Wiecanowskie. Ma ono powierzchnię 300,5 ha i jest jednym z największych jezior w województwie kujawsko-pomorskim pod względem powierzchni. Podstawowe parametry największych jezior gminy przedstawiono w tabeli. Tabela 5 Zestawienie większych jezior na terenie gminy Mogilno Powierzchnia Głębokość Wysokość Objętość Nazwa jeziora wg 3 [m n.p.m.] [tys. m ] wg IRŚ max. [m] min. [m] Choińskiego Bronisławskie 30.0 40.8 76.8 371.6 2.0 0.9 Mogileńskie 72.5 77.0 88.6 2526.5 6.8 3.2 Pakoskie Południowe 464.7 75.5 25988.8 14.8 5.6 Palędzkie 36.0 38.9 104.2 2197.8 10.4 5.7 Szydłowskie 128.5 140.2 95.2 15883.9 24.5 11.3 Wiecanowskie 253.0 300.0 90.8 9475.8 7.6 3.2 Wienieckie 41.0 46.0 93.2 3444.9 19.5 7.4 Źródło: Marszelewski, Burak, Solarczyk, 2000 Obecnie ocena jednolitych części wód jest przeprowadzana na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U.2014.482), wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska „Poradnik do monitoringu wód ujednolicający zasady wykonania oceny jednolitych części wód powierzchniowych w 2013 roku”. Ocena stanu wód powierzchniowych wykonywana jest w oparciu o zweryfikowane serie danych z punktów reprezentacyjnych oraz 26 dodatkowych punktów monitoringu obszarów chronionych. Na ocenę stanu wód składa się klasyfikacja ich stanu/potencjału ekologicznego, klasyfikacja stanu chemicznego oraz spełnienie dodatkowych wymogów obszarów chronionych. Tabela 6 Klasyfikacja stanu wód, stanu/potencjału ekologicznego jezior w gminie Mogilno KlasyfikacjaOcena stanu/ Klasyfikacja Nazwa ocenianego jeziora Rok badania elementy potencjału -elementy biologiczne fizykochemiczne ekologicznego Pakoskie Południowe Słaby SD, N, P Słaby 2013 Szydłowskie Słaby SD, N, P Słaby 2011 Wiecanowskie Umiarkowany PE Słaby 2008 Mogileńskie Zły SD, N, P Zły 2008 Mielno Słaby SD, PE, N, P Słaby 2011 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, WIOŚ Bydgoszcz, 2013 Wyniki klasyfikacji jednolitej części wód Mała Noteć (PLRW600025188299) zawiera tabela poniżej. Tabela 7 Ocena stanu wód płynących w gminie Mogilno za lata 2010-2014 Ocena Potencjał/ elementów Lokalizacja punktu Ocena elementów Ocena stan pomiarowego biologicznych fizykochemiczna hydromorfoekologiczny logicznych Panna, Żabno Poniżej Umiarkowana 7,3 km dobra Umiarkowany potencjału (makrofity) Noteć Zachodnia, dobrego Nowy Młyn 25,0 km Poniżej Noteć Zachodnia, Umiarkowana dobra Umiarkowany potencjału Nowy Młyn 25,0 km (fitoplankton) dobrego Rok 2010 2014 Źródło: WIOŚ Bydgoszcz 3.1.3.2 Wody podziemne Na terenie gminy wody podziemne występują w utworach trzeciorzędowych, natomiast w rejonie wsi Baba i wsi Wszedzień w utworach czwartorzędowych. Na części obszaru Gminy Mogilno znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych - GZWP nr 142 i 143. W północnej części gminy znajduje się część zbiornika wód podziemnych „Inowrocław-Dąbrowa” nr 142, który reprezentuje poziom międzyglinowy. Zbiornik posiada powierzchnię 340 km2. Zawiera wody czwartorzędowe. Średnia głębokość ujęcia wynosi 35 m, a zasoby dyspozycyjne 95 tys. m3/dobę. W południowej części gminy znajduje się fragment trzeciorzędowego zbiornika „Inowrocław-Gniezno” o nr 143. Zawiera wody trzeciorzędowe. Zbiornik zajmuje ogólną powierzchnię 200 km2. Średnia głębokość ujęć zlokalizowanych na tym obszarze wynosi 120 m, a szacunkowe zasoby dyspozycyjne wynoszą 96 tys. m3/dobę. 27 Badania i oceny stanu wód podziemnych dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Zgodnie z art. 155a ust. 5 i 6 Ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 Państwowa Służba Hydrogeologiczna wykonuje badania i ocenia stan wód podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych i ilościowych. W uzasadnionych przypadkach Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, wykonuje, w uzgodnieniu z Państwową Służbą Hydrogeologiczną, uzupełniające badania wód podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych, a wyniki tych badań przekazuje, za pośrednictwem Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, Państwowej Służbie Hydrogeologicznej. Badaniami objęte są jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Teren gminy Mogilno znajduje się w granicach JCWPd nr 43, której zarówno stan ilościowy (2012 r.) i chemiczny (2014 r.) został określony jako słaby. Słaby stan wód związany jest z przekroczenie wartości progowej dobrego stanu chemicznego wód poziemnych następujących wskaźników: K, NO3, TOC, Fe, Cl, Na, HCO3, As, Ba. Warstwy wodonośne ujmowane w tych punktach w większości przypadków nie posiadają żadnej izolacji. Zatem są one szczególnie narażone na zanieczyszczenie pochodzenie antropogenicznego, na co może wskazywać obecność szczególnie NO3 i K. Obecność w składzie chemicznym Na i Cl mogą być efektem nadmiernej eksploatacji wód podziemnych lub ascenzji wód zmineralizowanych. Wśród presji antropogenicznych występujących w obrębie jednostki wymienia się również presję związaną z odwadnianiem kopalń węgla brunatnego. Na terenie gminy Mogilno nie ma zlokalizowanego punktu sieci monitoringu wód podziemnych. 3.1.4 Instalacje bytowe Zakład Wodociągów i Kanalizacji Mogileńskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej sp. z o. o. w Mogilnie zarządza 11 ujęciami wody pitnej, jednocześnie 3 ujęcia przewidziano do likwidacji. Ujęcia te znajdują się w Palędziu, Wylatowie, Wasielewku, Procyniu, Niestronnie (stan dobry), Szczeglinie, Kwieciszewie, Padniewie (wymagające modernizacji wyposażenia technicznego), wsi Twierdziń, Bielicach i Kunowie (przeznaczone do likwidacji). W tabeli poniżej zamieszczono podstawowe wskaźniki charakteryzujące zużycie wody w gminie. Pobór i wykorzystanie wody na przestrzeni lat 2010-2014 utrzymuje się na 28 wyrównanym poziomie, pobór wody na jednego mieszańca gminy wzrósł z 39,6 m3 do 59,1 m 3. Tabela 8 Roczne zużycie wody w Gminie Mogilno w latach 2010-2014 Wskaźnik Jednostka 2010 2011 2012 3 Ogólne zużycie wody dam 996,2 1008,1 1033,4 3 Zużycie wody na potrzeby przemysłu dam 26 25 16 Udział przemysłu w zużyciu wody ogółem % 2,6 2,5 1,5 3 Zużycie wody na potrzeby rolnictwa i leśnictwa dam b.d. 50 b.d. 3 Eksploatacja sieci wodociągowej ogółem dam 970,2 933,1 1017,4 3 Eksploatacja sieci wodociągowej na potrzeby dam 573,4 553,4 617,4 gospodarstw domowych 3 Zużycie wody na 1 mieszkańca m 39,6 40,2 41,3 2013 1471,5 33 2,2 450 988,5 598,2 2014 1059,0 30 2,8 b.d. 1029,0 633,9 59,1 b.d. Źródło: GUS 2015 W tabeli poniżej przedstawiono podstawowe parametry charakteryzujące instalacje kanalizacyjną, wodociągową i gazową na terenie gminy. Wyraźnie widać drastyczny spadek ilości gospodarstw domowych ogrzewanych gazem po 2011 roku. Odsetek ludności korzystający z instalacji gazowych utrzymuje się na krytycznie niskim poziomie. Pomimo tego, ilość zużywanego gazu w gminie na przestrzeni lat 2011-2014 nieznacznie wzrasta. Niski jest również wskaźnik skanalizowania gminy, na wsi wynosi on zaledwie 10%. Tabela 9 Podstawowe parametry wybranych instalacji na terenie Gminy Mogilno Parametr Jedn. 2011 2012 2013 Długość czynnej sieci wodociągowej km 319,9 321,9 322,6 Ilość przyłączy wodociągowych szt. 4227 4294 3884 Liczba ludności korzystająca z sieci wodociągowej szt. 23264 23242 22937 Odsetek ludności korzystający z instalacji wodociągowej 92,7 % 92,8 92,2 W tym na wsi 86,4 Długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 66,5 66,9 67,0 Ilość przyłączy kanalizacyjnych szt. 1894 1936 1617 Liczba ludności korzystająca z sieci kanalizacyjnej 12414 12459 11642 os. W tym w mieście 10760 10763 10387 Odsetek ludności korzystający z instalacji kanalizacyjnej 49,5 49,8 46,8 W tym w mieście % 86,0 99,2 99,1 W tym na wsi 13,1 13,5 10,0 Długość sieci kanalizacyjnej w relacji do długości sieci 0,2 0,2 0,2 wodociągowej Odbiorcy gazu 3764 3829 3800 W mieście gosp. 3760 3822 3795 Ogrzewający mieszkania gazem 458 67 94 Ilość użytkowników sieci gazowej os. 11503 11259 11153 Zużycie gazu tys. 1490,3 1535,0 2011,5 3 W tym zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań m 705,2 102,9 112,2 Odsetek ludności korzystający z instalacji gazowej 45,9 45,0 44,8 W tym: % 91,9 89,8 89,7 • w mieście 0,1 0,5 0,5 • na wsi Źródło: GUS 2015, Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o. o. 29 2014 328,5 3924 b.d. b.d. 67,0 1630 b.d. b.d. 0,2 b.d. b.d. 2576,4 b.d. b.d. Nieczystości płynne z terenu gminy odprowadzane są do dwóch oczyszczalni zlokalizowanych w Mogilnie oraz w Gębicach. Oczyszczalnia w Gębicach obsługuje miejscowości Bielice, Marcinkowo i część Gębic, natomiast oczyszczalnia w Mogilnie pozostałą część gminy. Łącznie są one w stanie odbierać 2920 m3 nieczystości na dobę. Dokładną charakterystykę oczyszczalni zamieszczono w tabeli 10. Tabela 10 Charakterystyka komunalnych oczyszczalni ścieków na terenie Gminy Mogilno Q Zlewnia Ładunki w Przepustowość Rzecz lub ściekach oczyszczonych [kg/rok] oczyszczalni Oczyszczalnia Typ [tys. odbiornik wg projektu Zawiesina Azot Fosfor BZT5 ChZT 3 3 m /r] ścieków [m /dobę] ogólna ogólny ogólny mMogilno 884 Panna 3767 24291 3767 25521 115 b-c 2920 mNoteć Gębice 52 184 1170 214 854 4 b Mała Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, WIOŚ Bydgoszcz Ilość oczyszczanych ścieków w ciągu roku w latach 2010-2014 utrzymuje się na wyrównanym poziomie oscylującym w granicach od 480-503 dam3. W tym samym okresie liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków na terenie gminy wzrosła o 736 osoby. Tabela 11 Ilości odprowadzanych ścieków oraz liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków w gminie Mogilno w latach 2010-2014 Parametr Ścieki oczyszczane w ciągu roku [dam3] Ludność korzystająca z oczyszczalni Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków 2010 480,0 13572 50 2011 502,0 14081 59 2012 503,0 13956 59 2013 491,0 14425 86 2014 493,0 14308 b.d. Źródło: GUS 2015 3.1.5 Odpady komunalne Na terenie gminy Mogileńskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o. o. jest jedynym odbiorcą odpadów komunalnych. Ilość odbieranych odpadów komunalnych przedstawia poniższa tabela. 2010 4824,23 Tabela 32 Ilość odbieranych odpadów komunalnych w gminie Mogilno Zmieszane odpady zebrane w ciągu roku [t] 2011 2012 4849,78 5043,17 2013 4795,13 Źródło: GUS 2015 Gmina dysponuje komunalnym składowiskiem odpadów, zlokalizowanym w miejscowości Szerzawy, oddanym do eksploatacji w 1994 r. Po 2012 roku wysypisko zostało wyłączone z eksploatacji, a odpady komunalne kierowane są do Regionalnej Instalacji do Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Inowrocławiu. W ramach monitoringu prowadzone są regularne 30 pomiary emisji gazów z instalacji do odgazowywania składowiska. Zawartość dwutlenku węgla w emitowanym gazie nie przekracza 0,1%, podobnie jak w przypadku metanu. Jednak z powodu niedoskonałości urządzeń pomiarowych emisja gazów była mała, aby można ją było wykryć. W granicach administracyjnych Gminy, we wsi Dzierzążno i Bąbowo istniały dwa składowiska w latach ubiegłych. Obecnie są one zrekultywowane i podlegają monitoringowi po jej zakończeniu. Oba składowiska posiadają czynne instalacje odgazowujące z uwalnianiem gazu do atmosfery. Tabela 4 Podstawowe parametry składowiska w Szerzawach Powierzchnia robocza [ha] Ilość nagromadzonych odpadów [Mg] Przychód w 2009 roku [Mg] % wypełnienia 5,0 87 225 6 350 100 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2009 roku, WIOŚ Bydgoszcz Po zakończeniu eksploatacji gminnego składowiska w Szerzawach odpady z terenu gminy są wywożone do Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych przy ul. Bagiennej 77 w Inowrocławiu. Instalacja ta działa w oparciu o sortownię odpadów zmieszanych i osobno sortownię odpadów selektywnie zebranych. Zakład prowadzi stabilizację odpadów biodegradowalnych wydzielonych w sortowni, w oparciu o proces kompostowania, oraz oddzielnie kompostuje odpady zielone w kompostowni kontenerowej. Na terenie zakładu jest składowisko spełniające kryteria instalacji regionalnej. 