Projekty badawcze NCN, NPRH, stypendia Ministra NiSW dla
Transkrypt
Projekty badawcze NCN, NPRH, stypendia Ministra NiSW dla
Spotkanie informacyjne Biura Nauki UŁ Projekty badawcze Narodowego Centrum Nauki, Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, stypendia Ministra NiSW dla wybitnych młodych naukowców oraz stypendia START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej www.cru.uni.lodz.pl www.biuronauki.uni.lodz.pl www.cru.uni.lodz.pl Konkursy Narodowego Centrum Nauki SPRAWY DOTYCZĄCE WSZYSTKICH PROJEKTÓW Do konkursów organizowanych przez NCN mogą być zgłaszane projekty badawcze obejmujące badania podstawowe W rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki z 30 kwietnia 2010 r. badania podstawowe - oryginalne prace badawcze, eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie praktyczne zastosowanie lub użytkowanie. www.cru.uni.lodz.pl Wnioski w oczywisty sposób aplikacyjne, nie mogą być finansowane przez NCN. „Praktyczna przydatność” wyników badań wcale nie musi dyskwalifikować ich „podstawowości”. Wnioski nie są odrzucane z tego powodu, że wyniki proponowanych badań mogą stanowić punkt wyjścia do badań stosowanych i których wnioskodawcy nie ukrywają motywacji wykorzystania możliwości ich kontynuacji w postaci wdrożenia w praktyce gospodarczej i społecznej. www.cru.uni.lodz.pl NCN przyjęło za podstawę procesu kwalifikacji i oceny projektów badawczych podział na 25 paneli dziedzinowych tematycznie pokrywających cały obszar badań naukowych w trzech głównych działach: HS - Nauki Humanistyczne, Społeczne i o Sztuce - 6 paneli ST - Nauki Ścisłe i Techniczne - 10 paneli NZ - Nauki o Życiu - 9 paneli www.cru.uni.lodz.pl PRELUDIUM - Konkurs na projekty badawcze, realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową nieposiadające stopnia naukowego doktora Wnioski mogą składać: pracownicy jednostki naukowej (status wnioskodawcy – jednostka naukowa) doktoranci, jako osoby fizyczne (status wnioskodawcy – osoba fizyczna) • • www.cru.uni.lodz.pl Pracownik lub doktorant jest kierownikiem projektu i beneficjentem środków finansowych na realizację projektu W projekcie uczestniczy promotor/opiekun naukowy (nie uczestniczy w kosztach projektu) • Może uczestniczyć również jedna osoba do prac pomocniczych • Maksymalnie 3 osoby • Brak możliwości przyznawania stypendiów. PRELUDIUM c.d. Wysokość finansowania nie może przekraczać: 50 tys. zł dla projektów, których okres realizacji wynosi 12 miesięcy; 100 tys. zł dla projektów, których okres realizacji wynosi 24 miesiące; 150 tys. zł dla projektów, których okres realizacji wynosi 36 miesięcy. Nie wymaga się otwartego przewodu doktorskiego. Projekt może obejmować realizację tylko jednego fragmentu rozprawy, ale może też obejmować jej większą część. Projekt nie musi zakończyć się przygotowaniem rozprawy doktorskiej. Doktoranci mogą realizować projekt w okresie odbywania studiów doktoranckich i po ich zakończeniu, ale po uzyskaniu odpowiedniej zgody. www.cru.uni.lodz.pl Konkurs ETIUDA na stypendia doktorskie. • Konkurs skierowany jest do osób rozpoczynających karierę naukową, nieposiadających stopnia naukowego doktora, które wykazują się sukcesami w dotychczasowej działalności naukowej i mają wszczęty przewód doktorski w polskiej jednostce naukowej lub będą miały wszczęty przewód do 30 czerwca w roku składania wniosku. • Do konkursu mogą być zgłaszane wnioski o finansowanie stypendiów doktorskich, jeżeli badania prowadzone w ramach przygotowywanej rozprawy doktorskiej obejmują badania podstawowe. • Do konkursu mogą być zgłoszone