3.1.6 Klimat W gminie Mogilno występuje klimat umiarkowany zimny. Średnia roczna suma dni pogodnych wynosi 32-33, pochmurnych zaś 110-119. Ilość dni z opadem równym i powyżej 0,1 mm waha się od 141-150, dni z opadem wyższym lub równym 10 mm w skali roku jest 12. Na terenie gminy okres wegetacyjny roślin trwa 222 do 223 dni w roku, a pokrywa śnieżna zalega ok. 41-45 dni. Usłonecznienie waha się od 1700 do 1799 godzin w roku. Średnie zachmurzenie roczne wynosi od 63,0-63,9%. Średnie prędkości wiatru osiągają zakres od 3,0 do 3,4 s/m. Kierunki wiania wiatrów w postaci tzw. róży wiatrów dla stacji IMGW w Toruniu przedstawiono na rysunku 5. Średnie ciśnienie atmosferyczne w gminie wynosi od 1014,0-1014,4 hPa (Źródło: http://atlas.kujawsko-pomorskie.pl). 31 Rysunek 2 Średnie kierunki wiatrów dla Torunia na tle danych za rok 2013 Źródło: WIOŚ Bydgoszcz, 2014 3.1.7 Powietrze atmosferyczne W czerwcu 2014 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Bydgoszczy dokonał Pięcioletniej oceny jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawskopomorskim za lata 2009-2013. Ocenę pięcioletnią wykonuje się w odniesieniu do obszaru stref. Zgodnie z przyjętym podziałem gmina Mogilno znajduje się w strefie kujawskopomorskiej. Klasyfikacji stref dokonano dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń (tzn. występujących w najbardziej zanieczyszczonych rejonach) na obszarze strefy kujawsko-pomorskiej (oddzielnie ze względu na zdrowie ludzi i na ochronę roślin). Na terenie gminy w latach 2009-2010 w Mogilnie przy ulicy Kościuszki 3 funkcjonował punkt pomiarowy pozyskujący dane manualnie, a w roku 2010 mobilny punkt pomiarowy na terenie miasta działający automatycznie. Oba punkty zbierały informacje o emisjach wpływających na zdrowie ludzi. Dane o stężeniach dwutlenku azotu posłużyły do sporządzenia oceny w skali całej strefy, natomiast stężenia dwutlenku siarki nie zostały uwzględnione w ogólnej ocenie w skali całej strefy. Ze względu na ilości stężeń dwutlenku azotu powiat mogileński w 2009 został zaklasyfikowany do I, w 2010 do II, w 2013 do I, a w 2014 roku również do I klasy czystości. 32 Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Pył zawieszony PM10 Pył zawieszony PM2,5 Benzen Tlenek węgla Ozon Arsen Kadm Nikiel Ołów Benzo(a)piren Dwutlenek siarki Tlenki azotu Ozon Tabela 5 Klasyfikacja strefy kujawsko-pomorskiej według kryteriów oceny pięcioletniej za lata 2009-2013 Ochrona zdrowia ludzi Ochrona roślin 1 1 3b 3a 3b 1 3a 1 1 1 1 3b R1 R1 R3a Źródło: Pięcioletnia ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za lata 2009-2013, WIOŚ Bydgoszcz Klasyfikacji w celu ochrony roślin dokonano dla 1 strefy (kujawsko-pomorskiej) dla następujących zanieczyszczeń: SO2, NOx i ozon. Klasyfikacja ta była bardziej rygorystyczna od klasyfikacji w celu ochrony zdrowia. Wykorzystano do niej wyłącznie wyniki z tych stacji pomiarowych, które spełniają wymogi lokalizacji z punktu widzenia ochrony roślin. Zaliczono: w przypadku SO2 i NOx strefę do najkorzystniejszej klasy R1, a w przypadku ozonu do niekorzystnej klasy R3a. W klasyfikacji w celu ochrony roślin nie wykorzystano wyników z terenu gminy Mogilno. Wyniki rocznej oceny jakości powietrza za 2014 r. dla strefy kujawsko-pomorskiej przedstawiają poniższe tabele. Tabela 65 Wynikowe klasy uzyskane w ocenie rocznej za 2014 r. z uwzględnieniem kryteriów kreślonych w celu ochrony zdrowia Klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń w obszarze strefy poziom dopuszczalny poziom docelowy SO2 NO2 CO C6 H6 PM10 PM2,5 Pb As Cd Ni B(a)P PM2,5 O3 faza I - A A A A A C A A A A C A A faza II -C1 Źródło: Roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2014., WIOŚ Bydgoszcz Klasa wynikowa dla ozonu dla obszaru całej strefy wg kryterium poziom celu długoterminowego z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia, jak i kryteriów określonych w celu ochrony roślin została określona jako D2. Tabela 76 Klasyfikacja strefy z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla SO2 i NOx pod kątem ochrony roślin za 2014 r. Klasa dla obszarów ze względu na poziom Klasy dla obszarów ze względu na poziom dopuszczalny SO2 dopuszczalny NOx A A Źródło: Roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2014., WIOŚ Bydgoszcz 33 Tabela 87 Klasyfikacja strefy z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla O3 pod kątem ochrony roślin za 2014 r. Poziom docelowy Poziom celu długoterminowego A D2 Źródło: Roczna ocena jakości powietrza atmosferycznego w województwie kujawsko-pomorskim za rok 2014., WIOŚ Bydgoszcz O zaliczeniu strefy kujawsko-pomorskiej do niekorzystnej klasy C w 2014 roku zadecydowały: − ponadnormatywne stężenia 24-godzinne pyłu zawieszonego PM10 (Nakło nad Notecią – ul. P. Skargi, Grudziądz – ul. Sienkiewicza, Inowrocław – ul. Solankowa, Ciechocinek – ul. Tężniowa, Koniczynka w powiecie toruńskim), − stężenie średnie roczne pyłu zawieszonego PM10 w Nakle nad Notecią, − stężenia średnie roczne benzo(a)pirenu w pyle PM10 (Grudziądz – ul. Sienkiewicza, Nakło nad Notecią - ul. P. Skargi, Koniczynka – stacja bazowa ZMŚP, Inowrocław – ul. Solankowa, Ciechocinek – ul. Tężniowa). Klasyfikacja stref ze względu na ochroną roślin okazała się bardzo korzystna dla strefy kujawsko-pomorskiej (jedynej w województwie podlegającej tej klasyfikacji) ze względu na SO2, NOx i O3, ponieważ uzyskała klasę A. W latach 2012-2013, w województwie kujawsko-pomorskim, emisja pochodziła głównie ze źródeł punktowych. Stan powietrza warunkowany był głównie przez emisję energetyczną i technologiczną. Wielkość emisji zanieczyszczeń powietrza oraz ich rodzaj zależą przede wszystkim od struktury i wielkości zużycia paliw w gospodarce, ich jakości, a także od stosowanych technologii produkcji oraz od systemów oczyszczenia spalin. W zależności od rodzaju zastosowanego procesu technologicznego, emitowane zanieczyszczenia charakteryzują się różnymi właściwościami. Do najbardziej szkodliwych procesów technologicznych należą: mielenie, kruszenie, przesiewanie, transport i mieszanie ciał sypkich, malowanie, spawanie, szlifowanie itp. W poniższych tabelach przedstawiono emisję energetyczną i technologiczną za rok 2012 i 2013. Zebrane dane dotyczą obszaru powiatu mogileńskiego. 34 Tabela 98 Emisja energetyczna zanieczyszczeń z powiatu mogileńskiego w 2013 roku Emisja z podmiotów, które podały ich wielkość Zużycie paliwa z pozostałych podmiotów, (tony/rok) które nie podały wielkości emisji Rok 2012 2013 SO2 NO2 CO CO2 Pyły ze spalania paliw Pyły pozostałe Węgiel kamienny (Mg) Gaz ziemny 3 (tys. m ) Olej opałowy (Mg) 14,0 9,7 27,8 6,8 54,5 35,6 15920,6 4227,8 10,9 7,4 1,3 0,8 1482,5 1354,2 1002,4 1043,0 815,0 866,3 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku, WIOŚ Bydgoszcz Rok 2012 2013 2014 SO2 NO2 9,1 41,5 17,0 7,0 21,2 25,5 Tabela 109 Emisja technologiczna zanieczyszczeń z gminy Mogilno Emisja z podmiotów, które podały ich wielkość (tony/rok) Pyły ze Pyły Węglowodory Węglowodory CO CO2 spalania pozostałe alifatyczne aromatyczne paliw 9,0 4867,9 6,8 11,5 4,9 34,4 16,3 14005,2 11,8 11,1 6,1 25,0 47,3 15128,0 6,9 6,9 7,9 15,8 Substancje charaktery2 styczne 31,3 194,0 7,2 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2012 roku, WIOŚ Bydgoszcz, Urząd Marszałkowski Województwa KujawskoPomorskiego Rysunek 3 Emisja technologiczna dwutlenku siarki ze źródeł punktowych w województwie kujawskopomorskim w 2013 roku Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, WIOŚ Bydgoszcz 2 metale, aminy, alkohole, ketony, kwasy, aldehydy 35 Rysunek 4 Emisja technologiczna dwutlenku azotu ze źródeł punktowych w województwie kujawskopomorskim w 2013 roku Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2013 roku, WIOŚ Bydgoszcz 3.1.8 Klimat akustyczny Zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska w województwie kujawskopomorskim prowadzone są pomiary hałasu komunikacyjnego: drogowego, tramwajowego, kolejowego oraz lotniczego. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska dokonuje oceny stanu klimatu akustycznego województwa, w oparciu o własne dane oraz z wykorzystaniem informacji, pochodzących od jednostek i podmiotów zobowiązanych do realizacji badań oraz analiz na administrowanych przez nich obszarach. Badania emisji hałasu w Mogilnie przeprowadzono ostatnio w 2009 roku. Monitoring hałasu prowadzono na terenach zabudowy mieszkaniowej przy ulicach: Hallera, 900-lecia oraz Placu Wolności. Pomiarów dokonano w porze dziennej i nocnej. Wskaźnik naruszenia klimatu akustycznego w porze dziennej waha się od 0,8-5,1 dB, przy natężeniu ruchu pojazdów w granicach 82-146 pojazdów/h. Natomiast przekroczenia dopuszczalnego poziomu dźwięku w porze nocnej mieszczą się w przedziale od 5,4-8,5 dB. Wyniki badań zaprezentowano w poniższych tabelach. 