tylko te wnioski, w których wnioskodawca planuje staż trwający od 3 do 6 miesięcy w wybranym przez niego zagranicznym ośrodku naukowym. • Stypendium naukowe przyznawane jest na okres przygotowania rozprawy doktorskiej, nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 12 miesięcy. www.cru.uni.lodz.pl • Osoba, której przyznano stypendium doktorskie zobowiązuje się do uzyskania stopnia naukowego doktora w terminie do 12 miesięcy po zakończeniu pobierania stypendium naukowego i nie wcześniej niż 6 miesięcy od czasu rozpoczęcia jego pobierania. SONATA – Konkurs na projekty badawcze, realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową posiadające stopień naukowy doktora • Adresatami konkursu są osoby rozpoczynające karierę naukową, które uzyskały stopień naukowy doktora nie wcześniej niż 5 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem Poza kierownikiem projektu, wśród osób realizujących projekt, może być przewidziany jeden pracownik naukowy posiadający stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł naukowy, pod warunkiem, że nie jest on zatrudniony w podmiocie, w którym realizowany będzie projekt. Do konkursu kwalifikowane są projekty, których okres realizacji jest nie krótszy niż 12 miesięcy i nie przekracza 36 miesięcy. • Wysokość finansowania – nie ma ograniczeń. www.cru.uni.lodz.pl Konkurs FUGA na krajowe staże po uzyskaniu stopnia naukowego doktora • Adresatami konkursu są osoby rozpoczynające karierę naukową, które uzyskały stopień naukowy doktora nie wcześniej niż 5 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem • Do konkursu kwalifikowane są wnioski o finansowanie stażu podoktorskiego, którego czas trwania nie będzie krótszy niż 12 miesięcy i nie przekroczy 36 miesięcy. • Wnioskodawca jest zobowiązany do wskazania opiekuna naukowego w jednostce naukowej, w której planuje realizować staż podoktorski oraz do przedstawienia oświadczenia tej jednostki o wyrażeniu zgody na staż wnioskodawcy. • Opiekunem naukowym stażysty może być osoba posiadająca co najmniej stopień naukowy doktora, która nie była promotorem lub promotorem pomocniczym pracy doktorskiej wnioskodawcy. • Beneficjentem środków finansowych przeznaczonych podoktorskiego nie może być opiekun naukowy stażysty. www.cru.uni.lodz.pl na realizację stażu FUGA cd. • Do konkursu kwalifikowane są tylko te wnioski, w których jednostka naukowa będąca miejscem planowanego stażu podoktorskiego, spełnia wszystkie poniższe warunki: 1. znajduje się w innym województwie niż to, w którym wnioskodawca ukończył lub odbywa studia trzeciego stopnia (studia doktoranckie); 2. nie jest zlokalizowana w województwie, w którym znajduje się ośrodek akademicki, w którym wnioskodawca uzyskał lub uzyska stopień naukowy doktora; 3. nie jest zlokalizowana w województwie, w którym wnioskodawca był zatrudniony w okresie dwóch lat przed datą wystąpienia z wnioskiem lub faktycznie wykonuje pracę na podstawie umowy o pracę lub umowy o charakterze cywilno-prawnym. • Jednostka naukowa, wskazana jako miejsce stażu podoktorskiego wnioskodawcy, zobowiązana jest do zatrudnienia wnioskodawcy na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. • Rada Narodowego Centrum Nauki ustala wysokość środków finansowych przeznaczonych na finansowanie staży podoktorskich w kwocie nieprzekraczającej 25 mln zł. www.cru.uni.lodz.pl Konkurs SONATA BIS na projekty badawcze, mające na celu powołanie nowego zespołu naukowego, realizowane przez osoby posiadające stopień naukowy lub tytuł naukowy, które uzyskały stopień naukowy doktora w okresie od 2 do 