36 Tabela 11 Wyniki pomiarów hałasu drogowego w porze dziennej LAeqD i nocnej LAeqN w okresie pomiarowym maj-czerwiec 2009 rok w Mogilnie Natężenie ruchu Wysokość Równoważny Równoważny Dopuszczalny Udział Odległość nad poziom poziom poziom pojazdów Ogółem Nazwa punktu poziomem dźwięku dźwięku dźwięku DZIEŃ/ ciężkich od jezdni ulicy 00 00 00- 00 terenu LAeqD 6 -22 LAeqN 22 6 DZIEŃ/NOC NOC DZIEŃ/ [m] [m] [dB] [dB] [dB] [poj./h] NOC % Plac 1,5 64,1 58,3 9,0 60/50 146/32 7/10 Wolności 4,0 63,7 58,5 18 900-lecia 1,5 60,8 55,4 13,0 60/50 82/21 9/10 30 4,0 62,3 56,6 1,5 63,7 56,9 Hallera 30 5,5 60/50 122/31 7/8 4,0 65,1 58,0 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2009 roku, WIOŚ Bydgoszcz Obliczone wartości długookresowego średniego poziomu dźwięku, w punktach monitorowanych w 2009 roku w Mogilnie zebrano w tabeli poniżej. Wartość średnia z okresu obserwacji, dla doby wahała się od 63,8 dB do 67,1 dB, a dla pory nocy od 55,4 dB do 58,5 dB. Tabela 12 Wyniki pomiarów długookresowych średnich poziomów dźwięku A (LDWN i LN) w 2009 roku w Mogilnie Dopuszczalny Długookresowy Odległość Wysokość nad Przekroczenia Nazwa długookresowy średni średni poziom punktu od poziomem [dB] ulicy poziom dźwięku [dB] dźwięku A [dB] jezdni [m] terenu [m] LDWN/LN LDWN LN LDWN/LN Plac 1,5 66,8 58,3 6,8/8,3 9,0 60/50 Wolności 4,0 66,8 58,5 6,8/8,5 18 900-lecia 1,5 63,8 55,4 3,8/5,4 13,0 60/50 30 4,0 65,1 56,6 5,1/6,6 Hallera 1,5 65,9 56,9 5,9/6,9 5,5 60/50 30 4,0 67,1 58,0 7,1/8,0 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa kujawsko-pomorskiego w 2009 roku, WIOŚ Bydgoszcz 37 Rysunek 2 Monitoring hałasu komunikacyjnego w Mogilnie (Źródło: WIOŚ Bydgoszcz, 2010) 3.1.9 Zaopatrzenie w ciepło Zaopatrzenie mieszkańców gminy Mogilno w ciepło realizowane jest przy wykorzystaniu: • miejskiego systemu ciepłowniczego zasilanego ze źródeł do niego przyłączonych, wykorzystujących jako paliwo węgiel kamienny i gaz ziemny, • systemu ciepłowniczego o zasięgu lokalnym • gazu ziemnego przesyłanego sieciami, • węgla kamiennego spalanego w kotłowniach obsługujących obszary lokalne lub pojedyncze obiekty, • kotłów spalających inne paliwa niż wyżej wymienione (słoma, olej opałowy, pelet, trociny), • energii elektrycznej, • źródeł energii odnawialnej 38 Na terenie Gminy funkcjonuje ciepłownia miejska przy ul. Polnej 4. Wyposażona jest ona w trzy kotły KR-m 2,9 o mocy 8,7 MW. Paliwem dla ciepłowni jest gaz ziemny i węgiel. Dostarczane ciepło zużywane jest na potrzeby centralnego ogrzewania, ciepłej wody użytkowej, wentylacji budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej zlokalizowanych na osiedlach mieszkaniowych Powstańców Wlkp., Sportowa, 22 Stycznia, 900-lecia, ul. Jana Pawła II, do szkół przy ul. Powstańców Wlkp. 33 i Piłsudskiego 18 oraz do krytej pływalni. Natomiast Mogileńskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. posiada kotłownię gazową, o mocy 2,8 MW, zlokalizowaną przy ul. Dworcowej 3a. Zaopatruje ona w ciepło budynki mieszkalne wielorodzinne zlokalizowane przy ul. Dworcowej, Kościuszki 2 i 2A, Hallera 29, 31 i 33, kilka domków jednorodzinnych przy ul. Hallera, Zespół Szkół przy ul. Dworcowej, przychodnię i ZOZ przy ul. Kościuszki oraz Urząd Miejski. Podstawowe informacje o wskaźnikach emisji dla ciepłowni w Mogilnie zawarto w poniższej tabeli. Tabela 13 Podstawowe wskaźniki dla głównej ciepłowni w Mogilnie przy ul. Polnej i Dworcowej Zużycie paliw za 2014 rok Miał węgla kamiennego [Mg] 2781 3 Gaz ziemny[m ] 405849 Emisje za rok 2014 Pyły [Mg/rok] 5,97835 SO2 [Mg/rok] 16,31588 NOx [Mg/rok] 10,80238 CO [Mg/rok] 31,87170 CO2 [Mg/rok] 5756,911 Źródło: Mogileńskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej, 2015 Na terenie miasta funkcjonuje również kilkanaście kotłowni lokalnych, podlegających Zakładowi Gospodarki Komunalnej. Mieszczą się one w budynkach użyteczności publicznej i w budynkach mieszkalnych. Usytuowane są one głównie poza miejskim systemem cieplnym. Są to kotłownie gazowe, które charakteryzuje tabela poniżej Tabela 14 Adresy i moc zainstalowana kotłowni gazowych podlegających Zakładowi Gospodarki Komunalnej w Mogilnie Adres kotłowni Moc zainstalowana [MW] ul. Rynek 8 0,396 ul. Padniewska 23 0,216 ul. Kościuszki 30 0,216 ul. Konopnickiej 20a 0,14 ul. 900-lecia 24 0,13 ul. Słowackiego 12 0,125 Plac Wolności 10 0,1 ul. Łąkowa 1 0,084 ul. Betonowa 1 0,042 39 ul. Pułaskiego 6 ul. Korczaka 1 0,034 0,108 Źródło: Zakład Gospodarki Komunalnej w Mogilnie Przy ul. Obrońców Mogilna 1 pracuje lokalna kotłownia opalana olejem opałowym lekkim o mocy zainstalowanej 0,063 MW. Stare budownictwo wielorodzinne, jak również i zabudowa jednorodzinna zaopatrywane są w ciepło z indywidualnych źródeł, opalanych paliwami stałymi (węgiel kamienny, koks), olejem opałowym, względnie gazem (Źródło: POŚ 2013). Na terenie gminy nie występują kotłownie objęte wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji. 3.1.10 Zaopatrzenie w gaz Gmina Mogilno posiada sieć gazociągu wysokiego, średniego i niskiego ciśnienia, której łączna długość wynosi 46,974 km, a 35,759 km przebiega przez teren miejski (stan na dzień 31.12.2014 r.). Na sieć składają się: • gazociąg DN 80 relacji Kruszwica – Strzelno – Mogilno • gazociągi średniego i niskiego ciśnienia zlokalizowane głównie na terenie miasta Mogilno i w miejscowościach: Dąbrówka, Padniewko, Świerkówiec oraz Szerzawy, które zasilają pojedynczych odbiorców Na terenie gminy Mogilno oraz gminy Rogowo znajduje się Podziemny Magazyn Gazu Kawernowy (KPMG) Mogilno. Magazyn został utworzony w wysadzie solnym. Eksploatację KPMG rozpoczęto w 1995 r. Tabela 15 Charakterystyka sieci gazowej w gminie Mogilno Charakterystyka sieci gazowej Część miejska Część wiejska Długość Niskie 4 799 530 gazociągów bez Średnie 30 960 500 metry czynnych Wysokie 10 185 przyłączy Łącznie 35 759 11 215 gazowych Niskie 1 377 9 Średnie 4 2 szt. Wysokie Czynne Łącznie 1 381 11 przyłącza Niskie 20 581 142 gazowe Średnie 175 6 metry Wysokie Łącznie 20 756 148 Źródło: Pomorska Spółka Gazownictwa Sp. z o. o. Oddział Zakład Gazowniczy w Bydgoszczy, 2015 40 Razem 31 490 5 299 10 185 46 974 1 386 6 1 392 20 723 181 20 904 Ponadto na terenie miasta Mogilno znajdują się następujące stacje gazowe: • stacja redukcyjno-pomiarowa wysokiego ciśnienia, ul. Niezłomnych; • stacja redukcyjna średniego ciśnienia, ul. Niezłomnych; • stacja redukcyjna średniego ciśnienia, ul. Hallera. 3.1.11 Środowisko przyrodnicze Gmina Mogilno jest gminą rolniczą. posiada wysoki wskaźnik użytkowania rolniczego. Lasy stanowią nieco ponad 5% powierzchni gminy. Na obszarze gminy Mogilno znajdują się następujące formy ochrony przyrody: • fragment obszaru Natura 2000 Pojezierze Gnieźnieńskie PLH300026 – jest to obszar o młodoglacjalnej rzeźbie z bogactwem form - rynny polodowcowe, morena czołowa, morena denna, równina sandrowa; w granicach obszaru znajduje się region charakteryzujący się wielkim bogactwem jezior; obszar ma ważne znaczenie dla zachowania podwodnych łąk ramienicowych w Polsce; lasy (szczególnie kompleks Lasów Miradzkich) wchodzące w skład Ostoi cechują się najlepiej zachowanymi w Wielkopolsce świetlistymi dąbrowami Potentillo albae-Quercetum. Wyróżniającym dla tego obszaru elementem szaty roślinnej są także kalcyfilne łąki o zmiennej wilgotności (trzęślicowe oraz świeże) oraz torfowiska nakredowe rozwijające się na pokładach kredy jeziornej; • niewielka część Obszaru Chronionego Krajobrazu Lasów Miradzkich w południowowschodniej części gminy (utworzony Rozporządzeniem woj. Kujawsko-Pomorskiego nr 11 z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie Obszarów Chronionego Krajobrazu – Dz. U. Woj. Kuj-Pom. z 2005 r. Nr 120 poz. 215). Obszar wyróżnia się mozaikowatością siedlisk, chroniony jest ze względu na wartości przyrodniczo-krajobrazowe. Obejmuje swoim zasięgiem nieznaczny fragment gminy o powierzchni 150,10 ha. Celem jego utworzenia jest zachowanie i upowszechnianie jego wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania, które podlega określonym rygorom i ograniczeniom. W zakresie nakazów i zakazów obowiązują przepisy ww. rozporządzenia; • użytek ekologiczny – bagno śródleśne położone w zasięgu granic Obszaru Chronionego Krajobrazu Lasów Miradzkich o powierzchni 3,10 ha; 41 • 18 pomników przyrody żywej i nieożywionej – drzewa, grupy drzew oraz głazy narzutowe. Tabela 16 Wykaz pomników przyrody w Gminie Mogilno Ilość Nazwa gatunkowa Lokalizacja [szt.] Cis pospolity 2 Czarnotul, dz. 36, Szkoła Podstawowa Lipy szerokolistne 3 Czerniak, dz. 33, Park Dworski Dęby szypułkowe 2 Gozdanin, dz. 88/14 Głaz narzutowy 1 Przy drodze Kamionka - Łosośniki Topola osika 1 Kwieciszewo, dz. 67 Platan klonolistny 1 Kunowo, dz. 180, Park Dworski Koło stawów karpiowych, KunowoGłaz narzutowy 1 Czerniak Lipa drobnolistna 1 Leśnik, dz. 145 Wiąz szypułkowy 1 Marcinkowo, dz. 129/13 Dęby szypułkowe 12 Marcinkowo, dz. 154 i 155 Wierzba biała 1 Padniewko, dz. 194 Cis pospolity 1 Padniewo, dz. 187, Park przyszkolny Dęby szypułkowe 3 Procyń, dz. 206 Dąb szypułkowy i lipa srebrzysta 2 Skrzeszewo, dz. 28, Park wiejski Olsza czarna 1 Strzelce, dz. 83, Park wiejski Dąb szypułkowy i lipa drobnolistna 2 Szczeglin, dz. 78 Modrzew europejski, lipy drobnolistne (2 szt.), jesion 4 Targowica, dz. 7, Park Dworski klonolistny Lipa drobnolistna, dąb szypułkowy 2 Żabienko, dz. 31, Park Dworski Źródło: Urząd Miejski Mogilno 3.2 Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Z punktu widzenia realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno, propozycje i działania w nim zawarte pozostają neutralne lub mają dodatni wpływ na istniejące problemy ochrony środowiska. Zestawienie problemów zidentyfikowanych dla obszaru PGN: Problem 1: Niski poziom wykorzystania OZE w budynkach publicznych i gospodarstwach indywidualnych. • Budynki publiczne w niewielkim stopniu wykorzystują OZE • Tylko niecałe 2% mieszkańców Gminy wykorzystujące OZE w gospodarstwach domowych 42 Problem 2: Budynki gminne i infrastruktura techniczna będące własnością gminy są energochłonne. • Budynki publiczne bez przeprowadzonej termomodernizacji • Energochłonne oświetlenie uliczne Problem 3: Mieszkańcy nie są przekonani do działań zmieniających sposób ogrzewania gospodarstw domowych, często nie znają alternatywnych źródeł energii. • Brak stałej współpracy gminnych liderów w celu rozwiązywania problemów energetycznych i środowiskowych • Niewielki odsetek mieszkańców chce dokonać ulepszeń w gospodarstwie domowym zwiększającym jego efektywność energetyczną • Brak zrozumienia mieszkańców w kwestii zanieczyszczeń środowiska i negatywny stosunek do wymogów nakładanych przez UE • Duży udział mieszkań w budynkach wielorodzinnych opalanych piecami kaflowymi Problem 4: Infrastruktura komunikacyjna zdominowana przez transport samochodowy Na terenie gminy brak infrastruktury rowerowej (ścieżki rowerowe, parkingi rowerowe) Słabo rozwinięty transport publiczny Terenami najbardziej problemowymi, gdzie najbardziej odczuwalne są skutki niskiej emisji, niezależnie od pory roku, są zwarte osiedla domów jednorodzinnych powstałe w latach ‘50/’60, a także ciasna zabudowa miejska, zwłaszcza kamienice. W budynkach tych podstawowym paliwem zarówno do ich ogrzewania, jak i podgrzewania wody jest węgiel, co sprawia, że emisja spalin na jednostkę powierzchni jest znacznie wyższa niż w pozostałych częściach gminy. Tereny te znajdują się poza obszarami chronionymi. 3.3 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu Zaniechanie realizacji „Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mogilno” spowoduje: • Wzrost emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz pogorszenie jakości powietrza atmosferycznego 43 • Wzrost zużycia nieodnawialnych surowców energetycznych • Negatywny wpływ zanieczyszczenia powietrza na stan zdrowia mieszkańców oraz obniżenie jakości ich życia • Zwiększone negatywne oddziaływanie zanieczyszczenia powietrza na dobra kultury. W przypadku braku realizacji Planu negatywne trendy będą się pogłębiać, a zanieczyszczenie środowiska wzrastać. W przypadku braku realizacji działań zawartych w Planie, ujemnym skutkiem dla środowiska będzie przede wszystkim: • zachowanie obecnego poziomu emitowanych do powietrza zanieczyszczeń ze względu na brak wdrożonych rozwiązań w obszarze odnawialnych źródeł energii, • zachowanie obecnego poziomu emitowanych do powietrza zanieczyszczeń ze względu na nieprzeprowadzanie termomodernizacji. Zaniechanie ww. inwestycji nie zmniejszy obecnego poziomu emitowanych do powietrza zanieczyszczeń. Pogłębiający się zły stan techniczny budynków będzie wymagać coraz większych nakładów cieplnych, co w efekcie przyczyni się do wzrostu emisji zanieczyszczeń do powietrza. Dalekosiężnym efektem tych zmian może być wzrost częstości zachorowań m.in. na choroby układu oddechowego, astmę, alergie, zawały serca, co będzie skutkować podwyższonymi kosztami leczenia oraz kosztami społecznymi (np. niezdolność do pracy). Ponadto niekontrolowana emisja zanieczyszczeń do atmosfery przyczyni się w negatywny sposób do efektu cieplarnianego pogłębiając jego skutki takie, jak ocieplanie się klimatu i zjawiska temu towarzyszące, tj. coraz częściej występujące ekstremalne zjawiska atmosferyczne, dłuższe okresy bez ciągłego deszczu powodujące susze, wymieranie gatunków roślin i zwierząt w warunkach zmieniającego się klimatu, globalne podniesienie się poziomu wód. 4 Znaczące efekty oceny oddziaływania 4.1 Poziom szczegółowości oceny Strategiczna ocena oddziaływania odnosi się do szerokiego spectrum zagadnień. Inaczej niż w przypadku oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć nie ma tu możliwości 44 odniesienia się do konkretnych rozwiązań technicznych. Poziom szczegółowości prowadzonej oceny oddziaływania jest ściśle powiązany z poziomem szczegółowości przedmiotowego Planu. 4.2 Metodyka oceny Dyrektywa 2001/42/WE przy sporządzaniu prognozy oddziaływania dokumentów strategicznych kładzie nacisk w szczególności na: • Zebranie i przedstawienie danych na temat stanu środowiska, aktualnych problemów i ich prawdopodobnej przyszłej ewolucji, • Przewidywanie znaczących oddziaływań środowiskowych ocenianego programu, • Wskazanie środków łagodzących i sposobu ich monitorowania, • Konsultacje społeczne z odpowiednimi władzami, jako część procesu oceny, • Monitoring oddziaływań środowiskowych planu lub programu podczas wdrażania dokumentu. Procedura oceny oddziaływania obejmowała etapy przedstawione w poniższej tabeli. Etap SOOS Cel Ustalenie kontekstu i celów, określenie aktualnego stanu, zdecydowanie o zakresie Zidentyfikowanie innych Dostarczenie dowodów dla istniejących problemów ważnych planów lub środowiskowych, prognozowania oddziaływań na programów i celów ochrony środowisko, zakresu monitoringu, pomoc w określeniu celów SOOS środowiska Zidentyfikowanie problemów Pomocne przy precyzowaniu oceny i jej pośrednich etapów, środowiskowych uwzględniając dane bazowe, określenie celów SOOS, prognozowaniu oddziaływań, określaniu zakresu monitoringu Określenie celów SOOS Dostarczenie instrumentów/środków służących do oszacowania wpływu programu na środowisko Konsultacja zakresu SOOS Zapewnienie, że SOOS obejmuje prawdopodobne znaczące oddziaływania środowiskowe planu lub programu Określenie i doprecyzowanie alternatyw i oszacowanie oddziaływań Porównanie celów planu lub Identyfikacja potencjalnych synergii i niespójności pomiędzy celami programu z celami SOOS programu i celami SOOS Rozwój strategicznych Określenie i sprecyzowanie ewentualnych strategicznych alternatyw rozwiązań alternatywnych Przewidywanie oddziaływań Określenie znaczących środowiskowych oddziaływań programu i jego programu uwzględniając alternatyw alternatywy Oszacowanie efektów planu lub Walidacja przewidywanych oddziaływań programu i jego alternatyw, programu, uwzględniając pomoc przy doprecyzowaniu programu ewentualne alternatywy Środki łagodzące oddziaływania Zapewnienie, że oddziaływania niekorzystne zostały zidentyfikowane niekorzystne i potencjalne środki łagodzące zostały rozważone (uwzględnione) 45 Propozycja wskaźników monitorowania oddziaływań środowiskowych wdrożenia programu Wyznaczenie szczegółów, dla których wpływ środowiskowy programu może zostać oszacowany Przygotowanie prognozy oddziaływania Prezentacja przewidywanych oddziaływań środowiskowych programu, uwzględniając alternatywy, w formie odpowiedniej dla konsultacji społecznych i decydentów Konsultacja projektu programu i prognozy oddziaływania Konsultacje społeczne, konsultacje z Zapewnienie udziału społeczeństwa i organów konsultujących oraz odpowiednimi organami projektu możliwości wyrażenia opinii do wniosków płynących SOOS programu oraz prognozy oddziaływania Oszacowanie znaczących zmian Zapewnienie, że uwarunkowania środowiskowe jakichkolwiek poważnych zmian w projekcie programu na tym etapie są określone i wzięte pod uwagę Podjęcie decyzji i dostarczenie Dostarczenie informacji, w jaki sposób wyniki oceny oddziaływania i informacji konsultacji społecznych zostały wzięte pod uwagę w ostatecznej wersji planu lub programu. Monitoring znaczących oddziaływań na środowisko wdrożenia planu lub programu Zdefiniowanie celów i metod Aby określić efekt środowiskowy programu, należy określić gdzie monitoringu prognozowane oddziaływania są takie jak w rzeczywistości, pomoc w identyfikacji oddziaływań niekorzystnych Reakcja na oddziaływania Przygotowanie odpowiedniej reakcji tam gdzie zostały stwierdzone niekorzystne oddziaływania niekorzystne Przygotowanie prognozy oddziaływania Niniejsza ocena została oparta na kryteriach jakościowych tak, aby w odpowiedni sposób określić, jaki wpływ na poszczególne komponenty środowiska będą miały działania zaproponowane w Planie. Dokonano identyfikacji potencjalnych oddziaływań poszczególnych zadań Planu. W tym celu posłużono się macierzą relacyjną elementów środowiska i zadań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych przewidzianych do realizacji, przedstawiającą w skondensowanej postaci możliwe oddziaływanie tych zadań na środowisko. Przeanalizowano skutki środowiskowe dla następujących elementów: • wody, • powietrze, • klimat akustyczny, • powierzchnia ziemi i gleba, • fauna i flora, • różnorodność biologiczna, • klimat, • zasoby naturalne 46 • krajobraz, • zdrowie człowieka, • dobra kultury, • dobra materialne. Analizowano bezpośredni wpływ założeń Planu na środowisko, jak również oddziaływania pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko i długoterminowe, chwilowe, ciągłe, pozytywne i negatywne. Brano pod uwagę odwracalność skutków podjętych działań, skalę czasową oddziaływań, zasięg przestrzenny, możliwość oddziaływania transgranicznego. Określono czy oddziaływanie może być negatywne (-), pozytywne (+), czy obojętne (0). W niektórych przypadkach oddziaływanie może mieć jednocześnie negatywny lub pozytywny (+ / -) wpływ na dany element środowiska (jak np. w przypadku budowy ścieżek rowerowych). Przeprowadzając analizę potencjalnego oddziaływania Planu na środowisko przyrodnicze odniesiono się do poszczególnych zadań zawartych w dokumencie. W stosunku do każdego zaplanowanego przedsięwzięcia przeanalizowano potencjalne oddziaływanie na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego (wody, powietrze atmosferyczne, klimat, klimat akustyczny, gleby, powierzchnię ziemi, faunę, florę, bioróżnorodność, zasoby naturalne, krajobraz). Rozważono także potencjalne oddziaływanie na zdrowie ludzi oraz na obiekty zabytkowe i dobra materialne. Ocenę i identyfikację znaczących oddziaływań na środowisko poszczególnych zadań dokonano w tabelach tzw. macierzach skutków środowiskowych, które są syntetycznym zestawieniem możliwych pozytywnych, negatywnych, bezpośrednich, pośrednich, krótkoterminowych, czy długoterminowych oddziaływań tych zadań. 4.3 Potencjalne oddziaływanie Programu na poszczególne komponenty środowiska 4.3.1 Wprowadzenie Głównym założeniem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest ograniczenie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie gminy i poprawa jego stanu. Wdrożenie Planu nie przyczyni się do powstania nowych zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska gminy, a 47 prawidłowa jego realizacja przyniesie wymierny efekt ekologiczny w postaci minimalizacji antropopresji na środowisko. Realizacja Planu nie spowoduje ingerencji i przekształceń w środowisku naturalnym o wysokich walorach przyrodniczych, nie wpłynie negatywnie na obszary chronione, cenne przyrodniczo. Negatywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze przedsięwzięć zawartych w Planie ograniczało się będzie w większości przypadków jedynie do etapu realizacji inwestycji (etapu prac budowlanych związanych z planowaną inwestycją), który wiąże się zazwyczaj z podwyższoną emisją hałasu, emisją spalin z maszyn budowlanych, czy też zwiększoną emisją pyłów. Negatywne oddziaływania na środowisko przyrodnicze związane z etapem realizacji inwestycji są oddziaływaniami krótkotrwałymi, odwracalnymi, o charakterze lokalnym. Na etapie eksploatacji oddziaływanie na środowisko będzie znikome, prawdopodobnie mniejsze w stosunku do stanu obecnego. 4.3.2 Oddziaływanie na środowisko poszczególnych zadań przewidzianych do realizacji w ramach Programu W tabeli poniżej przedstawiono wpływ poszczególnych przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Planu na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego, zdrowie, dobra kultury. Przy ocenie starano się brać pod uwagę końcowy efekt realizacji przedsięwzięcia i jego potencjalne oddziaływania na etapie normalnego funkcjonowania. Szczegółowa analiza oddziaływań, również na etapie budowy została przedstawiona w kolejnych rozdziałach. W poniższej tabeli zastosowano następujące oznaczenia: − (0) – brak oddziaływania, oddziaływanie neutralne − (-) – potencjalnie negatywne oddziaływanie − (+) – potencjalnie korzystne oddziaływanie. W niektórych przypadkach oddziaływanie może mieć jednocześnie pozytywny lub negatywny (+)/(-) wpływ na dany element środowiska, np. w przypadku budowy dróg. 48 Ludzi Zwierzęta Rośliny Wody Powietrze Powierzchnia ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne 0 0 + 0 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + Obszary Natura 2000 Różnorodność biologiczną Tabela 17 Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko w tym na obszar Natura 2000 w podziale na pozytywne, negatywne oraz neutralne Wpływ Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na: Rodzaj działania Sektor budownictwa Budowa przedszkola wraz z przyłączami i rozbiórka istniejącego budynku przedszkola na działce Nr 1047/1 w Mogilnie Termomodernizacja Mogileńskiego Ratusza Adaptacja budynku hali sportowej "Sokół" na potrzeby Miejskiej Biblioteki Publicznej w Mogilnie wraz z zakupem wyposażenia Remont dachu i termomodernizacja budynku publicznego Rynek 10 w Mogilnie Remont dachu i elewacji budynku mieszkalnego wraz z remontem i budową infrastruktury komunalnej (pomieszczenia gospodarcze, przydomowe oczyszczalnie ścieków, chodniki, rekultywacja terenów przy budynkach) Strzelce 1,Twierdziń 16, Twierdziń 51, Żabno 26, Wasielewko 20, Ogrodowa 8, Skrzeszewo 1 Remonty, rozbudowa i budowa świetlic wiejskich na terenie gminy Mogilno w miejscowościach Palędzie Dolne, Zbytowo, Strzelce, Twierdziń, Marcinkowo, Kwieciszewo, Wszedzień, Czarnotul, Gozdanin, Kunowo, Gębice, Rozbudowa i modernizacja Schroniska dla bezdomnych kobiet i mężczyzn w Mogilnie Adaptacja wolnych pomieszczeń świetlicy na lokale mieszkalne w budynku mieszkalnym Czarnotul 29 wraz z remontem dachu, elewacji i budową