12 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem • Do konkursu kwalifikowane są te projekty badawcze, których okres realizacji trwa 36 miesięcy lub 48 miesięcy lub 60 miesięcy. • Wnioskowana wysokość finansowania nie może być większa niż 2 mln zł na cały okres 60 miesięcy, przy czym w przypadku: a) projektów trwających 36 miesięcy, nie może przekraczać kwoty 1 mln 200 tys. zł b) projektów trwających 48 miesięcy, nie może przekraczać kwoty 1 mln 600 tys. zł • Poza kierownikiem projektu wśród osób realizujących projekt, przez cały okres trwania projektu, nie może być osób posiadających stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł naukowy, z wyłączeniem osób realizujących projekt, które stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł naukowy uzyskają w trakcie realizacji projektu. www.cru.uni.lodz.pl SONATA BIS cd. Przez „powołanie nowego zespołu naukowego” należy rozumieć powołanie – przez kierownika projektu – zespołu, prowadzącego nowatorskie badania naukowe o charakterze podstawowym, złożonego z osób nieposiadających stopnia naukowego doktora habilitowanego lub tytułu naukowego, w tym nowo zatrudnionych, które dotychczas nie współpracowały ze sobą – jako odrębny zespół – przy realizacji projektów badawczych, finansowanych w drodze konkursu. www.cru.uni.lodz.pl Konkurs OPUS na finansowanie projektów badawczych, w tym finansowanie zakupu lub wytworzenia aparatury naukowobadawczej niezbędnej do realizacji tych projektów Na te projekty Narodowe Centrum Nauki przeznaczyło w ostatnim konkursie 180 mln zł Okres trwania od 12 miesięcy do 36 miesięcy Realizować projekt mogą osoby indywidualne lub zespoły badawcze Wysokość finansowania – nie ma ograniczeń. W tym typie konkursu mogą być zaplanowane stypendia naukowe dla wykonawców. www.cru.uni.lodz.pl Konkurs MAESTRO na projekty badawcze dla doświadczonych naukowców mające na celu realizację pionierskich badań naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju nauki, wykraczających poza dotychczasowy stan wiedzy, i których efektem mogą być odkrycia naukowe • Do konkursu kwalifikowane są te projekty badawcze, których okres realizacji trwa 36 miesięcy lub 48 miesięcy lub 60 miesięcy. • Wnioskowana wysokość finansowania na cały okres realizacji projektu musi mieścić się w przedziale od 1 do 4 mln zł. • W ostatnim konkursie NCN na te projekty przeznaczył kwotę 70 mln zł • Kierownikiem projektu musi być doświadczony naukowiec, który spełnia kryteria określone przez NCN dla tego konkursu, dotyczące m.in. publikacji, realizacji projektów oraz zdobytych nagród. www.cru.uni.lodz.pl Konkurs SYMFONIA na międzydziedzinowe projekty badawcze realizowane przez wybitnych naukowców, których badania wyróżniają się najwyższą jakością, odważnym przekraczaniem granic pomiędzy różnymi dziedzinami nauki, przyczyniając się do tworzenia nowych wartości i otwierania nowych perspektyw w nauce www.cru.uni.lodz.pl • W ramach konkursu rozpatrywane będą wnioski, które mają na celu realizację międzydziedzinowych badań podstawowych prowadzonych przez współpracujące ze sobą zespoły i indywidualnych partnerów, które integrują informacje, dane, metody, techniki i narzędzia badawcze, perspektywy, idee oraz teorie z dwóch lub więcej obszarów nauki w tym takie, które służą rozwiązywaniu istotnych problemów naukowych w jednym obszarze z wykorzystaniem metodologii i doświadczeń innego obszaru. • W konkursie preferowane będą projekty badawcze mające na celu postęp w więcej niż jednym obszarze, a nie jedynie wykorzystanie osiągnięć jednej dziedziny nauki do