bezodpływowego zbiornika na nieczystości płynne, adaptacja wolnych pomieszczeń po przedszkolu w nieruchomości Kwieciszewo 58 na trzy lokale mieszkalne Przebudowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków w Mogilnie 0 0 +/- 0 0 + + 0 0 + + 0 + Wymiana źródeł ciepła na niskoemisyjne 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + Ocieplenia budynków 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 49 Obszary Natura 2000 Różnorodność biologiczną Ludzi Zwierzęta Rośliny Wody Powietrze Powierzchnia ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Wpływ Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na: Wymiana źródeł ciepła na niskoemisyjne w Zespole Placówek Specjalnych 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + Działania termomodernizacyjne Przedszkola w Wylatowie 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + Działania termomodernizacyjne Przedszkola nr 1 im. J. Korczaka 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + Działania termomodernizacyjne Przedszkola Bajka 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + Działania termomodernizacyjne Oddziału zamiejscowego Przedszkola nr 1 im. J. Korczaka 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + Ocieplenie ścian zewnętrznych w Przedszkolu nr 2 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja w Wiejskim Ośrodku Zdrowiu 0 0 + - 0 0 + 0 0 + + + + Montaż odnawialnych źródeł energii w Wiejskim Ośrodku Zdrowia Termomodernizacja oraz montaż odnawialnych źródeł energii w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, montaż odnawialnych źródeł energii w Szpitalu Powiatowym im. J. Strusia Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Działania termomodernizacyjne, zmiana urządzenia ogrzewającego wodę w Szkole Podstawowej im. Ofiar Katynia Działania termomodernizacyjne, zmiana urządzenia ogrzewającego wodę w Mogileńskim Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. Montaż odnawialnych źródeł energii w FAN-GYM. Klub Fitness. Pułkownik T. Montaż odnawialnych źródeł energii w Centrum Sportowo-Konferencyjnym OSRiR w MogilnieHotel Mogilno Montaż odnawialnych źródeł energii w Zegarmistrz Maria Witczak 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + Rodzaj działania 50 51 Zwierzęta Rośliny Wody Powietrze Powierzchnia ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Rewitalizacja przestrzeni Muzeum Ziemi Mogileńskiej w Mogilnie z siedzibą w Chabsku Odbudowa budynku mieszkalnego (dwa lokale) po pożarze, przebudowa budynku gospodarczego na dwa lokale socjalne wraz z budową pomieszczeń gospodarczych Termomodernizacja wraz z modernizacją wewnętrznego systemu grzewczego w Poradni Dziecięcej w Mogilnie Ludzi Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja w Szkole Podstawowej im. Kazimierza Wielkiego Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja, montaż kolektorów słonecznych w Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej Montaż odnawialnych źródeł energii w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja w Szkole Podstawowej im. Tadeusza Kościuszki Termomodernizacja oraz montaż odnawialnych źródeł energii w Szkole Podstawowej nr 2 im. Marii Konopnickiej Termomodernizacja w Gimnazjum im. Ks. Piotra Wawrzyniaka Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja we Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości Działania termomodernizacyjne w Aptece Pod Eskulapem Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja, montaż kolektorów słonecznych w Biurze Mogileńskich Domów Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, termomodernizacja, montaż kolektorów słonecznych w Warsztacie Mogileńskich Domów Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, montaż kolektorów słonecznych w F.H.MOGILMED Różnorodność biologiczną Rodzaj działania Obszary Natura 2000 Wpływ Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na: 0 0 + - 0 0 + 0 + + + + + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + + + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + + + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + + + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + Obszary Natura 2000 Różnorodność biologiczną Ludzi Zwierzęta Rośliny Wody Powietrze Powierzchnia ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Wpływ Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na: 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + 0 + 0 0 + - 0 0 + 0 + + + 0 + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + Ocieplenia budynków jednorodzinnych Budowa domów ekologicznych 0 0 0 0 + + 0 0 0 0 0 + + 0 0 0 0 + + + + 0 0 + + Promowanie działań i edukacja ekologiczna mająca na celu zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + 0 0 0 0 + 0 - 0 + 0 + + 0 0 + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 0 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Promocja i wsparcie transportu publicznego i rowerowego 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Utworzenie systemu roweru publicznego 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Budowa ścieżek rowerowych 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Kampania społeczna na rzecz promowania transportu rowerowego 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Budowa kontrapasów 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Rodzaj działania Termomodernizacja wraz z modernizacją wewnętrznego systemu grzewczego w WOZ w Wylatowie Wymiana źródła ciepła na niskoemisyjne, montaż instalacji fotowoltaicznej, wymiana oświetlenia w Szpitalu Powiatu Mogileńskiego w Mogilnie Termomodernizacja oraz instalacja odnawialnych źródeł energii, prace dotyczą obiektu Prokuratury Rejonowej w Mogilnie Wymiana źródeł ciepła na niskoemisyjne w budynkach jednorodzinnych Transport Przywrócenie wizerunku centrum miasta z przełomu XIX i XX wieku poprzez zmianę sposobu zagospodarowania ul. Rynek w Mogilnie Wymiana pojazdów komunikacji publicznej oraz pojazdów jednostek i spółek miejskich na niskoemisyjne Utworzenie strefy płatnego parkowania 52 Ludzi Zwierzęta Rośliny Wody Powietrze Powierzchnia ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Rozbudowa miejskiej sieci parkingów rowerowych Różnorodność biologiczną Rodzaj działania Obszary Natura 2000 Wpływ Planu Gospodarki Niskoemisyjnej na: 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Efektywność energetyczna Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne 0 0 + 0 0 0 + 0 + + + 0 + Wprowadzenie systemu elektronicznej administracji, tzw. e-urząd 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Wymiana urządzeń RTV, AGD i ITC 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 + Kampania promująca efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 Odnawialne źródła energii Instalacja Odnawialnych Źródeł Energii w budynkach użyteczności publicznej 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + Instalowanie tzn. mikroinstalacji na budynkach mieszkalnych Stworzenie mechanizmów organizacyjnych i finansowych wspierających rozwój Odnawialnych Źródeł Energii 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 53 4.4. Przewidywane znaczące oddziaływania w podziale na oddziaływania: bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe, chwilowe, w podziale na grupy projektów Tabela 18 Przewidywane znaczące oddziaływania w podziale na oddziaływania: bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe, chwilowe, w podziale na określone obszary działań. Obszary Przewidywane Oddziaływanie na środowisko działań oddziaływania Bezpośrednie Sektor budownictwa Pośrednie Wtórne Skumulowane Pośrednie Wtórne Nie przewiduje się Skumulowane Nie przewiduje się Prace budowlane - emisja spalin z urządzeń, odpady budowlane, hałas urządzeń Nie przewiduje się Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń samochodowych do atmosfery, zmniejszenie wykorzystania zasobów nieodnawialnych Zmniejszenie się udziału ruchu samochodowego - ograniczenie emisji spalin, zmniejszenie wykorzystania zasobów nieodnawialnych Prace budowlane - emisja spalin, odpady, hałas Krótkoterminowe Średnioterminowe Długoterminowe Chwilowe Bezpośrednie Sektor transportu Ograniczenie miejsc lęgowych ptaków zamieszkujących wyremontowane budynki Nie przewiduje się Nie przewiduje się Prace budowlane - emisja spalin z urządzeń, odpady budowlane, hałas urządzeń, emisja pyłów związana z termomodernizacją Nie przewiduje się Wzrost oszczędności związany z ogrzewaniem budynków, podwyższenie wartości rynkowej budynku, ograniczenie niskiej emisji Emisja spalin z budynku - przewiduje się, że emisja będzie niższa w zmodernizowanych budynkach; odpady Prace budowlane - emisja spalin, odpady, hałas; możliwe oddziaływania chwilowe podczas ewentualnej awarii Usuwanie drzew związane z zajęciem terenów pod inwestycje, emisja spalin, hałas związany z pracami budowlanymi, odpady Nie przewiduje się Stałe Krótkoterminowe Średnioterminowe Długoterminowe Stałe Chwilowe Efektywność energetyczna Prace budowlane - emisja spalin z urządzeń, odpady budowlane, hałas urządzeń, emisja pyłów związana z termomodernizacją Bezpośrednie Prace budowlane związane z modernizacją lamp ulicznych- emisja spalin, odpady, hałas; ograniczona emisja CO2 Pośrednie Nie przewiduje się Wtórne Nie przewiduje się Skumulowane Nie przewiduje się Krótkoterminowe Prace budowlane - emisja spalin, odpady Średnioterminowe Nie przewiduje się Ograniczenie emisji zanieczyszczeń, zmniejszenie wykorzystania zasobów nieodnawialnych Długoterminowe 54 Obszary działań Przewidywane oddziaływania Stałe Bezpośrednie Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń samochodowych do atmosfery Prace budowlane związane z modernizacją lamp ulicznych - emisja spalin, odpady, hałas Prace montażowe - emisja spalin, hałas, odpady Pośrednie Nie przewiduje się Wtórne Nie przewiduje się Skumulowane Nie przewiduje się Prace budowlane - emisja spalin, odpady, zanieczyszczenie powietrza pyłem Nie przewiduje się Wzrost oszczędności związany z ogrzewaniem budynków, podwyższenie wartości rynkowej budynku, ograniczenie niskiej emisji, zmniejszenie wykorzystania zasobów nieodnawialnych Wzrost oszczędności związany z ogrzewaniem budynków, podwyższenie wartości rynkowej budynku, ograniczenie niskiej emisji Prace montażowe - emisja spalin, hałas, odpady Chwilowe Odnawialne źródła energii Oddziaływanie na środowisko Krótkoterminowe Średnioterminowe Długoterminowe Stałe Chwilowe Głównym celem „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Mogilno” jest obniżenie poziomu emisji CO2 o 20% do roku 2020 w stosunku do roku bazowego 2014. Działania ujęte w Planie nie będą miały znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko. Zasięg działań będzie charakter lokalny i dotyczy terenów zurbanizowanych obszaru gminy Mogilno, głownie. Plan nie przewiduje realizacji działań o charakterze skumulowanym lub transgranicznym, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko. Wymienione w Planie działania można podzielić na inwestycyjne i bezinwestycyjne. Działania bezinwestycyjne Edukacja ekologiczna, stworzenie mechanizmów organizacyjnych i finansowych wspierających rozwój OZE, utworzenie strefy płatnego parkowania czy wprowadzenie systemu elektronicznej administracji będą miały wyłącznie pozytywny wpływ na środowisko. Wpływ ten będzie pośredni poprzez zmianę zachowań uświadomionych ekologicznie mieszkańców, którzy zaczną oszczędzać energię elektryczną czy cieplną, będą termomodernizować swoje budynki, wymienią piec węglowy na gazowy lub sieć cieplną, przestaną spalać odpady. Wszystko to będzie przyczyniać się do zmniejszania emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym również CO2 i innych zanieczyszczeń. 