rozwoju innych dziedzin. • Wnioskowana wysokość finansowania na cały okres realizacji projektu musi mieścić się w przedziale od 2 do 7 mln zł. • Okres realizacji to 36, 48 lub 60 miesięcy. • W obecnie ogłoszonym konkursie SYMFONIA na realizację projektów przeznaczono kwotę 30 mln zł. Projekt naukowy, co to takiego? Projekt jest zaplanowanym przedsięwzięciem, które ma wskazany cel badawczy, zaplanowane efekty oraz precyzyjnie określone metody, harmonogram i hipotezy badawcze. www.cru.uni.lodz.pl Wniosek - jak pisać? (Próba odpowiedzi na pytania) Jakie założenia metodologiczne przyjmuję? Jaki jest cel moich badań? Co jest przedmiotem moich badań? Co do tej pory wiadomo o problemie badawczym, który chcę podjąć? Jakich środków potrzebuję, aby zrealizować zakładany cel? (z prezentacji dra Emanuela Kulczyckiego z UAM) www.cru.uni.lodz.pl Wniosek piszemy tak, aby: Przekonać ekspertów i w dalszej kolejności recenzentów, że pomysł na badania jest dobry, Przekonać, że projekt jest dobrze napisany i zaplanowany, Przekonać, że warto sfinansować nasze badania. Wniosek jest naszą wizytówką! (z prezentacji dra Emanuela Kulczyckiego z UAM) www.cru.uni.lodz.pl KOSZTORYS Koszty realizacji projektu ogółem = koszty bezpośrednie + koszty pośrednie Koszty bezpośrednie realizacji projektu: - wynagrodzenia wraz z pochodnymi i stypendia naukowe - koszty aparatury - inne koszty bezpośrednie (materiały, wyjazdy krajowe i zagraniczne, usługi, wizyty i konsultacje) Koszty pośrednie – koszty funkcjonowania jednostki, związane z realizacją projektu, np. koszty wody, elektryczności, ogrzewania, koszty serwisowania, konserwacji, bieżących remontów i napraw aparatury i urządzeń, koszty telekomunikacyjne itp. www.cru.uni.lodz.pl KOSZTY KWALIFIKOWALNE I NIEKWALIFIKOWALNE NCN ogłosił listę kosztów kwalifikowalnych i niekwalifikowalnych w ramach projektów badawczych. Koszty kwalifikowalne to wydatki, które mogą być objęte finansowaniem ze środków NCN, np. koszty materiałów, wyjazdów służbowych, koszty usług, zakupów aparatury, wynagrodzeń. Koszty niekwalifikowalne to wydatki, które nie mogą być objęte finansowaniem ze środków NCN, np. koszt subskrypcji, prenumerat, koszty procedur związanych z nadaniem stopnia, koszty organizacji konferencji. www.cru.uni.lodz.pl Ocena wniosków o finansowanie projektów badawczych 1. Proces oceny rozpoczyna się od oceny formalnej dokonywanej przez koordynatorów dyscyplin. 2. Oceny merytorycznej wniosków dokonują zespoły ekspertów i przebiega ona dwuetapowo: Etap I – ocena kwalifikacyjna dokonywana jest na podstawie wniosku oraz skróconego opisu projektu badawczego, Etap II – ocena specjalistyczna dokonywana jest na podstawie wniosku oraz szczegółowego opisu projektu badawczego. 3. Sporządzenie listy rankingowej i ogłoszenie wyników W konkursach ETIUDA, FUGA i SYMFONIA jednym z etapów oceny jest rozmowa. www.cru.uni.lodz.pl Wszystkie kryteria oceny wniosków ujęte są w Regulaminie przyznawania środków na realizację zadań finansowanych przez NCN w zakresie projektów badawczych, staży po uzyskaniu stopnia naukowego doktora oraz stypendiów doktorskich. UWAGA • Wszystkie typy wniosków obowiązuje wersja elektroniczna (wniosek przygotowywany jest w systemie OSF) i wersja papierowa (wydruk z systemu) . Te wersje muszą być tożsame. • Wnioski składane do NCN przygotowywane są w wersji polskiej i angielskiej. www.cru.uni.lodz.pl Harmonogram konkursów NCN 2015 Rodzaj konkursu Zakończenie naboru wniosków PRELUDIUM 16 marca, 15 września 16 czerwca, 15 grudnia SONATA 16 marca, 15 września 16 czerwca, 15 grudnia 15 czerwca 15 września ETIUDA 15 grudnia 2014 16 marca FUGA 15 grudnia 2014 16 marca OPUS 16 marca, 15 września 16 czerwca, 15 grudnia MAESTRO 15 czerwca 15 września SYMFONIA 15 grudnia 2014 16 marca SONATA BIS www.cru.uni.lodz.pl Rozpoczęcie naboru wniosków Statystyka najpopularniejszych konkursów W konkursach OPUS 5, OPUS 6 i OPUS 7 zgłoszono z UŁ 187 wniosków. 