55 Działania inwestycyjne, ale wyłącznie w wymiarze finansowym Działania te będą opierały się na stopniowej wymianie, w miarę zużywania się, sprzętu użytkowanego w budynkach biurowych miasta, takich jak sprzęt AGD, kopiarki, komputery oraz oświetlenia wewnętrznego na bardziej efektywne energetycznie, wymianie oświetlenia ulicznego na energooszczędne, modernizacji środków transportu miejskiego. Obniżenie zużycia energii będzie skutkować zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń do powietrza, a w konsekwencji ograniczaniem pogłębiania się zmian klimatycznych. Jedynym z negatywnych aspektów działań związanych z realizacją Planu jest powstawanie podczas wymiany oświetlenia odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych – np. świetlówek rtęciowych. W tym wypadku sposób prawidłowego postępowania (ograniczającego wpływ odpadów na środowisko) reguluje ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U.2013.21 z późn.zm.) i ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U.2013.1155 j.t. z późn.zm.) oraz akty wykonawcze do ww. ustaw. Prawidłowe postępowanie z odpadami, np. zwrot zużytego sprzętu elektrycznego do sprzedawcy w momencie zakupu nowego spowoduje zminimalizowanie wpływu tych odpadów na środowisko. Działania inwestycyjne – budowlane lub remontowe Do działań inwestycyjnych budowlanych bądź remontowych należy zaliczyć termomodernizacje budynków, modernizacje/wymiany kotłów lub modernizacje procesów produkcyjnych, budowę domów pasywnych, instalowanie tzw. mikroinstalacji na budynkach mieszkalnych, budowę ścieżek rowerowych, rozbudowę miejskiej sieci parkingów rowerowych. Wszystkie te działania będą realizowane na terenie zabudowanym miasta lub na obszarach przemysłowych (terenach należących do zakładów przemysłowych), a więc w przestrzeni znacznie zmienionej antropogenicznie. Działania termomodernizacyjne, modernizacyjne będą dotyczyły obiektów już istniejących w przestrzeni zabudowanej. Tylko budowa nowych domów pasywnych może obejmować tereny wcześniej niezabudowane. Zadaniem Gminy będzie ograniczenie możliwości zabudowań na obszarach cennych przyrodniczo w ramach prowadzonej polityki przestrzennej. 56 Zmiana sposobu ogrzewania istniejącej zabudowy nie niesie za sobą większych zmian w zagospodarowaniu przestrzennym danego obszaru gminy, nie powoduje także wpływu na środowisko naturalne (wody, gleby, zieleń), gdyż jest realizowana wewnątrz istniejących budynków. Działanie to będzie realizowane stopniowo, a jego intensywność będzie zależała od wielkości uzyskanego dofinansowania oraz możliwości finansowych samorządu. Zmiana sposobu ogrzewania będzie dostosowana do możliwości technicznych (uzbrojenia terenu i uzbrojenia budynku) obszaru, w którym będzie realizowana, a więc nie będzie pociągać za sobą szeroko zakrojonych prac budowlanych. W Planie proponuje się również przeprowadzanie termomodernizacji budynków mieszkalnych, co prowadzi do zmniejszenia strat ciepła, a w konsekwencji do mniejszego zapotrzebowania na ciepło - energooszczędności, a co za tym idzie mniejszej emisji zanieczyszczeń do powietrza. Termomodernizacje prowadzone będą w związku z remontami wytypowanych przez Gminę Mogilno i jej jednostki oraz spółdzielnie/wspólnoty mieszkaniowe budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych. Uciążliwość prac termomodernizacyjnych również będzie ograniczona czasowo i przestrzennie. Ze względu na możliwość gniazdowania w/przy budynkach gatunków ptaków chronionych, zaleca się przeprowadzić inwentaryzację budynków pod tym kątem oraz rozpoczynać prace remontowe przed rozpoczęciem gniazdowania lub po jej zakończeniu. Zgodnie z ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. 2013 poz. 627), wszelkie prace prowadzone na budynkach, na których znajdują się gniazda i siedliska chronionych gatunków ptaków (np. jerzyk (Apus apus), wróbel (Passer domesticus) czy jaskółka oknówka (Delichon urbicum)) żyjących w budynkach mieszkalnych przeznaczonych do termomodernizacji, muszą być poprzedzone uzyskaniem decyzji regionalnego dyrektora ochrony środowiska zezwalającej na odstępstwa od ustawowych zakazów w stosunku do tych gatunków, zgodnie z art. 56 ustawy o ochronie przyrody. W ramach wydawanych decyzji uzgadnia się warunki, działania kompensacyjne, służące ochronie ptaków gniazdujących w budynkach, np. prowadzenie części prac poza sezonem lęgowym, ochronę lęgów poprzez zasłonięcie przed przystąpieniem do prac potencjalnych miejsc rozrodu, a także systematyczne kontrole terenu budowy przez ornitologa, po zakończeniu prac podjęcie działań kompensacyjnych, związanych z utworzeniem lub odsłonięciem ulubionych miejsc lęgowych – otworów wentylacyjnych stropodachu oraz montaż budek lęgowych. 57 Uzgodnienia oraz działania kompensacyjne mają na celu zatrzymanie w miastach takich gatunków ptaków jak jerzyk i wróbel, których populacja w ostatnich latach zmniejsza się. Szczegółowe informacje w tym zakresie dla inwestorów i wykonawców tego rodzaju prac znajdują się również w oficjalnych stanowiskach GDOŚ, opublikowanych na stronie internetowej tego organu: http://www.gdos.gov.pl/files/artykuly/5073/DOP_OR0750352012ep1.pdf Rozłożenie w czasie i przestrzeni działań związanych ze zmianą sposobu ogrzewania oraz termomodernizacjami budynków spowoduje, iż ewentualne uciążliwości związane ze wzrostem emisji zanieczyszczeń do powietrza i wzrostem emisji hałasu będą lokalne i krótkotrwałe. Zmiany w sposobie ogrzewania budynków zazwyczaj pociągają za sobą remonty i termomodernizacje budynków oraz uporządkowanie przestrzeni wokół odnawianych posesji, co w konsekwencji ma pozytywny wpływ na jakość życia w gminie oraz na krajobraz. Zaniechanie tych działań prowadzi do degradacji technicznej i społecznej w całej gminie Mogilno. W gminie nie wystąpią negatywne skutki zaproponowanych działań. W trakcie ich realizacji może nastąpić krótkotrwała uciążliwość dla środowiska, spowodowana pracami budowlano-remontowymi. Może nastąpić zwiększona emisja pyłów do powietrza oraz zwiększona emisja NO2 ze wzmożonego ruchu pojazdów budowlanych. Jeżeli konieczne będzie układanie sieci cieplnej mogą nastąpić niewielkie kolizje z zielenią przydrożną, jednak po zakończeniu procesu inwestycyjnego zieleń powinna być odnowiona i powrócić do stanu co najmniej sprzed okresu prac. Wszystkie powyższe uciążliwości dla środowiska i ludzi będą miały jednak charakter krótkotrwały, sporadyczny i ograniczony do niewielkich przestrzeni na terenie gminy. Jedyną inwestycją, która może oddziaływać w większym stopniu, przede wszystkim na ludzi, jest rozbudowa oczyszczalni ścieków w Mogilnie. Dotyczy to jednak tylko nielicznych osób mieszkających w bliskim sąsiedztwie budynku oczyszczalni i związane jest z etapem prac budowlanych. Jest to inwestycja niezbędna, ze względu na ochronę wód w gminie Mogilno. Dotychczas funkcjonujące otwarte komory fermentacyjne (OKF), przez które 58 dochodziło do dużej emisji niezorganizowanych odorów, z racji realizacji planowanego przedsięwzięcia zostaną zneutralizowane. Projekt zakłada kompletną likwidację jednej z tych komór, druga zaś będzie przeznaczona wyłącznie do sytuacji awaryjnych. Podstawową zasadą ograniczającą rozprzestrzenianie się gazów cieplarnianych w procesach oczyszczania ścieków, w szczególności metanu powstającego w procesach beztlenowej fermentacji ścieków, jest jego energetyczne wykorzystanie. W oczyszczalni ścieków w Mogilnie biogaz powstający w planowanej w ramach przedsięwzięcia zamkniętej komorze fermentacyjnej (ZKF) będzie spalany w planowanej kotłowni i agregacie kogeneracyjnym z wytworzeniem energii cieplnej i elektrycznej, wykorzystywanej na potrzeby zakładu. Dostawa energii cieplnej do budynków oczyszczalni będzie odbywać się z planowanych źródeł ciepła małych mocy w postaci kotłowni gazowej i kogeneratu. Zastosowane źródła energetyczne będą charakteryzować się wysoką sprawnością cieplną i stosunkowo niską emisją gazów cieplarnianych do powietrza. Zaznacza się, że działania ograniczające emisję, sposoby efektywnego wytwarzania oraz wykorzystania energii mają wpływ na minimalizację oddziaływań na zmiany klimatu. Przedsięwzięcie zlokalizowano na terenie korzystnym z uwagi na minimalne ryzyko możliwości występowania zdarzeń ekstremalnych związanych z klimatem, w szczególności poza obszarami zagrożenia powodziowego. Rozwój systemu ścieżek rowerowych i infrastruktury rowerowej odbywać się będzie przede wszystkim wzdłuż istniejących ciągów drogowych i pieszych, tak więc ich budowa nie będzie wpływać negatywnie na żaden element środowiska, poza krótkotrwałymi uciążliwościami związanymi z samą realizacją inwestycji. Zwiększenie ilości ścieżek rowerowych, a więc możliwości poruszania się rowerem zamiast samochodem i połączenie ich w dobrze funkcjonującą sieć wpłynie na zmniejszenie ilości pojazdów poruszających się po Gminie Mogilno, w szczególności po terenie miasta Mogilno, a co za tym idzie na zmniejszenie uciążliwości na środowisko powodowane przez te pojazdy – zmniejszy się ilość emitowanych zanieczyszczeń (CO2, NOX, pyłów, B(a)P, metali ciężkich i innych) emitowanych do powietrza oraz poprawi się jakość klimatu akustycznego. Można przewidzieć, iż pozytywny wpływ ww. działań związanych z komunikacją będzie stopniowy, w miarę budowy i rozwoju poszczególnych elementów oraz chęci mieszkańców miasta do zmian swoich przyzwyczajeń, ale będzie on długotrwały i stały. 59 Należy podkreślić, że nie tylko ze względu na emisję CO2, pyłu zawieszonego PM10 i NOX, ale również innych zanieczyszczeń, a także hałasu stale powinny być prowadzone działania zmierzające do ograniczania roli transportu indywidualnego poprzez wpływanie na zmianę zachowań transportowych mieszkańców gminy. Transport indywidualny jest najmniej efektywnym z punktu widzenia zajęcia terenu i emisji zanieczyszczeń przypadających na jednego pasażera środkiem transportu. Zawsze niezbędne ze względów ekologicznych i zdrowotnych jest promowanie transportu pieszego i rowerowego oraz komunikacji zbiorowej. Rower oraz transport pieszy są środkami konkurencyjnymi dla samochodu, zwłaszcza na krótkich dystansach. Ocenia się, że na terenie europejskiego miasta ponad 50% podróży samochodem odbywa się na trasie nie przekraczającej 6 km i mogłaby być częściowo lub całkowicie zastąpiona przez wspomniane ekologiczne środki transportu. Popularność transportu rowerowego w dużej mierze zależy od warunków środowiska naturalnego miasta, takich jak: klimat czy ukształtowanie terenu oraz od czynników społeczno-kulturowych. Niezależnie jednak od specyfiki danego kraju, działania polegające na tworzeniu wydzielonych sieci dróg rowerowych i szlaków pieszych, miejsc parkingowych, wprowadzaniu ograniczeń prędkości pojazdów silnikowych, integrowaniu transportu rowerowego i pieszego z transportem publicznym przyczyniają się do zwiększenia udziału niezmotoryzowanych środków transportu w strukturze podróży na terenie miast. Planowane w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej działania nie są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U.2010.213.1397) zmienionego Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. (Dz.U. 2013. 