35 z nich otrzymało finansowanie, co stanowi 18,7% skuteczności. W sumie pozyskano w tych konkursach ponad 15 mln zł. W analogicznych konkursach PRELUDIUM złożono 120 wniosków, z których 22 uzyskały finansowanie łącznie na kwotę ok. 2 mln 300 tys. zł. Skuteczność wyniosła 18,3%. Natomiast w konkursach SONATA z powyższych edycji złożono 58 wniosków, 11 projektów otrzymało finansowanie, co stanowi 18,9% skuteczności. Łączna kwota pozyskana przez UŁ to 2 mln 800 tys. zł. www.cru.uni.lodz.pl NARODOWY PROGRAM ROZWOJU HUMANISTYKI – program Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Celem Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki jest zapewnienie rozwoju badań humanistycznych o zasadniczym znaczeniu dla zachowania polskiej tożsamości narodowej, w tym dotyczących kultury narodowej, a także wsparcie działań mających na celu upowszechnienie wyników polskich badań humanistycznych i polskiej myśli humanistycznej w świecie. Dotychczasowe edycje programu obejmowały następujące dyscypliny naukowe: •historię i archeologię, •językoznawstwo i literaturoznawstwo, •filozofię i religioznawstwo, •historię sztuki, •bibliologię, •archiwistykę, •etnologię, •antropologię kultury, •muzykologię. www.cru.uni.lodz.pl Stypendia Ministra dla wybitnych młodych naukowców Stypendium może być przyznane osobie prowadzącej działalność naukową, która nie ukończyła 35. roku życia w chwili składania wniosku. Stypendia są przyznawane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w drodze konkursu. Wnioski o przyznanie stypendium mogą składać rady wydziałów zatrudniające młodych naukowców. Wnioski o stypendia należy złożyć w formie elektronicznej w systemie teleinformatycznym Obsługa Strumieni Finansowania (OSF), dostępnym od 2 stycznia 2015 r. na stronie osf.opi.org.pl w nieprzekraczalnym terminie do dnia 31 marca 2015 r. oraz przez platformę e-PUAP epuap.gov.pl, przez którą wysyła się tylko oświadczenie kierownika jednostki wnioskującej (dziekan/dyrektor), wygenerowane z systemu OSF po zakończeniu wypełniania wniosku. www.cru.uni.lodz.pl Brak tego oświadczenia spowoduje pozostawienie wniosku złożonego w systemie OSF bez rozpatrzenia. Stypendia Ministra dla wybitnych młodych naukowców KRYTERIA OCENY WNIOSKÓW: 1) poziom prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych; 2) dotychczasowy dorobek naukowy, w tym nagrody i wyróżnienia krajowe i zagraniczne; 3) dotychczasowy dorobek w zakresie zastosowań praktycznych badań naukowych lub prac rozwojowych, szczególnie zgłoszenia patentowe, uzyskane patenty, a także inne formy wdrażania wyników badań naukowych lub prac rozwojowych w praktyce; 4) znaczenie prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych dla realizacji celów polityki naukowej, naukowo--technicznej i innowacyjnej państwa; 5) stopień, w jakim prowadzone badania stanowią istotny wkład w rozwój danej dyscypliny naukowej; 6) prawidłowość wykorzystania przez kandydata wcześniej przyznanych środków finansowych na badania naukowe lub prace rozwojowe; 7) udział w realizacji projektów międzynarodowych, w tym projektów współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej; www.cru.uni.lodz.pl 8) udział w stażach i stypendiach zagranicznych. Informacja o wynikach konkursu na stypendia dla wybitnych młodych naukowców W ostatniej dziewiątej edycji konkursu na stypendia dla młodych wybitnych uczonych wpłynęło ponad 727 wniosków. Spośród nich wyłoniono 202 laureatów, w których gronie znalazło się 10 pracowników Uniwersytetu Łódzkiego: www.cru.uni.lodz.pl z Wydziału Filologicznego 4 osoby, z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska 2 osoby, z Wydziału Nauk o Wychowaniu 1 osoba, z Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej 1 osoba, z Wydziału Chemii 1 osoba, z Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych 1 osoba. Stypendia START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej Celem programu jest wyróżnienie najzdolniejszych młodych uczonych i zachęcenie ich do dalszego rozwoju naukowego przez umożliwienie pełnego poświęcenia się pracy badawczej. Program skierowany jest do wybitni młodych uczenych ze znaczącymi sukcesami w swojej dziedzinie nauki, którzy: nie przekroczyli wieku 30 lat w roku składania wniosku (lub 32 lat w przypadku kandydatów, którzy korzystali z urlopów wychowawczych/macierzyńskich), są pracownikami (ze stopniem naukowym magistra lub doktora) lub doktorantami w szkole wyższej lub innej krajowej instytucji, do której celów statutowych należy prowadzenie badań naukowych, mają dorobek udokumentowany publikacjami (artykuły w uznanych periodykach naukowych lub pozycje książkowe). www.cru.uni.lodz.pl Stypendia START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej www.cru.uni.lodz.pl Wysokość rocznego stypendium wynosi obecnie 28 000 zł. W edycji 2015 Fundacja przyznała 136 rocznych stypendiów, w tym 2 stypendia dla UŁ z 38 złożonych wniosków. Laureatami zostali dwaj doktorzy, jeden z Wydz. BiOŚ, drugi z Wydz. Fil.-Hist. Wybrani laureaci programu START mają także możliwość otrzymania dodatkowego finansowania na wyjazd studyjny do jednego lub dwóch ośrodków badawczych za granicą. Wyjazdy te służą nawiązaniu współpracy oraz poznaniu metod pracy badawczej w tych ośrodkach. Osoby te zostaną wybrane spośród laureatów, którzy zgłosili chęć odbycia takiego wyjazdu we wniosku o stypendium oraz załączyli wymagane dokumenty . JAK APLIKOWAĆ Wnioski o przyznanie stypendium składają instytucje zatrudniające lub kształcące kandydatów albo sami kandydaci. Muszą one być podpisane przez rektora lub prorektora uczelni. Podstawę oceny kandydata stanowi jego dorobek naukowy oraz przedstawione plany badawcze. Rejestracja kandydatów odbywa się za pośrednictwem formularza wniosku online. www.cru.uni.lodz.pl ZAKRES WSPARCIA BIURA NAUKI • informowanie o aktualnie ogłoszonych konkursach poprzez zamieszczanie na stronie Biura Nauki i przekazywanie informacji na wydziały, • organizowanie spotkań informacyjnych z udziałem laureatów poprzednich konkursów oraz ekspertów oceniających wnioski złożone w zakończonych konkursach (NCN), • indywidualne konsultacje z wnioskodawcami dotyczące wymogów formalnych, planowania wydatków i konstruowania kosztorysu, uzasadnień kosztów, • sprawdzenie poprawności ostatecznej wersji wniosku oraz uzyskanie wymaganych podpisów. www.cru.uni.lodz.pl Dane do kontaktu: OPUS, MAESTRO, SYMFONIA, NPRH Anna Łoś, tel. 635 41 65 e-mail. [email protected] PRELUDIUM, SONATA, SONATA BIS, FUGA, ETIUDA, Stypendia dla wybitnych oraz START Alina Kołodziuk, tel. 635 41 59 e-mail. [email protected] Biuro Nauki, [email protected] www.cru.uni.lodz.pl Przydatne adresy: www.ncn.gov.pl www.nauka.gov.pl www.fnp.org.pl www.osf.opi.org.pl www.cru.uni.lodz.pl Dziękujemy za uwagę www.cru.uni.lodz.pl