817). Żadne z tych działań nie będzie również realizowane na obszarach chronionych, w tym na obszarze Natura 2000. Realizacja zadań przewidzianych w Planie nie spowoduje pogorszenia stanu wód i nie będzie miała negatywnego wpływu na osiągnięcie celów środowiskowych jednolitych części wód, określonych w Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry (M.P. 2011, Nr 40 poz. 451). Podsumowując, zaproponowane w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej działania będą miały bardzo pozytywny wpływ na jakość powietrza w gminie Mogilno, gdyż przewiduje się, 60 że ich wdrożenie spowoduje zmniejszenie emisji niebezpiecznych związków powstających podczas spalania paliw stałych w kotłowniach indywidualnych, jak i zakładowych oraz spalania paliw w silnikach samochodowych takich jak: dwutlenku węgla, pyłów zawieszonych PM10, PM2,5 wraz z metalami ciężkimi, dwutlenku siarki, benzo(a)pirenu, tlenków azotu. Realizowane działania przyczynia się również do zmniejszenia zużycia energii oraz zużycia nieodnawialnych zasobów środowiska. Zmniejszenie ilości emitowanych do powietrza substancji wpłynie pozytywnie na zdrowie mieszkańców gminy Mogilno. Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza wpłynie na zmniejszenie się ilości zachorowań układu oddechowego i krwionośnego. Szczególnie pozytywny wpływ zmniejszenia zanieczyszczeń w powietrzu będą odczuwać dzieci (rozwój ich płuc nie będzie poddawany presji zanieczyszczonego powietrza) oraz ludzie starsi, szczególnie mających problemy z układem oddechowym (astma, zapalenie płuc). Zmniejszenie ilości emitowanych do powietrza substancji spowoduje obniżenie depozycji mokrej i suchej zanieczyszczeń, co z kolei będzie miało pozytywny wpływ na zmniejszenie zanieczyszczeń gruntów oraz wód powierzchniowych, a także na zieleń. Zmiana sposobu ogrzewania czy termomodernizacje budynków często wiążą się również z remontami i odnowieniem zasobów mieszkaniowych, tak więc istnieje szansa podwyższenia standardu życiowego mieszkańców gminy Mogilno. Ponadto działania prowadzące do zmniejszenia natężenia ruchu na lokalnych drogach spowodują, iż emisja hałasu ulegnie obniżeniu, co również poprawi komfort życia ludzi. Działania te będą odczuwalne już w krótkim terminie po realizacji, ale ich oddziaływanie będzie również długoterminowe, gdyż przewiduje wieloletnią trwałość wprowadzonych zmian. Wszystkie działania będą miały pozytywne oddziaływanie bezpośrednie poprzez czystsze powietrze (spadek stężeń różnorodnych zanieczyszczeń) na środowisko przyrodnicze w mieście, w tym na obszary chronione. Zmniejszenie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu wpłynie pozytywnie na rozwój flory, poprzez lepsze warunki do jej rozwoju. 61 Spadek emisji dwutlenku węgla, gazu cieplarnianego, w pewnym stopniu przyczyni się do zmniejszenia efektu cieplarnianego i zmian klimatycznych. Ponadto spadek emisji tlenków azotu i tlenków węgla spowoduje zmniejszenie możliwości tworzenia się ozonu przyziemnego (tzw. „złego” ozonu, którego tlenki węgla i azotu są prekursorami), co z kolei zmniejszy smog fotochemiczny w mieście wpływając pozytywnie na zdrowie ludzi oraz na florę i faunę. Ze względu na rozłożenie w czasie oraz w przestrzeni proponowanych działań nie nastąpi skumulowanie ich negatywnego (spowodowanego pracami budowlanymi) oddziaływania. Natomiast skumulowane pozytywne oddziaływanie będzie można uzyskać po wdrożeniu wszystkich działań i będzie ono przede wszystkim polegać na obniżeniu stężeń CO2 i innych zanieczyszczeń, w tym pyłu zawieszonego PM10 i B(a)P, obniżeniu energochłonności w różnych dziedzinach gospodarki gminy. Działania te spowodują również wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Wszystkie działania zrealizowane w ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej przyczynią się do realizacji zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej, podjętych poprzez ratyfikowanie pakietu energetyczno-klimatycznego. 5 Przewidywane środki mające na celu zapobieganie, redukcję i kompensację znaczących niekorzystnych oddziaływań na środowisko wynikających z realizacji Planu Kompensację przyrodniczą należy stosować wówczas, gdy w wyniku realizacji jakiejś inwestycji może nastąpić szkoda w środowisku, w sposób szczególny dotyczy to ewentualnych szkód wyrządzonych na obszarach chronionych Natura 2000. W przypadku działań zaproponowanych w projekcie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, które nie będą prowadzone na terenach cennych przyrodniczo i poza terenami obszarów chronionych, nie ma przesłanek do proponowania działań kompensacyjnych. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej spełnia standardy zrównoważonego rozwoju, zatem podstawowe środki łagodzące polegać powinny na przekonaniu społeczeństwa, co do 62 konieczności realizacji działań i pokazaniu korzyści, jakie dla społeczeństwa wynikną z realizacji Planu. W sensie przedmiotowym szczególne znaczenie ma stałe analizowanie możliwości pojawienia się nieplanowanych zagrożeń dla grup społecznych, lokalnych, przyrody i krajobrazu w wyniku uszczegóławiania zadań. Jednak działania realizowane w znacznie zmienionym antropogenicznie obszarze, a przede wszystkim w istniejących budynkach nie spowodują szkód w środowisku. Rezultatem realizacji działań zaproponowanych w Planie mogą być ograniczone czasowo i przestrzennie uciążliwości związane z przeprowadzanymi remontami i termomodernizacjami budynków lub inwestycjami polegającymi na modernizowaniu/budowie sieci ciepłowniczej i gazowej. W takim wypadku działania mające na celu zapobieganie lub ograniczanie oddziaływań na warunki życia i zdrowie ludzi oraz środowisko będą polegać na: • wcześniejszym informowaniu ludności o zamierzonych pracach, • zakładaniu siatek ochronnych na elewacje remontowanych budynków, przeciwdziałających pyleniu i śmieceniu, • wykonywaniu prac uciążliwych ze względu na hałas tylko w godzinach dziennych, • wycince drzew w okresie zimowym, nie kolidującym z okresem lęgowym ptaków, • inwentaryzacji budynków pod kątem występowania chronionych gatunków (ptaki, nietoperze); w razie stwierdzenia występowania gatunków chronionych należy dostosować terminy i sposób wykonania prac do okresów lęgowych ptaków; prace powinny być prowadzone poza okresem lęgowym ptaków, tj. poza okresem od 15 kwietnia do 15 sierpnia, a po przeprowadzeniu prac lub w ich trakcie należy instalować budki lęgowe, jako działanie kompensujące utratę siedlisk ptaków wskutek zalepienia szczelin w elewacji budynku lub zamontowaniu kratek na otworach wentylacyjnych stropodachu; • kompensacyjnych nasadzeniach zieleni i rewitalizacji zieleni miejskiej po zakończeniu prac, • osłanianiu drzew/korzeni, aby zapobiec uszkodzeniom, • odpowiednim oznaczaniu reorganizacji ruchu, • prawidłowej, zgodniej z ustawą o odpadach, gospodarce odpadami, 63 • posadzeniu zieleni izolacyjnej wokół oczyszczalni ścieków, • monitorowaniu postępów wdrażania Planu. Fundamentalne znaczenie ma edukacja dotycząca uzgodnień lokalizacyjnych z poszanowaniem wszystkich stron, a przede wszystkim głównych celów społecznych i ekologicznych. Równie ważna jest nieustająca kampania informacyjna promująca proekologiczne systemy ogrzewania, ze szczególnym naciskiem położonym na korzyści dla zdrowia ludności. Edukacja powinna być również ukierunkowana na oszczędności w systemie ogrzewania. W Planie zawarto również działania związane z komunikacją, która ma istotny wpływ na jakość powietrza. Należy zatem promować ograniczone użytkowanie samochodu na rzecz bardziej przyjaznych środowisku sposobów przemieszczania się. Argumentami szczególnie nośnymi w obu przypadkach jest fizyczne i psychiczne zdrowie ludzi, a także zachowanie ładu przestrzennego i zasobów przyrodniczych i kulturowych. 6 Napotkane trudności i luki w wiedzy Plan Gospodarki Niskoemisyjnej odnosi się do szerokiego spectrum zagadnień. Inaczej niż w przypadku oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć nie ma tu możliwości odniesienia się do konkretnych rozwiązań technicznych. Poziom szczegółowości Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest ściśle powiązany z poziomem szczegółowości przedmiotowego Programu. Możliwe jest zastosowanie jedynie metody opisowej (jakościowej), co związane jest z poziomem szczegółowości Planu Gospodarki Niskoemisyjnej - nie ma możliwości odniesienia się do konkretnych parametrów dotyczących poszczególnych planowanych inwestycji, co uniemożliwia zastosowanie bardziej precyzyjnej metodyki (ilościowej), jednorodnej dla wszystkich planowanych przedsięwzięć. Dane techniczne opisujące planowane przedsięwzięcia prezentują bardzo zróżnicowany poziom szczegółowości – od projektów technicznych po koncepcje. Z uwagi na skomplikowany i długotrwały proces inwestycyjny nie jest możliwe dokładne określenie czasu rozpoczęcia i zakończenia prac budowlanych przy realizacji poszczególnych 64 przedsięwzięć, co również uniemożliwia oszacowanie oddziaływań skumulowanych i zastosowania modeli do obliczenia oddziaływań w sytuacji najbardziej niekorzystnej. 7 Monitoring Program w całym okresie realizacji będzie wdrażany przez Operatora Planu (Urząd Miejski lub inny podmiot wyłoniony w drodze przetargu). Przewiduje się możliwość optymalizacji ilości wymienionych źródeł i czasu realizacji całego Planu w oparciu o monitoring realizacji i potrzeb. Po wdrożeniu Planu co 3-4 lata należy opracować raport dokumentujący realizację Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mogilno i jego efektów. Proponuje się, aby raport zawierał: • Ilość wymienionych urządzeń grzewczych w danym roku wraz z podaniem zastosowanej technologii, • Analizę parametrów pracy kotłów i pieców oraz spalanych paliw w gospodarstwach domowych uczestniczących w Planie • Łączny efekt ekologiczny wynikający z modernizacji urządzeń grzewczych, • Analizę wyników jakości powietrza uzyskanych ze stacji pomiarowej w mieście Mogilno, • Wnioski i zalecenia do realizacji Planu w kolejnych latach. Monitoring efektu wdrożenia działań jest istotną kwestią, gdyż dzięki niemu w razie konieczności będzie można efektywniej korygować kierunek postępowania. Warto w tym celu wykorzystać również wiedzę i doświadczenie służb kominiarskich. Przewiduje się, że działania będą finansowane ze środków zewnętrznych i z budżetu miasta. Ze względu na znaczące koszty realizacji wielu zadań, konieczne jest pozyskanie finansowania zewnętrznego. Środki są dostępne w postaci krajowych i europejskich funduszy, oraz środków międzynarodowych, w formie preferencyjnych kredytów i bezzwrotnych pożyczek i dotacji. W ramach ewaluacji działań za monitoring realizacji planu odpowiada jednostka koordynująca. Monitoring działań będzie polegał na zbieraniu informacji o postępach w realizacji zadań oraz ich efektach. 65 Efektem ewaluacji będzie ocena, czy działania są w rzeczywistości na tyle skuteczne na ile zakładano. Jeżeli działania nie będą przynosiły zakładanych rezultatów konieczna będzie aktualizacja Planu Działań. W poniższej tabeli przedstawiono wskaźniki opisujące gospodarkę niskoemisyjną na terenie gminy, które można wykorzystać w celu oceny, czy działania podejmowane przez Gminę przynoszą oczekiwane rezultaty. Tabela 19 Wskaźniki monitoringu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Lp. 1. 2. Wskaźnik Jakość powietrza Monitoring zmian w mieszkalnictwie 3. Monitoring zmian w budynkach użyteczności publicznej 4. Poziom redukcji emisji CO2 w stosunku do roku bazowego 5. Transport publiczny Wymiar wskaźnika Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Pył zawieszony PM10 Pył zawieszony PM2,5 Benzen Tlenek węgla Ozon Arsen Kadm Nikiel Ołów Benzo(a)piren Dwutlenek siarki (ochrona roślin) Tlenki azotu (ochrona roślin) Ozon (ochrona roślin) Całkowite zużycie energii w gospodarstwach domowych w Mogilnie [MWh] Całkowite zużycie gazu w Gminie Mogilno 3 [m ] Liczba przyłączy gazowych ogółem Całkowite zużycie źródeł energii cieplnej innych niż gaz [t] 3 Całkowite zużycie gazu [m ] Emisja CO2 w roku bazowym [Mg CO2] Wymagany poziom redukcji emisji do 2020 r. Długość ścieżek rowerowych Długość linii komunikacji publicznej Stan wyjściowy za 2014 r. 1 1 3b 3a 3b 1 3a 1 1 1 1 3b R1 R1 R3a 32 115,17 14559,29 1392 352 - węgiel 21,5 - olej 188828 206 900,99 41380,198 8 km 10 km 8 Streszczenie w języku niespecjalistycznym 8.1 Przedmiot Prognozy Przedmiotem prognozy jest określenie potencjalnych skutków dla środowiska, jakie mogą wystąpić po wejściu w życie zapisów Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno, 66 jak również sformułowanie zaleceń o charakterze przeciwdziałania lub minimalizacji dla wszelkich jego negatywnych oddziaływań. 8.2 Cele Planu Głównym celem Planu Gospodarki Niskoemisyjnej jest zwrócenie uwagi na problem, jakim jest niska emisja i jej wpływ na środowisko przyrodnicze na terenie Gminy Mogilno. Cel strategiczny: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego na trenie Gminy Mogilno Cele szczegółowe: Cel szczegółowy 1: Redukcja emisji CO2 o 1,9 % w 2020 r. w stosunku do emisji z roku 2014 Wskaźnik redukcji CO2: 618 Mg/rok Działanie 1: Wymiana źródeł ciepła na bardziej przyjazne środowisku Działanie 2: Wymiana oświetlenia ulicznego na oświetlenie energooszczędne Działanie 3: Rozwój transportu rowerowego i publicznego Cel szczegółowy 2: Wzrost udziału energii ze źródeł odnawialnych do 0,1 % w 2020 r. w bilansie energetycznym Wskaźnik zwiększania udziału mocy z OZE: 163 MWh/rok Działanie 1: Zwiększenie liczby gospodarstw domowych wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE) Działanie 2: Instalacja odnawialnych źródeł energii w budynkach gminnych Cel szczegółowy 3: Redukcja zużycia energii finalnej do 2020 r. o 2 % Wskaźnik redukcji zużycia energii finalnej: 2524 MWh/rok Działanie 1: Termomodernizacja budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej na terenie gminy 67 Działanie 2: Zmiana oświetlenia na energooszczędne w urzędach i budynkach użyteczności publicznej Działanie 3: Stosowanie energooszczędnych źródeł światła w oświetleniu ulicznym Cel szczegółowy 4: Budowa świadomości energetycznej mieszkańców poprzez przygotowanie i aktualizacje dokumentów oraz wprowadzenie stałych działań informacyjno-organizacyjnych. Działanie 1: Przygotowanie podstaw do planowania i wydatkowania środków finansowych wpływających na bezpieczeństwo energetyczne i ograniczenie niskiej emisji (aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz aktualizacja PGN) w gminie oraz wdrożenie zasad zielonych zamówień publicznych. Działanie 2: Prowadzenie dialogu z mieszkańcami na temat realizacji działań wpływających na ograniczenie niskiej emisji i efektywność energetyczną w gminie. 8.3 Działania i propozycje zawarte w Planie W Planie Gospodarki Niskoemisyjnej wszystkie cele posiadają jeden wspólny mianownik – przyczynić się do osiągnięcia celów Unii Europejskiej określonych w pakiecie klimatycznoenergetycznym do roku 2020, tj.: • redukcji emisji gazów cieplarnianych, • zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, • redukcji zużycia energii końcowej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej, a także do poprawy jakości powietrza na obszarach, na których odnotowano przekroczenia jakości poziomów dopuszczalnych stężeń w powietrzu i realizowane są Plany ochrony powietrza oraz plany działań krótkoterminowych. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno zawiera działania w zakresie: • wymiany oświetlenia ulicznego na obszarze gminy Mogilno na energooszczędne, • montażu instalacji OZE na budynkach mieszkalnych oraz budynkach użyteczności publicznej, • termomodernizacji budynków użyteczności publicznej i budynków prywatnych, • wymiany źródeł ciepła na niskoemisyjne w budynkach użyteczności publicznej i budynkach prywatnych, 68 • rozbudowy infrastruktury rowerowej, • promocji rozbudowy sieci transportu publicznego, • edukacji ekologicznej mieszkańców gminy. Dla planowanych przedsięwzięć, po przeprowadzeniu szczegółowej analizy zagrożeń wynikających z istnienia przedsięwzięcia, wykorzystywania zasobów środowiska i emisji zanieczyszczeń, nie przewiduje się znaczących ani potencjalnych oddziaływań na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko. 8.4 Powiązania Planu z innymi dokumentami strategicznymi W Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno nie stwierdzono rozbieżności celów z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym (w tym: dokumenty i dyrektywy Unii Europejskiej, Polityka Ekologiczna Państwa, Narodowy Plan Rozwoju). Plan Gospodarki Niskoemisyjnej jest powiązany ze strategicznymi dokumentami dla województwa kujawsko-pomorskiego: • Program Ochrony Środowiska z Planem Gospodarki Odpadami Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2011-2014 z perspektywą na lata 2015-2018 • Program ochrony powietrza dla strefy kujawsko-pomorskiej ze względu na przekroczenie poziomów dopuszczalnych dla pyłu PM10 i benzenu oraz poziomu docelowego dla arsenu • Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Dla Powiatu Mogileńskiego na lata 20122015 z perspektywą na lata 2016-2019, • Program Ochrony Środowiska dla Gminy Mogilno na lata 2013-2016 z perspektywą na lata 2017-2020. 8.5 Oddziaływanie na środowisko Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno nie zawiera żadnego zadania, które stanowiłoby bezpośrednie zagrożenia dla stanu środowiska naturalnego. Wykonanie założeń Planu służy osiągnięciu celów społecznych lub gospodarczych. Realizacja części zadań wiąże się z ingerencją tylko w pewne elementy środowiska (najczęściej w chwili przeprowadzania inwestycji). 69 Oddziaływanie na środowisko ewentualnych inwestycji będzie minimalne. Ponadto prawidłowy projekt, uwzględniający potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy, jaki i w fazie eksploatacji inwestycji pozwoli znacząco ograniczyć te oddziaływania. Przeprowadzona analiza i ocena wszystkich założonych kierunków działań w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej pozwala na stwierdzenie, że realizacja zakładanych w dokumencie zadań przyczyni się do poprawy jakości środowiska, zachowania różnorodności biologicznej oraz zachowania dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, a także wpłynie pozytywnie na ograniczanie zużywania zasobów środowiskowych. Z punktu widzenia realizacji projektowanego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej, propozycje i działania w nim zawarte są neutralne lub pozytywne dla istniejących problemów ochrony środowiska, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2013 poz. 627). 8.6 Ograniczenie negatywnych skutków na środowisko Podejmowane działania zawarte w Planie nie przewidują negatywnych skutków dla środowiska. Są to przede wszystkim zadania inwestycyjne, które będą wpływać środowisko głównie na etapie ich realizacji, powodując przejściowe uciążliwości. W trakcie prowadzenia prac budowlanych należy zwrócić szczególną uwagę na: • prowadzenie prawidłowej gospodarki odpadami, • zabezpieczenie powierzchni ziemi i środowiska gruntowo-wodnego przed zanieczyszczeniem, • prowadzenie prac na budynkach zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa chroniącymi ptaki w budynkach, • prowadzenie prac budowlanych w porze dziennej, • wykorzystywanie do budowy tylko pojazdów i sprzętów działających sprawnie, • ograniczenie ingerencji w środowisko tylko do powierzchni przeznaczonej do zagospodarowania. Na etapie eksploatacji nie będzie istotnych negatywnych oddziaływań na środowisko, wymagających szczególnych rozwiązań. 70 Większość proponowanych przedsięwzięć ma pozytywny wpływ na środowisko, więc proponowanie rozwiązań alternatywnych jest bezzasadne. 8.7 Prawdopodobieństwo wystąpienia oddziaływań skumulowanych lub transgranicznych Zgodnie z wymogami Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym z dnia 25 lutego 1991 roku oraz z Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 16 kwietnia 2004 r. obowiązkiem inwestora jest określenie czy planowane przedsięwzięcie ma możliwość transgranicznego oddziaływania na środowisko. Specjalnej analizie powinny podlegać inwestycje zlokalizowane blisko granic państwa, a także te realizowane dalej, ale ze względu na rozmiar przedsięwzięcia mogące powodować znaczące emisje lub zmiany w środowisku. Gmina Mogilno nie leży w obszarze przygranicznym, a realizacja Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Mogilno nie powoduje żadnych konsekwencji dla ewentualnych skutków środowiskowych, których charakter mógłby posiadać znaczenie transgraniczne. Skala przedsięwzięć zaproponowanych do realizacji w ramach Planu ma charakter lokalny i ewentualne negatywne oddziaływanie tych przedsięwzięć również będzie miało zasięg lokalny. Na etapie prognozy stwierdzono, że realizacja Planu nie wskazuje możliwości negatywnego transgranicznego oddziaływania na środowisko, mogącego objąć terytorium innych państw. 71 9 Literatura i materiały źródłowe A practical guide to the strategic environmental assessment directive. Practical guidance on applying European Directive 2001/42/EC “on the assessment of the effects of certain plans and programmes on the environment”. Office of the Deputy Prime Minister, London, 2005; Kondracki J. Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa 1998; Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Mogilno, Mogilno 2015; Therivel R. Strategic Environmental Assessment In Action, Earthscan, London 2004; http://mjwp.gios.gov.pl/ stat.gov.pl/bdl www.wios.bydgoszcz.pl/ 72
